Heimskringla - 30.01.1935, Blaðsíða 2

2. SÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 30. JANÚAR, 1935
RÆÐUR 0G KVÆÐI
flutt á Silfurbrúðkaupi hjónanna
TfMÓTEUSAR OG FRÚ SESSELJU BÖÐVARSSON
að Geysir, Manitoba, 14. okt. 1934
MINNI SILFURBRÚÐHJÓN-
ANNA TfMÓTEUSAR OG
SESSELJU BÖÐVARSSON Á
GEYSIR, MANITOBA, SUNNU-
DAGINN þ. 14. OKTÓBER, 1934
eftir S. E. Björnsson
Af einhverjum ástæðum sem
mér eru ekki með öllum kunn-
ar var mér falið að tala hér
fyrir minni silfurbrúðhjónanna
Tímóteusar og Sesselju Böð-
varsson.
Jafnvel þó eg vissi að það er
æði vandasamt verk lét eg til-
leiðast að gera þetta, af því að
þessi hjón eru mér talsvert ná-
komin, þó ekki sé um frænd-
semi að ræða í venjulegum
skilningi.
Síðan eg fyrst kom hingað í
þessa bygð hefi eg kynst þess-
um hjónum bæði mikið og vel.
Eg hefi ávalt hlotið að finna
hlýleika á þeirra heimili, og frá
þeim hvarvetna annarsstaðar.
Og sá hlýleiki sem okkur hlotn-
ast á lífsleiðinni er okkur ávalt
mikilsvirði, hvort sem hann
berst til okkar frá sálum mann-
anna eða utan úr náttúrunni.
Við erum saman komin hér í
dag til þess að fagna með þess-
•um áminstu vinum okkar, og er
okkur það að sjálfsögðu öllum
sérstakt ánægjuefni. En þó
þetta geti ekki talist stórvið-
burður í sögu þjóðarinnar, og
allra síst á auðmannavísu, þá
eru þau rök sem að þessu atriði
liggja hliðstæð við beztu og
heillaríkustu athafnir mann-
anna, og hafa verið um margar
umliðnar aldir.
En hér er um að ræða fá-
tækt bændafólk, sem hefir búið
á meðal okkar í 25 ár. í dag
komum við saman til að fagna
með þeim yfir einhverju sem
öllum er, ef til vill, ekki full-
ljóst hvað er. En við vitum að í
dag er þeirra 25 ára afmæli
giftingar og góðrar sambúðar.
Vil eg þá í stuttu máli leitast
við að gera þessu dfurlitla grein.
Eg sagði að hér væri um fá-
tækt bændafólk að ræða, og er
það í vissum skilningi rétt. En
fátækt sú sem hér um ræðir er
þó ekki nema á yfirborðinu. Það
sem í venjulegum skilningi er
nefnt auðlegð, veður aldrei bor-
ið saman við manngildið og á
það við í þessu' tilliti. Mann-
gildi hvers eins er hans dýr-
mætasta auðlegð. Jafnvel þó
alt annað hverfi lifir manngild-
ið og heldur áfram að þroskast
langt fyrir utan og ofan alla
venjulega lífsauðlegð sem fjöld-
inn starir á og hyggur vera hið
eina nauðsynlega.
Nú vil eg biðja ykkur sem
hlustið á orð mín að fylgja mér
eftir inn á heimili þessara heið-
urs hjóna, til þess að komast
að raun um hvar helzt orsaka
þessa manngildis verður vart.
Það fyrsta sem við tökum eftir
er dálítið af góðum bókum og
rneira en venjulega gerist á fá-
tæku heimili. Og auðséð er að
bækur þessar hafa verið notað-
ar meir en venjulega gerist. Þó
h'ta þær vel út og er vel raðað
eins og eigandanum þyki vænt
um þær. Nú getum við reynt að
gera okkur grein fyrir því að
frá þessum bókum stafi straum-
ar sem hafi stöðug heillarík
áhrif bæði á eldri og yngri á
heimilinu, fyrst í gegn um þá
eldri til þeirra yngri, þangað til
þeir síðarnefndu hafa náð næg-
um þroska til þess að njóta
þeirra.
Hér virðist þessa hafa verið
gætt með sérstakri alúð og
samvizkusemi. Vil eg í því
sambandi leyfa mér að benda á
börn þessara hjóna. Þau eru
óvenjulega bókhneigð, og að
mínum skilningi hafa þau feng-
ið hið ágætasta uppeldi.
Annað og fleira verður til að
vekja athygli á þessu bónda
heimili. Á það ef til vill að ein-
hverju leyti rætur að rekja til
ættlandsins okkar góða “norður
við heimskaut í svalköldum
sævi”. Það er geðprýði hús-
bændanna. Á sú geðprýði ræt-
ur í þroskaðri skynsemi þeirra
og kemur fram í dagfari þeirra
fyrst og fremst gagnvart böm-
unum og þá gagnvart öðrum
sem þar ber aðgarði. Við get-
um nú ef til vill sagt að geð-
prýði sé alls ekki íslenzks eðlis,
því náttúra íslands hafi sízt
þann eiginleika. En íslenzk er
hún samt og hefir verið frá
alda öðli. Það, að skynsamleg
íhugun eigi að ráða orðum
manns og gerðum hefir verið
prédikað inn í okkar þjóð frá
vöggunni og fram á fullorðins
<jftrighfs
HERMIT PORTVIN
OG
HERMIT SHERRY
eru hln fínustu drúgu vln, og
varin með íbliindun af hreinu
drúgu brennivíni
í 26 og 40 únzu fiöskum
ifiright's
C0NC0RD
OG
CATAWBA
hafa verið uppáhald á Canadisk-
um heimilum í meir
en fimtíu ár
í 26 og 40 únzu flöskum
og 1 gallónu glerbrúsum
ár. “Sá sem stjórnar geði sínu
er betri en sá sem yfirvinnur
borgir”, var eitt af spakmælum
þeim sem móðir mín kendi mér
í ungdæmi mínu. Og það úir
og grúir af þessum spakmælum
í okkar ástkæra, ylhýra máli”.
Skáld og rithöfundar hafa flétt-
að utan um þau heila kvæða
flokka og bækur. Þannig hafa
þau runnið íslenzkum mönnum
og konum í merg og bein. Hefir
það framar öllu öðru lagt;
grundvöll undir lífsskoðun þjóð- j
arinnar og bygt ofan á hann
frá kynslóð til kynslóða gegn
um aldirnar. Hefir þetta orðið ;
til þess að vekja eftirtekt ein- j
staklingsins á ýmsum sígildum
fyrirbærum í náttúrunni sjálfri,
sem öll benda í eilífu samræmi
áfram í áttina til framþróunar
og fullkomnunar.
Ekki getur hjá því farið að
sálarlíf þeirra manna sem njóta
slíkra áhrifa verði snortið.
Það eru söngtöfrar að sumu
leyti líkir þeim sem við náum
utan úr víðri veröld í gegn um
radiotæki nútímans, aðeins svo
óendanlega mikið dýrmætari
fyrir þroska hugsananna.
Matthías lýsir áhrifum þeirra
þannig:
“Vakna þúsund veðra brygði
í myrkviði minna drauma
Loga lífstaugar fyrir ljósvaka
Sem bláöldur und bliki mána.
Finst mér að styrmi sterkir
vindar
Gamal gleymdra geðshræringa,
Og hálftýndar hugsjónir
Daga fram úr djúpi sálar.
Hvað er nú: Hugsjón? Hljóm-
ur? Ilmur?
Ljóðaljóð eða ljósavefir?
Skiftast á skynvit til skilnings-
auka?
Vaka vitundir er eg veit ei af?”
Er þarna 'lýst þeirri innri j
hrifning, sem spyr ótal spurn- j
inga og fær svör gegn um j
skynvit persónunnar sjálfsrar. j
Og svörin verða blönduð tónum
tilfinninganna, en skýr, fögur
og áhrifarík eins og sólargeisl-
inn á vormorgni á gróðuí jarð-
arinnar. Ótal dæmi mætti rekja
þessu viðvíkjandi, en eg vil að-
eins minna á það sem mönnum
hættir svo við að gleyma að
áhrif frá stórskáldum þjóðarinn-
ar eru ómetanleg fyrir þroska
manna, og þá umfram alt æsk-
unnar. Lestur ljóða eins og
Matthíasar og annara beztu
skálda þjóðarinnar er áhrifa-
ríkari og betri en margra ára
skólaganga okkar æskulýðs hér
í þessari vestrænu menningu. |
En eg minnist á þetta hér
af því mér er kunnugt um að
Tímóteus Böðvarson er svo;
ljóðelsku'r maður að eg hefi lík-1
lega ekki þekt annan eins. Enda |
kann hann utanbókar ógrynni j
Ijóða og þau af betra tæi. —\
Fallegustu Ijóð beztu skáldanna j ■
urðu þannig hans ógleymanlegu
förunautar gegn um lífið. —
Hann gaf þeim skýli á sínu fá-
tæka bóndabýli langt inni í
frumskógum þessa mikla meg-
inlands, þar sem þau hafa á-
valt síðan orðið til þess að
draga úr daglegum
og auka lífsgleði heimilisins.
Og um fram alt hafa
TIL
FRÚ SESSELJU OG HERRA TÍMÓTEUSAR BÖÐVARSSONAR
Á tuttugu og fimm ára giftingar afmæli þeirra
Eg vildi mega kveða ykkur kvæði,
Sem kanske mönnum fyndist nógu langt,
En á það held eg yrði litið strangt,
Og ekki mundi verða til þess næði.
En það er nautn, og hjörtu af því hlýna,
Að hlaða sönnu lofi á vini sína.
Eg hygg þó rétt að hafa kvæðið minna,
Því hér er margur sem að tala þarf,
Að reyna sig við ræðu’ og ljóða starf;
Eg ræð það af að stytta það og þynna,
Og þó það standi ekki alt í rími,
Þið erfið það ei við mig Sella’ og Tími.
Við færum ykkur þakkir þúsundfaldar,
Því þið í flestu eruð líf og sál,
Okkar sem að andleg snertir mál;
Aldrei verða slíkar gjafir taldar,
Þvf alt það sem að andans líf má glæða,
Okkur greiðir veg til sigurhæða.
Við launum það með hugarþeli hlýju,
Sem hér í raunum er hin besta vöm;
Við mikils líka metum ykkar böra,
Þau munu tendra ljósin hér að nýju,
Því unga fólkði eykur það sem prýðir,
Þá okkar dagar verða liðnar tíðir.
Við vonum að þið verðið með oss lengi,
Að vinna göfugt starf í okkar bygð;
Því ykkar verk er unnið mjög af dygð,
Og af því mætti vaxa ykkar gengi.
Við óskum þess að lukkan ykkur leiði,
Og lífsins veginn héma megin greiði.
En þegar maður á sér ósk í huga,
Er engin þörf að marka henni rúm,
Né standa við hjá ótal ám og kúm,
Þó auður slíkur muni’ á stundum duga;
Því óskum við hér öll svo rætast megi,
Að altaf séu þið á gæfuvegi.
Böðvar H. Jakobsson
VEIZLUSPJALL
Flutt í Silfurbrúðkaupi Mr. og Mrs. T. Böðvarsson
20. okt. 1934.
Svo stendur alt í stöðu nú á dögum
Að stundin sú er, ef til vill, í nánd,
Að gengur stjórn á heimabygðarhögum
í háska þeim að verða sett í “pánd”.
Og mikil undur eru það og galdrar
Á öld sem hefir kastað trú og dygð,
Að hjónaband skuli’ endast fjórðung aldar
Og ekki nema hér í Geysirbygð.
Og gott er það og gleði mun það fá oss,
Þó guð sé fluttur (upp til Winnipeg)
Úr neðri bygðum héðaft, er hann hjá oss
í heimsókn aðeins, kominn langan veg.
Það sæmir þeim í silfur hjónabandi
Er setja hæsta met, en jafnframt þó
Hið síðsta í þessu sokna Gosenlandi,
Og Satan held eg finnist komið nóg.
En svo er víst: hið góða ei mun gleymast,
Sem guði tókst, í minnihluta stjórn,
Að láta verða’ að lögum — það mun geymast,
Þó lífið verði eintóm brennifórn;
Þó listum ráðj landsins kaupa héðnar
Og leiði inn hinn forna djöflasöng.
Nei, þeirra rímur, þær verða’ ekki kveðnar
Af þessum hjónum vetrarkvöldih löng.
Og góðra hjóna líf, sem lista prýði,
Mun lyftast yfir hina föllnu sveit.
—í veðláns—skatta—tolla og stétta stríði
Hvar staðar neinur reyndar enginn veit.
Að drenglund, mannúð, réttur hæsta hyggja
Þau halda fram sé betra’ en mannafóm;
Að land skal ei með lögum eyða, en byggja,
Þau lærðu — ekki af vorri sveitarstjórn.
Og heill sé þeim sem halda sínu viti,
Þó heimur allur verði Selkirk bær,
Og á því beri mjög í ræðu, riti
Og ráði til að verða engu nær.
Og heill sé þeim sem héldu föstum velli
Og höfðu þor að 'taka undir snjalt,
Þó hristist jörð og himinn niður félli
—Við heiftarkvæði—til að jafna alt.
Guttormur J.
hégómlegum metorðum, hávaða
og hverskonar skemtunum og
nautnum sem mest er eftir sótt
er þeim ógeðfeld.
Þau líta svo á að slík kapp-
hlaup, sem hafa í för með sér
ótta og sálarkvalir sé eigi ann-
áhyggjum að en brjálsemi í lífi mannanna.
Þeir eru í sífeldu kapphlaupi
áhrif við sjálft lífið eins og þeir vilji
þeirra orðið mikilvæg í uppeld- umfram alt fara harðara en það.
isstarfinu eins og raun ber
vitni.
Höfum við þá að nokkru gert
okkur grein fyrir hinu prúða
geði húsbændanna þar sem
“Skiftast á skynvit til skilnings- ,
auka”, því í samsæti við bæði
þessi hjón verður maður var við
óvenjulega greind, sem er þó
En þegar á alt er litið þá er
friður og velgengni manna mest
undir því komið að þeir sjálfir
skilji og meti lífið eftir sinni
beztu skynsemi.
“Á hverjum degi horfið þið á
hin bláu fjöll. Þau eru ekki
hugmynd ein. Þau eru gömul
fjöll sem standa langt aftur í
ekki hávaðasöm um sína eigin! gamalli frotíð, og þið hafið þau
yfirburði, né blönduð yfirlæti
eins og oft vill verða. Heldur
er hún hógvær, rannsakandi og
sáttfús. Viðmótið er hlýtt og
glatt þó alvaran skipi ávalt önd-
vegi. Þau eru íslenzkir alþýðu-
menn af beztu tegund ,og vissu-
lega eru þeirra líkar of fáir á
jörðu hér. Þau eru sjálfstæð
hvernig sem á er litið. Þau
troða engum um tær í barátt-
iunnl fyrir sér og sínum. Kapp-
hlaup mannanna eftir auði og
sem daglega félaga. Þið lifið
hér í samfélagi við himin og
jörð og eruð sjálf partur af
þeim. Þið eruð í samfélagi við
alt hið stóra sem á djúpar ræt-
ur. Þið þurfið ekki að hafa
sverð í hönd. Þið mætið lífinu
berhöfðuð með tómar hendur
tengd órjúfanlegum ástarbönd-
um. Sjáið náttúruna! Hún til-
heyrir ykkur og ykkar fólki.
Mennirnir berjast ekki við nátt-
úruna. Það er friður. Ekkert
kapphlaup. Alt er hönd í hönd.
Þið hafið alsnægtir og alt sem
gerir lífið fagurt. Þið hafið
örugga trú á lífið. Þið eruð
fædd til þess að framleiða. Þið
eruð nauðsynleg fyrir líf jarð-
arinnar. Allir menn eru ekki
nauðsynlegir fyrir líf jarðarinn-
ar, en þið eruð það. Þið hjálpið
til að halda lífinu við. FYá
kynslóð til kynslóðar hafið þið
og ykkar líkar lifað til þess að
framleiða það sem lífinu er
nauðsynlegt og eftirkomendur
ykkar munu halda áfram ykkar
starfi. Það er hið eilífa líf.”
Þannig kemst Knut Hamsun
að orði um bóndann sem fram-
leiðir það sem þjóðin þarfnast
til viðhalds og þroska, og eiga
þau orð vel við hér í dag. Og
það er ekki einungis fæðuteg-
undir sem bóndinn framleiðir
heldur þroskast í sveitum úti á-
valt besta fólkið líkamlega
hraustast og með heilbrigðastar
lífsskoðanir.
í þessu samsæti viljum við
því öll aðstandendur og vinjr
af heilum huga þakka Tímó-
teusi og Sesselju Böðvarson fyr-
ir alt þeirra góða verk sem þau
hafa unnið með trúmensku hér
í bygð. Óskum við þeim af al-
hug langra lífdaga og ánægju-
legs æfikvölds að enduðú starfi.
TIL MR OG MRS. T. BÖÐ-
VARSSON Á TUTTUGU OG
FIMM ÁRA HJÚSKAPARAF-
MÆLI ÞEIRRA
“Orðstír deyr aldregi
hveim sér góðan getur”.
Ekki er það ætlun mín að
deila um hvað vakað hafi fyrir
höfundinum að línum þessum,
en þó hygg eg að óhætt sé að
fullyrða að ekki hafi það verið
sá orðstír sem menn geta sér
með stórum peninga gjöfum til
kirkna, líknar stofnana, háskóla
eða einhverra annara almennra
fyrirtækja; peningum, sem ef til
vill hefir verið safnað á miður
heiðarlegan hátt. Nei, á þann
hann getur sér enginn orðstírs
þó hann geti sér kjaftalof.
Ekki hygg eg að hann hafi
heldur haft í huga þann orðstír
sem menn eins og Napoleon
Bonaparte, Friðrik mikli, eða
Pétur Rússakeisari hafa aflað
sér. Ekki mun hann heldur hafa
haft í huga mannkynsfræðara
eins og Jesúm fré Nazaret, Con-
fucius eða Búddha, því áreiðan-
lega er sú leið sem þeir hafa
gengið, og aflað sér orðstír,
sem aldrei deyr langt um of
torsótt ölluTn þorra manna. Nei,
ekkert af þessu eða þvíumlíku
hygg eg að hafi fyrir honum
vakað.
En eg gæti ímyndað mér að
hann hafi haft í huga þann orð-
stír sem við getum aflað okkur
rrneð lífi okkar og framkomu
með þeim áhrifum sem við höf-
um hver á annan, séu þau til
góðs.
Það er viðurkendur sannleik-
ur að það sé enginn maður svo
lítilmótlegur að hann móti ekki
að einhverju leyti samferða-
menn sína, jafnvel þó það sé
þeim sjálfum algerlega óafvit-
andi; hversu heldur mundi þá
ekki gæta áhrifa, frá fólki sem
hefir andlegt atgerfi meira en
í meðallagi, sé þetta rétt sem eg
efast ekki um þá ætti áhrifanna
að halda áfram að gæta hjá
komandi kynslóðum. Á þann
hátt hygg eg að hverjum manni
sé í lófa lagið að afla sér orð-
stírs sem aldrei dvín.
Nú þegar við stöldrum við á
þessu fjórðungs aldar hjúskap-
arafmæli Tíma og Sellu og lát-
um hugann reika til baka yfir
gengnar brautir, þá getur ekki
annað en rifjast upp fyrir okk-
ur hin og önnur atvik frá þeirri
viðkynningu sem til þess hafa
orðið að vekja okkur til nýrra
hugsana eða athafna á ein-
hverju sviði og því er orðstír
sem aldrei deyr, hveim sér góð-
an getur.
Þegar eg segi að silfur brúð-
hjónin hafi vakið okkur til nýrra
hugsana og athafna, þá hlýt eg
um leið að minnast þess að þau
hafa verið athafnafólk sjálf
mikið meira en í meðal lagi.
Tími hefir til dæmis verið sér-
stæður athafna maður í félags-
og velferðarmálum bygðar vorr-
ar frá því fyrsta að hann kom
hér, og hann hefir verið meira
I enn athafna maður, hann hefir
| verið drengur góður. Eg hefi
! átt því láni að fagna að eiga
ofurlitla samvinnu bæði með
honum og ýmsum fleiri góðum
mönnum, mönnum sem mér
hefir verið stórgróði í að kynn-
ast. Mönnum sem eg er hreykj-
inn af að telja meðal vina minna,
I en það get eg með sanni sagt að
eg hefi aldrei kynst neinum
manni sem hefir komið jafn
hispurslaust til dyranna eins
!og hann var klæddur, aldrei
| kynst neinum sem hefir verið
ógjarnari að vinna á bak við
tjöldin eða verið minni undir-
hyggjumaður, og þó hefir hon-
um, ef til vill orðið meira á-
gengt en flestum öðrum hvar
sem hann hefir lagt hönd á
plóginn, og nægir í þvf sam-
bandi að benda á starf það er
hann hefir á sig lagt í þágu
leiklistarinnar. Það má svo að
orði kveða að hann hafi borið