Heimskringla - 28.02.1934, Blaðsíða 1

XLVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKtTDAGINN 28. FEB. 1934.
NÚMER 22.
THE BANK OF CANADA
Frumvarpið um stofnun mið-
stöðvarbanka í Canada, var bor-
ið upp í Sambandsþinginu' s. 1.
föstudag.
í stuttu máli er hugmyndin
um banka þennan fólgin í því,
að annast utanlands viðskiftin
í fjármálum. Til þessa hefir
kauphöllin í New York setið að
þeim,. Canada ætlar nú sjálft
að eiga stofnunina, sem þann
starfa rekur. Og eiginlega verð-
ur ekki séð hvernig ö, því
stendur, að Canada hefir látið
útlent peningavald annast þessi
viðskifti fyrir sig alt til þessa
dags.
Nafn bankans á að vera “The
Bank of Canada”. Og stöðvar
hans verða í Ottawa. Stofn-
um um þetta atriði á þinginu;
þykir sumum það minna full-
mikið á stefnu Roosevelts.
Bankinn gefur út bréfpen-
inga. En aðrir bankar mu’nu
verða að hætta því. Þar verð-
ur það sem vald þeirra tak-
markast alvarlegast við stofnun
þessa landsbanka.
Líklegt er að bankinn verði
nokkurs konar umboðsmaður
fjármála bæði landsins og fylkj-
anna.
Að bankinn á að taka yfir alt
gull landsins, virðist bending
um að fyrir vaki, að gefa út
meiri peninga og ef til vill á
öðrum gullfæti, en áður.
Og það þykir heldur ekki ólík-
féð er ákveðið 5 miljónir. Verða legt’ að með stjórn á lánum eða
hlutir er hver nemur $100 fjár-
hæð seldir. Einum manni
verða ekki yfir 50 hlutir seldir.
Stjórnendur bankans verða
yfirbankastjóri (Governor), að-
stoðar bankastjpri og 7 með-
ráðamenn, sem til að byrja með
verða skipaðir af stjóminni. En
að öðru leyti verður bankinn
algerlega óháður stjórninni.
í stað þess að stjórnin segi
honum fyrir verkum, er ætlast
til að bankinn leiðbeini stjórn-
inni.
Alt gull er gert ráð fyrir að
bankinn taki yfir bæði forða
þann er aðrir bankar hafa og
stjómin. Er búist við umræð-
eftirliti með lánstrausti inn á
við, geti bankinn haft áhrif á
ÚTVARPAÐ atvinnuleysisstyrk og atvinnu-
verður messunni í Sambands- leysis vátryggingar. Er styrk-
kirkjunni næstkomandi sunnu- uúnn færður niður, en vinna
dag (4. marz). Dr. ^Rögnv.
Pétursson flytur ræðuna.
CCF OG VERKAMENN
ÓSÁTTIR
hafin í þessa stað. Hungur-
göngumenn vilja heldur styrk-
inn. Forsætisráðherra hefir ekki
' til þessa viljað veita þeim beiðn-
ina ,að mótmæla lögunum í
þingii.
------ I Er um hungur að ræða fyrir
í Ontario hefir sprottið upp þesum mönnu’m? Blöð út um
megnast óánægja milli CCF ]nnn enska heim, spyrja þeirrar
flokksins og verkamannaflokks- spurningar. Komast þau flest
ins. að þeirri niðurstöðu, að frá því
CCF flokknu’m fylgdi verka- se> sem betur fer, all-langt og
mannaflokkurinn í Ontario, á- ag þetta séu aðeins kommúnista
samt nokkrum bændaflokks- æsingar. Ekkert annað.
mönnum. En síðast liðinn---------------------------
mánudag lýsti J. S. Woods-
worth því yfir, að verkamanna-
flokkinum yrði vísað úr CCF
flokkinum.
JARÐSKJÁLFTINN MIKLI
í INDLANDI
i Um nýárið var því spáð í
Ástæðan fynr þessu er sú, mdversku baði, að ægilegur
eftir því sem Mr. Woodsworth jarðskjálfti mundi verða þar
farast orð, að verkamanna- binn 15 janúar. Þessi spádóm-
flokkurinn hafi^ alt of mikil ur rættist nákvæmlega.
verð vöru og eigna á þann hátt, mök við kommúnista, en CCF Enn eru ekki komnar nema
að takmarka sveiflurnar er á flokkurinn vilji ekkert við þá iaus]egar fregnir urn hið gífur-
því vilja stundu’m verða, eða 'eiga saman að sælda og ekki lega tjón> sem þessar náttúru-
jafna það. jeinu sinni þá, er þeim veita að kamfaiir hafa valdið. Fréttun-
Sex prósent er hámark á- málum. ,utn iþer ekk] saman, sem eðli-
góða af hlutum bankans. Fari | Hvaða áhrif þetta hafi á legt er En með kverju nýju
gróðinn fram úr því, rennur | samband CCF flokksins og iskeytt sem komur, hækkar tala
hann til ríkisins. | verkamannaflokka í öðrum sem hafa farist. Fyrst
fylkjum, er ekki neinu spáð um.
Bankinn rekur engin önnur
viðskifti en þau er að fjármál-
um lúta. Almenningur getur
geymt sparifé sitt þar og bank-
ar landsins gera þau viðskifti
við Canadabanka, sem þeir áður
gerðu við kauphöllina í New
York eða annar staðar.
EINAR MYNDHÖCGVARI
JÓNSSON
(Ræða og myndaskýring flutt á
Frónsmóti 21. febr.)
Eftir Dr. Ágúst Blöndal
Kæru tilheyrendur:
Þessar myndir Einars Jóns-
sonar myndhöggvara, eru hin-
ar sömu og eg sýndi við sam-
komu karlaklúbbsins í íslenzku
lútersku kirkjunni fyrir þremur
vikum síðan, og var eg beðin
að sýna þær hérna í kvöld.
Þetta er ekki fyrirlestur um
Einar Jósson en aðeins smábrot
úr æfisögu hans og ofurlítið
sýnishom af myndum þeim sem
standa í listasafni myndhöggv-
arans í Reykjavík.
Lýsingar og athugasemdir í
samibandi við myndirnar eru
ekki frá mínu eigin brjósti en
eru að miklu leyti teknar úr bók
Einars og eru eftir Guðmund
Finnbogason.
Einar Jónsson er fæddur og
uppalin að Galtafelli í Ámes-
sýslu á íslandi. Bar snemma á
þessum sérstöku hæfileikum
Einars og byrjaði hann ungur
að tálga ýmsa muni úr tré og
steini; seinna lagði hann fyrir
sig málaralist og uppdrátt. En
smásaman með ári hverju jókst
löngunin hjá Einari að leggja
fyrir sig myndhöggvaralistina
og að fullnema sig í þeirri grein.
Nú fór Einar utan og stefndi
til Kaupmannahafnar eins og
títt var um íslendinga. Lærði
hann þar undirstöðu atriði í
myndhöggvaralist. Síðan fékk
hann þar og inntöku við listhá-
skólann og stundaði þar nám í
nokkur ár.
Árið 1894 fullgerði Einar
fyrstu standmyndina—“Dreng-
ur á Bæn”, og hlaut mikið lofs-
orð fyrir það fagra verk. Á
tímabilinu á milli 1894—1915
smíðaði Einar hverja myndina
á fætur annari, en samt gat
hann veitt sér þá ánægju að
ferðast víða um Evrópu.
íslenzka þjóðin gleymdi ekki
þessum unga og efnilega lista-
manni sem sigldi til Hafnar
mörgum árum áður, og á
stríðsárunum var Einari boðið
að koma heim aftur með mynd-
ir sínar og að setjast þar að.
Þjóðin bygði hús _ fyrir safnið
sem er einnig vinnustofa og í-
búðarhús fyrir Einar og frú
hans; eru honum veitt nægileg
heiðurslaun svo að hann megi
nota tíman í þágu listarinnar.
Einar Jónsson er um sextugt
og er kvæntur danskri konu.
Þau hjón eru barnlaus. —
Flestir sem fóru héðan heim til
íslands 1930, heimsóttu Einar
og sáu listasafnið. Þótti gest-
um þau hjónin vera framúr-
skarandi gestrisin og skemtileg
að heimsækja. Sérstaklega hef-
ir fólk orð á því hvað fram-
koma Einars er þýð og látlaus.
Er hann mjög stiltur og hægur
og sí brosandi.
Er Einar Jónsson nú viður-
kendur að vera einn með hinum
fremstu meisturum í mynd-
höggvaralistinni sem nú eru
uppi, og er hann orðinn svo
var talað um 2000 manns, svo
En hitt er víst, að samvinna Mr. komst talan upp f 10 þúsundir.
Woodsworth og verkamanna Eftir það kom fregn um það>
fulltrúa á sambandisþinginu og að b0rgm Monghys í Bengal,
Alberta- (og Ohtario bænda- þar gem voru 36,000 íbúa, hefði
flokkanna hefir ekki verið neitt jafnast aigeriega við jörðu.
innileg. | Mestar skemdir voru taldar í
borgunum Muzaffarpur, Patna,
BYLTING f AÐSÍGI Á SPÁNI Jamaipur, eBnares, Allahabad.
Þegar jarðsjálftinn kom, voru
Síðast liðinn mánudag voru
fréttirnar frá Spáni þær, að
ekkert væri sjáanlegra, en að
þar væri bytling í aðsígi, að
lýðveldinu yrði þar kollvarpað
og konungsstjórn reist á laggir.
Sósíalistar og lýðveldissinn-
ar, sem hjálpuðust að því að
velta konunginum frá völdum,
liafa nú slitið friði og samvinnu
sín á milli og berjast nú gráð-
ugt um yfirráðin.
Sósíalistar töldu þröngsýna
bændaflokka svo sem Baskana
og konungssinna hafa náð of-
miklum völdum í síðu’stu kosn-
ingum. Og að þeir leggi spilin
fyrir konunginn telja þeir víst.
Áður en því verði komið við,
vilja þeir ná völdum og koma á
alræði í einhverri annari mynd.
hundruð þúsunda af Indverjum
að baða sig í hinum helgu ám
Ganges og Jumna. Bæði fljót-
in belgdust upp og soguðu í
sig hið baðandi fólk, og veit
enginn hve margir hafa farist
þar, en fjölda mörgum líkum
FORKIN OG SKINNER
HNEFTIR í FANGELSI
Dómur var kveðinn upp s. 1. þeirra 500 manna er söfnuðust
mánudag í málinu er reis út af saman fyrir framan Parkhill
verkfallinu hjá Parkhill Bedding Bedding-verkstæðið til að varna
Co., 24. júlí 1933.
Hafa tveir leiðtogar félags
þess er nefnir sig Worker’s
verkafólkinu inngöngu og að
hann hefði gefið merki um að
byrja grjótkastið er þar fór
_T . _ ._ , fram. En Forkin var kærður
Unity League venð dæmdir til I „ . , ,
„ , . f . . fyrir að halda æsinga fundi. Og
tugthusvistar fynr þátttoku
þeirra í verkfallinu og uppþot-
inu er út af því reis. Eru nöfn
þeirra William G. Skinner og
M. J. Forkin.
Að Skinner bárust böndin
utn það, að hafa verið foringi
hann hlaut 4 mánaða fangelsis-
vist, en Skinner 12 mánaða,
báðir við erfiðis vinnu.
Forkin sótti um borgarstjóra
stöðuna í síðustu bæjarkosning-
um í Winnipeg. En báðir eru
kommúnista leiðtogar.
BRÉF ÚR SKAGAFIRÐI
Háttvirtu Skagfirðingar
Vestanhafs!
Á síðastliðnum vetri var birt
fréttabréf til ykkar í Heimskr.
Hafði eg ritað það, til að enda
loforð við ýmsa kunningja og
frændur er heimsóttu mig 1930.
Síðan hafa marglr mætir og
góðir menn, ritað mér alúðar
og þakklætisbréf fyrir, og einn-
ig hefir þessa bréfs verið getið
hlýlega, bæði af ritstj. Heimskr.
og Magnúsi Jónssyni frá Fjalli.
Einnig hafa ýmsir góðir Skagf.
vestra, mér ókendir, hvatt mig
til að halda áfram með þessi
bréf hvað eg fúslega geri, fyrst
þau eiga slíkum ágætis við-
tökum að fagna og ykkur þykir
virkilega svona gaman af, að
fá fregnir heiman að, og eitt
einasta bréf er hægt að láta
fullnægja öllum Skagfirðingum,
sem maður vildi svo gjarnan
gleðja, hví ætti þá að sitja af
sér slíkt tækifæri.
Eius og fyr, byrja eg þá á
tíðarfarinu og bind mig þá að
mestu leyti við Skagafjörð. Vet-
urinn frá nýári, var mjög snjó- fjárbeit. í lághéraðinu, að vetr-
varð hverft við, því hann var ó-
vanur að sjá heilagan anda.”
Þannig var mieð hrossin. Þau
voru óvön að heyra slíka vá-
bresti og sjá eldingar þjóta um
geiminn og því ærðust þau í
allar áttir. Seinnipart sumars-
ins gerði sunnanátt og fylgdu
henni stormar miklir og hlaust
stundum af skaði. En altaf voru
þó úrfelli öðru hvoru, sérstakl.
í haust og framan af vetri, enda
má heita að aldrei hafi komið
hríð nema tvo daga í byrjun
nóvembers, sem þó eyddist
strax af sunnanvindum, sem
altaf hafa verið fram á þennan
dag. Tíðin, það sem af er vetr-
inum, er svo fádæma góð að
aldrei muna menn slíkt áður. Á
Jólum var ekkert farið að gefa
fé til dala, eða þar sem fjöru-
beit var. Það hefir því mátt
taka undir með karlinum sem
sagði æfinlega ef brá til hins
betra einhvemtíma að vetrin-
um: “Nú geta þeir lofað guð,
sem í landgæðunum búa.” —
Honum fanst það ekki ná til
sín, því hann bjó á landléttri
jörð. Yfirleitt er ekki treyst á
skoluðu árnar upp á bakkana. . , .
Mest tjón er talið að orðið léttur fram eftir beit sæmi’ mum’<a" °f þlð “U.nUð kanU;
hafi f Patna-héraðinu Flue- leg> en seinni parturinn var alt ast Vlð frá fornu fari, en samt
s verri Ekki svo að skilia að hér böfum við fulla ástæðu til að
menn, sem hafa farið yfir svæð- 0 »K1úa ao ner ...... . _
ið «p£rin líií- iiVo-i ' væri nein fannfergja, heldur vera þakklátir fyrir veðurblið-
hvergi lent, því að héraðið var
HUNGURGÖNGUR f LONDON
Um 2000 manns komu síðast
1. viku til London á “hungur-
frægur um útlönd fyrir hans j göngu”. Voru margir þeirra alla
alt yfirflotið og sums staðar
var vatn tveggja metra djúpt á
ökrunum.
Fimtíu brýr hrundu í landinu
og járnbrautin til Austur-Ind-
lands byltist um víða hvar. —
Vegir ónýttust og flestar sam-
göngur teptust algerlega. Var
búist við því að ekki mundi
nást samband við hin afskekt-
ustu’ héruð fyr en eftir margar
vikur.
í Patna hrundu 13,000 húsa
fögru og þýðinga miklu myndir, leið frá Skotlandi. “Hungur- Sir John Stifton, landstjórinn í
að myndhöggvarar, stúdentar | gangan” er í því fólgin að
og listsafnafræðingar frá mörg- krefjast þess af forsætisráð-
herra, McDonald, að þeir fái
að mótmæla nýjum lögum, sem
nú eru fyrir brezka þinginu um
um stórborgum hins mentaða
heims, heimsækja Einar á
hverju ári.
List Einars er með öllu sér-
stæð. Hann gengur ótroðnar
brautir — “einbúi” — í heimi
listarinnar. Heimur hugmynda
hans er ótæmandi, og hugur
hans dvelur löngum við dýpstu|lega uppgötvað að nota má
rök tilverunnar. Því eru flestjblóð dauðra manna til íspýtu
verk Einars skáldleg og tákn eða lækninga við blóðleysi. —
djúpra hugsana. En skáldskap- jjefjr bann þegar reynt þetta ,á
ur hans og hugsanir eru hinar gpp sjuklingum með góðum á-
andlegu undirstöður hans og rangri. Blóðið tekur hann úr
Behar, varð að flýja höll sína,
og um leið og hann kom út
hrundi höllin í rústir. Maharaja-
inn af Benares komst nauðulega
Frh. á 5 bls.
Blóð dauðra notað til íspýtu
Rússneskur læknir hefir ný-1 sjúkrahúsa út um landið.
Telur læknirinn að blóð hinna
efniviður myndanna. Myndin
verður til hið innra með hon-
um, fær línur og lögun í órjúf-
andi sambandi og samræmi við
tilfinningar hans. Verk hans
eru óður um baráttu og sigur
hins góða.
Eg hefi ekki teiknað þessar
myndir með þeirri hugmynd að
eg gæti gert þær betri en þær
eru í bók Einars, en heldur af
því að eg fann að það var ó-
mögulegt að sýna myndirnar
belnt úr bókinni með þessari
(Frh. á 3. Ms.)
líkömum dauðra manna. Segir
hann það ‘“lifa” eða haldast
óskemt hálfan dag eða meira
í líkamanum eftir að maður-
inn er dauður. Lætur hann,
það í flöskur og geymir þar til
á þarf að halda.
Uppgötvarinn heitir Sergius
Judin og er læknir við sjúkra-
hús í Moskva (Sklifasovski
Emergency Hospital). Á hann
nú orðið svo miklar birgðir í
sjúkrahúsinu af blóði, að hann
er farinn að senda þær til
dauðu sé jafnvel betra, en blóð
lifandi manna, er verið hafi not-
að til þessa. í fyrsta lagi sé
hægra að ná því hreinu með
kru’fningu en kostur sé á, þegar
um lifandi menn sé að ræða. í
öðru lagi séu ávalt nægar birgð-
ir við hendina. Ennfremur sé
það ódýrara, því að slá mönn-
um blóð einu sinni kosti að
minsta kosti 50 dollara, en það
nægi varla til að lækna einn
mann, í stað þess sem úr dauð-
um líkama megi fá nægilegt
blóð til lækningar sex mönn-
um. Einnig segir læknirinn
erfitt að ganga úr skugga um,
að sjúkdómar leynist ekki með
lifandi mönnum.
dæma rosar og skakviðri. Mátti spara af heyjum, og hrossin eru
stundum heta stóra stormur út ennþá í haustholdum. Hægt var
vkuna. af hvaða átt sem blés og að vinna að jarðabótum alveg
nýttist því beitin ekki sem frani að jólum bæði við skurð-
skyldi. Veturnin varð því gjaf- &1'öft og sléttur því engin klaki
frekari en ella. Nokkru fyrir var 1 j°rð, nema þá dag og dag.
páskana gekk hann í hríðar- Svona var tíðin indæl. Mér
kafla, sem stðð fram yfir sum- verður lengst í minni veðrið
armál, óslitið. Var sumum ekki núna á jóladaginn. Það var
farið að lítast á, því hey gengu stillilogn og þó hafði nálega
óðum upp, þegar allar skepnur eiíiíert trost verið um nóttina.
voru nú komnar á gjöf, því öllu Himininn heiður og blár og
þurfti inni að gefa. En með övergi sá snjó, nema rétt í
maí byrjun tók að bregða til efstu fjalltindunum. Sólin
hins betra með tíðina, og 8. blessuð kom framundan Silfra-
maí var batinn kominn fyrir al- staðafjallinu og var nú ekki
v6ru, og úr því mátti heita Kver hærra á lofti en það, að hún
dagurinn öðrum betri og hélst rátt bóf sig yfir fjöllin í suðri,
sú blíða allan sauðburðinn, sem er bún gekk fyrir héraðið og á
gekk framúrskarandi vel. — bak við Mælifellshnjúkinn. En
Sprettan var alveg framúrskar- Þó þetta tæki hana ekki nema
andi, svo sumir byrjuðu slátt 8 klukkutíma þá var aðdáanlegt
vikur af sumri, en alment mun bvað héraðið gat breyst við sól-
sláttur hafa byrjað 10 vikur af skinið. . Af því geislarnir voru
— og er það með langfyrsta svo iáSir varð þetta alt öðru vísi
móti. En þá brá til úrkomu er en venjulega. Þeir máluðu
hélst mikið af túnaslættinum, fjöllin og eylendið alt purpura
svo töðurnar úrðu ekki eins vel ruutt. Varpamir voru ennþá
verkaðar, eins og þær voru grsenh* víða og flárnar og kýl-
miklar. Var úrkoman stundum srnir hér neðra, skmðgrænt
feikileg. Sem dæmi þar upp á eins og á vorin. Og horfa svo
má geta þess að tvisvar gengu niður að ‘V ötnunum er silfur-
hér þrumur og eldingar næst- blikandi liðuðu sig eftir eylend-
um heila daga í hvert skifti og inu tfi sjávar, skaralaus eins og
er slíkt svo fátítt hér á Norður- á sumardaginn. Hvflík dýrð.
landi að gamalt fólk mundi að- Hg beld eg verði ekki svo gam-
eins einu sinni eftir, að slíkt aii að eg muni ekki eftir þess-
hefði komið fyrir áður. Var um óegi, svo mikil áhrif hafði
skrítið að sjá hvað blessnð útsýnið og veðurblíðan á mig,
hrossin urðu hrædd, er Þór °g þessvegna vildi eg bregða
dunurnar kváðu við í fjöllun- þessari mynd upp og gefa ykkur
um, eins og alt ætlaði niður að bana með mér. Og einmitt
hrapa. Það var ekki ósvipað sömu dagana eða rétt fynr jól-
með þau, eins og sagt var um in hermdi útvarpið fádæma
bóndann í Viðvík á dögum kulda suður í álfunni t. d. alt
Guðm. biskups góða. “Honum Frh. á 5. bls.