Heimskringla - 02.03.1938, Síða 5

WINNIPEG, 2. MARZ 1938
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
Og svo síðast á árinu, hefir
félaginu hlotnast höfðingleg dán-
argjöf er kemur til að nema alt
að $1,700.00. Þessi rausnarlega
gjöf er veitt félaginu skilmála-
laust af hr. Elías Geir Jóhanns-
syni á Gimli, er andaðist hér á
almenna sjúkrahúsinu 20. sept.
s. 1. Skifti hann upp eignum
sínum milli ýmissa félagsstofn-
ana íslenzkra, er sýnir hugsun
hans og innræti sem fslendings.
Hann var maður fáskiftinn,
hafði sig lítið frammi, en sí-
starfandi, sannur og trúr, orð-
heldinn og einlægur. Vona eg
og treysti því, að gjöf þessi
haldi uppi heiðri hans og minn-
ingu meðal landa hans hér á
vesturvegum.
Féhirðir mun leggja fyrir
þingið fyrirspurn og bendingu
hvort eigi sé hyggilegt að ráð-
stafa sjóðum félagsins, er nú
liggja sem næst arðlausir á
banka, á hagkvæmari hátt en
hingað til hefir verið gert. Legg
eg til að þingheimur athugi ná-
kvæmlega þær bendingar er
hann kann að gefa.
Rithöfundasjóður
hefir staðið nokkum veginn í
stað á þessu ári. Yfirlit yfir
eignir hans er birt í féhirðis
skýrslunni. Auka hefði þurft
við hann eftir því sem kraftar
leyfðu, því engu fé er betur varið
en því sem lagt er til íslenzkra
höfunda og bókmenta hér í álfu.
Söfnun ísl. sagna og
munnmæla
Nokkuð hefir verið unnið að
þessu máli á árinu. Milliþinga-
nefnd hefir það með höndum og
leggur formaðurinn, séra Sig-
urður Ólafsson væntanlega fram
skýrslu yfir það hvað nefndinni
hefir orðið ágengt með söfnun
rita og sagna af þessu tagi.
Félagsskapur ungra fslendinga
Hreyfing hófst hér á þinginu
í fyrra meðal yngri íslendinga
hér í bæ að stofna þjóðræknis-
félagsskap sín á meðal hliðstæð-
an við Þjóðræknisfélagið. Hefir
máli þessu skilað áfram svo, að
stofnuð er nú deild er tekin hefir
verið upp í Þjóðræknisfélagið
og er félagatal hennar birt í
þessa árs hefti Tímaritsins. Þá
mun og lögð verða fram skýrsla
if formanni deildarinnar er skýr-
ir frá þessari félagsstofnun
greinilegar en hér er sagt.
Framtíðarhorfur
Út frá þeim vegaskilum sem
vér stöndum við, fæ eg ekki ann-
íð séð en að félagsskapur vor eigi
bjarta framtíð fyrir höndum.
Skilningurinn er að verða al-
mennari á starfi og köllun hans,
hugir manna eru að sameinast
um hann, og hendur eru oss rétt-
ar nú, æ fleiri og fleiri yfir hafið.
Ekkert ætti heldur að vera oss
hugstæðara en í sameiningu að
rifja upp fyrir oss æfi* og líf
þjóðar vorrar og eftir fremstu
getu útfæra sögu hennar hér á
vesturvegum.
Vér höfum mist frá oss mæta
stuðningsmenn og höldum áfram
að _ missa ágæt félagssystkyni
með ári hverju. En þau hafa þá
líka skilið eftir hjá oss ljúfar
minnmgar og fagrar menjar,
sem oss er gott að eiga. Til
dæmis má nefna hinn góðkunna
og vitra bændaöldung Magnús
Hinriksson við Churchbridge er
andaðist á þessu hausti 4. dag
nóvember mánaðar. Hann var
stofnandi- og sem næst verndari
deildarinnar “Snæfell” í Þing-
vallabygð. Fyrir rúmu ári síðan
gaf hann háskóla íslands $1,000
á tuttugasta og fimta afmælis-
degi skólans og nú með erfða-
bréfi sínu gefur hann $3,000.00
er leggjast skulu í sjóð til þess
að koma á fót kennaraembætti í
íslenzkum fræðum við háskóla
Manitoba-fylkis. Hann bar jafn-
an heiður og sóma hinnar ís-
lenzku þjóðar fyrir brjósti,- og
sjálfur var hann þjóð sinni til
sæmdar, og virðingar um sína
daga.
Á þessu síðastliðna ári tók
ríkisstjóri' Canada, Tweedsmuir
lávarður, þeim tilmælum nefnd-
arinnar að þiggja kjör sem kon-
unglegur heiðursverndari félags-
skapar vors (Honorary Royal
Patron). f því máli gekk Dr. J.
T. Thorson á milli nefndarinnar
og landstjórans. Þökkum vér
landstjóranum þá virðingu sem
hann sýnir með þessu félagi voru
og þjóð vorri yfirleitt . Vér
árnum honum allra heilla, sem
og stjórn hans og þessu fóstur-
landi voru, sem verið hefir oss
“örugt vígi” í lífsbaráttunni í
65 ár.
Vil eg svo enda þetta mál mitt
með því að bjóða yður öll vel-
komin á þetta nítjánda ársþing
Þjóðræknisfélags fslendinga í
Vesturheimi. Eg óska og vona
að þessir dagar, sem vér erum
stödd hér á þessu þingi verði
yður ánægjulegir og til varan-
legrar gleði.
Það er holt að hafa átt
Heiðradrauma vökunætur
Séð með vinum sínum þrátt
Sólskins rönd um miðja nátt
Aukið degi í æfi þátt
Aðrir þegar stóðu á fætur.
R. P.
PILAGRIMAR
(Flutt á Frónsmóti 1938)
Sé eg, líkt og fjöll í fjarska,
fylking prúða líða hjá,
pílagríma þúsund þreyta
þunga göngu tinda á,—
vökuménn og vormenn þjóða;
vonadirfska skín af brá.
Meðan lýðir morgunsvæfir
mæddust þrældóms hlekkjum í,
þoka heimsku’ og hindurvitna
höfuð grúfði eins og blý,
vonadjarfir vorsins synir
vökuljóðin sungu ný.
Líf og blóð þeir vormenn vígðu
vonum betri þjóðarhags,
trúir hugsjón hárri reyndust
hinsta fram til sólarlags;
þeirra Mekka: — munarljúfur
morgunroði nýrri dags.
Mörkuð enn í alda fannir
eru þeirra blóðug spor,
vitna’ um stóra vökudrauma
vorsins sona, trú og þor;
yfir breiðan ára sæinn
ómar þeirra rödd til vor.
Hver, sem eyru hefir, heyri
hreina, djúpa eggjan þá —
sterka eins og brim á björgum—
berast yfir tímans sjá:—
Staf þinn gríp og stefndu glaður
stærstu drauma tinda á!
Richard Beck
FJÆR OG NÆR
GRÓÐUR
Svo nefnist hin nýjasta bók
eftir skáldkonuna Elinborgu
Lárusdóttir í Reykjavík, og hef-
ir hún sent mér nokkur eintök
til sölu hér vestra. Bókin er alls
200 bls., vel út gefin og í góðu
bandi. Eru þetta 7 sögur, en
sagan “Gróður” er sú lengsta og
veigamesta. Þessi bók hefir hlot-
ið hin beztu meðmæli ritdóm-
enda á íslandi. Verðið er $2.00
MAGNUS PETERSON
313 Horace St., Norwood, Man.
* * *
* * *
Þ. 23. febr. s. 1. andaðist að
Lundar, fyrrum bóndi Jens Júlí-
us Eiríksson, fyllilega 72 ára
gamall. Var fæddur í Brekku-
seli í Hróarstungu, í Norður-
Múlasýslu þ. 21. júlí 1965. Var
tvígiftur. Fyrrikona hans, Guð-
rún Björnsdóttir, látin fyrir
mörgum árum. Börn þeirra á
lífi eru: Jónína, Mrs. S. Jörunds-
son, í St. James. Böm þeirra á
son í St. James; Jensína, Mrs. J.
Hinrikson og Guðrún, Mrs. D.
Tomes, þau hjón bæði' búsett
hér í borg. Þrír synir, allir ó-
giftir, Eiríkur býr að Westfold,
en Björn og Hallgrímur að Lund-
ar, er verið hafa heima með föð-
ur sínum. — Seinni kona Jens
Júlíusar var Ragnhildur Hildi-
brandsdóttir, er andaðist á
Lundar fyrir fáum árum. Þeirra
dóttir, María, heima með föður
sínum og bræðrum á Lundar. —
Systur hins látna eru þær Jón-
ína Guðrún, kona Lofts Jörunds-
sonar (úr Hrísey) nú til heim-
ilis i St. James, og Ingibjörg
Arnfríður, kona Þorsteins bónda
Péturssonar í Piney, hér í fylki.
— Jens Júlíus Eiríksson var
starfsmaður mikill og dugnaðar.
ör í lund, ákveðinn í skoðunum,
súttfús, og drengur góður. —
Jarðarför hans fór fram síðast-
liðinn sunnudag, fyrst með hús-
kveðju á heimilinu, en síðan með
útfararathöfn í kirkju Lundar
safnaðar. Fjölmenni þar saman
komið. Séra Jóhann Bjarnason
jarðsöng. Umsjón alla annaðist
J. A. Björnsson, útfararsjóri á
Lundar.
* * *
Thor Gold Diamond
Drilling Programme
Mr. A. J. McLaren, consulting
engineer for Thor Gold Mining
Syndicate, recommends immedi-
ate diamond drilling of their
property situated at Andjrew
Bay, 18 miles southeast of Ken-
ora.
The drilling contract, for 2,000'
ft. or more if necessary, has
been let to Thompson Bros., dia-
mond drillers.
Drilling equpiment has al-
ready been shipped to Kenora,
and operations will commence at
once, as quite a number of holes
must be drilled thru the ice on
the bay to establish length and
values on the high-grade vein
which extends under the lake.
No. 1 vein has widened out
from 5 in. at the top to 4-ft. at a
depth of 35 ft. If these values
(many thousands of dollars to
the ton) continue to depth, it
promises to become one of the
richest mines in the district.
Three vein upland will also be
proved up:
Vein 1. — A silicified-carbon-
ate vein in a twenty ft. shear-
zona has been uncovered to a
width of 8 ft. The formation
has been traced for two miles.
Vein 4. — Arsenic vein, 4 ft.
wide, runs parallel with silicified
carbonate vein.
Vein 3. — Smoyk-blue quartz
16 ft. wide in places, has been
traced for three-quarters of a
mile to where it dips under the
lake.
Channel samples on these
three veins show fair values in
gold and pit samples jndicate
better values below.
Three hundred more units
have been applied for to cover
drilling expenses.
* * *
LJÓÐMÆLI
St. G. Stephanssonar
Á þessum vetri koma út síð-
ustu kvæði hans er fylla bindi á
stærð við þau sem út eru komin.
Tækifærið er því nú, að eignast
4 og 5 bindið fyrir þá sem eiga
hin fyrstu þrjú og vera við því
búin að fylla kvæðasafnið, er
þetta síðasta kemur á markað-
inn.
Andvökur IV. og V. eru nú
seld með affalls verði á $4.25
bæði bindin.
Sendið pantanir til
Viking Press og
íslenzkra bóksala hér í bæ
* * *
Um 15,000 manns er sagt að
deyi árlega af krabbameini í
Argentínu.
* * *
Litaður tóbaksreykur
Náungi einn í Memphis í Ten-
nessee-ríki, hefir fundið nokkqð
upp til skemtunar konum sem
reykja. Honum hefir tekist að
lita reykinn í vindlingum, svo að
konur geta nú keypt vindlinga,
sem gefa frá sér bláan, gulan eða
rauðan lit. Er sagt að konum
þyki það guðdómlegt, að geta
fengið vindlinga sem gefa frá
sér reyk af sama lit og kjólarnir
þeirra eru.
Kaupið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
AÐ MORGNI FYRSTA
MARZ
Lýr oss ekki lengur vetur
liðkast vængja böð.
Svífum inn í sólar-hafið
syngjum, verum glöð.
Yndislegt er út að líta
við upprisu hvers dags.
Blærinn hjalar blítt í eyra
brosir alt til sólarlags.
Lífið angar. — Ást og hrifni
örfa hjartans mál.
Töfra-magn um alvídd alla
yngir vora sál.
Davíð Björnsson
Árslaun Mussolini eru undir
$10,000.
Þór sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD. •
BlrgSlr: Henry Ave. Eait
Slmi 95 551—95 552
Skrtfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
Bækurnar eru til fróðleiks og
skemtunar. Góðar bækur eru
dýrmæt eign. Látið þær einn-
ig vera til prýðis í bókaskápnum
yðar, með því að senda þær í
band til Davíðs Bjömssonar á
“Heimskringlu”. Verkið vel af
hendi leyst.
Ljóðför
(Lesið á Frónsmóti 1938)
Úr fábreytni hversdagsins leitar mitt ljóð
til landsins, sem andann því gaf;
Það finnur sitt eðli í öræfabygð
og alt, er í gleymskunni svaf.
Það spyr ei til átta þó óveður sé
og umhverfis lýsi’ ekki neitt,
en ferðast í öryggi uppruna síns,
sem aldirnar fá ekki breytt.
Og rafvængjað klýfur það rastirnar heim
hvort rökkvuð er nótt eða björt.
f brjóstfylking lífsins það leiðir það fram,
er leynt höfðu óminnin svört.
Það skilgreinir guðseðli moldar og manns
og mótast af langdægra þrá,
og lýkur upp hliðum að helgidóm þeim,
sem heimurinn fegurstan á.
Þó misgreið sé förin þá f jötrar er neitt
hið fundvísa, íslenzka ljóð;
það gerkannar auðnanna ómælis rúm
og eldvígða sögunnar slóð.
í heiðskygni andans það eygir þau lönd,
er ódreymr tímanna fól,
og blessar in hrímguðu heimalands vé
við hækkandi stjörnur og sól.
f brimstuðlum ljóðsins býr eilífðar afl
og eldur hins norræna manns;
það húmvöku breytir í hábjartan dag
frá hafi til Bláskóga ranns.
Það finnur í guðsdraumi frumleika sinn,
sitt flug og sitt ólgandi blóð.
Þess upphaf er morgunsins upprisu skin,
en ívafið náttmála glóð.
úr ljóðför að heiman mitt Ijóð kemur enn
og lýsir upp bersvæði kunn;
í íslenzkri nýsköpun nemur það lönd,
sem nærast við hjarta míns grunn.
Eg geng með því aleinn minn órudda veg
um urðir og hrikaleg fjöll.
Alt lýtur að endingu lögmáli því,
sem ljóðinu haslaði völl.
Einar P. Jónsson
Hve mikill er skáldanna sómi
Flutt á Frónsmóti 23. febrúar 1938
Mér hlotnast tign þenna hátíðisdag
Að heilsa upp á landann með kvæði;
Og sníð það við eldgamalt uppáhaldslag
Úr íslenzkri tónlistarfræði.
Eg skeyti’ ekki um hrós eða skáldkónga spott
Það skilur hver bandvitlaus maður,
Að það gerir lítið, ef lagið er gott,
Þótt ljóðið se helvítis þvaður.
Með hálfbrostin augu og ólífissár
Hin íslenzku skáld hafa sungið,
Frá dagrennnig sögunnar, ár eftir ár,
Og aldrei á tónunum sprungrð.
Um konunga áður til upphefðar sér
Þau angandi lofkvæði gjörðu.
En mega nú kveða um hvern árann sem er
Án afláts, á himni og jörðu.
Einn göfugur prófessor gaf það hér út,
Þau gögn munu nægja, til flestra,
Að alt hafi landarnir kveðið í kút,
í kynblendings þvælunni vestra.
Og ef til vill meira en miljóna þjóð,
Á margþættu hörpurnar spilað;
Og fullkomin verða á himnum þau hljóð 1
Sem hafa ekki á jarðríki bilað.
Og öll þessi flón sem hér fara með völd
Með ferskytlum geta þau skotið
Því hér hafa svindlarar öld eftir öld
í óleyfi gæðanna notið.
En landið var okkar, frá ómuna tíð;
Við áttum að ráða hér stóli,
Já þau geta orkt þenna aðskotalýð
Á íslenzku, norður að póli.
Ef landinn eitt augnablik afsíðis fer,
Og óskar að vera í næði. —
Þá steðjar að beljandi stórskálda her
Og stynur fram saknaðarkvæði.
Svo kemur hann aftur þá kveða þau enn,
Með kitlandi fagnaðar rómi.
Það botna’ ekki í því nema mentaðir menn;
Hve mikill er skáldanna sómi.
Ef kyssirðu í gáleysi granna þíns “frú”,
Þá grípa þau pennann í bræði.
Því lúmsk eins og krabbi eða landshorna “flú”,
Er launhittið ádeilukvæði.
Og mundu það, hvar inn í skot sem þú skýzt,
Að skáldin þér vélræði búa,
Og afhjúpa það sem þú óskaðir sízt,
Og eru svo vís til að ljúga.
Og töfrandi sálma’ inn í kirkjur og kot
Þau kyrja, með grallaralagi.
Og lán, að þau kveða’ ekki Kölska í rot;
Því klerkunum væri það bagi.
Og öfundsjúk gala þau giftingar óð
Ef giftir sig drengur og meyja,
Og glymjandi silfur- og gullbrúðkaupsljóð
Og grafskrift — um alla sem deyja.
Og landinn þarf varla um verustað sinn,
Að vera’ eins og hinir á glóðum,
í dýrðina stígur hann óhultur inn
Með ávísan, stílaða í ljóðum.
Og englarnir kunna vort uppáhaldslag
Og ekki mun listinni skeika,
Þeir syngja’ ’onum íslenzkan inntökubrag
Og undir á hörpurnar leika.
Frá skáldanna óð yfir syndara soll,
Berst seiðandi hrífandi kliður,
Og það mundi einhverjum koma í koll
Ef kvæðu þau syndina niður.—
Lúðvík Kristjánsson