Heimskringla - 25.12.1935, Qupperneq 5

WINNIPEJG, 25. DES. 1935
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
ibræða selspik til eld og ljós-
neytis. Bræða snjó svo veizlu-
vatn sé nægilegt, og sjá um, að
heit máltíð sé til, er maður
hennar kemur heim af veiðum.
Ef einhver tími er afgangs frá
þessum verkum, þá heimsækja
konur hvorar aðra og spjalla
um náungann, daginn og veg-
inn, en í sambandi við þær
samræður er vert að taka fram,
að þær eru ávalt græskulaus-
ar, þær hallmæla aldrei neinni
manneskju og illmæli fer aldrei
fram af þeirra vörum, er það
ófrávíkjanleg regla á meðal
Innúíta yfirleitt. Þeir hata alt
slúður og öll illmæli, og er
engum þeim er slíka iðn vildi
stunda vært á meðal þeirra.
Híbýli sín lýsa þeir með kol-
um er þeir nefna Roodlee, en
þær eru gerðar úr sndsteini. —
Eldsneytið er brætt selspik, en
kveikurinn mosi, en ekki fífa
þó nóg sé þar af henni.
Næsta tímaibil hjá Innúítum
nefnist “Kah-pid-rah, það er
kulda tímibilið —veturinn, þá
eru Innúítar við veiðar sínar
ýmist að setja boga sína á
landi, eða eru þá fram á fjarð-
arísum við sela og rostunga
veiðar. Hundasleðar voru altaf
á ferðinni til og frá Paugner-
tung. Innútíar komu með dýra-
skinn sín, og keyptu nauðsynj-
ar sínar hjá Hudson’s Bay fé-
laginu fyrir þau.
Innúítum var kunnugt um
alla ferðamenn sem fóru og
komu. Þegar einhverjir komu
lengra að, sáu þeir til ferða
þeirra löngu áður en þeir komu,
og var þeim fagnað sem með
eftirvæntingu, því þegar þeir
höfðu lokið verzlun sinni, var j
þeim boðið á heimili einhvers
af heimamönnum, þar sem allir
heimamenn voru saman komn-
ir. Sögðu aðkomumenn þar
fréttir og var síðan spjallað um
veiði og viðburði, sögur sagðar
langt fram á nótt, því Innúítar
kæra sig lítt um reglubundinn
svefntíma. En þegar gengið er
til svefns er al-títt, að hús-
bóndinn gangi ekki aðeins úr
rúmi, heldur alveg úr húsi sínu,
fyrir gesti sína, en konan er
kyrr. Hennar skylda er að sjá
til fata gestanna, halda tjaldinu
hlýju
beina.
Næsta tímabil á þeirra máli
heitir Hik-ker-ma-un og mein-
ar sólin sést á ný, og svarar til
febrúar mánaðar og er það
fagnaðarefni mikið.
Ik-ke-ar-par-room heitir
næsta tímabil og meinar sólin
er að hækka á lofti.
A-von-eve — selimir eiga
unga sína og er þá komið fram
í apríl mánuð. Sólin er komin
hátt á loft og selirnir baða sig í
henni. Kæpumar hafa borið
unga sína og gera þær það þar
norður frá í litlum kringlu-
mynduðum snjóhúsum, er þær
byggja yfir vakir í ísnum; er
það heimili mæðranna og ung-
anna, unz að umgarnir eru
orðnir stálpaðir. Tímabil þetta,
er hið mesta anna tímabil á
meðal Innúíta, því víða er þá
orðið lítið um eldsneyti og
matarforða. Allir karlmenn
sem vetling geta valdið fara á
selaveiðar, en það er enginn
hægðarleikur, að komast í
skotmál við þá, þannig á ber-
svæði, og þó Innúítar séu allra
manna kænastir veiðimenn þá
samt reyndist þeim ókleift, að
komast að selnum á bersvæði,
svo þeir hafa gert sér verju,
sem er samlit ísnum, er þeir
fela sig á bak við, er selirnir
líta upp. Er það létt grind, sem
léreft eða stígi er strengdur
á. Þannig feta þeir sig áfram
unz að í skotfæri er komið, og
er þá lftið undan færi fyrir sel-
inn, því Innúítar eru skotvissir
menn.
Ennfremur gera Innúítar sér
far um að leita uppi selahúsin
og ná ungunum, sem eru hvít- að sleðafæri kemur. Skinnin
ir á lit. Þegar þeir finna þau I ásamt nokkru af kjötinu taka
eru þeir fljótir á sér fella þau þe;r meg sér að veiðitímanum
ofan, en vanalega grípa þeir þó loknum En það
er í noo-le-
í tómt. Kæpan, eða ungarnir ah.le.voon _ f byrjun septem.
hafa orðið vör við hávaðann og ber ag Innúítar halda aftur tn
hafa rent sér ofan i vokma, vetrarstöðva ginha. Þá er nótt.
stundum kemur fyrir aö ung-1 in orðin löng> en dagurinn
arnir villast og fara ut a ísmn, stuttur_ Blómin fölnu8 og
í stað þess að steypa sér í sjó- haustvlndarnir orðnir kaldir. _
inn, og er þeim þá dauðinn vis. Þannig ^ árjn hjá Innúítum.
Innúítar viðhafa þá, þa aðferð Tilbreytingalaus og lamandi> en
að æpa að ungunum, og er þa 'lþrát(. fyrir það> eru. þeir sífelt
eins og þeir tapi sér með öllu glagir> vi8mótsiþýðir> ánægðir
og viti ekkert hvert halda á, með kjör s-n Qg örvænta al(lrei.
eða hvað gera skuli. Taka Inn- Þessvegna hafa þeir verið
úítarnir þa ungann hfandi, nefndir; „Hinir glaðlyndu snjó.
landsbúar.” Innúítarnir eru í
orðsins fylsta skilningi náttúr-
unnar börn. Hugsjónalíf þeirra
er • fáskrúðugt, og tilfinninga
líf þeirra ekki kröfuríkt. Þeir
lifa einföldu félagslífi og eru
háðir óbrotnum skyldum feðra
sinna. Þeir berjast fyrir til-
veru sinni, undir ósegjanlega
hörðum skilyrðum, þar sem
náttúru hlunnindin, ,eru til-
finnanlega lítil. Að hafa eitt-
hvað til hnífs og skeiðar hefir
ávalt verið þeirra stærsta mál.
Þegar að óþroskaður skilning-
ur eins og er hjá þeim, er háð-
ur eins erfiðum kringumstæð
binda við þá snæri, og láta þá
ofan í vökina til að lokka móð-
urina til þeirra og bíða þannig
við vakirnar í langa tíð.
Næsta tímabil heitir á Innú-
íta máli kav-ah-re-wik. — Sel-
irnir fara úr hárum og það er
byrjun júní.
Nook-rc-ah-wah — cariboo
kýrnar bera.
Mun-cha-le-yoon. Fuglamir
hreiðra sig.
Ich-ja-voon. Fuglamir unga
út.
Ah-mer-alyoon. Cariboo dýr-
in flytja sig, eru heiti annara
sumar mánaðanna.
Sumar annimar byrja með
júlí mánuði. Þá hverfur ísinn
úr fjörðunum, þá er líka snjór-
inn farinn nema úr dýpstu gilj-
um. Náttúran öll er vöknuð til
nýg lífs. Lífsþrótturinn er mik-
ill þar noðurfrá, og bráður. —
Blómin brjótast út, áður en
snjóinn tekur og breiða blöð
sín mót sólu. Kliður og vængja-
þytur fuglanna fyllir loftið og
silungar vaka í vötnum og ám.
Undir eins og ísinn fer úr
fjörðunum, byrjar undirbúning-
ur hjá Innúítum undir sumarið.
Þeir sem í snjóhúsum haf'a búið
yfir vetrar tímann, flytja sig í
tjöld sín. Er sá flutningur um-
svifa lítill, því grindur tjald-
anna sem eru úr tré standa ár
frá ári, og því ekkert annað að
gera, en að strengja skinnin á
þær. Svo eru ibátar allir at-
hugaðir og farið í þeim út í
nærliggjandi eyjar til að afla
sér eggja og annara fanga.
En aðal verkefni sumarsins
er dýra veiðar. Hópar Innúíta
og standa "gestum fyrir sM sér saman °S fara með alla
búslóð sína, konur, böm, hunda
og veiðitæki þangað sem cari-
boo-dýrin halda sig á sumrum
og er það stundum löng leið.
í fyrri daga fermdu þeir hina
svonefndu uniaks — það eru
kvenbátar, þeir voru stærri en
hinir svonefndu kayaks, veiði-
ibátar karlmanna — með bú-
slóð, matorforða, skinnum,
konum og krökkum, er haldið
var af stað til slíkra veiðiferða.
Á undan og eftir, fara karí-
mann í kayaks til þess að taka
á móti áföllum ef einhver em,
og svo líka til þess, að vera
frjálsari til að grípa til veiðar-
færa sinna, ef færi gæfist. En
nú eru þeir farnir að nota hval-
veiða báta til sh'kra ferða.
Þessir veiðitúrar Innúítanna
voru og eru hinir skemtileg-
ustu. Þar mætast menn frá
ýmsum stöðvum, og kynnast,
segja fréttir úr sínum hérað-
um, syngja saman hetjuljóð
feðra sinna, efna til leikja og
sýna íþróttir sínar á margan
hátt.
Svo byrjar veiðin sjálf. t
henni taka allir þátt. Veiði-
mennirnir sem þekkja háttu
dýranna öllum betur, velja sér
fyrirsát á stöðum þeim, sem
þeir vita að dýrin muni hlaupa
framhjá, ef þau verði fyrir
nokkurri stygð, og fela sig þar.
Síðan fara hinir, bæði konur,
menn og unglingar í veg'fjTÍr
dýrin á þann hátt, að -stuðla
sem bezt að því, að þau taki
rásina í áttina til veiðimann-
anna, en þeir taka á móti þeim
og missa sjaldan marks. Dýr-
stormur var, svo hann þurfti að
hafa sig allan við að *halda
bátnum í horfinu. Þegar sókn ' Þýúd á þeirra máli.
gammsins bættist við sá hann, Til skemtunar hafa þeir
að sér mundi ókleift að komast I ýmislegt svo sem leiki og tafl,
undan. Hann tók því það ráð sem líkist í senn manntafli og
fer alt fram á þeirra máli og! ári hverju. Er það hin svo-
ritningin hafir einnig verið | nefnda Sedna hátíð. Er hún
haldin í vetrarbyrjun og hefst
með því, að töframaður héraðs
að henda Sednu í sjóinn, svo
að hún skyldi ekki lenda aftur
í höndunum á ófreskjunni, og
hann vonaði líka að fórn sín
mundi ef til vill kyrra sjóinn.
En Sedna náði þegar henni var
hent út með annari bendinni
upp á borðstokkinn, greip faðir
hennar þá öxi er var í bátnum
kotru; eru þeir leiknir í þeim
taflsaðferðum og leggja oft
verðmikla muni undir er tefít
er, svo sem sleða sína, hnífa og
hunda og verður sigurvegarinn
eigandinn að öllu slíku veðfé,
en sá er tapar gengur glottandi
frá borði. Eitt mannfélags
þess sem um er að ræða (því
á meðal Innúíta eru töframenn,
eða loddarar, ekki síður en
annarstaðar) klæðist búningi
sem er bæði kvenn og karl-
ibúningur og kveður til hátíð-
arinnar. Þegar fólk er komið
saman, er því skift í tvo flokka.
í öðrum flokknum, er unga
fólkið, sem enn getur notið lífs-
spursmál á meðal Innúítanna gleðinnar í fullum mæli og eru
og hjó með henni á hönd dóttir I er alvarlegt, eins og það rejrnd-
sinnar svo að fremstu köggl-
arnir af höndinni féllu í sjóinn,
en af þeim urðu hvalirnir til.
Aftur náði Sedna upp á borð-
stokkinn og hjó faðir hennar
þá á höndina í öðrum lið, og
féllu kögglarnir út af borð-
stokknum og urðu að rostung-
um. Enn náði Sedna haldi á
borðstokk bátsins og hjó faðir
-hennar þá fingurna í þriðja lið
og urðu selimir til fyrir þá
fingurkögla. Enn reyndi Sedna
að bjarga sér, en þá sló faðir
hennar hana með árhlunn svo
að út féll annað augað. Sökk
hún þá á hafsbotn þar sem
hún ríkir æ síðan, og heldur
um. eins og þeir eiga við að | þar vörð um verðmæti hafsins,
búa, þá er ekki að furða sig á,! 'al^lr y^lr fiskum sjávarins
Iþó ákveðnar ttúarskoðanir hafi | með s'nu ema altsjáandi auga.
myndast hjá þeim, trúarskoð- j I sökum þessarar meðferðar
anir sem okkur máske virðast er llun s'° óvinveitt Innúíitum,
ótrúlega fráleitar og heimsku- að lieir jerða að ráða hana af
legar. En eg get fullvissað yður dögum ár hvert til þess að ná
um, að þær trúarskoðanir, eru °'nluerr' björg úr greipum
Innúftunum, ekki aðeins hið lrennar- Eins og eg hefi tekið
mesta alvörumál, heldur h'ka:flam’ ef fl1 v111 Þy^ju mörg-
aðal kjarni lífs þeirra. i11111 Þessar °S aðrar eins trúar-
Um trúarbrögð þeirra er ekki skoðanir og siðvenjur Innúíta
tækifæri fyrir mig að fara faranleSar> en þær eru þeim
ar er á meðal allra mann-
flokka en það er, spursmálið
um framfærslu aldur hniginna,
og auðnuleysingja sem ekki
geta, séð sjálfum sér farborða.
Áður fyr tíðkaðist að stytta
slíku fólki aldur, en nú er sú
harðneskja lögð niður með öllu,
en í stað hennar ríkir bróðurleg
umönnun. Enginn á meðal
þeirra þar-f lengur að óttast
skort eða hungurdauða, það
virðist nú viðtekinn skilningur
á nieðal Innúítanna á Baffin-
landi, að enginn í þeirra hópi
hvernig sem ástatt er, skuli líða
skort, eða frjósa í hel, eins
lengi og nokkur matbjörg er til,
ganga nakinn, á meðan að
nokkurt sel eða dýra skinn er
til, sitja í myrkri á meðan að
einhverjir þeirra eiga eldsneyti
í koluna, eða vera skýlis-lausir
meðan að flokksbræður þeirra
geta bætt úr því.
UVn samkvæmi á meðal Innú-
ítanna, önnur en þau, sem þeg-
ar hefir verið getið um, er fátt
að segja. Ein er þó aðalhátíð,
eða samkoma á meðal þeirra á
því gefnar frjálsar hendur að
láta og lifa sem því bezt líkar
á meðan á htíðinni stendur. En
hún stendur yfir í fleiri daga.
Eldra fólki, sem fóturinn er
farinn að þyngjast á og fjörið
að dofna, horfir á og aðstoðar
eftir þörfum. Svo hefst aðal
athöfnin, en hún er ekkert
annað en herferð á hendur
Sedna, því hana verður að ráða
af dögum ár hvert, eins og
tekið hefir verið fram, til þess
að hún ekki banni allar fiski-
göngur.
Töframaðurinn fer ásamt
tveimur veiðimönnum, og á-
horfendum inn í kofa, eða snjó-
hús, sem bygt er á ís. 1 ísinn
er hola eins og sú er Innúítar
veiða seli vanalega upp um að
vetrarlagi. Töframaðurinn læt-
ur stinga spíru í gegnum sig,
eða stinga henni svo, að fólki
sýnist, að henni sé stungið í
gegnum brjóst honum. Veiði-
mennirnir standa reiðubúnir
við holuna í ísnum að stinga
Sedna þegar hún kemur upp.
Einn úr hópnum, maður fjöl-
Frh. á 8 bls.
mörgum oðum, það yrði alt of
langt mál, enda ekki hlaupið að
því að gera grein fyrir trúar
hugmyndum, eða venjum Innú-
ítanna. Þeir eiga sitt himna-
ríki. Einn þeirra lýsti þvf á
þessa leið: “Það er fyrir ofan
okkur; þar eru allir ávalt glaðir
og ánægðir; þar skyggir aldrei
af nóttu. Snjór sézt þar aldrei;
ekki heldur ís. Þar eru engin
ihvassveður til, ekkert ósam-
lyndi, þar þreytast menn aldrei,
en syngja og leika sér enda-
laust.” Þeir hafa einnig sitt
helvíti og er það af þeim sett
í samband við hugmynd þeirra
um Sedna. Sedna var í fyrnd-
inni mær ung og fögur í Innú-
íta bygðum. Var hún eitt sinn
það ekki. Það eru" sömu trú-
arbrögðin og fleyttu forfeðram
þeirra og feðrum í gegnum líf-
ið og þessvegna eru þau rétt,
og óyggjandi fyrir þá sjálfa. —!
Þau eru taugin sterka, sem
knýtt hefir þessi böm norðurs-
ins saman. Þau hafa verið og
eru þeim vörn gegn öllum
hættum, voða, óláni, afspyrnu
veðrum, veikindum og vörn í
dauðanum sjálfum. Þeir gera
sér enga grein fyrir því, hvers
vegna þau eru það, eru heldur
ekkert að fárast um það. Á
sn'ðari árum hafa hugsjónir
þeirra nokkuð breyst í þessum
efnum, ,því eins og eg hefi tek-
ið fram þá hefir Enska kirkjan
(Church of England) rekið trú
•ba'‘

i
- »_l !_f JJ_LP
irjLiu
Platan er vér búum
til er yðar eign svo
Þ é r getið notað
hana í næstu prent-
prentsmiðju.
lagað og mótað fyrir bújörð yðar
eða verzlun er stór ávinningur.
l»að “kemur yður á kortið.”
Vér leggjum yður til prentmótin
fyrir ein- eða tvilituð bréfsefni.
Afgreiðsla fljót og verkið ábyrgst.
Rapid Grip & Batten Ltd.
Ariísts Photo-Engravers Electrotypers
Commercial Photographers
290 VAIIGHAN ST.
TORONTO WIMIVIPEG MONTRE4L
A.C. 8ATTEN. PRCS.
■III
á gangi meðfram sjávarströnd- j1)0ð a meðal Þelrra með sýni-
inni. Sá hún þá svein einn
ungann og fríðann koma ró-
andi á báti, er hlaðinn var saf-
ala og vistum. Sveinn þessi á-
varpaði hana og bauð henni far
með sér, en liún sinti því engu
og hélt heim til sín. Sveinninn
gafst ekki upp við það, heldur
kom til móts við hana í hvert
sinn og hún kom til strandar
og endurtók boð sitt. Að síð-
ustu lét Sedna tilleiðast og réri
sveinninn þá í burtu með hana.
Þegar þessu fór fram var faðir
Sednu á veiðum. Þegar hann
kom heim, saknaði liann dóttur
sinnar og fór að leita. Eftir
langa leit fann han’n hana hátt
upp til fjalla. Faðir hennar
spurði hana að hvernig að á
Iþessari burtför hennar stæði?
Sagði hún honum þá upp alla
söguna, hvernig að maðurinn
glæsilegi hefði lokkað hana í
burtu, en svo þegar að hún
hefði farið að kynnast honum
þá hefði hún orðið þess vís, að
hann var ekki menskur maður,
því hann gæti brugðið sér í
myndir dýra og fugla eftir vild,
og bað föður sinn að taka sig
heim aftur sem fyTst. Hann
var fús á að gera það og þau
lögðu á stað ofan að sjónum
þar sem báturinn hans beið, en
þau voru ekki komin langt frá
landi , þegar þau sáu manninn
sem Sedna var að flýja frá
koma á eftir þeim og var hann
TIL JOLAFAGNAÐAR
LABATTS
Q
X/
/ookforthisjþbel
on the Bottle
(PoVe
in eru flegin, kjötið látið ílþá í gamms-ham. Leist föður
steinbyrgi, og geymt þar, unz | Sednu nú ekki á blikuna, því
legum árangri. Boðorðin hafa
þeir lært og liugmynd þeiiTa
um himnaríki og helvíti nú
meira í samræmi við kenning
kirkjunnar. En þrátt fyrir þau
áhrif eiga hinar fornu hug-
myndir og siðir, enn sterk ítök
í hjörtum þeirra. Sem dæmi
um það, vil eg benda á atvik
sem fyrir kom þar norður frá á
meðan að eg var þar. Ungur
Innúíta drengur dó og fann eg
ástæðu til að gera á honum
líkskurð. Þegar að eg opnaði
kistuna, sem gerð hafði verið
úr tveimur brauðkössum, sá eg
að allir munir sem drengurinn
hafði átt, höfðu verið lagðir í
kistuna með honum. Drengur j
þessi fékk kristilega greftrun. |
En til þess að vera alveg viss
um vellíðan hans eftir dauðan, I
þótti þeim vissara að árétta þá
athöfn, með hinum forna feðra 1
sið.
Félagslíf Innúítanna er ofur
óbrotið eins og bent hefir verið 1
á. Á frístundum sínum safnast'
þeir oft saman, segja frá við-!
burðum og æfintýrum og ræða
um veiðar.
Þegar aðkomugesti ber að
garði koma sem flestir til móts I
við þá til að hlusta á fréttir og j
sjá þá. Á sunnudögum fara.
þeir allir til kirkju sem geta, j
og taka þátt í guðsþjónustunni, í
en sú þátttaka er öll utanað
lærð. Þeir kunna marga sálm-
ana utan bókar, og geta fylgst
>x .... ; ° This advertisment is not inserted hy the Government Liquor Control Commission. The
TllGo ollu sem fram fer, pvi paö commission is not responsible for statements made as to quality of products advertised.

C/
Er alveg mátulegt að bragði, efni og styrkleika
til þess að auka á gleði jólahaldsins
Fæst einnig á ölstofunum, klúbbum og í opin-
berum vínsölubúðum.
SÉRSTAKAR ÚTSENDINGAR
FYRIR JÓLIN
Vöruhúsinu verður haldið opnu þangað til
kl. 10.30 e. h. mánud. 23. des. og þriðjud.
24. des. Tekið verður á móti pöntunum
fram á kl. 10.30 e. h. og sendar út sam-
dægurs.
PANTIÐ NÚ STRAX SÍMI 92 244

rO
JOHN LABATT LTD.
191 Market Ave. E. Winnipeg
(rétt við Main St.)