Heimskringla - 30.05.1934, Qupperneq 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 30. MAÍ, 1934
Jane Eyre
eftir
CHARLOTTE BRONTE
Kristján Sigurðsson, þýddi
Þessu' hélt eg fram allan reynslu tímann,
og heppnaðist mæta vel. Satt er það, að
hann var oft hastur og hryssingslegur, en eg
sá líka, að honum þótti gaman að, yfirleitt;
ef eg hefði. verið auðmjúk og undirgefin líkt
og lamb, eða bráð til blíðu líkt og kurrandi
dúfa, þá hefði einræði hans þrútnað, en síður
hefði það háttalag átt við dómvit hans, heil-
brigða skynsemi og jafnvel smekk.
Þegar aðrir voru viðstaddir var eg, sem
fyr, hæglát og holl í viðmóti, því að þá gerðist
ekki þörf að hafa annað við, en á eintali við
hann á kvöldvökunum hélt eg uppteknum
hætti. Hann gerði altaf boð eftir mér einni
stundu eftir náttmál (kl. sjö), en nú var kom-
ið annað hljóð í kveðjuna, “elska” og “yndi”
ekki nefnt á nafn, en kölluð var eg, í þess stað,
“áreitin brúða”, “illúðug álfamær”, “aftur-
ganga”, umskiftingur” o. s. frv., fyrir blíðulæti
komu grettur, í stað þýðasta handabands fekk
eg það, að vera klipin í handlegginn, fyrir koss
á kinn kom það, að klipið var í og snúið upp
á eyrna snepilinn minn. Þetta lét eg mér vel
líka, eg undi þessari harðleikni miklu betur, í
þann tíma, heldur en mjúklæti. Eg varð vör
við að Mrs. Fairfax líkaði vel við mig, hún
hætti að kvíða um mig, og þar af fekk eg vissu
mína, að eg væri á réttri leið. En Mr. Ro-
chester kendi mér um að hann væri að renna,
ekkert væri orðið eftir af honum nema skinn
og bein, og hótaði. hryllilegum hefndum (sem
hann tiltók þó ekki) fyrir framferði mitt, áður
en langt væri um liðið. Eg kímdi með sjálfri
mér, að hótunum hans. “Eg hefi komist á
lagið, að halda þér í skefjum,” hugsaði eg með
mér, “og skal gera það eftirleiðis, og ef eitt
ráðið bregzt, þá skal annað upp taka.”
Eigi að síður, þetta var alt annað en
hægur vandi; oft var það, að mig langaði
meira til að vera blíð við hann heldur en
stríð. Mannsefnið mitt var að verða öll mín
veröld, og meira en veröldin — von mín um
himnaríki, fast að því. Hann kom milli mín og
allra guðstrúarhugsana, eins og myrkvi milli
manns og sólar. Eg mátti ekki, á þeim dög-
um, sjá Skaparann fyrir skepnu hans, er eg
gerði mér skurögoð af.
XXV. Kapítuli.
Tilhugalífs tíminn var á enda runninn. Hin-
um komandi degi varð ekki skotið á frest,
enda var öllum viðurbúnaði lokið áður en
hann bar að. Eg hafði ekki meira að gera.
Kistur mínar stóðu í röð fulltroðnar, lokaðar
og strengjum reyrðar, meðfram vegg stofunn-
ar sem eg bjó í, á morgun stóð til að þær
væru á leið til London og eg líka (E. G. L.),
eða réttara sagt: ekki eg, heldur Jane nokkur
Rochester, en þeirri manneskju var eg ókunn-
ug ennþá. Miðarnir með nafninu voru ófestir
á, en fjórir þeirra lágu ofan í borðskúffu, árit-
aðir með Mr. Rochesters eigin hendi: “Mrs.
Rochester ------ Hotel, London”; eg fekk mig
ekki til að festa þá á, eða láta aðra gera það.
Mrs. Rochester! Hún var ekki til, myndi ekki
fæðast í þennan heim fyr en á morgun, stundu
fyrir dagmál, og eg vildi bíða við og vita vissu
mína, að hún kæmi lifandi í heiminn, áðúr en
eg eignaði henni alt þetta góss. Nóg var samt;
í klæðaskápnum þarna, gagnvart þvottaborði
mínu, hafði fatnaður, henni ánafnaður, út-
rýmt svarta kjólnum mínum frá Lowood, og
stráhattinum líka, því að ekki var eg eigandi
að þessum giftingarskrúða, perlugráum kjól
og þoku líkri slæðu. Eg lét aftur skápinn til
að fela þann undarlega, vofu líka skrúða, því
að því líkast blikaði á hann í rökrinu, við
kertaljósin. “Eg ætla að láta þig einan, hvíti
draumúr,” sagði eg. “Mér er órótt, vindurinn
þýtur, eg ætla út að firina til hans. “Það var
fleira en tilhugsunin um æfibrigðin þau, að eg
átti að byrja nýtt líf á morgun, sem gerðu
mér órótt.
Mr. Rochester var að heiman í erindagerð-
úm við landseta sína, æði lang^t í burtu, er
hann varð að lúka, áður en hann færi í lang-
ferðina. Eg beið komu hans, fyrst í aldingarð-
inum, þar hröklaðist eg í skýli undan vindin-
úm, er blés stöðugt af suðri og óx þegar á leið;
trén svignúðu öll á eina leið og réttust ekki,
lengi vel, svo stöðugt blés stormurinn í klukku-
stund eða meir. Skýin rak með miklu fari
norður á við; allan þann júlí dag hafði ekki
sést í heiðan himinn. Mér hægðist við að
láta berast á hlaupum undan hinum trylta
ómælisstraumi er fór dunandi gegnum loftið;
honum fól eg æsingu hugar míns. Fyrir neð-
an lárviðargöngin blasti við mér hið súndraða
kastaníu tré, bolurinn var klofinn eftir miðju,
niður undir jörð, eri þo rætumar væru heilar,
var sameiginlegu lífi lokið, hver hluti fyrir sig
myndir missa safans og visna og næstu vetrar
byljir fella aðra greinina eða báðar. Enn mátti
segja að báðar til samans væm eitt tré — en
aðeins rúst af tré eða draugur.
“Rétt gerðuð þið, að loða saman”, sagði
eg, svo sem þessar tröllslegu kræklúr væru
lifandi og skildu mælt mál. “Þó kumlaðar sé
uð og sviðnar og brendar, þá hugsa eg að
enn kennið þið lífs, vegna þess að þið loðið
saman við trúar rætur og traustar. Aldrei
munuð þið skrýðast grænu laufi framar, aldrei
munu fuglar hópast til söngs í greinum ykkar,
færi til gamans og ástar eru ykkur horfin, en
eruð ekkj huggunarlaus með öllu, hver ykkar
hefir félaga til samfylgdar í visnuninni.” —
Máninn skein litla stund gegnum klofann,
blóðrauður og skýjum hulinn til hálfs, virtist
líta á mig dapurlega og flóttalega, steypa sér
svo í skýjabólstra. Vindi slotaði litla stund
umhverfis Thornfield, en hvaðanæfa dunaði
þytur hans langar leiðir yfir vötn og viðu,
tryldur og dapur og hvínandi. Eg gat ekki
staðið kyr og hlustgð á þann dapurlega klið,
heldur gekk aftur til aldingarðs og tók að tína
saman epli, er lágu þykt í grasinu undir trján-
um, las sundur þroskuð og óþroskuð, bar þau
inn og kom þeim fyrir í vistabúri. Þar næst
gáði eg að arineldi í bókastofu; þó sumar væri,
vissi eg að Mr. Rochester mundi líka að koma
að glöðum eldi utan úr rosanúm. Eg færði
bríkastól hans að eldinum og borð, kipti, niður
gluggatjöldum og lét flytja inn kerti, svo þau
væru til taks. Að þessu loknu sótti mig enn
eirðarleysi, svo að eg mátti. ekki kyr vera; lítil
klukka í stofunni og stóra klukkan í forsalnurj
slóu báðar tíu, eg hugsaði mér, að hlaúpa nið-
ur að hliðum, og sjá til hans koma, ef þykni
drægi frá tungli. Hann væri víst á leiðinni og
stytta mundi það biðina um nokkrar mínútur,
ef eg skyldi mæta honum.
Vindurinn dunaði hátt í hinum miklu
trjám er vaxið höfðu hjá hliðunum, og hvergi
sá til elskhúgans. Mér varð svo um, að eg
tárfeldi, en þótti strax miður, að eg skyldi ekki
reynast þolnari og þurkaði tárin. Eg beið,
tunglið lukti að sér og sveipaðist reflum
þykkra skýja, það dimdi að og svo fór að rigna.
“Eg vildi óska að hann færi að koma! Eg
vildi hann færi að koma!” veinaði eg, full af
hugsjúkum kvíða. Eg átti von á honum fyrir
kveldverð og nú var farið að dimma af nótt,
hvað gat tafið hann? Ætli eitthvað hafi orðið
að honum? Það sem fyrir mig hafði borið
kveldinu áður, þótti, mér nú vera fyrirboði
óhappa. Eg varð hrædd um, að vonir mínar
væru of bjartar til að geta ræzt og eg hafði
notið svo mikils unaðar að undanförnu, að nú
setti að mér kvíða; gæfa mín væri svo mikil,
að héðan af hlyti hún að réna.
“Heim get eg ekki farið,” húgsaði eg, “eg
get ekki setið við eld meðan hann er úti í
óveðri, skárra er að þreyta limi mína en of-
reyna hjartað; eg skal halda lengra og mæta
honum.’ Eg lagði af stað, gekk hratt en ekki
lengi; eftir hálfa bæjarleið eða svo heyrði eg
hófaskelli, maður kom ríðandi á harðastökki
og rakki með honum. Burt með ill hugboð!
Hér var hann kominn, hann varð mín var og
veifaði hattinum, en eg hljóp á móti honum.
“Svona nú”, mælti hann og beygði sig
niður með makkanum, “án mín geturðu ekki
verið, nú er það auðséð. Stígðu á fótinn á
mér og réttu mér báðar hendur: upp!”
Eg gerði sem hann sagði. mér, létt og liðug
af því að svo vel lá á mér. Fagnað var mér
með rembings kossúm og kraumandi gorti,
sem eg lét ekki á mig fá. Hann stöðvaði kæti-
málin og spurði: “En er nokkuð að, Janet?
fyrst þú kemur á móti mér svona seint? Hefir
nokkuð komið fyrir?”
“Nei, en eg hélt þú ætlaðir aldrei að koma.
Eg gat ekki beðið innan dyra eftir þér, sízt í
þessu óveðri.”
“Og þú ert öll vot eins og hafmey; hérna,
komdu undir yfirhöfnina mína. Eg held þú
hafir hitasótt, Jane, þér er funheitt á höndum
og framan í. Segðu mér, er nokkuð að?”
“Ekkert að framar, hér er eg hvorki
hrædd né vansæl.”
“Hefirðu þá verið hvortveggja?”
“Já, fremur það. Það skal eg segja þér
alt saman seinna, og eg þori að segja, að þú
gerir ekki annað en hlægja að mér.”
“Eg skal hlægja dátt að þér, þegar morg-
undagurinn er liðinn, eg þori það ekki fyr en
eg er viss um sigurinn ^g sigúrlaunin. Þar ertu
sjálf, og þú hefir verið hál eins og áll undan-
farinn mánuð og þyrnum sett sem þyrnirós! Ef
eg studdi fingri niður einhversstaðar, þá var
dg stunginn, en nú virðist svo sem eg hafi
munaðariaust lamb í fanginu. Þú reikaðir úr
kvíunum til þess að leita að þínum hirði, er
ekki svo, Jane?”
“Vertu ekki svona montinn. Mig vantaði
þig. Nú erum vi.ð komin heim, sleptu mér nú.”
Eg hoppaði ofan á stéttina, John tók við
hestinum en Mr. Rochester fylgdi mér inn,
bauð mér að fara upp og fara í þurt, hverfa
svo aftur til sín í bókastofu; þegar eg var
komin að stiganum stöðvaði hann mig og fekk
mig til að lofa því, að vera ekki lengi. Eg
• kom niður aftur, eftir litla stund, þá sat hann
að kveldverðar borði.
“Fáðu þér sæti, og hressingu mér til sam-
lætis, Jane. Ef guð lofar verður þetta næst
seinasta máltíðin sem þú borðar í Thornfield
Hall í langan tíma.”
Eg settist hjá honum og sagðist ekki hafa
lyst á mat.
“Er það af ferðahug, Jane?’
“Eg veit varla hug minn í kveld, herra.
Alt virðist vera á reiki.”
“Nema eg. Stöðugúr er eg og verulegur
— taktu á mér.”
“Þú ert óverulegastur af öllu og líkastur
sýnimynd; þú ert ekkert nema draúmur.”
Hann rétti út hendina og sagði hlægjandi:
“Er þetta draumur?” Höndin var þrekleg og
kraftaleg og handleggurinn langur og sterkur.
“Já, þó eg geti tekið á henni, þá er hún
samt draumur,” svaraði eg, tók um hönd hans,
sem hann hélt fyrir augunúm á mér, og lagði
hana niður.
Eg hringdi bjöllu og lét bera af borðinu,
skaraði í eldinn, settist svo á skör við hné
húsbónda míns.
“Nú er komið að miðnætti,” sagði eg.
“Já, manstu Jane, að þú lofaðist til að
vaka með mér nóttina fyrir giftingar daginn?”
“Svo gerði eg. Það heit skal eg efna,
tvær stundir að minsta kosti, eða þrjár; mig
langar alls ekki í háttinn.”
“Ertu alveg búin að taka þig til?”
“Já alveg, herra.”
“Eg líka,” ansaði hann, “eg er búinn að
ljúka öllu af, sem eg ætlaði mér; við förum af
stað í fyrra málið ,undir eins og við komum
úr kirkjunni. En hvað er að sjá þig, Jane,
með rjóða bletti í kinnum og glampandi aug-
um. Þú átt ekki vanda til þess, er nokkuð
að?”
“Ekki held eg.”
“Heldurðu! Hvað gengur að þér? Segðu
mér hvað þér finst.”
“Ekki get eg það, herra; orðum er ekki
hægt að koma að því, sem mér finst. Eg vildi
að þessi stund líði aldrei; hver veit hvað sú
næsta muni færa?”
“Þetta er hugsýki, Jane. Þú hefir gengið
fram af þér og orðið æst um of.”
“Er þér rótt, herra, og sæll að öllu leyti?”
“Rótt? Nei, en sæll er eg í instu hjarta
rót.”
Eg leit framan í hann, til að lesa þar
merki sælu hans; hann var rjóður, með ákaf-
lega fjörlegum svip.
“Segðu mér eins og er, Jane,” mælti hann,
“léttu á huga þínúm, ef einhver þungi liggur á
honum, með því að láta mig vita. Hvað ótt-
astu? — að eg reynist ekki góður eiginmað-
ur?”
“Það dettur mér sízt af öllu í hug.”
“Kvíðirðu fyrir nýju stöðunni og ókunnu
æfistarfi, sem þú átt í vændum?”
“Nei”.
“Þú gerir mér óvissu, Jane, þú talar í
döprum ofdirfsku tón og svipur þinn segir til
hins sama. Eg vil að þú segir skýrt til hugar
þíns.”
“Hlýddu þá til herra, þú varst að heiman
í nótt leið?”
“Veit eg það, og þú ympraðir á því áður,
að eitthvað hafi komið fyrir á meðan eg var
butu, ekkert stórkostlegt, vænti eg, en þó
eitthvað, sem þér þótti miður. Lof mér að
heyra það. Kannske Mrs. Fairfax hafi sagt
eitthvað? eða þú hafir heyrt eitthvað til vinnu-
fólksins? sem særði þína næmu virðingu fyrir
sjálfri þér.”
“Nei, herra”. Nú kom að miðnætti. Eg
beið þangað til inniklukkan var búin að slá
með silfurskærum tón og klukkan í forsalnum
með djúpum, hásum gný, þá segi eg:—
“Allan daginn í gær var eg sístarfandi og
leið mæta vel eins og vant er, þegar eg hefi
mikið að iðja; því að ekki ber eg neinn kvið-
boga fyrir því sem í vændúm er: Mér finst það
vera dýrðleg tilhugsun að mega dvelja með þér,
af því að eg elska þig. Nei, láttu ekki vel að
mér núna, lof mér að tala í næði. I gær trúði
eg forsjóninni vel og treysti því, að alt færi vel,
sem okkur áhrærði. Veðrið var gott og bjart
og ekkert tilefni til að vera hrædd um að
nokkuð yrði að þér. Eg gekk fram og aftur
um stéttamar og hugsaði um þig, og eg sá þig
í huganum svo nærri mér, að eg saknaði þess
varla, að þú varst í burtu frá mér. Eg hugsaði
um lífið sem framundan mér var — þína æfi
herra, — æfiskeið miklú rýmra og fjörugra
heldur en mitt: þar á svo mikill munur, sem
sjórinn er dýpri en lækurinn, sem rennur í
hann eftir beinum farveg. Eg furðaði mig
af hverju siðamenn kalla þessa veröld eymdar
dal og auðn, því að við mér blasti hún blómleg
og fögur. Þessu næst komu brúðar klæðin og
Sophie kallaði á mig upp, til að reyna þau, og
undir þeim fann eg í stokknum slæðuna, sem
þú lézt senda frá Lundúnúm; eg hugsa, að sú
konunglega rausn þín hafi stafað af því, að þú
vildir refja mig til að taka við því sem dýrt
var eins og gimsteinar, úr því að eg hafnaði
þeim. Eg rakti sundur slæðuna, brosandi, og
hugsaði mér að stríða þér á þeirri ofrausn og
þeirri viðleitni að fela alþýðu stúlku í brúðar-
gerfi hefðarkvenna. Eg hugsaði mér líka, að
bera ofan til þín þá höfuðgerfi, sem eg hafði
búið til sjálf, á minn ættsmáa koll og spyrja
þig, hvort sú hæfði ekki stúlku, sem hefði
hvorki ríkidæmi, fríðleik né ættgöfgi, að færa
mannsefninu. Eg sá glöggt hvemig þú mund-
ir taka því og heyrði þín snöggu höfðingja
| svör: að þú þættist ekki þurfa að auka auð-
I legð þína né hækka stöðu þína, með því að
I giftast digurri þyngju eða höfúðspöng.”
“það er naumast, að þú kant að lesa í
i huga mér, þú fjölkunnuga snót,” mælti Mr.
Rochester, “en hvað fanstu í slæðunni, fyrir
utan ísaumið? Eitur kannske eða rýting,
| fyrst þú ert svona hrygg á svip?”
“Nei, nei, herra; fyrir útan skrúðvirki og
i dýrt efni fann eg ekki nema þótta og metnað
I Fairfax Rochesters, en ekki hræddist eg það,
I eg er vön við að horfast í augu við endemið.
j En þegar dimdi, herra, í gærkveldi, fór að
hvessa, en sá vindur var með öðru móti en nú
blæs, ekki hátt og hrikalega, heldur með
þrálátum, veinandi hvin, miklu ægilegri. Eg
óskaði að þú værir heima. Eg kom hingað í
þessa stofu, sá stól þinn auðan og hlóðin köld
og hrökk út aftur, döpur í huga. Eftir að eg
var háttuð, gat eg ekki farið að sofa, af ein-
hvers konar æstum kvíða; veðrið óx og mér
þótti sem eg heyra væl þjóta í storminum,
hvort úti var eða inni, kunni eg ekki að
greina, en hvenær sem vindi. slotaði milli
hviða, heyrðist það ógerla en þó næsta ömur-
legt. Á endanúm komst eg að þeirri niður-
stöðu, að þetta væri hundur að spangóla ein-
hvers staðar langt í butu, og var fegin þegar
það hætti. Eftir að eg blundaði þótti mér enn
vera hvast og dimt, líka að mig langaði að
vera með þér og þótti sem einhver ókend fyrir-
staða héldi okkur sundur. Eg þóttist vera á
ferð eftir hringlagðri braut, í myrkri var eg og
í rigningu og bar barn, vesalings barnunga,
sem skalf í mínum kalda faðmi og veinaði í
eyra mitt. Mér þótti sem þú, herra, værir
langt á undan mér á þessari sömu braut og eg
herti mig sem mest eg gat, að ná þér og
reyndi hvað eftir annað að kalla til þín, en r
komst varla úr stað og hljóðunúm kom eg ekki
upp, en þig dró undan, æ meir og meir, fanst
mér.”
“Og þessir draumórar valda því, að illa
liggur á þér Jane, þó að eg sé hjá þér? Sleptu
ímyndunar volæði og hugsaðu aðeins um sælú
sem er veruleg! Þú segist elska mig, Janet, já
— eg skal ekki gleyma því, og þú getur ekki
borið á móti því. Eg heyrði þau orð, skír og
ljúf, ívið hátíðleg ef til vill, en sæt eins og
söngur:—‘Mér finst það vera dýrðleg tilhugs-
un, að mega dvelja með þér Edward, af því að
eg elska þig.’ Elskar þú mig, Jane, segðu
það aftur.”
“Já, herra, af öllu hjarta.”
Hann þagði við nokkra stund, segir svo:
“Þó undarlegt sé, þá hafa þessi orð skotið
mér trega í brjóst. Af hverju? Eg held helzt af
því að þú sagðir þaú svo alvarlega, líkt og með
trúar megni, og af því að þú horfir nú upp til
mín með trygð, einlægni og ást í augum:
j það er of líkt því, að andi sé mér riálægur.
Settu upp óguðlegan svip, Jane — sem þ
kant svo vel að gera, feimni bros, ótemjulegt
og egnandi, segðu að þú hatir mig, stríddu
mér, áreittu mig, gerðu hvað þú vilt, nema
vekja mér trega; eg vil heldúr vera egndur til
gremju en hrygðar.”
“Eg skal stríða þér og erta þig eins mikið
og þú vilt, þegar eg hefi lokið sögu minni.”
“Eg hélt að sögu þinni væri lokið. Eg
hélt eg hefði fundið upptök hugsýki þinnar í
draumi.”
Eg hristi höfuðið. “Hvað? er hún lengri?
En eg skal ekki trúa, að hún sé merkileg. Eg
vara þig við fyrirfram, að eg er vantrúaður.
Haltu áfram.”
Honum var nú brugðið, líkt og honum
væri ekki vel rótt og væri snöggur í bragði af
því hann væri smeikur. Eg varð hissa á þessu,
en hélt áfram frásögninni.
“Annan draum dreymdi mig, herra: að
Thornfield Hall væri í rústúm, og uglur og
leðurblökur hefðust þar við. Af hinum reisu-
lega hlaðstafni þótti mér ekkert vera eftir,
nema skel, afar há og brothættuleg. Innifyrir
þótti mér gras gróa upp yfir marmara hlóð og
niðurfallið veggja skraut. Enn bar eg bamið
í sjali, ekki þekti eg það en þó fanst mér eg
ómögulega mega leggja það frá mér, hvað
þreytt sem eg varð í handleggjunum og hversu
mikið sem það tafði ferð mína. Eg þóttist
heyra hófaskelli í fjarska og vissi að það varst
þú að leggja upp í margra ára ferðalag til
framandi lands. Eg klifraði veggskelina óð og
uppvæg, til þess að geta séð til þín, steinar
losnuðu og hröpuðu, hríslur létu undan, þegar
eg greip í þær, bamið hékk um háls mér,
dauðhrætt, svo eg náði varla andanum. Loks
náði eg upp á brún. Þá sá eg hvar þú fórst
eftir hvítri braut og minkaðir óðum. Blástur-
inn var svo mikill, að eg gat varla ráðið mér,
eg settist á eggina og róaði barninu í fanginu;
þú fórst í hvarf, eg teygði mig til að sjá til þín,
veggurinn hrundi, eg tók viðbragð, barnið
hrökk úr keltu minni og við það, að eg var að
hrapa, vaknaði eg.