Heimskringla - 18.11.1936, Síða 3

WINNIPEG, 18. NÓV. 1936
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
Verið heima
á ættlandinu
um Jólin
Sérstakar
hátiða siglingar til Mið-
Evrópu
(yfir Havre og London)
Frá Montreal—27. nóv.
"ALAUNIA”
(Sérstakur umboðsmaður
skipalínunnar fylgir far-
þegum sem fararstjóri)
Frá Halifax—5. des.
"ASCANIA”
Frá Halifax—6. des.
“LANCAST RIA”
Frá Halifax—12 deis.
“AVRANIA”
Cunard VV'hite Star hefir stærsta eim-
skipaflota á Atlanz hafinu.
Farið ineð einhverju þeirra skipa er sér-
staklega verða send fyrir jólin, frá
Montreal eða Halifax, til höfuðborga
Evrópu. Skip þessi eru fræg fyrir hvað
þau eru stöðug, hvað fæðið er mikið og
gott, hvað káetur eru hreinar og loft-
góðar og setustofur þægilegar.
Spyrjist fyrir hjá næsta um'boðsmanni
eða
CUMARDWHinsw
an hafs og vestan að halda á
lofti minningunni um þenna af-
burða gáfumann, sem ávann sér
aðra eins aðdáun fyrir skáld-
skap sinn sem St. G. Steph-
ansson, og 'þar að auki var hinr.
ágætasti maður. Kæra þökk
fyrir komu hans hingað í |þ;essa
'bygð, það fáum við aldrei full
þakkað. Svo með kærri kveðju
til ykkar landar góðir, og með
kæru þakklæti til ykkar allra
sem að sintuð liðsbón minni
Iþegar að eg einn og ókunnur
flestum ykkar, ávarpaði ykkur í
Heimskringlu og Lögl>ergi fyrir
nærri tveimur árum síðan. —
Þegar eg lít til haka, þá er eg
hjartanlega sáttur við alla menn
iþó að undirteknirnar yrðu ekki
almennari heldur en að raun
varð á |þar sem að eg var flest-
um að öllu leyti ókunnugur.
Þar af leiðandi vissi fólk ekki
við hvern það skifti, og eðlilega
fór sér því hægt. En góða
þökk og gæfuríka framtíð.
Vinsamlegast ykkar einl. vinur,
Ófeigur Sigurðsson,
Red Deer, Alta.
SVAR TIL P. B.
í 5. tölublaði Heimskringlu er
grein eftir P. B. með yfirskirift-
inni: “Einbreitt umyót.”
Grein þessi er svar við tví-
breiðu torfunni minni, sem birt-
ist í Heimskr. fyrir skömmu. í
raun og veru er ástæðulaust að
svara grein þessari, þar sem höf-
undur er mér sammála í flestum
atriðum.
Það er aðeins eitt atriði í
grein P. B. sem eg vildi athuga,
og kean eg að því síðar.
Efni greinar minnar er í
stuttu máli þetta:
1. Gálaus meðferð stjórnar-
innar með fé þjóðarinnar. Þetta
er samþykt af IP. B.
2. Að fækkað sé þingmönn-
um og kaup þeirra lækkað. —
Samlþykt af P. B.
3. Að þjóðin sé gjaldþrota.
Samþykt af P. B.
4. Að bankar landsins séu
heiðarlegir í viðskiftum. Sam-
þykt af P. B. með þessum orð-
um: “Að sönnu reka þeir öll sín
afköst á stranglagalegan hátt.”
5. Að strikaðar séu út stríðs-
skuldir og að C. N. brautarkerfið
sé afhent sem þrotabú, til lán-
ardrottnanna. Fimti liður ekki
samlþyktur af P. B. Að sjálf-
sögðu finnur P. B. sárt til, ef
einhverjir stór auðhöldar yrðu
fyrir halla, eg e.r honum þar
harðbrjóstaðri. Eg bejr enga
meðaumkun með þeim, sem tap-
ar eins árs forða af miljón ára
forða, en eg ber sára meðaumk-
un með fátæklingnum sem tap-
ar síðasta bitanum frá munni
barna sinna.
Um stríðsskuldina segir P. B.:
“Stríðsskuldir eru að /engu
verulegu leyti annars eðlis en
aðrar skuldir og væri því órétt-
látt að afnema þæf án þess að
láta allar aðrar skuldir falla nið-
ur samtímis.”
Þetta er einnig gagnstætt
niinni skoðun. Eg álít það alt
annars eðlis að hleypa sér í
skuldir fyrir morðvopn til að
drepa með saklaust fólk, heldu^
enn að hleypa sér í skuld til að
hjálpa fátækum foreldrum að
kaupa björg ihanda nauðlíðandi
börnum þeirra. Morðvopna
skuidir eru því sjálfsagðar að
falla fyrst allra.
Hefði P. B. haldið þessu til
streitu á lagalegum grundvelli,
hefði honum tekist betur jafnvel
þó það sé ekki sársaukalaust að
hugsa sér lögin svo sálarlaus aö
þau geri engan mismun góðs og
ílls.
Væru stríðsskuldirnar látnar
verða fyrstar að falla í valinn
gæti það auðveldlega oirðið tú
þess að torveldara yrði að fá
menn til að leggja fram fé til
ódáða verkanna.
Skraf P. B. um það, að allar
skuldir þurfi að falla samtímis
er svo barnalegt að slíkt er tæp-
ast svaravert. Hver sá bóndi.
sem yrði fyrir því óláni að þurfa
að feila búpening sinn sökum
fóðurskorts, myndi tæplega
“panta” heila þersveit til að
aflífa hann allan í einu skoti,
heldur myndi hann tefla á j
fremstu nöf, og hleypa sér í
skuldir til að halda, sem lengst
lífinu í þeim skepnunum, sem
mestá búbjörg veittu og nauð-
synlegastar væru. Þegar vinur
minn P. B. minnist á jámbraut-
arkerfið verður hann svo æstur
og óðamála að rundrun sætir, j
engu líkara en ihann hafi tapað
stjórn á geðsmunum sínum. — j
Hann fýkur um öll loft og æpir: j
Svikamylnur, sjálfsmorð, og eg
veit ekki hvað. C. P. R. á C. N.
brautina. C. P. R. á bankana
og bankarnir eiga stjómimar
Alt á hvað annað. Skárri eru
það ósköpin. Hefði maðurinn
haft þetta vers úr passíusálm-
unum, við hendina, og lesið það,
hefði betur farið:
“Athugull þú og orðvar sért
einkum þegar þú reiður ert.
Formælin illan finna stað,
fást mega dæmin upp á það.” ^
í torfu sneplinum mínum
sýndi eg fram á að C. N. brautin
kostaði Canada þjóðina eina
miljón dl. á viku liverri. Þetta
viðurkennir P. B. rétt vera, en
bætir því við að upphæðin sé
tvöfalt hærri, eða hundrað milj.
<11. á ári.
Þetta styrður auðvitað mál-
stað minn, þvf þess þyngri sem
byrðin er, því fyr sligar hún ber-
andann. En þrátt fyrir alt er
P. B. ófáanlegur að láta skuld-
ina falla, sjálfsagt af ein skærri
meðaumkvun með auðhöldun-
um, en ekki bara af löngun til
að þrátta. í þessu sambandi er
P. B. að beita ofuríitlu klókinda
bragði, sem hann heldur að sé
nægilegt til að villa lesendunum
sýn í bráð, að minsta kosti. —
Bragðið er þetta, að ef C. N. sé
gefið í hendur lánardrottnanna
muni það þegar í stað renna
saman við C. P. R. og C. P. R.
svo nota sér það til að hækka
fargjöld og farmgjöld og þar
með kúga almenning enn meira með sér, að þær séu verzlunar-
en verið hefir. í fljótu bragði vara. Og í söguhetjuna Ragnar
virðist þetta sennilegt og dálítið j Finnsson hefir hann hnoðað
slungin grýla fyrir þá sem lítið þeim graut, sem rithöfundar
fylgjast með málum, og þeim er
hún ætluð. En nú vill svo illa
til, að P. B. hefir af vangá gjör-
eyðilagt þetta bráðslungna
bragð fyrir sjálfum sér.
P. B. heldur því fram, að C.
P. R. eigi C. N. kerfið og að C.
P. R. eigi bankana og að bank-
arnir eigi stjórnimar Þessi
makalausi hrærigrautur verður
því að skiljast samkvæmt al-
mennum reikningsreglum á þá
leið að C. P. R. eigi hvorki
meira eða minna en alt Canada
eins og það leggur sig, því
stjórnirnar eru fólkið. Nú vil
eg í bróðerni biðja vin minn P.
B. að skýra fyrir mér hvað geti
eða hafi getað hamlað C. P. R.
frá því að kúga lanjdsbúa eftir
vild, þar sem að hans dómi er
ekki um neina mótspyrnu að
ræða.
P. B. er það einnig án efa
ljóst, að iSir. E. Beatty, forseti
C. P. R. ihefir haldið ræður í
flest öllum stærstu bæjum þessa
lands, einmit um þetta sama
efni, nfl. að sameina brauta-
kerfin. í þessum ræðum hefir
Sir. Beatty svarað þeim ákær-
um að C. P. R. myndi nota ein-
veldið til að okra á kerfinu
meira en áður. Telur hpnn
slíkt algerlega á valdi stjórnar-
innar, þar sem hún myndi gera
samningana fyrir hönd C. N.
kerfisins.
Annars er þýðingarlaust að
fjölyrði um þenna lið málsins
þar eð P.'B. hefir lýst því yfir að
C. ,P. R. ráði lögum og lofum
hér í Canada, og Iþar með skotiö I heldsins vegna, en stefnan er
sínar eigin röksemdir í hjarta I hafin! —- Eg nenni ekki að elt-
annara landa hafá verið að
sjóða í marga tugi ára. —
Andinn er þrunginn af kynkend
(sex), og óefað er höfundur
þessi að leitast við að semja
“thriller” eða ”best seller”.
Ragnar Finnsson er fæddur á
íslandi í verzlunar umhverfi. Til
að byrja með vill hann vera öll-
um góður. Hann e,r gáfaður
að eðlisfari; en gáfur hans
minna á spurningar ungra
bama, sem enginn getur svarað.
Gáfur hans eru óþroskaðar og
virðast vera óþroskanlegar. —
Utan að komandi öfl fá ekki
þroskað hann, því hann skortit
sýnilega alla móttöku hæfileika.
Glögg skilningsgáfa, sem er ó-
tamin, er oft lítið betri en skort-
ur á skynsemi. En sleppum því.
Ragnar gerist 'dusilmenni í
flestu, í ástum sem öðru. Sálar-
líf hans eins flókið og þess
manns, sem verið er að reyna að
lækna á vitskertrahæli. íþrótta-
maður er hann á skautum, þeg-
ar ung stúlka réttir honum
hendur og togar hann út á svell-
ið! Hans fyrsta ást strandar á
því, að hann veit ekki livað
hann vill. Ólþroskaður í ást
sem öðru leggur hann af stað til
Kaupmannahafnar — í langvar-
andi nám. í þrjá mánuði fær
hann staðist þá freistingu, að
hafa ekki afskifti af vændis-
konum. En svo fer að lokum,
að töfrandi fögur vændiskona
ávarpar hann ,gáfulega á göt-
unni, og það fær hann ekki
staðist. Hann fyrirverður sig
stað. Hér læt eg svo útrætt um
þetta mál og gef P. B. síðasta
orðið.
Jónas Pálsson
ISLENZKAR NÚTÍÐAR
BÆKUR
Um margra ára bil hafa Aust-
ur-íslendingar verið að hreinsa
íslenzkuna, hrista úr henni
dönskuna og önnur mál. Vér
Vestmenn, sem upprunalega 1 HjáJpsamir hafa New York ís-
lærðum óhreinsaða íslenzku í lendingar oft verið löndum sín-
ast við allan söguþráðinn. Þessi
makalausa söguhetja hvarflar að
lokum vestur um haf. Ragnar
Finnsson kemur til New York
borgar, með nægilegt fé í vösum
til að byrja á einhverju; en inn-
sokkinn í sjálfan sig sem fyr og
sér ekki neitt annað. Margir ís-
lenz-kir emigrantar hafa byrjað
með minna, og komlst áfram.
Ófús er hann að leita á náðir
eða gestrisni Vestur-íslendinga
bjálkakofum á vesturslóðum,
höfum, eðlilega farið á mis við
þá þroskun móðurmálsins. Ur-
ræðið eina, ef vér viljum halda
áfram að kunna íslenzku, er
að lesa íslenzkar nútíðar bækur.
En þegar málið á þeim bókum
er tekið að bera á sér útlendan
blæ og vér rekumst þar á ensku
og íslenzku að heita má jöfnum
höndum, þá liggur við að af-
sakanlegt sé að hætt sé þeini
lestri. Og þegar við það bætist,
að yngri rithöfundar íslands eru
að seilast vestur um haf með
yrkisefni sín, og sjóða saman
unf, að sögn. En Ragnar Finns-
son vissi ekki af tilveru þeirra.
Þrátt fyrir Iþað, er hann nú orð-
inn Vestur-íslendingur, og blóð
vort hér vestra ætti að renna til
skyldunnar.
Bágt á hann í New York, því
hann eyðir í óðaönn höfuðstól
sínum og getur enga atvinnu
fengið. Atvinnuleit hans er
annars skringileg í mesta máta,
því ekki kemur honum til hugar
að komast í persónuleg kynni
við neinn eða neina — sízt ís-
lendinga. Eltir auglýsingar og
þess háttar. Hann heldur sig
alls kyns óþverra um Hnd vor, he]dri menn á meðan efnin
og þjóðir, hvort um ræðir Can- j ieyfa> en ger}st órór er pyngja
ada eða Bandaríkin, þá er það
be:n tilraun af hálfu íslenzlcra
skálda, að 'höggva sundur öll
böjnd á milli Vestur- og Austur-
íslendinga.
Eg las nýlega bók eftir Guð-
mund Kamban, sem er frægur
rithöfundur. Eg er ekki ritdóm-
ari og er ekki að færast í fang
hans tekur að léttast. Upp-
götvar að lokum spánnýja aug-
lýsinga aðferð, en glatar öllum
gróða af því sökum eigin fá-
vizku. Úr því liggur leið hans
til San Francisco og annara
hafnar staða. Og í þeim stöðv-
um gerist hann að lokum
“tramp”! Lengi fær vont versn-
að ritdæma bók þessa, þó eg | að, og að því kemur, að hann
minnist hennar í fáum orðum., fremur innbrot, stelur verðmætu
Bók þessi er útgefin fyrir ail- gullúri. Hneptur er hann í
löngu síðan og titill hennar er: varðhald, málrannsókn er hafin,
“Ragnar Finnsson”. Söguefnið með kviðdómi, lögmönnum o. 3.
gerist á íslandi, í Danmörku og ! frv. Málrannsókn sú stendur
Bandaríkjum, svo víðförull erjyfir í margar vikur! Hvenær
höfundurinn. Segja má að hann . slík býsn hafa átt sér stað í
sé á öndverðum meið við Jión , Bandaríkjum, út af smávægi-
Bjömsson og aðra íslenzka rit-llegu innbroti, veit Guðmundur
höfunda, sem sjaldan fara út! Kamban einn. Eg hefi dvalið
fyrir eigin landsteina, en semja ' lengi í Bandaríkjunum og
þó þau listaverk, sem lengi ! aldrei heyrt slíks getið. Stór-
munu lifa. Öll list er grund-! máli Iþessu lýkur þannig, að
völluð á sannleika, og að skáld-, Ragnar er dæmdur í tíu ára
in birti eigin reyslu, hvort um j tugthúsvist— fyrir innbrotið!!
ljóðskáld eða söguskáld er að j Guð hjálpi hinum góðu og
ræða.
merku Bandaríkjum, væri ann-
Guðmundur Kamban er gædd- e*ns sannleikur.
ur sköpunargáfu og er skáld í
þeim skilningi. En margar af
bókum hans virðast bera það
Um tugthússveru þessa ís-
lendings er eg fámáll, sé jafn
sannsögulega sagt frá því og
málrannsókninni, er sáralítið á
öðru eins að græða. Guðmund
ur Kamban í Kaupmanndfhöfn er
þar að tala um þann Ólaf kon-
ung, sem hann hefir aldrei séð
og þekkir ekki. Um leið er
loku skotið fyrir það, að hér sé
um listaverk að ræða. Eg er
vankunnugur fangelsum Banda-
ríkjanna, en tæki eg að afla
mér þekkingar um þau, þá leit-
aði eg sízt af öllu til þessarar
bókar Kambans.
Ragnar Finnsson er slept úr
fangelsinu eftir þá löngu dvöl
|þar, og eftir að hafa verið látinn
dúsa í 18 mánuði í refsiklefa,
með ekki annað en brauð og
vatn til matar og sitjandi eða
liggjandi í eilífu myrkri, innan
um alls kyns óþverra og undar-
lega skammlífar rottur! Sé
annað eins óheyrt í nokkuru
siðuðu landi nú á dögum, Iþá
lætur þessi ímyndunaríki rit-
höfundur það lítið á sig fá. —
Honum nægir, að nú er hann
búinn að gera hjarta Ragnars
að steini og koma honum út á
glæpabraut fyrir alvöru. Löng-
um hefir honum þótt sopinn
góður, en nú gerist hann gall-
harður drykkjuberserkur — sem
leiðir til þess að hann nauðgar
og myrðir tíu ára telpu og felur
lfkið í “dívaninum”. Alræmd
illmenni fornaldarinnar hefðu
kynokað sér við öðru eins verki.
Ragnar kemst á flótta, og síðar
er hann staddur á fundi grímu-
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrg/Ur: Henry Ave. Eattt
Sími 95 551—95 552
Skrtfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI . ÁNÆGJA
klæddra glæpamanna. Fundur
sá virðist vera haldinn í stórum
fundarsal og vera all-fjölmenn-
ur! Hér sízt um venjulega felu-
staði að ræða, svo eðlilega hefst
lögreglan handa og herjar á
fundinn. Ragnar kemst undan
í bíl (!), en lögreglan veitir
honum eftirför. Bílreið e.r haf-
in, sem er “Skúlaskeiði” fremri!
Endalok sögunnar eru þau, að
Ragnar — eftir að hafa drepið
bílstjórann — sendist fram af
hömrum og er um leið úr sög-
unni.
Málið á sögunni er all-gott, þó
víða sé höfundurinn að enska
íslenzkuna. T. d. “díma, nikkel,
týpa, • systemið, og önnur enn
verri orðskrípi er stinga upp
hausnum hér og þar. — Eg fæ
nú skilið betur en áður hina vel-
meintu bænaráminningu Jónas-
ar, er hann hegir:
“Og öllu snúið öfugt þó
aftur og fram í hundamó.”
O. T. Johnson
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
I CANADA:
Amaranth.........
Antler, Sask.....
Árnes.............
Árborg...........
Baldur...........
Beckville........
Belmont...........
Bredenbury.......
Brown............
Churchbridge.....
Cypress River....
Uafoe............
Ebor Station, Man.
Elfros...........
Eriksdale........
Foam Lake........
Gimli............
Geyslr...........
Glenbpro.........
Haylahd..........
Hecla............
Hnausa...........
Hove..............
Húsavík..........
Innisfail........
Kandahar.........
Keewatin.........
Kristnes.........
Langruth.........
Leslie...........
Lundar...........
Markerville......
Mozart...........
Oak Point........
Oakview..........
Otto.............
Piney............
Red Deer.........
Reykjavík........
Riverton.........
Selkirk..........
Sinclair, Man....
Steep Rock.......
Stony Hill.......
Swan River.......
Tantallon........
Thornhill........
Víðir............
Vancouver........
Winnipegosis.....
Winnipeg Beach...
Wynyard..........
...............J. B. Halldórsson
..............K. J. Abrahamson
.............Sumarliði J. Kárdal
...............G. O. Einarsson
...•*.........Sigtr. Sigvaldason
...............Ujörn Þórðarson
...................G. J. Oleson
.................H. O. Loptsson
..............Thorst. J. Gíslason
.............Magnús Hinriksson
.................Páll Anderson
................S. S. Anderson
...............K. J. Abrahamson
.................S. S. Anderson
.................ólafur Hallsson
.................John Janusson
..................K. Kjernested
...............Tím. Böðvarsson
...................G. J. Oleson
...............Sig. B. Helgason
.............Jóhann K. Johnson
................Gestur S. Vídal
...............Andrés Skagfeld
................. John Kernested
.............Hannes J. HúnfjörO
.................S. S. Anderson
................Sigm. Björnsson
.................Rósm. Ámaaon
....................B. Eyjólfsson
...............Th. Guðmunds8on
.......Sig. Jónsson, D. J. Líndal
.............Hannes J. HúnfJörO
.................S. S. Anderson
................Andrés Skagfeld
•••••’•......Sigurður Sigfússon
...................Björn Hördal
................ S. S. Anderson
.............Hannes J. Húnfjörð
....................Árni PMason
4.............Bjöm Hjörleifaaon
................G. M. Jóhansaon
.............K. J. Abrahamson
....................Fred Snædal
....................Björn Hördal
................Halldór Egilsson
................Guðm. ólafsaon
...............Thorst. J. Gíslason
.................Aug. Einarsson
..............Mrs. Anna Harvey
..................Ingi Anderson
.................John Kerneated
.................S. S. Anderson
f BANDARÍKJUNUM:
Akra.....................................ján K. Einarsson
Bantry....................................e. J. Breiðfjörö
Bellingham, Wash...................Mrs. Jolin W. Johnson
Blaine, Wash.....................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier.................................jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg......................................Jacob HaU
Garðar.................................S. M. Breiðfjörð
Grafton................................Mrs. E. Eastman
Hallson.............................. Jón K. Einarsson
Hensel....................................j. k. Einarsaon
Ivanhoe..............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton.....................................p. g. Vatnsdal
Minneota.............................Miss C. V. Dalmann
Mountain................................Th. Thorfinnsson
National City, Calif.......John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts............................Ingvar Goodman
Seattle, Wash..........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold.....................................Jón K. Einarsson
Upham....................................e. J. Breiðfjðrð
The Viking Press Limiteð
Winnipeg, Manitoba