Heimskringla - 29.09.1937, Síða 4

4. SfÐA
HEIMSKRINGLA
ffehn&krmgla
(StofnuB ÍSSt)
Kemur út á hverjum miBvikudegt.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
S5Í og S55 Sargent Avenue, Winnipeo
Talsímis S6 537
VerS blaðslns er $3.00 árgangurinn borglat
tyriríram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskHta bréí blaSlnu aðlútandl sendlst:
m-vager THE VIKINO PRESS LTD.
S53 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
S53 Sargent Ave., Winnipeg
“Heimskringla” is published
and printed by
THE VIKING PRESS LTD.
S53-S55 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Teleptoone: 86 537
WINNIPEG, 29. SEPT. 1937
DR. T. G. MASARYK
Fyrir rúmlega tveim vikum lézt dr.
Thomas Garrigue Masaryk, fyrrum for-
seti Czecho-slóvakíu og stofnandi lýðveld-
isins, sem ber þetta nafn. Það hefir verið
hljótt um Masaryk síðustu tvö árin, þar
til nú við lát hans; mun varla nokkurt blað
í Evrópu eða Ameríku, sem ekki hefir
minst hans. Árið 1935 lagði hann niður
völd og opinber störf sakir elli; var þá 85
ára gamall. Varð eftirmaður hans Hon.
Edward Benes, utanríkismálaráðherra og
samherji Masaryks um mörg undanfarin
ár í frelsis-baráttu þjóðar sinnar. Lýð-
veldið Czecho-slóvakía á tilveru sína þess-
um tveimur mönnum að þakka.
Dr. Masaryk má eflaust telja með
fremstu mönnum sinnar tíðar. Hann var
fæddur 1850 í Moravia, sem þá tilheyrði
Austurríki með Bæheimi. Ætlaði faðir hans
að láta hann nema járnsmíði en drengurinn
er sagt að strokið hafi frá því starfi og
byrjað í þess stað á háskóla-undirbúnings-
námi í Vín. Tók hann þar heimspekispróf
1876. Árið 1882 varð hann háskólakenn-
ari í Prag og varð hann þar brátt víðkunn-
ur fyrir lærdóm sinn. Honum veittist því
auðvelt, að ná kosningu til þings. Árið
1890 var hann og í stjórnarráðinu í Aust-
urríki. En þar kom fyrst í ljós, að Mas-
aryk var ekki aðeins stjónvitringur, heldur
einnig heitur fylgismaður frelsis og jafn-
réttis. Honum var ljóst, að Bæheimi var
betur borgið bæði efnalega og menningar-
lega með því að hrinda af sér Hapsborg-
ara-okinu, keisarayfirráðunum í Austur-
ríki. En hér var ekki við lamb að leika sér.
Fyrir bæheimsku frelsishreyfinguna beitti
þó Masaryk sér svo ákvæðið, að hann varð
að víkja út stjórnarráðinu. En hann var
eftir sem áður þingmaður og foringi
flokksins á þinginu, er fyrir sjálfstæðis-
máli Bæheims barðist. Keisaraliðið var á-
líka vel við hann og King forsætisráðherra
Canada er við Aberhart. En almenningur
var með Masaryk og við það var ekki gam-
an að eiga. Þegar stríðið mikla braust út,
var hann dæmdur landráðamaður og varð
að flýja til Frakklands. Þar og á Englandi,
sem hann flutti fyrirlestra við háskólann
í London um hríð, og í Bandaríkjunum
safnaði hann mönnum sinnar þjóðar sam-
an í félagsskap. Að því búnu fór hann til
Rússlands, en þar var talsvert af slöfum úr
austur-ríska keisaradæminu, bæði útlægir
hermenn og aðrir. Voru þeir austur í Sí-
beríu. Safnaði Masaryk þeim saman og
myndaði herdeild, þrammaði með þá til
Frakklands og tók nú þann þátt er um
munaði í ófriðnum mikla með Frökkum og
samherjum. Þótti þessi liðssöfnun ganga
kraftaverki næst.
Árið 1918, þegar stríðinu lauk, var lýð-
veldið Czechoslóvakía stofnað. Varð dr.
Masaryk fyrsti forseti þess og alt til árs-
ins 1935 ,er hann lagði niður völd, sem
áður er sagt.
Czechoslóvakía er því eitt hinna nýju
ríkja er mynduðust efti* stríðið mikla og
sem klipið var út úr austurríska keisara-
dæminu. Það er 54,200 fermílur að stærð
og því aðeins einum fjórða stærra en ís-
land. En landið er eigi að síður talið eitt
voldugasta smáríkið, sem þá var stofnað í
Mið-Evrópu. íbúatalan er um 15 miljónir.
Með myndun þessa ríkis voru frelsis-
kröfur Bæheimsnianna uppfyltar og fylli-
lega það. Fylkin, sem Czechoslóvakíu
mynda, eru Bæheimur, Moravía, Slóvakía,
Silesía og Ruthenía í Karpatafjöllum. Búa
Czeckar í vestur hlutanum, en Slóvakar í
austur-hlutanum. Eru þeir mannflokkar
náskyldir og báðir af slöfum komnir. En
sem eina þjóða hafa þeir samt sem áður
átt erfitt með að líta á sig. Þeir eru tveir
þriðju allrar þjóðarinnar. Þjóðverjar eru
um 23%; Magýar, Rutheningar, Gyðingar
og Pólverjar eru þar og nokkrir.
Árið 1921 mynduðu Rúmenía, Júgó-
slavía og Czechoslóvakía samband sín á
milli til að sporna við uppgangi Hapsborg-
aranna í Austurríki. Er sá félagsskapur
nefndur “The Little Entente”. Varð Hon.
Edward Benes formaður þess félags við
stofnun þess. Framfarir hafa orðið mikl-
ar í öllum greinum, iðnaði, verzlun og
framleiðslu, í Czechoslóvakíu og mentun
alþýðu hefir fleygt þar áfram svo að hún
er óvíða meiri. Þar er skólaskylda í landi.
en uppfræðslan ókeypis. Þjóðflokkarnir
mæla á þá tungu og kenna, sem af flestum
er töluð í hinu eða þessu héraði. Dr.
Masaryk var mikill þjóðernisvinur og leit
svo á, sem hver þjóðflokkur ætti sín ítök
og þroskaskilyrði í erfðum frá ætt sinni.
Hann trúði ekki á samsuðu-aðferðir sumra
stórþjóðanna.
Auk síns mikilsverða stjórnmálastarfs,
skrifaði dr. Masaryk mikið um þjóðfélags-
fræði og heimspeki. Þykir bók hans um
Rússland (The Spirit of Russia), er kom
út 1919, eitt með merkilegri ritum um
þjóðfélagsfræði, sem skrifuð hafa verið.
Og svo kunnur var hann bókmentum
Grikkja að fornu, að alt sem hann segir
um þær, vekur mikla eftirtekt.
Eins og áður er sagt kallar þjóðin, sem
þarna hefir endurheimt fornt frelsi og ris-
ið upp sem sjálfstæð og völdug þjóð að
nýju, land sitt Czechoslóvakíu, eftir fjöl-
mennustu þjóðflokkunum sem þar búa.
Á íslandi er nafn landsins skrifað Tjekkó-
slóvakía. Er það óviðkunnanlegt íslenzkt
orð, en nafnið sem íslenzk blöð gáfu því
fyrst: Norður-Slafaríkið, festist ekki í rit-
málinu. Bæheimur hefði bezta orðið verið,
en það mega Czecho-slóvakar víst ekki
heyra.
Kona dr. Masaryks var bandarísk.
í sumum fréttunum sem birst hafa við
lát Masaryks, er um hann getið sem einn
hinn mesta fræðaþul, er á þjóðstóli hafi
nokkru sinni setið. En'hann var og mann-
vinur. Er sagt að þjóðin hafi við lát hans
engan höfðingja sinn fyr syrgt, sem hann.
Það merkilegasta við starf dr. Masaryks,
verður ef til vill f jær sem nær talið það, að
hann sýndi með stjórnarrekstri sínum á
raunverulegan hátt eigi síður en með skrif-
um sínum, að efnaleg afkoma og menning
einnar þjóðar veltur meira á sjálfsákvörð-
unarrétti hennar og frelsi, en á forsjá keis-
ara eða konunga, sem alla tíma sjá fyrst
og fremst um sjálfa sig á kostnað f jöldans
og þegar verst gegnir um ekkert annað.
Framtíðar áform Masaryks var að gera
þetta litla land svo úr garði, að þar gætu
búið um 40 miljónir manna. Með skipu-
lagðri ræktun landsins, þjóðvegi yfir það
frá austri til vesturs og skipgengum skurð-
um er sameinuðust ám suðaustur og norð-
ur um Evrópu, kvað Masaryk þetta mega
takast. Og með því kæmist þjóð sín í tölu
stórþjóða heimsins.
R Æ Ð A
flutt af Salome Halldórsson að Lundar,
Man., á hinni árlegu landnema-
samkomu, sem þar var haldin
26. september.
Eg ætla fyrst og fremst að þakka þeim
konum sem standa fyrir þessari samkomu
fyrir að sýna mér þann heiður að bjóða
mér hingað í dag.
Það var stungið upp á því, að eg segði
eitthvað um kvenþjóðina í þessari bygð.
Eg vona að það verði ekki tekið til þess þó
eg hugi nokkuð í þessu sambandi í æfi-
feril móður minnar, þar sem hún var ein
af fyrstu konum sem settust að í bygðinni.
Saga hennar, er með vissum undantekn-
ingum, saga allra annara kvenna, sem
tóku þátt í frumbyggja lífinu hér í landi.
Eg þurfti að fara alla leið til fslands til
að skilja, ef ekki til fulls, þá betur en áður,
hvað foreldrar mínir þurftu að leggja í
sölurnar til að komast til Vesturheims. Eg
kom 1930 til ísafjarðar, átthaga foreldra
minna. Og eitt af því fyrsta, sem eg gerði,
var að leita uppi húsið sem þau bjuggu í,
sem stendur ennþá óhaggað. Það var
snoturt hús, tvíloftað. Þar bjó kona, sem
hét Mikkelína, og sagðist hafa verið vinnu-
kona hjá móður minni. Þegar eg lét í Ijós
undrun yfir því, að móðir mín skuli hafa
haft vinnukonu, þá var bætt við að hún
hefði haft tvær og stundum þrjár. Vinir
okkar og vandamenn þar létu í ljósi mikla
óánægju yfir því að þeim hefði borist sú
fregn að móðir mín hefði þurft að vera
vinnukonulaus í Vesturheimi. Eg er
hrædd um að ef fólkið okkar hefði vitað um
alt það basl og allar þær raunir, sem móður
mín stóð í hér, að því hefði ekki litist á. f
rauninni hafði skyldfólk okkar á íslandi
aldrei fyrirgefið Vesturheimi það, að lokka
til sín foreldra mína. Það var ennþá
hreimur í rödd þeirra sem bar vott um það
þegar talað var um Vesturheim.
Eg vil ekki gefa í skyn, að fólk mitt hafi
verið ríkisfólk heima. Það var það ekki.
En vinnukonukaupið var lágt, og lifnað-
arhættir voru alt öðruvísi en hér. Bærinn
var snotur og félagslífið f jörugt og skemti-
legt. Oft heyrði eg móður mína sál, minn-
ast með söknuði félagslífsins á ísafirði. En
alt þetta lagði hún í sölurnar til þess að við
börnin hennar mættum njóta þeirra fram-
fara, er þetta land hafði að bjóða. Hér var
að minsta kosti olnbogarúmið meira og
tækifærin fyrir uppvaxandi kynslóð fleiri
en annar staðar.
Þegar foreldrar mínir komu hingað fyrir
50 árum, þá var þetta land nærri alveg
óbygt. Eg held það hafi ekki verið nema
3—4 aðrar íslenzkar fjölskyldur hér. Svo
það má nærri geta, hvað það hefir verið
einmanalegt líf í samanburði við lífið í
fsafjarðarbæ. Svo vildi til það óhapp á
leiðinni frá Winnípeg og út hingað, að það
týndust tveir fatapokar, sem móðir mín
saknaði svo mikið og átti víst erfitt með
að bæta sér að fullu.
Vörur voru sóttar til Winnipeg, fyrst á
uxum og svo á hestum. Eg man tæplega
eftir uxunum. En eg man vel eftir Winni-
peg ferðunum. Pabbi minn fór með smjör
og ull og húðir til kaupstaðarins, og keypti
fyrir það vörur — mest af Árna Friðriks-
syni. Móður mín sendi kunningjum í
Winnipeg mysuost og skyr, og þær sendu
henni ýmislegt aftur, stundum gömul föt,
sem hún sneið upp aftur í fallega kjóla
handa okkur. Það var mikil gleðihátíð,
þegar pabbi okkar kom frá Winnipeg úr
þessum ferðum. Við krakkarnir keptumst
við að vera fyrst að sjá til hans, og segja
frá því. Og það minkaði ekki gleðin, þeg-
ar farið var að leysa frá pínklum og pok-
um; við fengum eitthvað sem við þurftum
með, hatta eða skó, efni í svuntur, kjóla o. .
frv. Og við máttum altaf vera viss um,
að einhverstaðar í dótinu væru fáeinir
brjóstsykurmolar í poka.
Eg veit að það hefir ekki verið erfiðis-
laust móður minni að hafa ábyrgðina á
búrekstrinum meðan á þessum ferðum
stóð. En konur þessarar bygðar vöndust
öllum verkum, þær mjólkuðu kýr og unnu
að heyskap mikið og hart fyrir utan að
sinna húsverkum sínum. En á þeim tím-
um væri þó rangt að ætla, að ávalt væri
unnið fyrir gíg. Landnemarnir reistu blóm-
leg bú—og bygðin varð með tímanum þétt-
býl og félagslífið varð dálítið fjörugra og
skemtilegra. Menn keyptu sér létta vagna
og keyrslu hesta og gátu stundum skropp-
ið til Winnipeg á lítið meira en einum
degi. Við vorum nokkuð margir ungling-
arnir úr þessari bygð, sem vorum send til
Winnipeg í skóla, og við komumst alveg
eins vel áfram eins og aðrir jafnaldrar
okkar.
En svo kom stríðið. Þær fölskustu af
öllum fölskum kenningum, voru þær, sem
haldið var að fólkinu á stríðsárunum. Við
vorum svo óupplýst og trúgjörn. Við
trúðum því að þetta yrði stríð' til að binda
enda á öll stríð — og til að varðveita lýð-
ræðið í heiminum. En við höfum séð að
báðar þessar staðhæfingar voru rangar.
Einn frægur prédikari í New York, H.
Emerson Fosdick, segir í einni ágætri
ræðu um þessi efni, að hann gæti nærri
því óskað, að þeir sem dóu í stríðinu,
hefðu ekki neina meðvitund um þetta líf
eftir dauðann, til þess að þeir fengju
aldrei að vita að þeir fómuðu lífi sínu til
einskis.
Eg held því fram, að kvenfólkið verði að
taka saman höndum og vinna að því að af-
má stríð. Eg held nærri því að kvenfólkið
hafi liðið eins mikið fyrir stríðið og karl-
mennirnir. Eg álít að það hafi verið stríð-
ið, sem varð margri móður að bana.
Og svo komu afleiðingar stríðsins. En
þið komuð ekki hingað í dag til að hlusta
á raunasögur, heldur til að hafa glaða
stund. Og eg ætla hér að láta í ljós það
álit mitt, að þetta kvenfélag hefir fundið
upp á þeim fallegasta sið, sem eg hefi nokk-
urntíma heyrt um—að hafa heimboð fyrir
eldra fólkið árlega. Mér finst þessar kon-
ur eiga mikinn heiður skilið fyrir það.
Það er flestum ráðgáta þessa stundina
hvað vor bíður. En allar gátur verður að
ráða, rétt eða rangt, því að standa í stað er
ekki hægt. Gátan er ekki hvernig skuli
framleiða sem mest til að fullnægja öllum
kröfum mannfélagsins. Sú gátan er nú
þegar ráðin. En gátan er, hvernig skuli
útbýta framleiðslunni svo að öllum geti
liðið sem bezt bæði andlega og líkamlega.
Verði hún ekki ráðin áður en langt líður,
lifum við ekki bjarta daga. En
mér er ómögulegt að hugsa mér,
að mannlegt hugvit hrökkvi ekki
til að ráða úr þeirri gátunni eins
og öðrum. Og þessvegna horfi
eg örugg fram í tímann.
Af því eg álít að höfuð orsak-
irnar fyrir stríði séu hagfræði-
legs eðlis, þá vonast eg eftir að
með réttlátri útbý^ing fram-
leiðslunnar, hverfi þessar orsak-
ir úr sögunni og að stríði og
stríðsundirbúningi verði sökt í
gleymskunnar haf. Vopn þau,
sem þjóðirnar eru nú að keppast
við að framleiða í svo ógurlegum
mæli, verði aldrei notuð til þess
sem ætlast var til, en verði brædd
upp aftur og efnið notað til þess
að framleiða hluti sem gera
mönnum lífið léttara og skemti
legra. Þá fyrst verður “friður á
jörðu og velþóknun yfir mönn-
unum.”
Eg lít fram í tímann. Eg sé fólk-
ið hér í Áltfavatnsbygð, eins og
annarsstaðar, losna við fátækl
og þrældóm. Eg sé það hafa nóg
fyrir höndum til að geta noti?
lífsins á bezta hátt. Eg sé öl
bú blómgast og vaxa, og nýjusti
uppfyndingar notaðar til þess a?
gera lífið unaðslegra og betrg
bæði innan húss og utan. Eg st
gamla húsið þar sem foreldrai
mínir bjuggu lengst, alt uppmál-
að og fágað, og skemtigarð
kring um það. Allar lestir verði
fullar af bændafólki, sem hefii
þá fyrst tækifæri til að gefa séi
frístund til að ferðast um og sjí
heiminn. Og kvenþjóðin verðui
frjálsari en hún hafði nokkum-
tíma hugmynd um.
Og að síðustu vildi eg óska a?
þið öll, hið eldra fólk sem sitji?
fyrir framan mig, lifi það, að sjí
þessa drauma rætast, svo þi?
getið haft þá fullvissu, áður er
þið skiljið við þetta líf, að allai
þær fórnir, sem þið lögðuð fran
þegar þið bygðuð þetta nýji
land, hafi ekki verið til einskis
heldur til þess að gera framtí?
niðja ykkar í Álftavatnsbyg?
bjartari en þið gátuð nokkurn-
tíma gert ykkur von um.
MATTHfAS JOCHUMSSON
OG UNITARAR
“Kerling mælti klökt með þel
kristinn mann þig varla eg tel’
Þegar eg var drengur heima ;
íslandi, kom enskur ferðalangu
eitt sinn á einn af bæjunum
grendinni, og dvaldi þar nokkr;
daga. Hann var allra mann;
þægilegastur, eins og margi:
Englendingar eru, og sérstakleg;
var af því látið, hvað hann vær
barngóður. Okkur krökkunun
fanst mikið til um þennan mann
Hann var fyrsti Englendingur
inn, sem við höfðum séð. Hefð
um við skilið nokkuð af því sen
hann sagði, hefði aðdáun okka:
sjálfsagt orðið enn meiri. Ei
það var einn stór galli á þessun
enska gentlemanni í augum okk
ar; hann var sem sé ófermdur
eða svo var okkur sagt að minsts
kosti, og vitanlega trúðum vií
því. En hvernig á þeim ósköp
um gat staðið, vissum við ekki
það var okkur óskiljanleg ráð
gáta. Eftir því sem við vissun
bezt, áttu allir menn að ven
fermdir. Við gátum varla trúaí
því, að jafn skemtilegur maðui
gæti verið svo heimskur, að þa?
hefði ekki verið hægt að fermí
hann; svo við gerðum helzt rác
fyrir, að það væri siður í útlönd
um, að menn væru ekki fermdii
fyr en þeir væru orðnir fullorðn
ir, og líklega helzt gamlir.
En þó að okkur börnunun
þætti þetta mjög undarlegt, var?
samt gamalli konu, sem átt
heima á bænum þar sem Eng
lendingurinn dvaldi, enn mein
um það, þegar hún frétti, hvern-
ig hans andlega ástandi vær
farið, hún skelti á lærið og ba?
buð að hjálpa sér.
Frú Rannveig Kristín Guð
mundsdóttir Sigbjömsson skellii
á lærið, í andlegum skilningi,
síðasta Lögbergi, út af því a?
WINNIPEG, 29. SEPT. 1937
■■ • —■ ■ ' 1 . a
Matthías Jochumsson hafi
hneigst að únítaratrú. Segist
hún hafa uppgötvað þetta við
að lesa æfisögu hans, sem hann
samdi sjálfur. Það verður nú
ekki beinlínis sagt, að þetta sé
mikil nýung; og máske dálítið
þýðingarlítið að tala um það héð-
an af. En auðvitað er það, að
þegar fólk rekur svona hatram-
lega í rogastanz, þá er varla við
að búast, að það geti orða bund-
ist. Frúip er ekki alveg viss um,
hvort þetta hafi verið upplagi
Matthíasar að kenna eða uppeldi.
En hvort sem heldur er, þá er
þetta, í augum hennar, ákaflega
sorglegt. Og þá varð blessuðu
fólkinu ekki síður bylt við árið
1893, þegar því barst sú sorgar-
fregn að Matthías hefði fengið
fjárstyrk hjá Unítörúm. Já,
þvílík þó sorg! — “Það mátti
segja að húsið drypi”. Og Rann-
veig er ekki enn búin að ná sér
eftir fjörutíu og fjögur ár. —
Mikil eru þau undur!
Flestum, sem hafa lesið “Sögu-
kafla af sjálfum mér”, mun finn-
ast þetta ákaflega einfalt og vel
skiljanlegt. Matthías segir al-
veg hispurslaust og blátt áfram
frá því, hvernig hann hafi orðið
hrifinn af ritum nafnfrægra
Unítara, eins og Channings og
Martineaus. Hann segir líka frá
því í sömu bók, að hann hafi
fengið fjárstyrk hjá enskum
Unítörum til að kaupa Þjóðólf,
og ennfremur, að Pétur biskup
Pétursson hafi boðið sér embætti
í þjóðkirkjunni, enda þó honum
hafi verið vel kunnugt um það,
að hann hallaðist að kenningum
Unítara. Og þetta gerðist fyrir
1893, ef eg man rétt. En fréttir
hafa ef til vill borist seint í sveit-
ina, sem Rannveig var alin upp í,
á þeim árum. Það virðist ekki
sem Matthíasi hafi þótt nein
niðurlæging í því að kannast við
þetta alt saman, og það eftir
að hann var aftur búinn að vera
lengi þjónandi prestur í þjóð-
kirkjunni, og eg hefi ekki orðið
var við, að neinum, sem að skyld-
leika eða vináttu hefir staðið
Matthíasi nærri, hafi fundist
nokkur þörf á að bera fram af-
sökun fyrir hönd Matthíasar,
fyrir stefnu hans í trúmálum.
Þvert á móti munu nú flestir fs-
lendingar stoltir af því, að hafa
átt þennan víðsýna og um leið
trúaða andans jöfur, og þakka
honum, að hann, með þeim
fyrstu, barðist á móti trúar-
bragðalegu þröngsýni með þjóð
vorri.
En í einu virðist sem Matthíasi
hafi hefnst fyrir afskifti sín af
Únítörum: fólkið í sveit Rann-
veigar tók Kristján Jónsson
langt fram yfir hann sem skáld;
og það var ekki af neinu öðru en
því, að Matthíasi hafði ekki rétta
trú; en Kristján hefir líklega
verið rétttrúaður, þó að sumum
hafi nú kannske dottið í hug að
efasí um það. En hvað um það,
fólkið kunni að meta Kristján.
“Hann var náttúrubarn og söng
sem slíkur. Menn tóku hann
eins og hann lagði sig, og elskuðu
hann af öllu hjarta.”
Svona “innlegg” í bókmenta-
söguna ætti ekki að glatast. Það
væri góðra gjalda vert, að þessi
afkastamesti kven-rithöfundur
okkar Vestur-fslendinga ritaði
um skáldskap og fagrar listir,
svona að jöfnu á við guðfræðina.
Vesalings heiðingjarnir! Bágt
eiga þeir! Þeir “lifa í dýrðleg-
um löndum sínu dýrslega og við-
bjóðslega lífi”. Þetta á líklega
við alla svo kallaða “heiðingja”
um alla jörð, alla, sem ekki eru
kristnir. Og maður hélt t. d. að
sumir fylgjendur Kon-fu-tse og
Buddha slöguðu svona dálítið
upp í suma, sem kallaðir eru
kristnir, hvað mannkosti og sið-
gæði snertir. En það hefir ef-
laust verið vitleysa. En hlálegt
er það, að þessir viðbjóðslegu
heiðingjar skuli hafa fengið
beztu löndin til að búa í. En
hver veit nema að kristnum
þjóðum takist að ná þessum
löndum og kristna landsfólkið í