Heimskringla - 10.07.1935, Blaðsíða 4

4. SÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. JÚLÍ 1935
^reímslu-Íngla
(StofnuO ÍSSS)
Kemur ut A hverfum mUSvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
SS3 oo S5S Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimis S6 S37
VerS blaðsins er $3.00 áxgangurinn borgist
fyrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
311 viðskifta bréf blaðinu aðlútandi sendlat:
Manager THB VIKINO PRESS LTD.
SS3 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjúri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg
"Heimskringla” is published
and printed by
THE VIKINO PRESS LTD.
853-SS5 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 10. JÚLÍ 1935
ÍSLENDINGADAGURINN Á HNAUSUM
íslendingum fjær og nær getur Heims-
kringla fært þá frétt að nú er verið í óða
önn að undirbúa íslendingadagshátíð á
Hnausum. Verður hún haldinn föstu-
daginn 2. ágúst. Skemtun verður þar
með svipuðum hætti og áður. Yrði of
langt mál hér að telja alt slíkt upp. En
þess skal getið, að helmingur tekna dags-
ins í þetta sinn verða gefnar til minnis-
varðans, sem ákveðið hefir verið að
reisa lendnemunum á Gimli á þessu ári,
sem er hið sextugasta frá því að íslend-
ingar tóku sér bólfestu í Manitoiba.
íslendingadagurinn á Hnausum ihefir í
félagslegum skilningi hafið Bifröst-
sveitina í áliti og eflt, svo að þangað
streymir nú árlega fjöldi manna, sem
annars mundu þangað ekki hafa komið.
Um gildi hans í þjóðernislegum skilningi
verður heldur ekki deilt. Stofnun og
viðhald slíkrar hátíðar er því sú, að hún
verðskuldar athygli og stuðning allra ís-
lendinga.
Sækið íslenzku þjóðhátfðina á Hnaus-
um og kynnist íslenzkustu bygðinni hér
vestra.
FYRIRLITLEG FRAMKOMA
Svo fyrirlitleg hefir framkoma liberala
verið í málinu um uppþotið í Regina, að
það er ekki einungis alment á orði heldUr
eru og prestarnir farnir að fordæma hana
af stólnum. S. 1. sunnudag komst t. d.
Rev. W. Gordon McLean, prestur Fyrstu
presbytera kirkjunnar svo að orði: “I>að
er ekkert á móti því að blöð gagnrýni
gerðir andstæðinga sinna. En þegar vold-
ugasta blað vort breiðir það út um and-
stæðing sinn, gegn betri vitund, að hann
einn sé ábyrgðarfullur fyrir því sem
skeði í Regina, þá er farið að ganga
lengra en góðu hófi gegnir í fordómum
og að annað eins má ekki vegna áhrif-
anna sem það hefir á velsæmi og sið-
gæði óátalið vera.”
Liberalar hljóta að vera illa í kosninga-
öardagann búnir, að gripið skuli vera til
annara eins úrræða og hér er lýst, til að
vinna kjósendur frá andstæðingum sín-
um. En til þess að íslendingum að
minsta kosti gefist kostur á að lesa um
þessa málavöxtu frekar eða á ný, skal
hér á nokkur atriði áminsts máls drepið.
Harmsagan í Regina byrjaði með því
að leiðtogar atvinnuleysingja boða til
fundar. Var auðséð, að þeir voru all
æstir og toar meðal annars þar vott um,
að þeir viðuðu að sér grjóti og bar-
eflum. Þótti bæjarlögreglunni þetta í-
hugunarvert og hafði gætur á öllu. —
Skömmu eftir að hún var á staðinn kom-
in, þar sem fundurinn var, reið af toyssu-
skot. Ber lögreglan í Regina, að það
hafi verið fyrsta skotið og hafi kom-
múnistar hleypt því af. Þetta er fram-
burður hennar fyrir rétti, en rannsókn
toefir enn ekki önnur eða víðtækari farið
fram, þó to'klegt sé að svo verði. En með
þessu hefst uppþotið. Kveður bæjarlög-
reglan þá lögreglu landsins sér til aðstoð-
ar. Og hún kemur eins og hennar var
skylda á vettvang til að afstýra vandræð-
um ef kostur er á því. Segir hermála-
ráðherra þannig frá þessu á þingi og því
með, að lögregla landsins hafi ekki haft
byssur eða skotfæri með sér. Enda þótt
á þetta síðast talda sé ekki minst, til þess
að bera neitt blak af lögreglunni, er hitt
nú víst, að hún kom ekki nærri fyr en
uppþotið var hafið og hún var kölluð af
bæjarlögreglunni sér til aðstoðar. Þessu
hefir engin mótmælt og blaðið Free Press
og liberalar vita að það er satt. En hvaða
ástæða er þá til að halda öðru eins fram
og því, að það hafi verið Bennett, sem
uppþotinu hleypti af stað eða lögregla
landsins, eins og liberalar gera og að
Bennett haíi verið algerlega um slys þau
að kenna og óhöpp er uppþotið hafði í
för með sér? Enda þótt völdin séu lib-
erölum dýrmæt, hefðu þeir vel má,tt láta
það vera, að grípa til eins fyrirlitlegrar ó-
svífni og þetta. Önnur eins framkoma
mun fáheyrð í flokksmálasögu þessa
lands, hversu skitin sem hún kann oft að
hafa verið.
En með þessu er þó ekki alt talið. Það
er fleira sem inn í þetta mál grípur en
þetta áminsta atriði.
Hvemig stóð á ferð þesssara atvinnu-
leysingja til Regina eða Ottawa? Af því
að það hefir nokkuð við Regina uppþotið
að gera, er það þess vert, að vita eitt-
tovað um það.
Það þarf ekki djúpt að grafa til þess
að verða þess var, að ferð þessara manna
var hrundið af stað af pólitískum hvötum.
Þeir voru ekki aðeins varðir og hönd fyrir
höfuð þeirra málstaðar borin af liberölum
og reyndar öllum stjórnarandstæðingum
á leiðinni, heldur eru sterkar líkur til að
þeir hafi upphaflega til ferðarinnar verið
hvattir af liberölum.
Hvaða aðrar getur er hægt að því að
leiða þar sem maður. sem borgarstjórí
McGeer, krefst hins sama af forsætisráð-
herra R. B. Bennett og atvinnuleysingj-
arnir fara fram á löngu áður en þeir yfir-
gáfu vinnuna í “relief camps” og kveðst
skuli gerast foringi þeirra, ef Mr. Bennett
láti ekki undan. Og hann gengur í
broddi fylkingar í einni kröfugöngu
þeirra. Hann situr einnig inni á einka-
skrifstofu sinni, með Evans hjá sér og
þar eru þeir, eftir því sem Evans lét upp-
skátt, að leggja niður fyrir sér fjárkröfu-
ráðabruggið og hver veit hvað meira á
hendur sambandsstjórninni. Allir vita nú
að hverju kröfur atvinnuleysingja lutu.
Þeim var þannig háttað, að engin stjórn
gat að þeim gengið. Til þess að verða við
þeim hefði landsstjómin orðið að taka
löll óðul og eignir, viðskifti og starfs-
rekstur þessa lands í sínar hendur. Og
gruflandi mun enginn ganga að því, að
það hafi verið takmarkið, sem Evans
stefndi að.
Þegar þessa alls er gætt, er ekki neitt
að furða þó liberalar, svo sem Patullo for-
sætisráðherra í Britisto Columbia-fylki,
Gardiner .forsætisráðherra Saskatchew-
an-fylkis, blaðið Winnipeg Free Press og
J. S. Farmer, einn af leiðtogum C.C.F.
fyndust þeir eiga egg sín að verja í sam-
ibandi við austurferð atvinnuleysingjanna.
Það mæla allar líkur með því, að þeir
hafi við það kannast hvað í efni var með
henni. Þeir eru í vandræðum með efni
í stefnuskrár sínar. Til einíhverra ráða
varð að grípa til að reyna að lama álit
almennings á forsætisráðherra R. B.
Bennett. Og þarna var fluga, sem toklegt
var að fólk gleypti við umhugsunarlaust
og komið gat í stað eða bætt upp and-
legu fátæktina í að leggja niður
fyrir sér nokkra framtíðar starfsáætlun,
er orðið gæti þeim að haldi í næstu kosn-
ingum.
Fregnir herma í morgun, að féð sem
safnað var til lífsþæginda atvinnuleys-
ingjum og afhent var þeim af Gardiner
forsætisráðherra, hafi verið lagt í sjóð
kommúnista, en atvinnuleysingjum hafi
ekki komið það að neinum notum. Eitt
dæmið enn af þessum gráa leik.
Liberalar hafa beðið um rannsókn í
þessu máli og mæla sem það muni leiða í
Ijós að Mr. Bennett sé sekur um það er í
Regina skeði. Rannsókn í því máli væri
mjög ákjósanleg en ekki fyrir þá. Hún
gæti að öllum líkindum fært mönnum
heim sanninn um afstöðu litoerala til
ferðalags atvinnuleysingjanna. Það gæti
farið svo, að það fletti dulunni ofan af
einum hræmunlegasta skríiialeiknum sem
hér hefir nokkru sinni verið á leiksviði
almennra mála sýndur.
Á meðal þjóðar, sem sæmilegum póli-
tískum þroska væri gædd, hefði önníir
eins sva'virða og sú, sem stjórnarandstæð-
ingar hafa gert sig seka um með fram-
komu sinni í þessu Regina-máli, orðið
til þess, að þeir hefðu ekki látið sjá sig
framar frammi fyrir almenningi í neinum
þjóðmála-erindum. En þeim vill það nú
líklegast til, að slíkum þroska er hér ekki
að heilsa.
Læknirinn, við rúm sjúklingsins: Það
má ekki >vera neinn hávaði, hann þolir
það ekki. Hérna er svefnmeðal.
Kona sjúklingsins: Og hvenær á að
gefa honum inn?
Læknirinn: Þú átt ekki að gefa honum
það; þú átt að taka það sjálf.
ÁVARP FORSETA
á 13. ársþingi hins “SameinaSa kirkju-
félags íslendinga í Vesturheimi”
Kæru kirkjuþingsmenn og gestir:
Það er mér mikil ánægja, að bjóða
yður velkomna á þetta ársþing félags
vors, sem er hið þrettánda; og einkum
er það ánægjulegt að bjóða yður vel-
komna hér á þessum stað, vegna þess að
hér í Wynyard var stigið fyrsta sporið,
sem hafði í för með sér stofnun þessa
félagsskapar. Hér var haldinn mjög
merkilegur fundur í byrjun desember
mánaðar 1922, sem vel má teljast stofn-
fundur félagsins, þótt venjulega sé talið,
að það hafi verið stofnað í Winnipeg.
Síðan þessi fyrsti fundur var haldinn
hér, hefir félagið háð aðeins eitt af þing-
um sínum hér; Það var fyrir réttum ta'u
árum, 1925. Vér sem þá vorum stödd
hér, minnumst enn með þakklæti þeirrar
miklu velvildar og gestrisni, sem við þá
nutum hér, sem og ávalt endranær, er
leiðir vorar hafa legið hér um. Það að
ekki hafa fleiri þing verið haldin hér,
stafar ekki af því að öllum hefði ekki
verið ljúft að koma hér miklu oftar, held-
ur af hinu, að slökum fjarlægðar og
kostnaðar, sem svo löngu ferðalagi hlýtur
að fylgja, höfum vér ekki treyst oss til
þess að fara hingað oftar. Og þegar sú
ráðstöfun var gerð í vor, að fara þess á
leit við Quill Lake-söfnuð, að hann sam-
þykti að þetta þing yrði ’haldið hér, fanst
sumum jafnvel, að það mundi ekki vera
ráðlegt að fara svo langt í burtu frá mið-
stöðvum félagsins, og spáðu, að fáir
mundu verða fúsir til að fara svo langa
leið. En sú spá hefir ekki rætst. Miklu
fleiri en eg fyrir mitt leyti þorði að búast
við hafa komið hingað. Kann eg þeim
öllum, ásamt söfnuðum þeim og félögum,
sem þeir mæta fyrir, miklar þakkir fyrir
þann lofsverða áhuga sem þeir hafa sýnt
í því að sækja þingið. Um þá ánægju,
sem þeir muni hafa af dvölinni þessa þrjá
til fjóra daga, sem gert er ráð fyrir að
vér dveljum hér, þarf eg engu að spá; eg
veit að þegar þeir dagar verða liðnir mun
enginn sjá eftir að hafa lagt þó nokkuð
meira en venjulega í sölumar til þess að
sækja þingið.
Það er venja, þegar vér setjum kirkju-
þing vor, að rifja upp það helzta, sem
gerst hefir í félagsskapnum á árinu. Um
það efni get eg ekki verið margorður í
þetta sinn. Starf vort, síðan vér komum
saman á Gimli snemma í júlí í fyrra, ihef-
ir haldið áfram rólega og með mjög svip-
uðum hætti og önnur undanfarin ár. Sú
breyting varð á árinu, að Samtoandssöfn-
uðurinn í Winnipeg, sem hafði verið án
fastrar prestþjónustu um hér um bil eitt
ár, eða síðan séra Ragnar Kvaran hvarf
heim til íslands, og sem um þann tíma
hafði verið þjónað af prestum félagsins
til skiftis, fékk fasta prestþjónustu yfir
vetrarmánuðina með komu séra Jakotos
Jónssonar hingað vestur. Hefir séra
Jakoþ þjónað söfnuðinum síðan hann
kom í Október í haust og fram til apríl
mánaðar loka. Síðan hefir hann haft á
toendi prestþjónustu hér í Wynyard. Auk
þess sem hann hefir þjónað þessum
tveimur sönfuðum, hefir hann flutt fyrir-
lestra og ræður á mörgum öðrum stöð-
um, og hefir hann hvarvetna dregið að
sér fjölda áheyrenda.
Þá má það með tíðindum teljast, að
annar prestur héðan að vestan hefir farið
til íslands og dvalið þar sjö til átta mán-
uði í því skyni að fullkomna sig í ís-
lenzku máli. Séra Philip M. Pétursson,
sem um nokkur undanfarin ár hefir þjón-
að enskum Únítarasöfnuði í Winnipeg,
fór heim í septemtoer í fyrra og er nú
nýkominn ihingað aftur. Stundaði hann
nám við háskóla ’íslands. Hefir hann
lagt á sig mikinn kostnað og erfiði til
þess að verða faBrari um, hvað málið
snertir, að starfa meðal Islendinga hér í
landi. Mun hann segja frá dvöl sinni
heima hér á þinginu og þeim andlegu á-
hrifum, sem hann varð fyrir þar.
Þá má geta þess, að Mr. Ingi Borg-
fjörð, sem um undanfarin tvö ár hefir
stundað nám við Meadville-guðfræðis-
skólann í Chicago, er staddur hér á
þessu þingi. Er hann vel kunnur fólki
ihér um slóðir, þar sem hann og kona
hans dvöldu hér tvo mánuði síðastliðið
sumar. Hélt Mr. Borgfjörð uppi guðs-
þjónustum á ensku máli þann tíma, og
nutu þau hjóu vinsælda allra þeirra, er
kyntust þeim. Vonandi er, að hann starfi
að málum vorum þann tíma, sem hann
dvelur hér nyrðra þetta sumar.
Aðrir prestar félagsins hafa starfað
eins og að undanförnu, hver í sínu héraði.
Séra Eyjólfur Melan hefir þjónað söfnuð-
nnum fjórum í Nýja íélandi; eg hefi þjón-
að söfnuðum á Lundar og Oak Point og
auk þess flutt guðsþjónustur,
eina til þrjár, á árinu, á eftir-
fylgjandi stöðum: Winnipeg,
Hayland, Steep Rock, Reykja-
vík, P.O., Langruth og Piney;
séra Rögnvaldur Pétursson hef-
ir flutt guðsþjónustur í Winni-
peg og Piney og ef til vill víðar.
Á síðasta kirkjuþingi var hann
fjarverandi í íslandsferð, sem
toann fór meðfram til þess að
útvega Winnipeg söfnuði og
Quill Lake söfnuði prestþjón-
ustu til eins árs. Komst hann
þar í samband við séra Jakob
Jónsson með þeim árangri, sem
nú þegar hefir verið skýrt frá.
iSéra Rögnvaldur hefir setið á
öllum fundupi stjórnarnefndar
félagsins, eftir beiðni minni,
þótt ekki eigi hann sæti í
nefndnni, og kann eg honum
toezitu þakkir fyrir góð ráð,
sem hann hefir fúslega látið í
té. Sömuleiðis hefir séra Jakob
Jónsson verið á fundum nefnd-
arinnar, þegar hann hefir getað
því við komið.
Það nýmæli var borið fram á
síðasta þingi, að farið skyldi
þess á leit við frjálslyndu söfn-
úðina í Blaine og Seattle, að
þeir gengu í þetta félag. Var
mér falið, að leita máls á þessu
við þá. Skrifaði eg séra Allbert
Kristjánssyni, sem þjónar báð-
um þessum söfnuðum og toað
hann um að leggja það fyrir
söfnuðina. í bréfi, sem eg svo
fékk frá honum, tjáir hann mér,
að hann hafi gert eins og eg
bað, en að engin rödd hafi
heyrst, sem var þessu meðmælt.
Telur hann eðlilegasit að báðir
þessir söfnuðir standi í sam-
toandi við aðra frjálstrúarsöfn-
uði þar vestra, og að erfitt
mundi fyrir þá, að hafa nokkra
samvinnu með söfnuðum hér
austur frá. Tel eg að þessari
málaleitun sé hér með lokið og
að tilgangslaust sé að gera
fleiri tilraunir í þá átt.
Það má teljast með óvenju-
legum atburðum, að kirkjufé-
lagi voru var tooðið að senda
mann, er flytti kveðju frá því, á
fimtíu ára afmælishátíð hins
evangeliska, lútherska kirkju-
félags, sem nú er nýafstaðin.
Var séra Rögnvaldur Pétursson
kjörinn til þess og mætti hann
fyrir hlönd kirkjufélags vors á
Mountain þann 20. þ. m. Má
skoða þetta vinsamlega boð
I fullan aldarfjórðung hafa Dodd’s
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðru sjúk-
dómum, og hinum mörgu kvilla er stafa
frá veikluðum nýrum. — pær eru til
sölu í öllum lyfjabúðum á 50c askjan
eða 6 öskjur fyrir $2.50. Panta má þær
beint frá Dodds Medicine Company Ltd.,
Toronto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
hrifin mest og sterkust, sem
beinast snertu hið daglega líf,
starfsaðferðir manna og hætti
og siði. Andlegu áhrifanna
gætti seinna, og samt leið ekki
á löngu áður en nokkuð fór að
toera á þeim. Þau áhrif voru
fyrst og fremst á trúmálasvið-
nu; þar gat helzt verið um sjálf-
'stæða hugsun og þrá eftir
stærri útsýn að ræða. í flest-
um öðrum málum, sem urðu
sameiginleg hinu aðflutta fólki
og þeim sem hér voru fyrir,
gátu hinir nýkomnu naumast
verið annað en fylgjendur ann-
ara. Enginn þjóðflokkur, sem
er nýkominn til einhvers lands,
leggur til forvígismenn fyrst í
stað í þeim málum, sem snerta
•sameiginlega alla þá sem í
landinu toúa. En um trúmálin
voru íslendingar einir, í þeim
skilningi, að það var engin
nauðsyn á að þeir tækju upp
skoðanir eða semdu sig að hátt-
um annara í þeim .... þeir
voru frjálsari og óháðari í þeim
en í nokkru öðru.
Því hefir verið haldið fram
af ýmsum, að vér Vestur-ís-
lendingar höfum flestir eða allir
komið með feðratrú vora hreina
og óblandna frá ættlandinu
toingað, og að henni hefðum
vér átt að halda hér. Það hefir
verið reynt að koma þeim skiln-
ingi inn hjá fólki, að það hafi
verið og sé ræktarskylda að
halda fast í feðratrúna; það
hefir átt að vera einskonar
þjóðræknisstarf, sem hver sann-
ur íslendingur í Vesturheimi
ætti að inna af hendi. í þessu
sem vaxandi umtourðarlyndi í: tali felst tvennskonar misskiln-
trúmálum meðal þjóðarbrots \ ingur: í fyrsta lagi sá, að vér
vors.
Eins og Ijóst er af þessu yfir-
höfum flutt nokkra hreina og
óblandna, lútherska feðratrú
liti, sem eg hefi gefið hér, hefir með oss hingað vestur og f
starf vort þetta ár verið með ! öðru lagi sá misskilningur, að
mjög svipuðum hætti og undan-
farin ár. Þegar þess er gætt,
að ennþá eru sömu erfðileikar,
fyrir öllum söfnuðum, og yfir-
leitt öllum félagsskap, hvað
trúarbögð og þjóðernisleg með-
vitund fylgist að. Þótt lang-
flestir þeirra manna, sem vestur
fluttUst, væru meðlimir hinnar
evangelisku lúthersku þjóð-
f járhag snertir,. má segja að ^ kirkju á íslandi, þá samt sem
starfið hafi gengið furðu vel. J áður höfðu þeir, jafnvel frá
En sem fyr höfum vér notið
mikils styrks frá “ttoe American
Unitarian Association”, þó að
fyrstu byrjun innflutninganna
hingað, talsvert mismunandi
triiarskoðanir, og voru því,
eins og annara, hafi þrengst
allmikið nú síðustu árin. —
fjárhagur þess félagsskapar, ] sumir hverjir næmir fyrir nýj-
um áhrifum í þeim efnum. —
Frjálslyndi í trúarefnum hefir
Stöndum vér í mikilli þakk-. verið einkenni íslendinga eins
lætisskuld við þann félagsskap. | langt og saga þeirra nær. Má
í nýkomnu toréfi frá Dr. George í því efni bera þá saman við
F. Patterson getur hann þess,
að hann muni heimsækja söfn-
uði vora á næsta hausti. Mun
öllum sem hafa kynst honum á
fyrri ferðum hans hér, vera
sönn ánægja að því, að eiga
von á heimsókn hans á þessu
komandi ári.
Skýrsla mín er þegar á enda,
en áður en eg lýk máli mínu, vil
eg bæta við fáum orðum um við
ihorf og starf félags vors í
kirkjum Vestur-íslendinga.
Það er öllum kunnugt, að
þessi félagsskapur og öll sú
hreyfing, sem hann felur í sér,
er til orðinn af vissri og ákveð-
inni þörf í andlegu lífi hins ís-
lenzka þjóðarbrots hér vestan
hafs.
íslendingar voru ekki fyr
komnir til Canada og Banda-
ríkjanna en þeir fóru að verða
fyrir margvíslegum áhrifum frá
því fólki, sem þeir beinlínis og
óbeinlínis komust í kynni við.
Sem eðlilegt var, voru þau á-
aðrar þjóðir þeim náskyldar, og
bendir sá munur, sem er á öðr-
um þjóðum þeim skyldum, og
íslendingum nú á tímum, í
trúarlegu víðsýni, alveg ótví-
rætt til þess, að það sé íslend-
ingum eðlilegt, að vera víð-
sýnir og frjálslyndir, og að það
hafi altaf verið gagnstætt eðli
þeirra, að toinda sig við nokkrar
þröngar og ósveigjanlegar kenn-
ingar.
Og í fylsta samræmi við
þetta lunj’jarfar ,er það, að
fyrstu áhrifin í trúmálum, sem
íslendingar hér vestra urðu fyr-
ir, og sem teljandi eru, komu
frá þeirri kirkju hér vestan
hafs, sem um langan tíma hafði
verið frjálslyndasta kirkjan, og
næstum að segja sú eina, sem
gat frjálslynd kallast. Og þessi
áhrif voru ekki því að þakka,
að nokkur verulegur hluti
þjóðflokksins hefði nokkur bein
kynni af þessari frjálsyndu
kirkju, heldur af því að nokkrir