Heimskringla - 16.01.1935, Page 2

2. SlÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 16. JANÚAR, 1935
ANDLEG VEIKLUN
eftir G. J. Oleson
Með þessari fyrirsögu, er rit-
stjónargrein í blaðinu “Exposi-
tor” sem gefið er út í Brantford
í Ontario, sem eg las fyrir
skömmu síðan. Efni greinar-
innar er að segja frá ræðu er
Dr. G. B. Cullen forseti Colgate
háskólans flutti nýlega við há-
tíðlega athöfn við Arcadia há-
skólann í Nova Scotia. Eftir
því sem blaðið segir snerist
ræðan aðallega um einstaklings
ábyrgðina í baráttu lífsins, og
hélt hann því fram að ástæðan
fyrir að hin andlega veiklun
(mental illness) sem svo mikið
ber á á yfirstandandi tíð, ætti
aðallega rót sína að rekja til
þess, að menn vildu umflýja á-
byrgð í lífsbaráttunni, og sækja
þarfir sínar til mannfélagsins.
Hann sagði frá því að svo al-
VERULEGT
VERÐGILDI
RAF-LÖMPUM
ER I . . .
HYDRO
LONG-LIFE
LAMPS
Kassi meS sex
$1.40
Munið, að ódýrar lampa
tegundir eru ekki sparnað-
ur. Það verður oftar að
skifta um þá. Fáið yður
það sem þér getið verið á-
nægðir með, kassa af
Hydro Long Life Lamps,
pantið þá strax, hjá þeim
sem les á mælirinn eða —
SÍMIÐ 848131
Þér getið látið skrifa þá á
næstu tvo ljósareikningana
eða borgað við móttöku.
Cfhj ofWínnfpeg
BiidroElectncSijslfm,
PRINCESS ST.
55-59
varlegt væri andlegt ástand
manna, að gegn hverjum fjór-
um, sem mistu lífið í bílslysum
í þessu landi, væru þrjú sjálfs-
morð framin, og hann tekur það
fram, að haldi þessi andlega
veiklun áfram að gera usla í
mannlífinu jafnhröðum skref-
um og að undanfömu, þá muni
brátt líða að því, að mannkynið
verði gripið þeim heljartökum,
að ilt verði að ráða við það.
Ritstjórinn segir að Dr. Cutten
sé enginn draumóra maður og
það sem hann segi í þessu efni
um andlega veiklun, sé rökrétt,
því skýrslurnar sýni það að í
Canada og Bandaríkjunum sé
einn af hverjum 20 af mann-
fjöldanum á einhverju skeiði
lífsins á geðveikrahæli. Eg á
nú bágt með að trúa þessu; fyr
mætti vera alvarlegt ástand
segir blaðið, og þó má taka
til greina að hæli, spítali og
alt eftirlit með sjúklingum af
þessu tæi er langt um betri og
fullkomnari en áður var. Um or-
sakir þessara andlegu veiklun-
ar kemur mönnum ekki saman,
ýmsar tilgátur og staðhæfingar
hafa sérfræðingar gert, — sum-
ir halda því fram segir ritstjór-
inn, eins og Dr. Cu'tten, að
mannúðarlöggjöf samtíðarinnar
taki frá einstaklingum alla á-
byrgð og geri hann deigan og
sljófan og það sé orsök þessa
andlega kvilla. Dr. Cutten seg-
ir: “Menn geta nú fæðst í
heiminn, mentast og þroskast
og á einn eður annan veg kom-
ist í gegnum lífið á annara á-
byrgð og kostnað.” Ritstjórinn
segir: “Að nokkru leyti máske,
en ekki öllu mun Dr. Cutten
hafa rétt að mæla. Það er að
vísu ekki gott fyrir einstakling-
inn eða þjóðina að verða of
deiga fyrir oflitla áreynslu, en
það er miklu sennilegra að á-
stæðan fyrir andlegri veiklun
manna eigi miklu dýpri rætur,
en hér er gert ráð fyrir, nefni-
lega hið ótrygga mannfélags
fyrirkomulag sem við eigum við
að búa, sumir alla tíð, aðrir
með köflum. Upprætið at-
vinnuleysið og hiíngrið, þá
munu þau andlegu mein, sem
þjá mennina þverra. Það getur
verið gott og blessað að ræða
um mannúðarlöggjöf, og opin-
berar styrkveitingar og hlunn-
indi af ýmsu tæi, en orsökin
liggur ekki þar, það er meðal
sem dregur úr mannfélagsböl-
um og er nauðsynlegt eins og
ástendur, en þar til einhver
ráð eru fundin til að þurka
burtu ógnir kreppunnar, skelf- kæmust í þeirra sæti. Löggjöf
ingar atvinnuleysisins og ótt- landsins þarf svo að umskapast
ann við styrjaldarvofuna, sem að mannlífið verði óhult fyrir
ógnar mannkyninu — í einu , , • • * * • .
, , þessu þjoðarmeim. Auðunnn á
orði sagt — hið otrygga al-! ^ *
heimsástand, þá er hætt við því að notast tU ^agsældar öllu
að hin andlegu mein mann- mannfélaginu en ekki til þess
anna verði ekki læknuð”. — að einstöku menn geti rakað
Þetta er rúsínan í athugasemd saman of-fjár og lifað í hinu
ritstjórans um þetta atriði, og mesta óhófi og svalli meðan
er gleðilegt að vita til þess að til allur almenningur líður andleg-
eru' menn í ritstjóra sessi sem an og líkamlegan skort.
glögga sjón hafa fyrir ástand- Hér f Canada höfum við
inu, sem ríkir í heimirium og fvo gtjórnmála flokka sem jafnt
orsökum hörmunganna þótt all- og þétt berjast um völdin, sem
flestir ritstjórar stórblaðanna, bundar um bein, þeir ganga
séu staurblindir fyrir ástandinu undir nöfnum afturhalds og
eins og þaö er, eða svo þræl- frjálslyndi flokkur, báðir mættu
tjóðraðir á klafa auðvaldsins,
að þeir geti ekki eða megi ekki
tala úr flokki sem samvizkan
býður þeim.
Eftir því sem að kreppan
sverfur lengur að mönnum,
verður manni æ ljósara hve á-
standið er ægilegt fyrir hina
uppvaxandi kynslóð sérstaklega,
og mann getur vart undrað,
þótt það reyni á andlegt þrek
manna. Og það eru' ekki ein-
ungis þeir sem þrautimar líða,
sem þetta sverfur að, það reynir
alla sem samvizku og tilfinn-
ingu eiga. Bæði er það að menn
vita óljóst hvenær röðin kemur
að manni sjálfum og þó það
sé ekki, þó maður standi traust-
um fótum, eða finnist það, þá
tekur það á taugarnar að sjá
atvinnuleysið og bágindin alt í
kringum sig. Það reynir á sál-
arþrek, að sjá u'nga og efnilega
heita afturhalds flokkur, því alt
er sama tóbakið; báðir eru
þrælbundnir auðvaldinu og und-
ir þeirra vemdarvæng á síð-
ustu 30 árum, hefir peninga-
valdinu svo aukist ásmegin að
það er orðin jötun í Canadisku
þjóðlífi; það mer undir fæti
miskunarlaust alla samkepni,
almenningur í hundraða þús-
unda tali lifir við neyðar kjör,
en á meðan raka einstakir stór-
eignamenn saman meiru fé en
nokkru sinni áður.
Á viðskiftasviði þjóðlífsins
hefir Hon. H. H. Stevens flett
blæjunni frá svívirðingunni,
sem skynbærir menn að ’vísu
vissu fullvel að átti sér stað,
og sett í gapastokk almennings-
álitsins böðla þjóðarinnar, en
svo sterkum tökum heldu'r auð-
valdið um stjóravöl pólitísku
flokkanna að báðir hafa þeir að
menn, með framsóknarþrá og meiru eða minna leiti útskúfað
starfslöngun, ganga iðjulausa Mr. Stevens, er það annars
Br{g
hí's
Wi
ines
0righti
HERMIT PORTVIN
OG
HERMIT SHERRY
eru hin fínustu drúgu vln, og
varin með íblöndun af hreinu
drúgu brennivini
í 26 og 40 únzu flöskum
<firight's
C0NC0RD
OG
CATAWBA
hafa verið uppáhald á Canadlsk-
um heimilum í meir
en fimtíu ár
í 26 og 40 únzu flöskum
og 1 gallónu glerbrúsum I
og horfa fram á vonleysi mán-
uðum og árum saman af þv/
ekkert er hægt að fá að gera.
Því veröur ekki neitað, að
það eru margir ónýtjungar til í
heiminum, sem máske undir
hvaða fyrirkomulagi sem er
geta aldrei bjargað sér, en
samt sem áður eru nú lang-
flestir svo gerðir, að þeir vilja
bjárga sér. En í mannfélaginu
og sérstaklega undir núverandi
fyrirkomulagi hljóta einhverjir
að verða útundan og það er
stundum mjótt mundangshófið
milli farsældar og ógæfu, milli
fátæktar og alsnægta. Þar
kemur margt til greina. Það er
stundum lítið atvik, sem leiðir
einn mann út á götu glæpa og
ógæfu, en annan til gæfu og
farsældar. Hversu margur mað-
furða þótt andleg mein þjái
mennina? Er það furða þótt
vonleysi og þrengingar vinni á
sálarlíf manna?
Þó er ekki hægt að segja að
ekki sjáist ljós í myrkrinu, því
fram em að koma á sjónarsvið-
ið menn, sem bera almennings
heillina fyrir brjósti. Einn af
þeim og síá helsti ér Mr. J. S.
Woodsworth sem lengi hefir
setið í Sambandsþingu og er nú
leiðtogi Samvinnuflokksins C.
C. F. Hefir sá flokkur heil-
brigða stefnuskrá og fagurt
hugsjónamið, hvert sem sá
flokkur nær völdum í náinni
framtíð, er ekki ólíklegt að
hann geti haft mikil áhrif á
stjómarfarið því honum vex óð-
um fylgi; er það merkilegt tákn
tímanna að Winnipeg, Vancou-
urinn, getur ekki eða ætti ekki Ver og Toronto borgir hafa
að lofa hamingjuna en ekki allar kosið í borgarstjóra em-
sjálfan sig fyrir það er hann j bætti menn tilheyrandi þessum
lítur til baka, að aðeins u'm j fiokki.
hársbreidd slapp hann við að _______
lenda í örbyrgð og ógæfu, eins
Og nú rétt þegar eg er að
ogmargurogæfumaðurinnget-j]júka y]ð að gkrifa þesgi fáu
aUa Uarmað Það, að eitt | orð sé eg f dagbiöðunum ræðu
misstigið spor, markaði Msferil I Hon R B Bennett stjórnarfor_
hans, og stundum ekki hann I maQns f Canada> er hann flutti
sjálfur, heldur einhver annar
valdur að því óhappaspori.
Á vígvellinum er það órjúf-
andi lögmál að einhverjir hljóti
að falla, herguðinn heimtar sína
fóm. Fleiri eða færri liggja
dauðir og fleiri eða færri í sár-
síðastliðið miðvikudagskvöld, —
afar merkileg ræða, sem greini-
lega lýsir því, að hann er far-
inn að sjá í nýju ljósi almenn
mál og fyrirkomulagið, æm
ræður og ríkir hér í þessu landi
og víðast hvar í heimi. Lýsir
B20
J4
8
riáí.
m L I M I T E D
CANAOA'S Largest Winery
CSTABLISHED 1874
NIAGARA FALLS ONTARIO
um og það eru ekki ætíð bann því yfir f ræðu sinnij að
kapitalista fyrirkomulagið hafi
brugðist, og er hann ákveðin í
því, að hefja endurreisnarstarf-
ið á nýjum og traustari grund-
velli. Er hann kominn hér inn á
svið endurbótamanna og er því
greinilegur árangur að sjást af
hrau'stustu eða beztu mennirnir
er lífs komast af. Svipað er á-
statt á bardagavelli mannlífs-
ins undir kapitalista fyrirkomu-
laginu, að einhverjir hljóta að
verða útundan. í hinni grimmu
örvahríð viðskiftalífsins og
miskunarlausu sámkepni auð- starfi frumherja endurbóta-
valdsins, hljóta ýmsir að liggja manna (Woodsworth og flokks-
dauðir en aðrir sárir í þeim leik. bræðra hans) í sambandsþing-
Og eftir því sem auðvaldinu inu. Auðvitað segja leiðtogar
vex ásmegin og meiri peningar frjálslynda flokksins, að þetta
verða til í landinu — auðvitað sé bara kosninga svakk, stjóm-
í fárra manna höndum — eftir in sé sem druknandi maður að
því falla fleiri og fleiri í baráttu grípa um hálmstráið; má vel
lífsins og verða ósjálfbjarga. Er vera að svo sé, en þó virðist alt
þá furða þó það reyni á taugar benda td þess, að stjómin hafi í
og þrek manna slíkt ástand? kyrþey allmikið verið að starfa
Takmörkun auðsins í höndum að endurbótum í seinni tíð. Má
einstakra manna og félaga, er þar benda á Stevens rannsókn-
eina úrlausnin til bætts mann- arnefndina, Söluráðs löggjöfina
féiags fyrirkomulags. — Auð- (Marketing Act), sem endur-
græðgin er svo inngróin í bótamenn gáfu fylgi sitt. Auk
mannlegt eðli, að ekkert annað þess er nú víst alveg áreiðan-
en strángasta lagaákvæði getur legt, að fyrir næsta þing verður
sett því takmörk, fátæklingar lagt fram frumvarp til laga um
og þeir sem úti eru á hjarni trygging gegn atvinnuieysi (Un-
lífsins, mundu ekki verða hóti employment Insurance) og jafn-
betri en auðkýfingarair ef þeir vel sjúkrastyrk m. fl.
Skal eg ekkert segja um ein-
lægni stjórnarformannsins með
yfirlýsingu sinni; eru þó meiri
líkur til þess að hann sé ein-
lægur hvernig sem honum kann
að ganga að sannfæra þjóðina
u'm það, og vinna sér til fylgis,
ýmsa leiðtoga flokksins, sem
svo rótfastir eru í gamla jarð-
veginum. En samt eru þetta
tákn tímanna og ekki ósenni-
legt að eitthvað merkilegt og
sögulegt gerist í stjórnmálasögu
þessa lands til endurbóta áður
mörg ár líða. Enda þarf það
að gerast, ef andlegri velferð
þjóðarinnar á að verða borgið.
Kosningar eru í aðsígi, það er
heilög skylda allra hugsandi
manna að athuga málin með
gaumgæfni og láta mannúð og
heilbrigða skynsemi skipa sér
undir þau merki, sem eru mest
til almennings heilla, en láta
ekki gömúl flokksbönd eða
skammvinna eiginhagsmuni
leiða sig á glapstigu.
—4. jan. 1935.
HITT OG ÞETTA
Settur í gapastokk
Stjórnarvöldin í Þýskalandi
hafa vakandi auga á því, að
kaupmenn selji ekki vörur
hærra verði en leyfilegt er, og
að einstakir menn birgi sig
ekki upp að vörum, sem hætt
er við að skortur verði á.
Fyrir skemstu voru 100 versl-
anir í Berlin sektaðar fyrir það
að selja vörur of dýru' verði. Og
borgari nokkur í Leipzig, sem
hafði birgt sig upp að ýmsum
vörum, svo sem sápu o. fl., var
settur í gapastokk öðrum til
viðvörunar. Hópur manna fylgdi
honum um götur borgarinnar
og báru þeir spjöld þar sem á
voru letraðar ávirðingar hans.
* * *
Lögreglu stefnt á páfagauk
Kona nokkur í Kaupmanna-
höfn þurfti að bregða sér til
Fredrikssund. Hún átti páfa-
gauk, sem henni þótti mjög
vænt um og kom hún honum
fyrir hjá kunningjafólki sínu
meðan hún var burtu. Hafði það
gaman af páfagauknum fyrst,
en er leið að kvöldi fóru allir
að heiman, skildu páfagaukinn
eftir og lokuðu íbúðinni.
En páfagauknum leiddist að
vera einum og tók hann til að
veina hátt og berja sér. Þetta
heyrðist og héldu menn að ein-
hver væri þar staddur í sárri
neyð. Og vegna þess að íbúðin
var lokuð, varð það að ráði að
síma til lögreglunnar og til-
kynna henni þetta. Komu nú
átta fílelfdir lögregluþjónar og
brutust inn í íbúðina. Þeim
brá í brún er þeir komu inn og
þar var enginn nema páfagauk-
u’rinn, sem sat í búri og veinaði
í einstæðingsskap sínum: “Æ,
hjálp, æ!”
* * *
Stjarna fundin
Um miðjan desember fann
lögfræðingur einn í Suffolk á
Englandi, J. P. J. Prentiss, nýja
stjörnu. Hafði hann staðið úti
meirihluta nætur, til þess að
horfa á stjörnuhröp. Prentiss
gerði stjörnurannsóknástöðinni
í Greenwich aðvart og tókst
þeim þar að ljósmynda stjörn-
una áður en hún hvarf. Stjam-
an tilheyrir þeim flokki stjama,
sem nýstirni nefnast, og aðeins
sjást öðru hvoru. — Mbl.
* * *
íþróttir skýldugrein
fyrir embættismenn
Dr. Rust, mentamálaráðherra
þýzku stjómarinnar, hefir gefið
út fyrirskipun um, að prestar,
kennarar, læknar, lögfræðingar
og fleiri, embættismenn, skuli
ekki fá embætti, nema þéir geti
sannað að þeir séu færir í ýms-
um íþróttum, svo sem hnefaleik,
sundi o. fl.
* * *
Bretar og íslendingar
Enskur línuveiðari “Holborne’
strandaði á Meðallandi þ. 16.
okt. s. 1. Skipshöfnin beið all-
lengi þar eystra eftir strandið,
í von um að skipið næðist út.
Það tókst ekki. Er þeir komu
heim til Englands skýrðu þeir
blaðamönnum frá því, hve
mikla umönnun og umhyggju
Skaffellingar hefðu sýnt strand
mönnum, og hve duglegir þeir
hefðu verið við björunarstarfið.
Sérstaklega hafa ensku blöð
in orð á því hve fagur vottur
hafi komið fram um sannan
bróðurkærleika, er einn af þeim
mönnum sem á strandstaðimn
kom klæddi sig úr þurrum föt-
um sínum og lánaði þau ung-
lingspilti er var aðframkominn
af vosbúð. Eitt blaðanna í
Grimsby birtir forystugrein um
hina íslenzku gestrisni og alúð
við þetta tækifæri, og er þar
þessa atviks sérstaklega minst.
Þeir íslendingar, sem vi,nna
sér trau'st og hylli á sama hátt
og MeðaUendingar við þetta
tækifæri, gera þjóð sinni ómet-
anlegt gagn.
* * *
Leiðinlegt atvik kom fyrir dag-
inn sem hertogabrúðkaupið var
haldið í Englandi. Þá vora skip
öll í enskum höfnum fánum
skreytt. En íslenzkur togari á
Grimsbyhöfn var þar óberandi
undantekning. Vakti þetta at-
hygli — og jafnvel svo að mynd
birtist af í blaði.
Er hér vitanlega ekki um
annað en hugsunarleysi að
ræða, hugsunarleysi, sem Bret-
inn taldi tU ókurteisi.—Mbl.
* * *
Dauðarefsing
I þýska blaðinu “Fraenkische
Tagezeitung” krefst Nazistafor-
inginn JuUus Streicher þess,
að dauðahegning verði lögleidd
við því ef Gyðingar hafa sam-
farir við kristnar konur, því að
öðrum kosti muni þýski kyn-
stofninn brátt líða undir lok.
* * *
Veröldin að skána
Einn kirkjufaðir í Canterbury
hefir í nýárskveðju þau' um-
mæli, að veröldinni sé að að
skána, með því að þeim sé að
fjölga, sem sjái hve heimsku-
legt er, að angrast af allsnægt-
um og fara alls á mis þó nóg sé
tU. “Fátæktin er úr móð, gam-
alt tröll, sem er dagað uppi, og
alveg óþörf, og þetta sér fólk,
betur og betur. Framleiðslan
er svo mikil, að það er alveg
óþarfi að auka skatta, það má
auka framfarir allra stétta án
þess, og hefja alla upp úr fá-
tækt. Menn eru til, vélar eru
til, frjósöm jörð er til, og ef
peningar eru ekki tU, þá er
hægt að gera við því fljótt, á
vísindalegan hátt. Það væn-
legasta sem er í vændum þetta
ár, er það, að svo margir em að
“stúdera” peninga og finna (ef
ekki hvar fiskur liggur uúdir
steini þá) hvar ástæðan er til
núverandi kreppu.” Svo mörg
eru kennimannsins orð; hann
heitir Hewlett Johnson, prófast-
ur og dr. í guðfræði og þykir
vel hafa mælt, hvað sem hann á
við.
Mbl.
SKRÍTLUR
Sjúklingurinn: — Fyrir hálf-
um mánuði létuð þér mig hafa
plástur til að losa mig við gigt-
ina.
Læknirinn: — Já.
iSjúklingurinn: — Nú ætla eg
að biðja yður blessaðan að láta
mig hafa eitthvað til að losna
mig við plásturinn.
* * *
— Hvað ertu gamaU, anginn
minn?
— Sex ára, bráðum sjö.
— Og hvað áttu mörg syst-
kini?
— Níu, bráðum tíu.
* * *
Við enska kirkju hafði verið
smíðað nýtt sáluhlið úr jámi
og uppi yfir því stóð með guUn-
um stöfum: Vegurinn til himna-
ríkis. Vegna þess að hliðið var
nýmálað hafði verið hengt á það
spjald, með svohljóðandi áletr-
un: Menn eru beðnir að gera
svo vel og nota hitt hliðið.