Heimskringla - 29.11.1933, Page 3

WINNIPEG, 29. NÓV. 1933
HEIMSKRINGLA
3. SIP>A.
öllu öðru en viljanum til lífs-
ins. Eg varð að láta hálf-
gleymda eðliskend dýrsins vísa
mér hvar lands var að leita —
landsins og lífsins.
Við tókum stefnu á ný, með
hliðsjón af vindstöðunni. Og
landinu náðum við um síðir,
þrekaðir mjög með hálf upp-
gefna hestana.
í skjóli skögarins reyndi eg
að tengja saman slitinn þráð
hugsana minna. Eg fór að
bugsa um lítinn dreng sem eg
hafði þekt. Hann var svo mild-
ur að hann mátti ekkert aumt
sjá. Hann gaf þeim drengjum
fötin af sér, er hann hélt klæð-
minni en sig og þeim mat sinn,*
hann hélt hungraðri én hann
var sjálfur. Nú var þessi dreng-
ur orðinn fulltíða maður og
kominn í kaupmannsstöðu. Og
aldrei keypti hann svo vöru eða
seldi ,að hann ekki ætlaði sér
tvöfaldan hagnað. Hver var nú
orsökin fyrir breytingunni á
lundarfari þessa manns, frá því
hann var barn?
Spyr því öldur tímans sem
flætt hafa yfir spor hans liðna
lífs. Þær sömu öldur falla að
þínum eigin fótum. Máske þú
getir í þeim lesið geislabrot þess
gengna. —
* * *
Þetta er þá sagan, eins og
Kjartan sagði mér hana. Hún
greinir ekki frá jarðskjálftum
eða öðrum stórum heims-um
brotum. Hún er aðeins neisti af
þeim andans eldi, er greinir
prestinn eða keninmanninn frá
hjarðmanninum eða búand-
karlinum. En þessi smásaga
vakti mig til umhugsunar um
tilveruna og lífið og varð þess
valdandi, að stormar efasemda
og spurninga stefndu að mér
úr öllum áttum og þyrluðu mér
eins og ryk örðu út í tilveru-
lausan myrkann geiminn. Eitt-
hvert — mér áður óþekt afl,
hélt mér í umhverfi einverunnar
og allsleysisins, án sýnilegs
stuðnings, þar til augu mín
höfðu vanist svo myrkrinu, að
eg gat greint það sem mér var
næst. Þá sá eg að eg sat í því,
sem helst líktist fiðurbing. Litill,
Ijósgrænn ormur hékk þar á
fjöður, rétt við hliðina á mér.
Eg ávarpaði orminn:
‘‘Bróðir, vilt þú svara einni
eða tveimur spurningum mín-
um?” '
“Spyr þú vinur,” svaraði orm-
urinn.
“Hvar erum við, hvaðan kom-
um við og hvert erum við að
fara?”
“Sjálfur hefi eg fengið mis-
munandi svör við þessum spurn-
ingum,” svaraði ormurinn. —
“Faðir minn, sem einnig var
ormur, sagði: “Við hvílum í
hendi guðs. Við komum úr
grjóti og ferðinni er heitið upp
að hjarta guðdómsins.”
“Maður, sem var líkur þér að
útliti svaraði þessu á annan veg.
Hann sagði: Við sitjum öll á
baki fugls, sem Nauðsyn heitir.
Við höfum öll kviknað í fiðri
þessa fugls, af nauðsyn orkunn-
ar í efninu til hreyfingar og
ferðinni er ekki heitið að neinu
sérstöku marki. Við lifum á
meðan við erum nægilega sterk-
ir til þess að sparka aðra undir
fötum okkar eða ryðja þeim úr
vegi. Þegar annar sterkari
kemur, mun hann slíta okkur af
jörðunni, sem við höngum á
°g þeyta okkur út í geiminn
fyrir utan, eða troða okkur nið-
ur í fiður fuglsins, svo við end-
um þar sem við h'öfum áður
byrjað.”
Athygli mín var öll á ormin-
unt meðan hann talaði og eg
gætti þess ekki að leita hand-
fesu til stuðnings. Eg ætlaði að
svara einhverju, en það svar
komst aldrei yfir varir mínar,
því áður en varði, kom einhver
svo óþyrmilega við mig, að eg
fóll og misti meðvitund. Þegar
eg kom til meðvituiidar aftur, lá
eg í sandi og yfir mér gnæfði
hið mikla Egypska Spinx. Eg
hssí 'að mörgum föðmum fyrir
neðan yfirborð sandsins, sem
öllum gróðri hafði eytt, lá ó-
hagganlegt bjargið, sem þessi
ágæta eftirlíking náttúrunnar
hvíldi á. — Þarna höfðu fá-
gætir vitsmuna menn hugsað og
unnið, þúsundum ára áður.
Augu mín dvöldu ekki lengi
við mynd dýrsins. Ofar hvörfl-
uðu þau, þar til þau staðnæmd-
ust við þetta stórskoma, fríða,
samræmisfulla andlit, sem nú
var laugað geislum hækkandi
sólar. — Engar ástríður, engar
rúnir hatursfullra hugsana, að-
eins tigin fegurð og rósöm gleði,
þess, er leitað hefir og fundið.
Þeir sem mótuðu þessa mynd,
hafa vissulega átt meira en
blinda trú. Þeir hljóta að hafa
átt fulla vissu, að þetta sé
stefna alheimsins: Úr grjótinu,
upp í gegnum hina lífrænu nátt-
úru. — Frá blóminu til dýrsins
— og áfram hinn hækkandi
stiga tilverunnar, þar til hinu
ástríðulausa Nirvana er náð; já,
jafnt af fiskikaupmanni sem
fiskimanni. —
örn
KRISTÍN BENEDICTSSON
f. 8. júni 1856 —d. 2. okt. 1933.
Kristín Benedictsson lézt að
heimili sonar síns og tengda-
dóttur Paul og Fjólu Benedicts-
son í Blaine, Wash. Hún var
jarðsungin frá Fríkirkju Blaine
ísl. þ. 4. s. m. kl. 2. s.d. Séra
Albert Kristjánsson þjónaði —
flutti ræðu í kirkjunni á ísl. og
ensku. Fjöldi vina og vanda-
manna kvöddu hina framliðnu
systur í kirkjunni og fylgdu
henni til hins síðasta jarðneska
hvílurúms,' hvar sr. Albert inti
af hendi hin venjulegu prest-
verk.
Enn þá ein af hinum ísl.
frumherjum þessa lands! —
Enn þá ein! Og hvað getur
maður sagt? Góð kona! Elsku-
leg móðir! — Skyldurækin á
öllum sviðum síns takmarkaða
starfsviðs, eins og svo margar
konur eru og hafa verið. Fáar
skara fram úr fjöldanum á þeim
sviðum, nema máske í ein-
stöku tilfellum, ein þessu, önnur
hinu. Allar eiga þær sína sögu,
sem verða mætti öðrum til fyr-
irmyndar og uppbyggingar —
ef sagðar. En þær eru þögular
flestar, þessar farandi og förnu
mæður. Baráttan í flestum til-
fellum lík, en misjafnlega metin
og sjaldnast haldið á lofti. Þessi
þegjandi fórn á altari tilver-
unnar. Sennilega á hún og sitt
eigið encTurgjald, í gleðigeislum
stundar bila, meðan — eða
þegar alt gengur þolanlega, og
í meðvitundinni um vel unnið
verk, þegar öllu er lokið.
Kristín var f. 8. júní 1856 á
Ytra Hóli á Skagaströnd. Hún
mun hafa fluzt með foreldrum
sínum — .hjónunum Þorleifi
Ólafssyni og Sigurlaugu Guð-
mundsdóttir sterka, að Völlum
á Vatnsnesi í Húnavatnssýslu
og alist þar upp að einhverju
leyti. Árið 1882, okt. 25. giftist
hún Bimi Benedictssyni, Jóns-
sonar prests Eiríkssonar á Und-
irfelli í Vatnsdal. Fimm eða
sex ár bjuggu þau Kristín og
Björn að neðri Lækjardal í
Vatnsdal. Fluttu til Canada árið
1888 og voru þrettán ár í
Nýja íslandi og Selkirk. Árið
1902 fluttu þau vestur á Kyrra-
hafsströnd, settust að í Blaine,
Wash., og bjuggu þar síðan.
Mann sinn misti Kristín árið
1931, og var hún síðan hjá syni
sínum Páli og konu hans þar til
hún lézt. Mest af þeim tíma
heilsulítil með þverrandi sjón
og heyrn, og ýmsum öðrum elli
og þreytu merkjum. Snemma á
þessu tímabili hafði hún fengið
snert af slagi, einu eða fleirum,
en rétti þó við svo hún var á
fótum oftast. Fám dögum áður
en hún lézt, fékk hún enn slag,
og rétti ekki við úr því. Gegnum
alt þetta reyndust þau hjón Páll
og Fjóla henni sérlega vel og
stunduðu hana með nærgætni
og ástríki, eins og hún átti skil-
ið. Samt mun hún hafa orðið
hvíldinni fegin.
Gamall málsháttur segir: —
Gefur svo hverjum sem góður
er. Rættist það á Kristínu sál.
Hún féklj: hægt andlát. Og jarð-
arfarardaginn var veður með
afbrigðum gott — sá eini sól-
skinsdagur sem komið hafði þá
í bili.
Kristín var góð kona. Skyldu-
rækni gagnvart sínum var henni
inngróin eíginleiki. Hún var ná-
granni góður, hjálpfús og vel-
viljuð, og félagskona góð, þeim
félögum er hún tilheyrði. Sæmi-
lega skynsöm. Skapstór var
hún, en fór vel með. Þau hjón
voru gestrisin í bezta lagi. Aldrei
var bjartara yfir þeim, en þegar
hjá þeim var húsfylli gesta,
einkum eftir að börnin komust
á legg. Samhent í því sem
öðru vildu bæði alt á sig leggja
til þess að börn þeirra nytu sem
mestrar og hollastrar ánægju
heima. Því voru jafnaldrar
þeirra og vinir æfinlega vel-
komnir. Tvö hljóðfæri góð voru
í húsinu, píanó og orgel, og því
oft glatt á hjalla. Börnin öll
sönghneigð, drógu að sér, sem
jafnan vill verða, fólk af líku
tagi. Þá voru og ávalt eldri
vinir og nágrannar þeirra hjóna,
velkomnir, til að njóta gleðinnar
með þeim. Slíkur var heimilis-
bragurinn.
Þeim hjónum, Kristínu og
Birni varð tíu barna auðið. Dóu
fjögur af þeim sömu viku — þá
fyrstu sem þau voru í þessu
landi. Sagði Björn svo frá: —
Að þann harm hefði hann ei af-
borið, iiema fyrir stillingu og
sálarþrek konu sinnar. Lýsir
þetta Kristínu betur en flest
annað sem um hana yrði sagt.
Því þannig var hún skapi farin
-— að standa þá sem fastast, er
lífsstormarnir voru örðugastir.
Enda var þar á miklu að taka —
þrautseigju, þolinmæði og sál-
arró. Börn þeirra, sem lifðu,
eru þessi: Páll, áður nefndur,
kvæntur Fjólu Dalstead (dóttir
Jóns kafteins Dalstead, sem
drukknaði á Wpg. vatni um sið-
ustu aldamót) búsettur í Blaine.
Susanna, Soffía, Nikolína og
Freyja Ólafía, allar giftar hér-
lendum mönnum og til heimilis
í Bellingham, Wash., og Bamey
C. Kvæntur amerikanskri konu,
til heimilis í Naches, Wash. Öll
eru börnin hin mannvænleg-
ustu. Auk barnanna lifa ömmu
sína 16 barnabörn.
í guðs friði gamla góða ísl.
kona. Þökk fyrir góða við-
kynningu,
M. J. B.
lega þátt í útileikjum.
Á ferli þessum verður að gæta
þess vandlega að nema jafn-
skjótt staðar og minstu óþæg-
inda verður vart fyrir hjartanu
(brjósti, síðu, baki, herðablaði,
bringspölum). Hvíla sig þá
rækilega og byrja ekki afturjvið erum því vön
þann daginn, ef um leik er að leikurinn er sá, að
ræða, og fara varlega framvegis
en þó rólega um nágrennið. Eft- mál;** þau lesa með ólyst og
ir missiri ætti maðurinn að vera margfalt meira erfiði. Venju-
fær um langar göngur, en þó jgg^. ðarn> gem aj(jrei hefði séð
ekki hraðar. Innan árs ætti skóla, myndi geta fult svo mik-
maðurinn að geta gengið svo ið j,ð er 4rangUrinn af
hratt og langt sem hann vill^ ■ unglingaskólum og alþýðuskól-
eða svo til. Innan tveggja ára ( um*¥* enn þá athugaverðari.
ætti hann að geta tekið frjáls- j,eir skólar framleiða fólk sem
ekki er eingöngu þekkingar-
snautt, heldur algerlega óhæft
til að geta öðalst þekkingu.
Þessir skólar hér í landi hafa
framleitt andlega daufingja og
fólk siðferðislega spilt. Við tök-
um ekki eftir þessu, af því að
. Sann-
er sá, að menn eru
þess nú fullvísir orðnir, að
skóla- og uppeldisfyrirkomulag
vort er hreinasta vindhögg og
vitleysa; en þeir senda þó böm-
in í skólann blátt áfram til að
losna við þau af götunni. Skól-
inn er þannig einskonar fang-
elsi. ... 1 fengelsum eru heil
söfn af bókum, sem eru alóles-
andi, en í skólunum em þó
bækurnar enn þá verri. Eins
og fangelsin gera menn and-
lega sljóa, svo gerir skólakerfi
vort einnig. . . . Kennarar hafa
mjög léleg laun; þeir verða að
LÆKNING HJARTABILUNAR
Hjartabilun, sem ekki er kom-
in á mjög hátt stig, mun oftast
töluvert eða jafnvel mjög við-
ráðanleg. Oftast eru það hjarta-
lokúmar, sem skemdar eru, og
verða þær að vísu ekki bættar
sjálfar að ráði. Hitt er það að
hjartavöðvinn getur tekið að
sér starf þeirra að töluverðu
leyti — vaxi hann að þrótti. Til
þess þarf sömu aðferð og við
aðra vöðva: örva blóðrásina til
hans og svo hitt: að blóðið sé
svo gott sem verða má.
Aðferðin' til að örva blóðrásina
til hjartans er hin almenna að-
ferð til að örva blóðrás líkam-
ans: hreyfing, áreynsla, líkams-
æfingar. Öll aukning hreyfing-
ar örfar tdóðrásina yfirleitt, og
nýtur hjartað þannig að, þegar
sjálfráðum vöðvum er beitt
meira en áður. Hitt er annað
mál, að hér verður að gæta
þess af alúð að ofreyna ekki
hjartað, en á því er hin mesta
hætta að öðrum kosti.
Aðferðin er þá þessi: Byrja
með eindreginni hvíld í nokkra
daga; hreyfa sig ekkert úr her-
bergjum sínum eða jafnvel ekki
úr rúminu eða legubekknum.
Taka þá til að ganga lítið eitt,
fyrst innan húss, því næst út.
Auka gönguna mjög hægt, en
(þó dag frá degi. Eftir mánuð
ætti að mega ganga frjálslega
um hríð, en sækja þá að vísu á.
Fara sér hægt, ef að um göngu
er að ræða, og fara sér varlega
næstu daga ,en sækja þó á.
Líkamsæfingar hægar, iðkað-
ar liggjandi á bakinu uppi í
rúmi, eru taldar heppilegar til
að byrja með.
Læknandi áhrif líkamsæfinga
og annarar heppilegrar áreynslu
fara, sem sagt, fram með þeim
hætti, að hjartavöðvinn styrkist
eins og hver annar vöðvi af
hinni auknu blóðsókn. En þó
ekki með þeim hætti einum. All-
ir vöðvar líkamans hjálpa hjart-
anu til. Þegar vöðvarnir vaxa
yfirleitt við skynsamlega, aukna
áreynslu, þá taka þeir þeim mun
meira verk af hjartanu.
Þvert á móti slíkri þáttöku
verkar það, þegar meltingarfær-
unum er ofætlað. Og er það
mjög örlagaþrungin yfirsjón,
þegar svo stendur á. Maður
með hjartabilun verður því að
varast það eins og heitan eld, að
neyta meiri matar en hann
meltir með hægu móti. Sömu-
leiðis tormeltar fæðutegundir
(eins og baunir, nýtt eða klest
eð ablautt rúgbrauð, blóðmör,
rjómakaffi, kökur, yfirleitt alt,
sem gegnsteikt eða gegnsoðið
er með feiti, einkum þess hátt-
ar mélmat). Enn fremur verð-
ur að sneiða hjá mat, sem leiðir
til hæðgatregðu, þegar neytt
er svo nokkru nemur (t. d.
hvítt hveitibrauð, kökur, ostur
o. fl.) Enn er reynt óhæfilega
á veilt hjarta, þegar neytt er,'
svo nokkru nemi, fæðutegund? \
og nautnameðala, sem krefjast
mikillar ræstingarstarfsemi af
hálfu blóðrásarinnar — hjart-
ans.
Hins vegar styrkist hjartað
eins og hver annar líkamshluti
af blóðbætandi áhrifum alhæfs,
náttúrlegs mataræðis og góðs
lofts og góðrar öndunar.
Köld böð verður að nota með
ítrustu varúð til að byrja með
— nema maðurinn sé þeim
þaulvanur. Og á þó varúð einn-
ig við þá fyrst um sinn.
Líkamsæfing og bætt matar-
æði eru þannig aðalatriði til að
lækna hjartabilun. Þriðja und-
irstöðuatriði er og um að ræða:
alment sálarlegt viðhorf manns-
ins. Óþægilegar geðbreytingar
hafa hin verstu áhrif á hjartað.
Hjá þeim verður ekki komist
nema með því, að verða jafn-
lyndur maður sjálfur. Óbogið j
jafnlyndi næst ekki nema bjart- ’
sýni og víðsýni verði ráðandi í
manninum, svo að hann vegna
stórrar sýnar haldi gleði sinni
fyrir skýjunum, er bera fyrir sól
sem snöggvast, eða jafnvel þó
að dimmviðri sé langvint.
—Jörð.
Þér sem notið—»
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Birg-fliir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
vinna alt of mikið; og það er
litið á þá eins og mjög þýðing-
arlitlar verur i þjóðfélaginu.
¥ Frb. sjo (“o”-hljóðið langt).
Shaw er eitthvert frægasta leikrita-
skáld ,sem nú er uppi ,og talinn af-
burðaglöggskyggn á allar raunveru-
legar veilur mannfélagsins. —Það
læra bömin nú heldur ekki í skólun-
um hérlendis. — ¥*¥ Þessháttar
skólar með Englendingum munu ekki
með lýðháskólafyrirkomulagi, heldur
Ikari gagnfræðaskólum hér. Ritstj.
—Jörð.
“Endurminningar”
Friðriks Guðmundssonar eru til
sölu hjá höfundinum við Mo-
zart, í bókaverzlun ó. S. Thor-
geirssonar og á skrifstofu Hkr.
Fróðleg og skemtileg bók og
afar ódýr. ..Kostar aðeins $1.25.
BERNARD SHAW*
um skólana á Englandi
“Fyrirkomulag uppeldis hjá
okkur er öfugt; lífsskoðunin,
sem býr að baki fyrirkomulag-
inu er vanþroskuð. Barn, sem
gengur í venjulegan enskan
skóla, hefir jafnlitlar líkur til að
öðlast sanna mentun þar, og
pabbi þess hefir til að fljúga án
fyrirhafnar inn í himnaríki. . . .
Allur fjöldi barna í þessu landi
er hneptur í 9 ára fangelsi, sem
þeim er alóeðilegt. Þegar þau
koma út úr þessu fangelsi (skól
anum), geta þau ekki einu
sinni talað sitt eigið móður-
Innkölliinarmerm j Htimrk rir^lu
í CANADA:
Arnes.................................F. Finnbogason
Amaranth ...................... -.... J. B. Halldórsson
Antler...................................Magnús Tait
Arborg.................................G. O. Einarsson
Baldur..........................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville ........................... Björn Þórðarson
Belmont ................................. G. J. Oleson
Bredenbury............................. H. O. Loptsson
Brown............................. Thorst. J. Gíslason
Calgary............................ GrfmuT S. Grímsson
Churchbridge........................Magnús Hinriksson
Cypress River.....................................Páll Anderson
Dafoe, Sask., ...................... S. S. Anderson
Elfros.............................J. H. Goodmundsson
Eriksdale .............................. ólafur Hallsson
Foam Lake .. ........................ .. John Janusson
Gimli........................ -. .. K. Kjemested
Geysir................................Tím. Böðvarsson
Glenboro..................... ...........G. J. Oleson
Hayland ............................. Sig. B. Helgason
Hecla........................... . Jóhann K. Johnson
Hnausa................................. Gestur S. Vídal
Hove . . .v............................Andrés Skagfeld
Húsavík................................ John Kernested
Innisfail ......................... Hannes J. Húnfjörð
Kandahar .......................... S. S. Anderson
Keewatin..................... . .. Sigm. Björnsson
Kristnes.........................................Rósm. Árnason
Langruth, Man......................................... B. Eyjólfsson
Leslie.............................................Th. Guðmundsson
Lundar ................................. Sig. Jónsson
Markerville ......................... Hannes J. Húnfjörð
Mozart, Sask............................. Jens Elíasson
Oak Point.......................................Andrés Skagfeld
Oakview ............................ Sigurður Sigfússon
Otto, Man.................................Björn Hördal
Piney...................................S. S. Anderson
Poplar Park............................Sig. Sigurðsson
Red Deer ........................... Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík ................................ Árni Pálsson
Riverton ............................ Björn Hjörleifsson
Selkirk............................... G. M. Jóhansson
Steep Rock ............................... Fred Snædal
Stony Hill, Man........................... Björn Hördal
Swan River............................Halldór Egilsson
Tantallon..............................Guðm. Ólafsson
Thornhill...........................Thorst. J. Gíslason
Víðir...................................Aug. Einarsson
Vancouver, B. C .....................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis..........................
Winnipeg Beach.........................John Kernested
Wynyard................................S. S. Anderson
f BANDARÍKJUNUM:
Akra ...................*..............Jón K. Ehnarsson
Bantry.................................. E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash...................... John W. Johnson
Blaine, Wash.............................. K. Goodman
Cavalier ............................ Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg..............................Hannes Björasson
Garðar..................................S. M. Breiðfjörð
Grafton ..............................Mrs. E. Eastman
Hallson................................Jón K. Einarsson
Ivanhoe...............................Miss C. V. Dalmann
Milton.................................F. G. Vatnsdal
Minneota.............................Miss C. V. Dalmann
Mountain............................Hannes Björasson
Point Roberts..........................Ingvar Goodman
Seattle, Waah........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold .............................. Jón K. Einarsson
Upham................................ E. J. Breiðfjörð
The Viking'' Press, Limited
Winnipeg Manitoba