Heimskringla - 09.03.1938, Síða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. MARZ 1938
ER HEPPILEGT AÐ
SEGJA BÖRNIJM ÓSATT
og kenna unglingum trúar-
skoðanir sem koma í bága
við vísindarannsóknir
og skynsemi?
Þá er nú gamla árið 1937 geng-
ið í aldanna skaut, með öllum
sínum göllum og gæðum, gleði og
sorgum, vonum og vonbrigðum,
örbirgð og alsnægtum, og allir
farnir að skrifa og prenta 1938.
Og fyrir jólin og á jólunum þann
dag í dag er börnunum sagt og
kent að til sé Sankti Kláus, og að
þetta alskeggjaða vambvíða
skrípi gangi eins og grár köttur
um bygðir og ból og smokri sér
niður um reykháfa á öllum jólum
til að færa börnum jólagjafir.
Það getur vel verið að þessa
Sankti Kláusar sögur til barn-
anna geti kallast og séu alment
álitnar sem saklaus skreytni sem
eigi að vekja og auðga ímynd-
unarafl barnsins.
En eru nokkur ósannindi,
hversu smá og lítilfjörleg sem
þau virðast á yfirborðinu alger-
lega saklaus og að þau geti ekki
einhverntíma seinna komið í bak-
segl?
Við skulum hugsa okkur spur-
ult barn með talsverða hugsun og
ímyndunarafli sem kendur væri
þessi Sankti Kláusar boðskapur,
það vildi' eðlilega vita meira um
hagi og afstöðu þessa góðgerða
dýrlings sem það sér alstaðar
myndir af t. d. hvort hann gæfi
öllum börnum gjafir á jólunum,
hvar hann ætti heima og hvort
hann ætti nokkur börn sjálfur og
margt fleira. Og útkoman hlyti
að verða sú, að sá eða sú sem
barnið á tal við yrði nauðugur
viljugur að halda áfram að
skrökva að barninu, því þar eins
og undir öðrum kringumstæðum
býður hver lýgin annari heim,
nema því aðeins að tekið sé af
skarið og barninu sagt að enginn
Sankti Kláus sé til.
Mér dettur í hug dálítil saga
sem eg heyrði sagða á samkomu
fyrir mörgum árum síðan.
Það voru öldruð hjón sem áttu
einn son barna sem var orðinn
fullorðinn, og var eðlilega eftir-
læti foreldranna einkum gömlu
konunnar sem var farin að líta
í kringum sig eftir hæfilegu
konuefni fyrir drenginn sem
henni fanst sjálfsagt að allar
stúlkur hlytu að vera dauðskotn-
ar í.
Eitt kvöld fór hinn ungi- maður
á samkomu sem alnnað ungt
fólk stóð fyrir, og bauð honum á;
það var siður hans að kyssa
gömlu konuna þegar hann fór
eitthvað og eins þegar hann kom
heim.
Þetta kvöld kvaddi hann hana
eins og hann var vanur og sagð-
ist ekki mundi koma heim fyr en
um eða eftir miðnætti og hafði
orð á því að hún skyldi ekki vaka
eftir sér eins og hún var oft vön
að gera.
En um klukkan ellefu kom
hann heim og kysti' nú ekki
mömmu, sem enn var á ferli, en
hlemdi sér ofan í fyrsta stólinn
sem varð á vegi hans og sat þar
þungbúinn og hugsandi. Móður
augað er glöggt og hún sá strax
að eitthvað var rangt því þetta I og brunar áfram um þúsund míl-
var svo ólíkt honum og hans
eigin framkomu, svo hún fór
með hægð að reyna að komast
eftir hvað væri að, hvort sam-
kvæmið væri búið, hvort nokkur
hefði fornemað hann,h vort ein-
hverjir hefðu orðið druknir,
hvort hann hefði orðið fyrir von-
brigðum í ástamálum og margt
fleira. En hann svaraði engu
nema nei og það mjög önugur,
loksins leiddist honum hinar þrá-
látu spurningar gömlu konunn-
ar svo hann stökk á fætur og
fór að ganga um gólf með löng-
um skrefum og virtist í mikilli
geðshræringu, eftir nokkra
stund staðnæmdist hann hjá stól
gömlu konunnar og nærri orgaði
yfir sig: “Það er enginn Sankti
Kláus til.”
Þarna var það þetta var um
jólaleytið og þetta þjóðarhind-
urvitni sem skýrt hefir verið
Sankti Kláus barst á góma á
samkomunni og hann varð að
athlægi félaga sinna og jafn-
aldra fyrir að trúa því í barns-
legri einfeldni að Sankti Kláus
væri virkilega til.
Það má nú segja sem svo að
þetta sé skrítla eða skáldsaga,
en hvort sem heldur er, eða
hvorttveggja, þá getur hún samt
sem áður verið sláandi dæmi upp
á það að ósannindi hversu lítil
og saklaus sem þau kunna að
virðast geta haft óþægilegar af-
leiðingar.
Segið börnunum satt og þau
segja .ykkur satt, skrökvið að
þeim og þau komast fljótt að
því, því barnssálin er næm og
viðkvæm, og þau ef til vill fara
að skrökva líka.
Svo þegar börni-n þroskast til
líkama og sálar þá er farið að
kenna þeim þennan svokallaða
kristindóm, og búa þau undir
fermingu, sem er nú orðið farið
að verða af mjög skornum
skamti í samanburði við það sem
var á fyrri tímum, sem geta ver-
ið góðar og gildar ástæður fyrir,
sem ekki skal farið út í frekar að
þessu sinni.
Það er eðlilega byrjað á sköp-
unarsögunni í fyrstu Móses bók
(Genesis) í gamlatestamentinu,
og þeim kent að guð hafi skapað
himin og jörð, sól og tungl og
allar stjörnur og alla hnetti' í
geimnum og öll dýr merkurinnar,
fugla loftsins og fiska sjávarins
úr engu á sex dögum, og hvílst
á hinum sjöunda, og þeim er
einnig kent að gamlatestamentið
eða heilög ritning sé guðs heil-
aga orð og óskeikull sannleiki,
en hvorki heilög ritning eða
nokkur kennari eða kennimaður
hefir nokkurn tíma borið við eða
boðist til að skýra hvernig guð
sjálfur varð til, annað en það að
hann hafi verið til frá alda öðli
og eilífðar dögum, og með því er
víst átt við að um ekkert upphaf
geti verið að ræða í sambandi við
hans tilveru.
Og þó að guð hafi skapað þetta
alt saman úr engu á sex dögum
eða hvaða tíma sem hann annars
tók til þess, þá er ekki líklegt að
almáttug óendanleg vera í ótak-
mörkuðum tíma og rúmi hafi
þurft að hvílast, það er of mann-
legt, og álíka mikil lógik eins
hnötturmn sem við tilheyrum
ur á hverri klukkustund á sinni
hringrás, þyrfti að stanza til að
hvíla sig.
Nú er það kenningin eða í það
minsta var, að þessi alheims
sköpun hafi farið fram fyrir hér
um bil sex þúsund árum; hvað
var guð, þessi almáttuga og ó-
endanlega vera sem ekkert upp-
haf hefir eða nokkurt upphaf
getur komist í samband við, að
gera frá aldaöðli og eilífðar dög-
um þangað til hann skóp? í
öðrum kap. í fyrstu Mósebók,
paradís og syndafallið, þar byrj-
ar höf. á því að kalla guð Jahve.
Næst skapar Jahve guð mann-
inn ,en nú þurfti' hann ekki að
skapa úr engu, hann myndaði
hann úr leir jarðar (clay, við
könnustum við það hér í rauðar-
árdalnum) í sinni eigin mynd og
blés lífsanda, sínum eigin anda,
í nasir hans og þannig varð
maðurinn lifandi sál. En guð
minn góður, hvað er mikið af
guðs anda í sumum mönnum?
Og það hefir heldur ekki verið
sparað að minna manninn á þetta
leirhnoð og af hverju hann sé
búinn til, því yfir hverjum lík-
ama sem lagður er til hinnar
hinstu hvíldar, þruma prestarnir
þessi þunglamalegu dómsáfellis
orð sem láta mér ætíð afar lúa-
lega í eyrum: Af jörð ertu kom-
inn, að jörð skaltu aftur verða,
af jörð skaltu upp aftur rísa.
Og Jahve guð, plantaði aldin-
garðin Eden einhverstaðar aust-
ur frá langt austur frá, ekkert
getið um hvar, og setti þar
manninn að hann skyldi yrkja
hann og verja. En alt í einu
vaknar Jahve guð til meðvitund-
ar um það að ekki sé gott að
maðurinn sé einn, og Jahve guð
lét öll dýr merkurinnar koma
fyrir manninn til þess hann gæfi
hverju dýri nafn, og í von um
að maðurinn fyndi þar meðhjálp j sjá og vita fyrirfram hvernig
rifsaga er ákaflega ógeðsleg, en
þrátt fyrir alt er þó mest vand-
að til konunnar, enda er hún
það dýrasta og dásamlegasta í
allri sköpuninni, hún er kona og
móðir og án hennar hefðu orðið
sára fáir til að syngja Jahve guð
lof og prís.
Hún er kona og móðir sem
elskar takmarkalaust án nokkur-
ar sjálfselsku, hún er ávalt reiðu-
búin að fórna kröftum, heilsu og
lífi fyrir börnin sín, ást hennar
til barnanna sinna er jafn óend-
anleg og ótakmörkuð eins og guð
sjálfur. Hún ber sorgir, von-
brigði og andlegan og jafnvel lík-
amlegan sársauka betur en mað-
urinn, og hún hefir meira um-
burðarlyndi en maðurinn.
Og aldrei hefir barn brotið svo
stórt eða fallið svo djúpt að móð-
urfaðmurinn hafi ekki verið út-
breiddur og reiðubúinn að vefja
það að hjarta sér, líkna og græða
sárin eftir beztu vitund og fyrir-
gefa. Og þó það máske eigi hér
beinlínis ekki heima þá dettur
mér í hug gullfögur vísa eftir
Böðvar frá Hnífsdal:
Konur sem dansa með dauðann
í hjarta
sem kunna að elska en ekki
kvarta,
konur sem hlægja og hylja tárin
Og brosa fegurst þá blæða sárin
f öðrum kap. í fyrstu Móses
bók skýrir þessi innblásni höf,
ritningarinnar frá syndafalli
mannsins í paradís, og þá verður
það eitt epli og einn höggormur
eða slanga sem þar ræður niður-
lögum og framtíð mannkynsins.
Jahve guð fyrirbýður þeim að
éta af einu vissu tré, og leggur
hvorki meira eða minna við því
broti en að þau skuli vissulega
deyja. Hvernig gat alvitur og
altsjáandi guð komist hjá því að
Það er auðséð að eg
vafði þenna “vindling” með
við sitt hæfi.
En Adam lét ekki freistast og
fann ekkert í þessari- fáranlegu
prósessíu sem hann kaus fyrir
þarna mundi fara. Og hvernig
fór höggormurinn, þessi and-
stygð og viðbjóður alls sem lifir
að komast inn í paradís guðs án
meðhjálp. Og það segir Robert hans vilja og vitundar? Og hvar
Ingersoll að sé það eina og alls 1 lærði hann að tala tungu guðs og
eina mannlegt í fari Adams að mannsins. Það hefir engin lif-
hann fann þar ekkert sem hann andi maður heyrt slöngu tala
vildi velja sér fyrir lífsfélaga,1 síðan. Og hver lagði honum orð
því þá hefði aldrei orðið til nein í munn og hvar fékk hann þessa
freisting og við hefðum allir heimspeki, að þó þau ætu af
lifað og dáið orthodox. j skilningstrénu þá mundu þau
Eftir fyrstu Móses bók að alls ekki deyja en verða eins og
dæma lítur fyllilega út fyrir að guð og vita minsmun góðs og
Jahve guð hafi ætlað að koma á ílls.
Adam einhverri skepnu fyrir ! Það lítur út fyrir að það hafi
meðhjálp og hafi ætlað að kom- átt sér stað co-operation.
ast hjá því að skapa konur, eins Og konan tók ávexti trésins og
og hans alvizka vissi ekki fyrir- át og gaf manni sínum og hann
fram að þar gat ekki verið um át, og þá vissu þau fyrst að þau
neinn hjúskap eða lífsleiðar fé- höfðu verið að stríplast og voru
laga að ræða fyrir manninn í nakin og þau fóru að fela sig
guðsmynd og hefði það tekist fyrir Jahve guði sem var þar á
var það þá ekki að niðurlægja gangi í kvöldsvalanum og Jahve
fyrir guðsmyndina hans eigin guð kallaði á manninn: hvar
mynd með hans eigin lífsanda og ertu, og hvað hefir þú gert?, eins
sál.
og hans alt sjáandi alvizka vissi'
s
erve hiaith
ave MONEY...
ú/xA
^l'HttLTH
BREAKFAST!
QU/CK
QUAKEROATS
t? *££
br\lUfaker°ats
esg S.
30 GENEROUS
HEALTH BREAKFASTS
IN EACH PACKAGEI
Og þó það komi hvergi annað ekki hvar þau voru og hvað þau
fram en að Adam hafi verið höfðu aðhafst að þau höfðu brot-
sauður vitsmunalega, þá lét hann ið hans boðorð.
þó ekki tælast. j Og Jahve guð reiddist og hést
Svo Jahve guð lét þunganjvið þessa einkennilegu þrenn-
svefn falla á manninn og tók rif ingu. Á höggorminn lagði' hann
úr síðu hans og fylti aftur með að hann skyldi bölvaður vera og
holdi. Hvar fékk hann holdið ? og skríða á kvið sínum alla sína líf-
af rifinu skapaði hann konuna daga og éta mold; það er ekki
og íeiddi' hana til mannsins. Og getið um hvaða (diet) hann hafi
það er æði hart aðgöngu fyrir í- haft áður og hann hefir hlotið
myndunarafl jarðbundins manns að ganga uppréttur þangað til.
að gera sér grein fyrir almáttug- j Og við konuna sagði' hann,
um guði með bein í hendinni. Og með þrautum skalt þú börn þín
það er ekki getið um að hann fæða en samt hafa löngun til
hafi blásið sínum lífsanda í kon- manns þíns, og var það drengi-
una. Því gat hann ekki skapað lega mælt, og hefir það víst á-
konuna af engu eins' og alla til- reiðanlega ræst á vesalings kon-
veruna, dýr merkurinnar, fugla unni nema hvað læknislistinni
loftsins og fiska sjávarins, því með aukinni' reynslu og þekkingu
þess er ekki getið í gamlatesta- hefir tekist að takmarka þján-
Af því hann er
eins og gerður
“af skraddara”
VOGUE
HREINN HVÍTUR
VINDLINGA PAPPfR
TVÖFALT sjálfgert hefti
En þetta hefir ekki komið al-
veg rétt út, því margur maður-
inn hefir lifað langa æfi án þess
að leggja á sig nokkurt andlegt
eða líkamlegt erfiði og lifað góðu
lífi.
En eg hefi stundum séð menn
svitna við að éta, og presta kand.
löður svitna við að éta heitt slát-
ur svo þau álög má máske til
sanns vegar færa.
Og Jahve guð gerði' manninum
og konunni skinnkirtil úr engu
eða hvar fékk hann skinnið ? Því
ekki er getið um að hann hafi
slátrað nokkurri skepnu merkur-
innar. “Mikið er skraddarans
pund.” Og eftir það
fyrir að Jahve guð hafi orðið
hæðst ánægður með alt saman og
runnið reiðin, því hann segir:
“Sjá maðurinn er orðinn einn af
oss, og veit nú mismun góðs og
ílls, aðeins að hann éti nú ekki af
lífsins tré og lifi eilíflega”, og
eftir því hefir ekki þetta marg-
umrædda eilífa líf verið komið á
markaðinn.. Og Jahve guð rak
manninn og konuna burt úr Eden
og setti vörð um lífsins tré.
Þetta er sennilegt eða hitt þó
heldur.
Þetta er betri lýsing á geðíll-
JUMBO KÁLHÖFUÐ
Stærsta kálhöfðategund sem til er,
vegur 30 ■og upp í 40 pd. öviðjafnan-
leg í súrgraut og neyzlu. Gaman að
horfa á þessa risa vaxa. I fyrra seld-
um vér meira af Jumbo kálhöfðum en
öllum öðrum káltegundum. Bréfið 12c,
iífll„ únzan 55c; póstgjald 3c.
Iltur Ut ÓKEYPIS—Hin stóra 1938 verðskrá.
DOMINION SEED HOUSE
Georgetown, Ontario
Eg veit þó sitt bezta hver vinur
mér gaf,
Og viljandi blekti mig enginn.
En til þess að skafa það alt sam-
an af
Er æfin að helmingi gengin.
Það verður á bók þess svo var-
lega að skrifa,
Sem veikur er fæddur og skamt á
að lifa.
Við vitum ekki hvað margir
kunna að hafa hugsað líkt og
um og kotrosknum búnubb, sem þessir tveir menn, en það er
fæðst hefir og alist upp í afdöl- næsta ólíklegt að þeir séu þeir
um á fslandi og lifað einlífi langa einu.
æfi en eilífum alvitrum guði. Nei
þetta er óhugsandi, ómögulegt.
Og gera sér svona lágar og
mannlegar hugmyndir um algóð-
an guð skapara himins og jarðar,
er argasta guðlast, þó það sé í
gamlatestamentinu eða heilagri
ritningu eins og sumir uppá-
standa að hún sé, og ritningin
En það er öllu óhætt, öllu
borgið, það getur hver einasta
mannssál með óskertri skynsemi
verið róleg, óhult og örugg fyrir
því að guð er ekki neitt líkur
guði Gamla Testamentisins, að
hann er góður en ekki vondur, að
hann er miskunnsamur en ekki
hefir ærið nóg af því innanborðs. harðstjóri, að hann er kærleiks-
Og þeir kennimenn eða kennarar ri'kur en ekki harðstjóri, að
hann er ekki reiðigjarn, að
hæin er umburðarlyndur en
ek*i hefnigjarn, og ef hann er
óendanlegur þá er hann óum-
breytanlegur, og hann getur ekki
verið eitt í dag og annað á morg-
un, og að hann er í eilífu sam-
bandi og samúð við hvert
“hjarta sem lifandi slær” og
hann Mill mönnunum alt hið
bezta, og vill að allir menn séu
góðir en ekki vondir, en það lítur
sem.kenna þetta sem óskeikult
innblásið guðsorð, og hafa ekki
sannfæringu fyrir því sjálfir eru
falskennarar og ekki hæfir fyrir
þá stöðu, aftur á hina hliðina, ef
þeir kenna það af trúarlegri
sannfæringu, þá eru þeir andlega
vanaðir og ekki starfinu vaxnir.
Og með- þetta sem andlegt
veganesti, og margt annað ekki
letra sem þeim hefir verið kent
sem heilagur sannleiki, leggja
svo unglingarnir út á lífsbraut- stundum fyllilega svo út sem
ina, sumir fá aðejns litla mentun hann ráði ekki við það, og að það
og taka heilbrotalaust gott og 'sé alt annað að vilja eð fram-
gilt alt sem þeim var kent og kvæma eins og hjá okkur mönn-
unum.
Og þessi guðhræðsla sem rétt-
mentinu að Jahve guð hafi skap
að nokkurt dýr eða skepnu af
leir jarðar nema manninn, og
■því ekki að skapa konuna af leir
jarðar? Það er ekki líklegt að
það hafi tekið upp allan leirinn í
Adam þó hann að sjálfsögðu
hafi verið stór. (Mig minnir eg
hafi séð einhverstaðar að hann
hafi verið þrjátíu álnir). Þessi
sagt að trúa, aðrir fara í hærri
skóla þar sem vísindalegar rann-
sóknir og framþróunar kenning- trúnaðurinn hefir slípað í móti
ar kollvarpa því öllu. Þá þykjast króddu og hjátrúar og leggur svo
sumir hafa orðið fyrir blekkingu mikla áherzlu á, er eitt það ömur-
og fyllast gremju eftir því sem
upplagið er, og koma mér í hug
tveir menn sem ótvírætt gefa í
skyn að þeir hafi orðið fyrir
blekkingu, báðir skáld, annar vel
legasta orðskrípi sem hugsast
getur.
Hvernig ætti nokkur að óttast
eða vera hræddur við það góða.
Nei', það getur ekki borið sig,
greindur en ómentaður almúga- nær eki<i nokkurri átt. Og eg vil
maður, hinn fluggáfaður, há-itaka un(jir með skáldinu Gesti
mentaður og stórskáld. K. N. Pálssyni:
yrkir, og fékk alment hrós fyrir:
ingar konunnar við barnsburð,
en það er ekki Jahve guði gamla-
testamentisins að þakka og hann
hefir sjálfsagt ekki átt von á því.
Og við manninn sagði hann,
jörðin sé bölvuð þín vegna, þyrna
og pistla skal hún bera þér, og
með erfiði skalt þú þig af henni
næra, og í sveita þíns andlitis
skalt þú þíns brauðs neyta.
Fyrsti pnestur sem eg sá
sálu mína blekti. —
Síðan hefi eg andstygð á
öllu presta slekti.
En Þorsteinn Erlingsson fer
öðruvísi að, hann álasar engum
heldur er rólegur og ánægður
með það að hver hafi' gefið sér
það bezta sem hann átti og í
beztu meiningu og eftir beztu
vitund, henn segir í hinu ágæta
kvæði sínu, “Bókin mín”:
Eg vil bindast þér alheimsins
eilífa sál
Og anda við náttúru barm,
Og tala svo hjarta míns helgasta
mál
Eg vil huggast og þerra minn
hvarm.
En djöfulhræðslu talar enginn
um sem væri þó miklu eðlilegri
en guðhræðsla og meiri ástæða
að vera hræddur við hið illa en
það góða, og ef mennirnir óttuð-
ust það illa í fari annara og