Heimskringla - 21.04.1937, Síða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 21. APRfL 1937
DAPURT GEÐ SKRÆLIR
BEININ
Ræða flutt af
séra Philip M. Pétursson í
Sambandskirkjunni í Winnipeg
Textinn sem eg hefi valið mér
í kvöld er tekinn úr orðskviðun-
um, — >ar sem sagt er:
“Glatt hjarta veitir góða
heilsubót,—en dapurt geð skræl-
ir beinin”. (Orðskvið. 17:22) í
eldri biblíuþýðingunni stendur
það að “hryggur hugur skræli
beinin”. En í enskri þýðingu er
talað um að “bilaður andi” skræli
beinin, — “a broken spirit drieth
up the bones.” Þetta var fyrir-
sögn á lítilli grein sem eg rakst
á í'tímariti fyrir
og fanst mér það
ræðu, og þó helzt vegna þess, að
það minti mig á orð hins fræga
enska rithöfundar Robert Louis
Stevensons, sem eg var búin ao
skrifa hjá mér í því skyni að
nota þau við eitthvert tækifæri
sem gæfist.
Robert Louis Stevenson lýsir
verulega hamingjusömum
manni. Hann talar um þann
kraft sem þessháttar maður
finnur til í lífi sínu, — og að hve
miklu leyti hann getur orðið
öðrum til góðs og hamingju
vegna hamingjusemi sinnar og
andlega kraftarins sem hann
finnur til.
Stevenson segir, og eg þýði
orð hans lauslega: “Það er betra
að finna hamingjusaman mann
eða hamingjusama konu — en
fimm punda seðil. Hann eða
hún breiða út í kringum sig góð-
vildarljóma sem nær til 'allra.
Þegar þau koma inn í herbergi
þá er það engö líkara en að
kveikt hafi verið á öðru kerti.
Það kemur málinu alls ekki við,
þó að þau séu ekki hámentuð ng
geti ekki sannað fertugasta
dæmi mælingafræðarinnar. Þau
geta eitthvað, sem er betra og
gagnlegra. Þau sanna með dæmi
lífs síns að það er gott að lifa!”
Vér þekkjum ef til vill öll ein-
hvern sem þessi orð Stevensons
eiga við. Þeir eru, eins og vér
mættum segja—fullir af lífsgleði
þekkja ánægju lífsins svo vel, að
böl og þjáning geta ekki náð að
drotna í huga þeirra. Þeir sigra
alla erfiðleika, og yfirbuga óhag-
stæða viðburði, og með því að
gera þetta veita þeir öðrum gott
og fagurt eftirdæmi. Eins og
bent er á í orðum Stevensons, er
engin þörf á hárri mentun eða
miklum lærdómi til þess að gera
þetta, — til þess að bregða upp
ljóma gleðinnar á meðal manna.
Þekking eða mentun geta verið
mikil hjálp, en þau eru ekki
nauðsynleg, því andinn, sem
stjórnar þessu hugarfari og
þessari framkom\i, er innan að
kominn, en stafar ekki af utan
að komandi áhrifum. Hann gerir
vart við sig í öllu sem maður
gerir, í öllu sambandi mannsins
við aðra menn, — í öllu sem hann
lærir, og í öllu sem hann fram-
kvæmir. i
Heimspekingurinn og sálar-
fræðingurinn mikli, — William
James — talaði mikið um “heil-
næman hug” — eða “heilnæmt
skaplyndi” (healthy mindedness)
og það var þetta, sem hann átti
við, — þessa lífsgleði, sem er
mörgum meðfædd, og birtist í
mörgum fögrum myndum. Slík-
ir menn og konur eru mjög næm
fyrir gleði og því góða sem lífið
réttir og yfirbuga alla erfiðleika
og öll vandkvæði. Andinn er of
bjartsýnn og þrekmikill til þess
að láta yfirbuga sig. Og þó að
oft sýnist dimt, þá leitar hann
ætíð ljóssins, ljóss vonarinnar og
gleðinnar — og finnur það.
Dæmi þess, dæmi um sigur
andans á allskonar tálraun og
erfiðleikum — eru svo mörg og
öllírm svo vel kunn, að varla er
nauðsynlegt að telja þau upp. Og
þar af leiðandi eru ætíð fleiri og
fleiri að viðurkenna sannleika
orðanna, að “glatt'hjarta veitir
góða heilsubót”, að andi bjart-
sýninnar veitir góða heilsubót.
bæði á líkama og sál; það breytir
umhverfi og kringumstæðunum
í hans augum — eins og bent
var á í greininni sem eg mintist
á.
Einu sinni sagði Goethe, þýzki
heimspekingurinn mikli, að “sá
sem hefir innanaðkomandi nægt-
ir, þarf ekki nema lítið af hinu
utanaðkomandi” Eða eins og
stendur í ensku þýðingunni: “He
who is plenteously provided for
from within, needs but little
from without”. — Það er að
segja, — það er ekki ástand lík-
amans en ástand hugans eða sál-
arástandið, sem er oss mest
varðandi, og sem er sannur mæli-
kvarði á vellíðan vorri. Ef vér
erum harmandi, döpur eða þung-
lynd, ef vér erum dauf í skapi
eða erum, eins og vér segjum
stundum, full að leiðindum, þá
endurspeglast hið sálarlega eða
andlega ástand vort í hinu líkam-
lega ástandi.
En ef vér höfum mikinn á-
huga á einhverju, — ef oss þyk-
ir vænt um eitthvert mélefni öfe
vér viljum að það gangi vel.; ef
vér höfum helgað einhverri hug-
sjón líf vort og krafta, þá einnig
endurspeglast vort sálarlega eða
andlega ástand í líkama vorum.
En ekki aðeins það, því andinn
getur yfirbugað marga ófullkom-
legleika og galla; hann getur
yfirbugað bæði kvöl og þjáning,
og mörg eru dæmi til þess, bæði
fyr og síðar, þar sem ménn,
þrátt fyrir erfiðleika — eða ó-
fullkomlegleika, eða þjáningu,
hafa sigrast og framkvæmt það
í lífi sínu, sem ber skýrt með
sér, að áhugi fyrir einhverju
þekkir engar tálmanir eða hindr-
anir. Hann setur sér stefnu og
lætur ekkert villa sig af leið.
í öndverðri kristni eru mörg
dæmi til um menn sem höfðu svo
mikinn áhuga fyrir trúnni að
þeir þorðu alt og þoldu alt, —
jafnvel píningar og dauða. Á
Indlandi á vorum dögum eru
menn, sém kallast heilagir, sem
pína spálfa sig og kvelja, til
þess, —eins og þeir ætla, — að
þeir verði giuði þóknanlegri, —
eða að þeir verðskuldi sælu í
hinu komandi lífi. Þetta eru
dæmi sem sýna skýrt hvað vilja-
krafturinn getur, þegar honum
er beitt og mönnum er full al-
vara. En eg mæli ekki með slíkri
framkomu.
önnur dæmi eru til, sem eru
oss mikilsverðari, og sem sýna á
gagnlegri hátt, hve mikil krafta-
verk áhuginn fyrir einhverju
getur unnið, og hvernig andi
mannsins lætur hvorki þjáningu
né kvöl útiloka það sem er hon-
Vim mikilsvert og dýrmætt. Vér
þurfum ekki að leita lengra en
til landa vors, skáldsins mikla.
Hallgríms Péturssonar, sem
þjáðist í mörg ár af holdsveiki,
en sem orti æ því fegurra sem
kvalirnar urðu meiri. Þjóð vor
væri ómælanlega fátækari ef að
séra Hallgrímur hefði látið þján-
ingar sínar útiloka alla hugsun
um nokkuð annað en sig sjálfan
og sitt auma ástand. Og eins
má segja um marga aðra. En
þrátt fyrir þessi dæmi, sem ættu
að geta veitt hverjum manni
þrek og styrk til að lifa líf sitt
vel og fagurlega, — þá eru ótrú-
lega margir, sem láta smámuni
trufla sig og gera sig leiða og
óánægða, og láta þá skyggja á
alla fegurðina og ánægjuna í líf-
inu, sem eru til handa hverjum,
sem vill njóta þeirra. Aldrei
voru sanhari orð rituð en þegar
höfundur orðskviðanna ritaði-
orðin sem eg hefi valið sem texta
minn í kvöld: “Glatt hjarta veit-
ir góða heilsubót, en dapurt geð
skrælir beinin.”
önnur dæmi eru til sem veita
oss ef til vill enn betur skilning
um það, hvað meint er í raun og
veru með orðunum — “glatt
hjarta”. — Þau merkja ekki að-
eins gleði eða hamingjusemi —
en, eins og eg hefi verið að benda i
á, — áhuga fyrir einhverju, og
hugrekki og viljakraft til að
framkvæma það, þrátt fyrir erf-
iðleika og ýmislegt annað, sem
sýnist ef til vill vera ósigrandi.
Oss veittist eitt þesskonar dæmi
með æfiferli rafmagnsfræðings-
ins mikla Steinmetz, sem dó fyr-
ir nokkrum árum í Bandaríkjun-
FERÐIST TIL ÚTLANDA í ÁR
Islendingar sem ferðast hafa að mun hafa sannfærst um að
þægindi, þjónusta og viðurgemingur á ölliun skipum
Canadian Pacific er iangt fram yfir það sem þeir hefðu
getað gert sér hinar glæsilegustu vonir með. /
BEINT SAMBAND VIÐ ÍSLAND
Hin stóru og hraðskreiðu skip Canadian Pacific félagsins
veita ágæta ferð beint til Reykjavíkur yfir Skotland.
Fastar siglingar frá Montreal í hverri viku.
Fáið yður fullkomnar upplýsingar hjá næsta umboðsmanni eða
W. C. CASEY, Steamship General Passenger Agent, C. P. R. Bldg.,
Winnipeg. Símar 92 456—7.
QmcJliaM. Gkct&c
Have the Business
POINT OF VIEW
t
•
Dominion Business College students have the advantagí
of individual guidance in the all-important factors of
business personality, conduct, and approach.
No matter hnw thoroughly you know the details of
office work, you must be able to sell your services,
and this is now just as much a part, of Dominion
training as Shorthand, Typewriting, Bookkeeping, or
any of the other courses in which Dominion leader-
ship has been recognized for over twenty-five years.
Business is better! Employment is increasing!
Prepare for it.
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
On The Mall
and at Elmwood, St. Jiames, St. John’s
alls ekki löngu I
vera gott efni í
um. Hann var fæddur í fátækt
og erfiðum kringumstæðum á
Rússlandi. Hann kom til Banda-
ríkjanna, ungur maður. Hann
hafði sama sem enga mentun, —
og kunni ekki málið. Þar að
auki var hann krypplingur og
líkami hans fatlaður að mörgu
leyti. En þrátt fyrir alt þetta
og vegna áhuga hans fyrir öll
þau kraftaverk, sem hægt er að
vinna með rafmagni, varð hann
einn hinn mesti rafmagnsfræð-
ingur og uppfyndingamaður
heimsins. Hann krafðist lítils
fyrir sjálfan sig. — Hann var
niðursokkinn í vinnu sína, og þó
að líkaminn væri ekki sterkur,
þá var viljinn svo mikill, að hann
gat afkastað meiru verki á
vinnustofu sinni en margir lík-
amlega hraustir menn hefðu get-
að gert eða gera. Með þessu
dæmi og mörgum öðrum sem
benda mætti á sannast það, sem
læknar eru farnir að viðurkenna,
að sál mannsins þarf eins oft
lækninga með eins og líkaminn
sjálfur, eða það, að þó að líkam-
inn sé veikur, ef að sálarástandið
er heilbrigt, þá getur maðurinn
lifað nytsömu og göfugu lífi. En
þetta er engin i)ý uppgötvun, því
að Plato sagði, fyrir öldum síðar.
eða eitthvað á f jórða hundrað ár
fyrir Kristsburð: “Ef að þú vilt
að höfuðið og líkaminn séu
heilbrigð, þá verður þú að byrja
með því að lækna sálina.”
Á vorum dögum er svo mikill
ruglingur í heiminum, það er svo
margt sem heimtar að menn
veiti því eftirtekt. Áhyggja, ótti,
kvíði, óvissa, ríkja umhverfis
oss. f stórborgum heimsins er
hávaði og skarkali og svo margt,
sem er yfirborðslegt og þýðing-
arlítið, að það er erfitt fyrir
marga, að halda nokkru vits-
munalegu jafnvægi. Það er eng-
in undur, þó að margur maður
sé dreginn niður í kviksyndi lífs
ins og veltist þar um hjálparlaus
til að bjarga sér. Ef hann verður
veikur á líkama, leitar hani^ lík-
amlegra lækninga.—En það sem
hann þarfnast mest, er andleg
eða sálarleg bót, — andlegt eða
sálarlegt jafnvægi, sem getur
hjálpað honum til að skilja lífið
rétt og sjá meira en hið yfir-
borðslega og hverfula, sem mest
ber á.
fullnægjandi svar. Sumir mundu ,
ef til vill bæta við: “Eg tek mik-
inn þátt í starfi kirkjunnar og
vinn mikið að því að hafa upp
peninga handa henni. En fyrir
utan þetta er trú þýðingarlaus í
þeirra augum, eða sýnist vera
það. Þeir skoða kirkjuna aðeins
sem nokkurskonar klúbb, — eða
sem hvern annan hversdagsleg-
an félagsskap.
Auðvitað eru þeir menn til,
sem hafa lifandi og áhrifamikla
trú og sem sýnast geta sótt and-
legan og líkamlegan kraft ti! |
hins mikla afls, sem er á bak
við alt og í öllu. Þeir sýnast;
geta komist í samræmi við það!
og öðlast styrk og andagift, sen; i
hjálpa þeim í gegnum alt mót-
læti lífsins.
En of oft sýnist trúin þýða að
eins það, að tilheyra einhverri j
trúarstofnun og ekkert meira,
Margir finna ef til vill til ein-
hverrar ófullkomlegrar tilfinr
ingar um eitthvað meira, en að
mestu leyti er andinn eða sálin
dauf og þreklaus.
Sá andi, eða sú sál, sem þekkir
sanna trú, sem hefir vissu fyrir
því, í hverju sönn trú felst, öðl-
ast óþrjótandi þrek. öll tilfinn-
ing um einstæðingsskap hverfur,
og þá hverfa um leið óvissa, ótti
og kvíði. Og í þeirra stað kemur
traust, — og vissa, og veruleg
lífsgleði, sem veitir mönnum
glatt hjarta og bjarta lífsskoð-
un. Þesskonar trú fyrirlítur alla
hjátrú, allar kreddur og trúar-
játningar, því hún hefir ein-
hverja innri vissu um eitthvað
meira og sannara en þau geta
nokkurn tíma verið. Hún lyftist
upp yfir alt hið tímanlega í
heiminum, og kemst í fult sam-
band við hið innra eðli tilverunn-
ar. Hún veitir mönnum veruleg
an kraft af hæðum, sem kemur
frá uppsprettulind lífsins sjálfs
sem þekkir engin takmörk og er
ótakmarkanái. Hún trúir ekki
aðeins á guð, en hún gerir á
þreifanlegan kraft þann, sem
hefir of lengi verið mönnum dul
inn, — vegna skammsýnis
þeirra — og umhyggju þeirra
um smámuni, og vegna þess að
þeir öðluðust ekki þekkingu um
það, að “glatt hjarta veitir
heilsubót, en dapurt geð skrælir
beinin.”
Ef að andinn eða sálin eiga að
ráða yfir líkamanum, eða ef að
hið andlega á að ráða yfir hinu
efnislega, þá verður mönnum að
veitast meira af því, sem kallað
er “andleg fæða”. Ef að andi
mannsins nærist aðallega á æs-
ingarfréttum eða greinum, sem
birtast í dagblöðunum, á skemt-
unum sem valda geðshræring, á
þýðingarlausu og tómú masi
manna á milli, eða á yfirborðs-
legum hlutum yfirleitt, — hvern-
ig á hann að geta þroskast? Hið
lítilfjörlega eða ómerkilega get-
ur ejcki annað en spilt fyrir hinu
andlega í lífinu.
En ef maður gerir sér það að
vana, að neita að hafa nokkuð
með hið ómerkilega að gera, dag
frá degi, og velur sér heldur að-
eins það, sem er uppbyggjandi,
það sem er tengt ráðvendni.
sannleika og réttlæti, og sem er
í fullu samræmi við það sem er
æðst og fegurst í hans eigin sál,
þá getui*hann ekki annað en öðl-
ast anda, sem tekur á móti
hverju sem lífið veitir, örugg-
lega og án ótta eða hræðslu eða
kvíða. Og þá má einnig segja,
að maðurinn sé í hæsta máta
trúaður.
Það var bent á í greininni sem
eg mintist á áðan, að ef að spurn-
ingin um hvaða lífsskoðun þeir
fylgdu væri lögð fyrir menn þá
mundu þeir vera í mestu vand-
ræðum, og mundu varla vita
hverju þeir ættu að svara. En
ef að spurningunni væri breytt,
og þeir væru spurðir um hvert
þeir fylgdu nokkurti trú, þá er
sagt að sumir mundu svara: “Eg
tilheyri methodista kirkjunni”,
eða “kaþólsku kirkjunni”, eða
“baptista kirkjunni”, o. s. frv.,
og að þeir skoðuðu þetta sem
BRÉF TIL HKR.
frá G. J. Oleson
Framh.
Mér kemur í hug saga ein sem
eg fyrir löngu síðan las í ensku
riti og festist í huga minn, en
hún er eitthvað á þessa leið.
“í fjarlægu landi í fyrndinni
var í höfuðborg ríkisins prýðis-
fögur höll, sem konunginum og
öllum þegnum hans þótti mjög
vænt um, hún var ólík öðrum
höllum því það var sagt að hún
væri ekki bygð af manna hönd-
um, heldur1 var hún bygð úr
söngtónum snillinganna, hún var
svo gömul að enginn vissi aldur
hennar. í landinu ríkti friður og
eining og mennirnir elskuðu
hverjir aðra og alt gekk því vel
í kóngsríkinu — eins og í sögu.
— Þegar árin liðu fór eigingirn-
in og sjálfselskan að gera vart
við sig, og lagði loks landið und
ir sig, hver og einn tók einungis
að líta eftir sínum eigin hag en
hugsaði ekkert um velferð heild-
arinnar, menn urðu afbrýðissam-
ir og öfundsjúkir og gremja og
öfugstreymi fylti huga fólksins,
sjálfselskan varð eins og tröll og
hver af öðrum féll fyrir þessi
trölli og engir urðu nú farsælir
eins og þeir höfðu áður verið.
En nú kom það fyrir sem öll-
um þótti hörmulegt, einn morg-
un þegar menn litu út var höllin
hin fagra og dýrðlega horfin.
þa^ sem hún hafði staðið var
ekkert að sjá nema autt rúmið.
Þessi fregn flaug um alt landið á
svipstundu og allir voru hryggir
og daprir í bragði.
Þegar menn komu saman rif j-
uðu þeir upp það sem forfeður
þeirra höfðu sagt þeim, að efni-
| æ léttara
| reykjast BETUR
HREINN HYITLJR
Vindlinga Pappír
TVÖFÖLD Sjálfgerð — c
STÓR BóKARHEFTI
viður hallarinnar væri söngtónar
snillinganna mestu. Gömlu tón-
snillingarnir sem á farsældar
tímabilinu höfðu elskað hverjir
aðra voru nú úr sögunni en í
þeirra stað voru komnir nýir
meistarar en þeir elskuðu ekki
hverjir aðra þeir voru öfundsjúk
ir, og hver reyndi að skáka hin-
um, og skara eldi að sinni köku.
— Þegar þessir meistarar voru
beðnir að reyna að endurreisa
hina fögru höll, voru þeir fúsir
og ákveðnir að reyna það, en
hver og einn í sínu lagi, því allir
hugsuðu mest um að fá heiður-
inn af því. Héldu þeir hver um
sig á staðinn þar sem höllin stóð
þegar þeir héldu að hinir væru
hvergi nærri, og léku af þeirri
list sem þeir áttu til. En höllin
kom ekki aftur fyrir því.
Á einum merkilegum hátíðar-
degi bar svo við að meistararnir
hver í sínu lagi héldu með leynd
á staðinn, héldu þeir að keppi-
nautar sínir væru komnir langt í
burtu og nú ætluðu þeir að nota
tækifærið að endurreisa höllina
og fá heiðurinn af því. En hvað
þeir litu illu auga hver til ann-
ars. Þeir þorðu ekki að spila,
þeir voru hræddir um að höllin
kæmi aftur og náungi þeirra
mundi kannske fá heiðurinn fyr-
ir það, en það gátu þeir illa þol-
að. Um þetta leyti kopiu þar
fram á sjónarsviðið tveir drengir
sem voru litlir fyrir manni,
tötralega búnir með gömul og
illa leikin hljóðfæri, þessir
drengir höfðu uppgötvað leynd-
ardóminn., því þó hljóðfæra-
strengir þeirra fyltu ólíka tóna,
þá varð hljóðfæraslátturinn
miklu unaðslegri þegar þeir léku
saman heldur en hver í sínu lagi.
Fyrst voru sveinarnir hikandi
í návist meistaranna, hikandi
slóu þeir strengina fyrst annai1
og svo hinn, sem þeir vissu ekki
af sér, eftir því sem lengur var
leikið varð listin meira sláandi,
samræmið var undravert. — Á-
heyrendurnir voru sem steini
lostnir, smátt og smátt bættust
snillingarnir gömlu í hópinn, þar
til allir — hver einasti úr kon-
ungsríkinu voru farnir að taka
þátt í hljóðfæraslættinum og
voru búnir að gleyma sjálfum
sér. Listin var búin að sigra þá;
allir voru sem í draumi; norn
eigingirninnar og sjálfselskunn-
ar var búin að rýma sæti, en í
hjarta þeirra var kominn andi
samúðar og bróðurkærleika.
Höllin! Höllin! hin dýrðlegn
höll hrópaði einhver. Snilling-
arnir litu við, og höllin var kom-
in á sinn stað, hin skrautlega
höll, hamingjunnar höll var kom-
in á sinn stað með allri sinni
fornu fegurð og þeir lofuðu guð
í hjarta sínu og gleðin skein á