Heimskringla - 07.07.1937, Page 5

WINNIPEG, 7. JÚLÍ 1937
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
eru liðnar meir en nítján aldir,
og hin rökrétta hugsjón hans
hefir alt af verið að bíða ósigra.
Og aldrei hefír ófriðar blikan
verið ægilegri en J?ann dag í dag.
Reynslan virðist sýna að lítt
stoðar að halda langar ræður um
spillingu heimsins með viðeig-
andi fræðimannslegum útskýr-
ingum bygðum a sögulegum
staðreyndum hversvegna þetta
hafi nú mistekist í þetta skiftið
og hitt í hitt skiftið, og lesa
svo biblíukafla á eftir, sem vana-
hefðin er búin að loka tilfinn-
inguna svo gersamlega úti frá.
að hún er alveg eins vís til að
vera austur í Kína þá stundina.
Þeir sem enn trúa á þessa að-
ferð.'eru líkir manni, sem talar
um veizlu upp úr svefni, þegar
þakið yfir höfði hans er að
brenna.
Einafldasta og greiðfærasta
leiðin til þess að kynnast hug-
sjónum Krists er að lesa um þær
í einrúmi, og fá síðan leiðbein-
ingar til styrktar hjá víðsýnum
ágætismönnum, sem slitið hafa
bamsskóm hins blinda bókstafs,
— manna sem talað geta máli
hjartans í guðs húsi göfugra
mannkosta. Því miður er fátt
um slíka menn, en þó eru þeir
til en sitja í skugganum, því
þeim en ekki gefið tækifæri
nema þeir þegi yfir því, sem
mest og bezt áhrif hefði að ræða. (
Ef þeir kaflar væru valdir í
boðskap Krists og hugsað um þá
í einrúmi, sem sjálfkrafa vekja
hinn dýrlega sigurfögnuð í hvers
manns sál, en hinu slept, sem ber
aiyiarlegt mark og engu manns-
hjarta nær, mundi veröldin á
stuttum tíma breyta útliti.
í sérstökum tilgangi er búið að
villa um fyrir mönnum í mörg
hundruð ár með því að hlaða
Kínamúra fræðikerfa að hinum
lífrænu hugsjónum Krists, svo
að í stað þess að sjá í fagurri
fylling fullkomnun mannlífs,
mæta augunum gráir, dauða-
kaldir steinveggir. En sárast er
þó til þess að vita, að þetta hefir
verið framkvæmt í upphafi og
áframhaldi, til þess að gefa
nokkrum hluta mannkyns sér-
ré^tindi til lífsins gæða, en und-
irgefni og örbirgð var látin verða
hlutskifti hinna, með öllum þeim
píslum, sem þeir fylgja.
* * Mc
Það kom í hlut karlmanna að
leiða sigurhugsjón Krists að
réttu marki. Þeir hafa verið
nefndur æðri hluti mannkynsins.
Þó læddist sú þversögn með
þeim heiðri, að þeir væru verri
hluti þess. T. d. hafa karlmenn
verið prestar en konur eigi. Eitt
dæmi, sem sýnir að á konur var
litið sem óæðri verur eru leifar
þeirra hleypidóma sem enn eru
við lýði, að konan ber nafn
mannsins, virðist það vera tákn
þess að hún sé ekki sjálfstæð
vera. Karlmenn voru til þess
vakíir að flytja kærldiksboð-
skapinn frammi fyrir öllum lýð,
en í höndum þeirra snerist hann
í móðursjúka grimd. Réttlætið,
sem kærleikurinn verður að
styðja sig við eins og traustan
stofn rifu þeir upp með rótum
og köstuðu á burt.
Finnist mönnum þetta vera
öfgar einar, er ekki úr vegi að
fletta upp einhverju af stríðs-
bókunum. — Það er nóg til af
þeim — meira að segja hér í
Canada. Þar er hægt að fá
glögga hugmynd af því, sem
stríðsmenn! meistarans mlikla
frá Nazaret — kristnir menn!
hafa verið að aðhafast. Fullgera
mundi það myndina að mála í
baksýn hempuklædda þjóna
guðs, biðjandi sinn guð í Jesú
nafni að drepa aðra kristna menn
hinumegin við landamerkjalín-
una, sem dregin var eingögu í
þeim tilgangi að fá ástæðu til að
sækja með vopnum og eldi ráns-
feng yfir íhana. Hefðu þessar
þarflausu línur aldrei verið til,
væri saga Evrópu önnur. Á með-
an þessi tíðindi gerðust upp aft-
ur og aftur í 18. aldir sátu kon-
urnar — betri helmingur mann- , kenilegun yfirskrift:
kynsins heima. örlögin vernd-|vitin á heyi”.
uðu þær frá stærstu alheims-
tjónum í fortíð og framtíð að
taka líf meðbræðra sinna. “Það
er ekki einkis vert, að eyða tíð
án lasta” segir gamall vísuhelm-
ingur. Á þeim grunvallarlögum
verða hinir síðustu hinir fyrstu
þó að hægt fari, en alt af kemur
Satt að segja hefi eg ekki anz-
að herra B. J. L. af þeirri ein-
földu ástæðu að mér fanst grein
hans ekki svaraverð. Og að hinu
leytinu ætlaði eg að lofa þessu
heymáli að detta niður án frek-
ari afskifta af minni hendi. En
fyrst þeim er það svona mikið á-
Lifir odd-Tn byrjaði að kaupa og eg hefi
sterkanj grun, um að það hafi
jafnvel verið afturkallaðar pant-
anir, sem sumir þeirra voru bún-
ir að fá í fyrstunni. Með þeim
dagur eftir dag. Þetta rættist i hugamál að halda þessu vakandi
þegar konur á síðari árum hófu
stríð fyrir réttindum sínum. Það
er eftirtektavert að það er eina
stríðið sem háð hefir verið í stór-
um stíl án blóðsúthellinga. Þá
sannaðist til þrautar að betri
helmingur mannkynsins var að
verki og sigraði.
Það sem nú liggur fyrir er há-
stríð án blóðsúthellinga og það
er mín skoðun, að þar verði kon-
ur að bera fánan sem æðstu að-
iljar.
Þegar manndrápsstríð geysa,
eiga konur meir á hættu en karl-
menn. Þær verða að sitja heima
og óttast um ástvini sína á víg-
velli. Það er verra hlutverkið —
og betra að vera drepinn. Kon-
ur! sem eruð mæður mannkyns-
ins — og konur, sem eigið eftir
að verða það, takið saman hönd-
um vegna kærleikans, vegna
réttlætisins vegna móðurástar-
innar sem ykkur einum hefir
fallið í skaut sem himinborin
guðsgjöf í stuttu máli vegna alls
i
sem lífsanda dregur.
Takið upp stríð meistarans
mikla, sem enn stendur óunnið
og leiðið það til sigurs. — Verri
helmingurinn getur það ekki. —
Hann þykist hafa verið að reyna
það, en það er hræsni. Hann
getur það ekki! — Allar eitt!
Þið konur getið leitt það til sig-
urs. Þó að þið yrðuð að segja
ykkur úr lögum við karlmenn,
borgaði það sig. Þeir mundu
ekki bera vopn á ykkur. Stríð
ykkar yrði án blóðsúthellinga og
þessvegna lokastríð sem le^ddi
alheims frið inn.------Kjörorð
ykkar yrði: Niður með blóðsút-
hellingar, niður með vopn og her-
búnað allan, niður með landa-
merkjalínur og grimdarfullar
hugsanir og tilhneigingar!
Hvað haldið þið að kæmi fyrir
ef þetta yrði í framkvæmd? Það
kæmi bara ekkert annað fyrir ert
það, að eftir lítinn tíma, kæmu
karlmenn til ykkar, féllu á kné
og lofuðu öllu fögru og mundu í
öllu selja ykkur sjálfdæmi. Og
þeir mundu halda öll loforð sín
- ekki vegna mannkosta — því
að þá má telja á fingrum sér —
heldur af ótta fyrir að missa
ykkur aftur. Karlmenn g*eta
ekki án ykkar lifað, á þeirri for-
sendu eru þessi ráð bygð.
Jæja ritstj. góður! Þetta er
orðið lengra en ætlað var í
frystu. Og svo er á því sá til-
finnanl. formgalli, að það er eins
og eg sé að skrifa öllum verald-
arinnar konum, en ekki þér, þó
að upphafið sýni að bréfið er til
þín. Annars ert þú öllum
“stemningum” vanur, og veizt
betur en eg um öll þessi umbrot
í “veröldinni minni” eins og
karlinn sagði í mesta sakleysi og
átti þó ekki skyrtuna utan á sig.
Með ósk um langa lífdaga og
alt annað gott, er eg þinn,
.1. S. frá Kaldbak
Engin skyldi samt skilja orð
mín svo að hr Ingaldsson og
þeim sem með honum unnu að
þessu máli hafi ekki verið það
ljóst að gjaldfrestur var enginn
ODDYITINN OG VALDI
Eg skrifaði nokkrar línur um
heyskap sveitarráðsins í Bifröst
s'. 1. vetur sem birtust í “Heims-
kringlu” þ. 21. apríl þ. á. og hafa
þær orðið tilefni þess að tveir af
góðkunningjum mínum, og leið-
andi mönnum norður'Ný-fslands
hafa sent mér tónin, fyrst odd-
vitinn herra B. J. Lífmann, með
greinarstúf í Hkr. 5. maí. s. 1.,
sem hann nefnir “Pólitík og
hey”. Og svo kemur Valdi Jó-
hannesson með heilan Jónsbók-
arlestur í “Lögbergi” 10. júní s.
1., sem á að vera svar til mín, og
til upplýsingar sauðsvörtum al-
múga og gjaldendum Bifröst-
sveitar, undir hinni afar ein-
þá er það meira en velkomið að
eg ræði það nokkru frekar. Og
til þess að misbjóða ekki virð-
ingu oddvitans skal eg taka grein
hans stuttlega til athugunar.
Eftir að hafa útlistað hversu
samvizkusamlega hann hafi út-
deilt heysölunni gerir hann
þessa staðhæfingu: “Það var
engum neitað”, og naumast
verður honum brugðið um það að
vera svo myrkur í máli þarna að
það verði misskilið: “Það var
engum neitað”.
Mér þykir fyrir því að hr. B. J.
L. skyldi gera þessa staðhæf-
ingu, því það knýr mig til þess
að gera þá yfirlýsingu að hún sé
alls ekki sannleikanum sam-
kvæm.
Sjálfum er mér persónulega
kunnugt um nokkra menn sem
var neitað. En til þess að fara
ekki út í neitt nafnakall til að
sanna mál mitt skal eg taka
dæmi af sjálfum mér. Mér var
neitað! Og tæplega getur hr.
B. J. L. hugsað sér að telja mig
sem engan eftir alt það kapp
sem hann og V. J. hafa lagt á að
að andmæla þessum greinarstúf
sem eg reit og birtist í Hkr. s. I.
vor.
Að öðru leyti nemii eg ekki að
eltast við ritsmíð B. J. L. en sný
mér heldur með nokkrum at-
hugasemdum við grein góðkunn-
ingja míns Valda Jóhannesson-
ar.
Já, “Lifir oddvitin á heyi?” —
Það er sú einkennilegasta og um
leið skrítnasta yfriskrfit sem
mig rekur minni til að hafa séð
um lengri tíma, og það frá manni
sem ekki er gamansamari en
V. J., að öllum jafnaði er, því
ekki getur hann neinstaðar dreg-
ið það út úr grein minni, að eg
telji hann lifa á heyi. En hafi
hann sjálfur þózt Verða einhvers
þess var í framkomu oddvitans,
sem gæfi ástæðu til að líkja hon-
um við “grasbít”, þá má segja
að það komi úr hörðustu átt að
nota það sem fyrirsögn gð varn-
arræðu fyrir hans hönd.
En svo lýsir greinin öll svo
einkennilegum hugsunarhætti
að eg er hissa á því að jafn
skynsamur maður og V. J. óneit-
anlega er skuli láta annað eins
frá sér fara. Eins og t. d. það
að ætla að telja fólki trú um það
að þegar eg segi að bændur í
Norður Nýja-fslandi hafi verið
fátækir þá sé það sagt þeim til
háðungar. En þegar hann segir
það hafi verið “hart í búi” hjá
þessum sömu mönnum þá er það
B. J. L. til lofs og dýrðar, og
ennfremur “það væri gjaldend-
um Bifröst-sveitar ekki all-lítil-
mínkun að hafa látið það við-
gangast ár frá ári” að B. J. L.
skipaði oddvita sætið ef eitthvað
mætti að gerðum hans finna. Og
svo “gjaldendur hafa stundum
verið of skammsýnir að velja til
forustunnar og erum við að súpa
seiðið af því í dag”. Nei, slíkur
hugsanagangur væri með öllu ó-
skiljanlegur ef maður vissi ekki
að hann er að skrifa í orðastað
oddvitans, en ekki af eigin hvöt-
um. Þessvegna er það líka að
staðhæfingar hans eru alls ekki
ábyggilegar eins og eg skal nú
gera nokkra grein fyrir.
V. J. hyggst að hrekja fram-
burð minn um að sveitarráðið
hafi haft einkasölu á heyi héðan,
með því að benda á að “Thor-
valdson, Árborg Farmers, óli
Coghill og Riverton Creamery”,
hafi keypt hér hey. Já, vel og
gott, eg viðurkenni að allir þess-
ir keyptu hér nokkuð af heyi í
byrjuninni. En enginn þeirra
manna fékk pöntun fyrir einu
einasta vagnhlassi eftir að sveit-
eina sýnilega tilgangi að gefa fullnaðar úrlausn á málinu held
oddvitanum ráð á hverjir fyltu ur aðeins spor í áttina á meðan
J>ær- ! verið var að koma sér niður á
Einmitt það að þessir menn hagkvæmari skilmála fyrir
byrjuðu að kaupa heyið og það á framtíðina. En hitt mun vera
sama verði og sveitin borgaði rétt að það gekk í talsverðu
(því ekki var því að heilsa að stappi fyrir B. J. L. eftir að hann
verðið hækkaði), sýnir okkur og tók við oddvitasætinu að fá
sannar að það var alls ekki “odd- þessu framgengt fyrir ósam-
vitinn sem dáledidi þá þarna vest komulag hans við Mr. McLeod.
ur frá.til að kaupa hey héðan”. I . , ,,, .
' 1 Þo foru svo leikar
svo leikar að þetta
hafðist í gegn. En hvað hefir
svo verið gert í málinu síðan?
Ju, V. J. svarar því og segir að
“Nýja oddvitanum hafi tekist að
semja um skuld sveitarinnar til
fylkisins (á þar líklega við verð-
.T . , ... , bréfaskuldina) mieð $6.53 af-
Nei, eg hafði enga!
, i slætti. Það munar mmna a
Nei, heyið hefði verið keypt
jafnt héðan hvort sem oddvitinn
okkar var til eða ekki.
V. J. getur þess til að eg hafi
haft Gyðinga frá Winnipeg í
huga þegar eg talaði um viður-
kenda viðskiftamenn og skatt-
gjaldendur
slíka í huga vegna þess að eg
veit ekki um neina Gyðinga,
hvorki frá Winnipeg né annar-
staðar frá, sem hafa hjálpað til
,í$90,000.
Þá er dæmi V. J. af skattá-
lagningu sveitarinnar ekki síður
- , * ,, , eftirtektarvert. Þar sem hann
* , , , , . , „ fræðir okkur a þvi, að anð 1932
að þessu, en hvort það rekur að
því skal eg láta ósagt að sinni.
Mér er engin launung á því að . , , f
eg hafði Arborg Parmers Co-op.
og Sigurdsson, Thorvaldson í
huga og eg geri þá staðhæfingu
hiklaust að þessi tvö verzlunar-
félög hafi gert meira að því að
hafi útsvar gjaldenda numið
$58,474 en árið 1933, eftir eins
nýja oddvtians” hafi
'; það verið komið niður í $40,609.
En hann getur þess ekki að það
ár var ekkert lagt á fyrir skulda-
bréfum sveitarinnar. Af þeirri
greina í þessu sambandi er það
að þetta sama ár 1933 var
skylduvinna viðtekin í staðin
fyrir vegasjóðstillag og nam
það skylduvinnu útsvar $10,000
svo í staðinn fyrir að hafa lækk-
að um $18,066 eins og V. J. segir,
þá hefir hin raunverulega á-
lagning hækkað um $3,000. Og
hvernig að skattseðlarnir okkar
líta út þegar aftur verður farið
að gjalda af skuldabréfum sveit-
arinnar með rentu-rentum verð-
ur ekki ófróðlegt að sjá. En
hvort við eða afkomendur vorir
verða þá eins hrifnir af ráðslag-
inu er eftir að vita.
Þá er dæmið af hans eigin út-
svari. Þar nægir að benda á að
árið 1932 réði sveitarráðið utan-
aðkomandi virðingarmann til
þess að gera sérstaka virðingu,
bygða að miklu leyti á nýjum
grundvelli og er það ekki ofsagt,
þó eg segi, að um þá virðingu
stóð talsverður styr, því ýmsir
þóttust hart leiknir hvað hækk-
un snerti. Aðrir voru aftur
Frh. á 7. bls.
, , . ..* , einföldu ástæðu að þá hafði hinn
koma bæði heyi og oðrum bænda áður umgetni gja,dfrestur fmg.
afurðum í peningai en nokkrir
aðrir innan þessarar sveitar. —
Hverjir séu stjórnendur Sigurds-
son, Thovaldson þarf ekki að
segja Norður Ný-lslendingum
og þeim til skýringar sem ekki
vita skal eg geta þess að V. J.
er hluthafi og meðstjórnandi
(director) í hinu fyrnefnda.
“Okkur ætti að takast að koma
auga á að það var skattinn-
heimta sem ýtti sveitarráðinu
út í þessi hey kaup.” Ef svo var
vill þá ekki V. J. gera grein fyrir
því hversvegna það voru keypt
frá 10 til 20 járnbrautarhlöss af
sumum mönnum sem skulduðu
engan skatt, en ekkert af öðrum,
og hversvegna var nokkuð af því
keypt utansveitar? Þar gat
tæplega verið um skattinn-
heimtu að ræða. Nei, sannleik-
urinn er sá að það voru einungis
fyrstu 30 járnbrautarvagnhlöss-
in sem tekin voru upp í skatta.
Og þar hefi eg fyrir mér orð
sveitar-skrifara, sem átti manna
bezt að vita um þetta. (“It was
only the first 30 carloads that1
we took on taxes”, eru hans ó-
breytt orð). Þetta skýrir einnig
yfii-lýsingu B. J. F. um að 12
fyrstu vagnhlössunum hafi þeir
keypt 10 af andstæðingum hans
en 2 af fylgismönnum.
Að mér sé annara um velferð
kaupmannsins en heill sveitarfé-;
lagsins er ekki svara vert. En
eins og eg er búinn að sýna og
sanna var það ekki heill sveitar-
félagsins sem borin var fyrir
brjósti, og það er ástæðan fyrir
því að eg hefi vítt þessa aðferð
Sem notuð hefir verið í heysölu-
málinu. Og þó eg láti kaup-
manninn njóta sannmælis ætti
það engan að meiða.
En það er fleira en heykaupin
sem V. J. tekur til meðferðar í
grein sinni; þar er bæði fjár-'
málum og vegagerðarmálum
sveitarinnar sýndur tilhlýðilegur
sómi, og væri sízt nokkuð við
það að athuga ef það væri gert
af dálítilli þekkingu og sam-
vizkusamlega, en því er ver og
miður, þar brestur hvortveggja j
tilfinnanlega.
Það fyrsta sem hann færir hr.'
B. J. L. til inntekta í seinni parti'
greinar sinnar er það að hafal
fengið gjaldfrest á skuldabréf-
um sveitarinnar. Að hér er
hallað réttu máli býst eg við að
stafi frekar af vanþekkingu en
nokkru öðru. En sannleikurinn J
er sá að 1932? tók Ingimar heit-!
in Ingaldson, ásamt nokkrum1
gjaldendum Bifröst-sveitar þettaj
mál upp við Mr. McLeod þáver-
andi eftirlitsmann sveitamála
Manitoba-fylkis og fékk málið þá
strax mjög góðar undirtektir.
ist. En sú upphæð nam rétt við
$11,000. Annað sem kemur til
Við hátíðahöldin 4. júlí í
Bandaríkjunum dóu 437 menn af
slysum. 247 af þeim voru bíl-
slys.
* * *
f bænum Weyburn, Sask., var
114 gr. hiti s. 1. mánudag. í
Manitoba var mestur hiti 102
gráður í Birtle.
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
I CANADA:
Amaranth..............................J. B. HaUdórsson
Antler, Sask.........................K. J. Abrahamson
Árnes..............................Sumarliði J. Kárdal
Árborg.................................G. O. Einarsson
Baldur..............................Sigtr. Sigvaldason
Beckville..............................Björn Þórðarson
Belmont...................................G. J. Oleson
Bredenbury..............................H. O. Loptsson
Brown..............................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge........................ Magnús Hinriksson
Cypress River...........................Páll Anderson
Dafoe...................................S. S. Anderson
Ebor Station, Man....................K. J. Abrahamson
Elfros.................................S. S. Anderson
Eriksdale..............................ólafur Hallsson
Foam Lake............................... John Janusson
Gimli.................................. K. Kjernested
Geysir.................................Tím. Böðvarsson
Glenboro..................................G. J. Oleson
Hayland...............................Sig. B. Helgason
Hecla................................Jóhann K. Johnson
Hnausa.................................Gestur S. Vídal
Hove...................................Andrés Skagfeld
Húsavík..................................John Kernested
Innisfail...........................Hannes J. Húnfjörð
Kandahar................................S. S. Anderson
Keewatin..............................Sigm. Björnsson
Kristnes................................Rósm. Áraason
Langruth...................................B. Eyjólfsson
Leslie..................................Th. Guðmundsson
Lundar........................Sig. Jónsson, D. J. Líndal
Markerville.........................Hannes J. Húnfjörð
Mozart.................................S. S. Anderson
Oak Point.......................................Andrés Skagfeld
Oakview.............................Sigurður Sigfússon
Otto......................................Björn Hördal
Piney....................................S. S. Anderson
Red Deer............................Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík................................ Árni Pálsson
Riverton.........................................Björn Hjörleifsson
Selkirk................................G. M. Jóhansson
Sinclair, Man.......................K. J. Abrahamson
Steep Rock............................. Fred Snædal
Stony Hill................................Björn Hördal
Swan River............................Halldór Egilsson
Tantallon........................................Guðm. ólafsson
Thornhill..........................Thorst. J. Gíslason
Víðir..............................................Aug. Einarsson
Vancouver.............................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis......................................Ingí Anderson
Winnipeg Beach....................................John Kernested
Wynyard.................................S. S. Anderson
í BANDARÍKJUNUM:
Akra..................................Jón K. Einarsson
Bantry....,.............................E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash.................Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash...................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier..............................Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg....................................Jacob Hall
Garðar................................S. M. Breiðfjörð
Grafton...............................Mrs. E. Eastman
Hallson...............................Jón K. Einarsson
Hensel.................................J. K. Einarsson
Ivanhoe............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton..................................F. G. Vatnsdal
Minneota...........................Miss C. V. Dalmann
Mountain............................ Th. Thorfinnsson
National City, Calif......John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts..........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold..................................Jón K. Einarsson
Upham...................................E. J. Breiðfjör©
The Viking Press Limited
Winnipeg, Manitoba