Heimskringla - 04.05.1938, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 4. MAÍ 1938
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
hann vandlega leynt þeirri vizku
sinni þá er hann settist niður
til að fræða okkur um stjórn-
málin í Alberta. Aðfinslur hans
við stjórnina fyrir eyðslusemi,
°g því um líkt, eru í mesta máta
barnalegar. Meðan hann ekki
færir nein önnur rök fyrir máli
sínu en þau að benda á vissa út-
gjaldaliði, sem honum virðast ó-
þarfir, en eru ekki svo þýðingar
miklir að neinu máli geti skift
fyrir efnahag fylkisins, svo sem
200 dala kauphækkun þing-
manna og annað þessháttar. —
Slíkir smámunir eru vel þektar
tuggur pólitískra kjaftása og ann
ara leigudindla okraranna, sem
þeim er ætlað að kasta í augu
manna, meðan húsbændur þeirra
stinga miljónunum í poka sinn
og hlaupa á burt með hann. Ef
Mr. S. G. vill fræða okkur um
frammistöðu Alberta stjórnar í
fjármálum verður hann að gera
það með því að sýna fram á að
fjárhagur fylkisins standi nú
ver en áður, skuldir hafi vaxið
meir en áður, og líðan fólks
versnað o.s.frv. Ertt atriði í sögu
núverandi stjórnar finst Mr. S.
G. lofsvert, og segir það sé “lög-
gjöf í rétta átt”, því með því sé
fylkinu sparaðir mörg þúsund
dalir. Þessi stórsparnaður er í
því innifalinn að. þingið feldi úr
f járlögum sínum tillög til fylkis-
stjóra bústaðar, (Government
House). Þetta er nú að vísu
mjög smávægilegt atriði, og var
vafalaust ekki gert beinlínis til
að spara fé, heldur til andmæla
afstöðu Ottawa-stjórnarinnar
gagnvart löggjafarrétti fylkis-
þingsins, og réttarstöðu hinna
einstöku fylkja innan sambands-
ins Og munu það flestir mæla
að þetta væri maklegt, að því
er sambandssstjórnina snertir.
En er það nú víst að Aberhart
stjórnin hafi ekki gert neitt ann-
að sem meiri sparnað hafi haft í
för með sér heldur en þetta, sem
Mr. S. G. er svona þakklátur
fyrir. Það hefir flogið fyrir að
hún hafi notað vald sitt til að
færa niður um helming vexti af
opinberum skuldum fylkisins, en
hær munu vera nálægt 160 mil-
jónum að upphæð. Og sparnað-
urinn við þetta nemur 3—4
miljónum dollara á ári. Þetta
finst mér miklu þakkaverðari
sparnaðar tilraun, og fremur í
frásögur færandi, heldur en það
sem Mr. S. G. bendir á. Og mér
sýnist það benda til þess að
stjórnin hafi í hyggju að gera
tá eitthvað til hagsbóta fyrir al-
menning. En því miður get eg
okki bent á neitt slíkt frá hinum
Öðrum stjórnum landsins. Mr.
S. G. segir það ætti að vera
hverjum hugsandi manni Ijóst
að “ef þessi Social Credit heim-
speki væri á góðum og gildum
t'Ökum bygð, þá hefði einhver á-
rangur átt að sjást eftir 2)4 ár.”
Mér skilst Mr. S. G. vilji fá
annan hvórn gamla flokkinn til
baka með sína gömlu góðu og
reyndu “heimspeki”. Eg veit nú
ekki betur en “heimspeki” liber-
Ma og conservatíva hafi að
mestu verið einráð og óhindruð
hér í 70 ár. Og ætti “árangur-
lnn” að vera sýnilegur eftir svo
Mngan tíma, ef þeirra “heim-
speki væri á góðum og gildum
Hikum bygð.” Jú árangurinn er
sýnilegur, á þessu tímabili hefir
heimspeki” þeirra tekist að
sökkva landinu ofan í 7,000 mil-
J°n dollara skuldafen, og eru þó
aðeins taldar opinberar, það er:
stjórnarskuldir. Það er svo sem
ehki að undra að þeir séu góðir
Sleiðir yfir sinni “heimspeki”
°£ æpi að hinum, sem breyta
vijja um stefnu.
Þegar eg var að setjast niður
til að skrifa þessar línur var
parið að dyrum hjá mér, úti fyr-
lr stóð ungur maður feimnisleg-
^5 og vandræðalegur á svip. —
Hann spurði mig hvort eg gæti
Sefið sér 2—3 brauðsneiðar. Eg
)ataði því og bað hann að koma
bm. Ég bauð honum að sitja
^eðan hitað væri kaffi eða te.
Hn hann kvaðst ekki vera svang-
ur nú sem stæði. “Eg er að fara
vestur fyrir bæ, ætla að bíða þar
til kvölds og vita hvort eg næ
ekki í vöruflutningalest svo eg
geti komist til Portage La
Prairie’’, sagði hann.
Brauðsneiðarnar ætlaði hann
að hafa í nesti. Meðan konan
mín smurði brauðið, spurði eg
hann frétta. Hann var sagna-
fár í fyrstu en þó fékk eg þetta
að vita. Hann væri frá Ontario,
faðir hans trésmiður, atvinnu-
laus, en nyti fátækrastyrks. —
Hann hafði verið búðarmaður
síðan hann lauk eða hætti skóla-
námi. Fyrir svo sem ári síðan
varð kaupmaðurinn, húsbóndi
hans, gjaldþrota, en pilturinn at-
vinnulaus, síðan hafði hann á-
rangurslítið leitað atvinnu aust-
ur frá. Ætlaði nú að reyna að
komast að bændavinnu hér í
Manitoba. Maður þessi bar á
sér alt snið vel uppalinna manna,
var hreinn og snyrtilegur þó
fötin væri slitin yfirskórnir með
götum. Talaði skýrt og greind-
arlega en taldi engar harmatölur.
Þetta atvik er alls ekki einstætt.
Þannig flækjast þeir í þúsunda
tali fram og aftur um landið arf-
takar mannana sem bygt hafa
húsin, grafið málma úr jörð, lagt
vegi, plægt land, rutt skóga, og
á annan hátt slitið kröftum sín-
um á heiðarlegri vinnu, og alið
börn upp eftir beztu getu.
Það ætti að vera hverjum
hugsandi manni og konu ærin
skapraun að horfa á þetta á-
stand, og fá ekki aðgert, þó ekki
bættist það ofan á að hlusta á
hróp og háð í garð þeirra, sem
hafa mannrænu til þess að reyna
að þoka málunum til betri vegar.
Canada er auðugt land og hefir
til þess öll skilyrði, að hér gæti
búið hamingjusöm, hraust og
frjáls þjóð. En hin svonefnda
framfarasaga þess er átakanleg
harmsaga þjóðhagfræðilegrar
vanþekkiugar.
Hjálmar Gíslason
FRÁ WINNIPEGOSIS
Hr. ritstj. Hkr.:
Viltu vera svo góður, að lána
eftirfarandi línum rúm í þínu
heiðraða blaði.
Seint í fyrrasumar skrifaði eg
dálítinn fréttapistil héðan, síðan
hefir lítil breyting orðið á högum
og háttum íslendinga í þessu
bygðarlagi. En tveimur íslenzk-
um frumbyggjurum Winnipeg-
osis höfum við þó orðið á bak
að sjá, annar þeirra Jónína
Moyer, var þeirrar góðu konu að
maklegleikum vel minst af Finn-
boga Hjálmarssyni; hinn Jónas
Brynjólfsson, hefi eg ekki orðið
vör við að hans hafi verið minst
í blöðunum okkar, að undan-
skildu láti þessa íslenzka öld-
ungs.
Félagslíf við það sama, lút-
erskur söfnuður, sem nú er að
fá hingað íslenzkan prest; hefir
það ætíð verið andleg hressing,
þó þeir hafi ekki getað verið til
langframa, en þeir prestar sem
söfnuðurinn hefir fengið, hafa
allir verið afburða menn í sinni
stöðu, varanlegum andlegum
forða hafa þeir líka skilið okkur
eftir í ríkuglegum mæli. Það
er ekki alt undir því komið að
maður geti hlýtt á helgar tíðir
52 sinnum á ári, betri ein ræða
röksamleg með trúarkrafti, held-
ur en 52 andlitlar og leiðinlegar
tölur, eins og sumum klerkum er
svo gjarnt til að bera á borð fyrir
mann.
Kvenfélagið Fjallkonan stend-
ur föstum fótum í fullum blóma,
var stofnað af 12 konum þ. 3.
maí 1918, er því nær 20 ára,
telur nú liðuga 40 me'ðlimi. Síð-
an það var stonað hafa aðeins 2.
sagt sig úr félagsskapnum fyrir
þá sök að þeim ekki líkaði þar
að vera, þær aðrar er við félags-
skapinn hafa skilið eru þær er
burt hafa flutt annað hvort lífs
eða liðnar.
Þann 6. marz s. 1. var 70 ára
afmæli einnar félagskonunnar,
Ragnheiður Gísladóttir Gunnars-
son. Ragnheiður er systir Þor-
steins Gíslasonar skálds og rit-
höfundar á íslandi, sjálf er hún
mesta merkiskona, gáfuð með
afbrigðum og hefir áunnið sér
virðingu og hylli allra sem henni
kynst hafa. Þegar hún er í
kvennaskara, já, þó margar séu
þar virðulegar, má segja um
hana eins og þar stendur “engin
er sú af henni ber”. Nú langaði
kvenfélaginu til að sýna henni
einhvern sóma þennan dag, en
hængur var á, þau hjón Jón og
Ragnheiður eiga heima 4. mílur
úti á landi, lifa þau þar hjá dótt-
ur sinni Geirfríði og tengdasyni
Bjarna Eiríkssyni. Þótt veður
væri þá gott, var gatan ekki eins
! greið, sjald farin og nógur snjór,
Isamt var afráðið að leggja upp í
| þá langferð. Fjórir hestar fengn-
ir, var þeim beitt fyrir 2 sleða, 20
! konur réðust til ferðar, 10 á
hvorum sleða, var það ærið æki,
því löndurnar hér eru gildar fyr-
ir sínum dyrum. Ferðin gekk
vel þó 2 kl.st. tæki að komast á
staðinn. Þegar þangað kom tók
heimilisfólkið gestunum opnum
örmum, þótt ekki væri þeirra
von. Slíkur er siður á því heim-
ili. En nú tóku gestimir öll ráð
af húsbóndanum og slóu þar
upp afmælisveizlu, hvar Ragn-
heiður var heiðursgestur. For-
seti félagsins, Mrs. O. Kristjáns-
son, ávarpaði afmælisbarnið,
færði henni gjöf frá félaginu og
lýsti hana heiðursmeðlim, sem
þakklæti fyrir hennar góðu hlut-
deild í þess þágu. Rgnheiður
og dóttir hennar hafa þrátt fyrir
erfiða aðstöðu, verið gildir með-
limir framlögum og vinnu í fé-
lagsins þarfir og víst hefðu þær
hlotið þar æðstu embætti ef ekki
hefði f jarlægð og vegleysi bagað.
Ranðheiður þakkaði konunum
með hlýjum og vel völdum orð-
um, fórst henni það vel úr hendi,
sem búast mátti við. Sungið var
og spilað á piano. Fjörugar
samræður, kaffi drukkið með
bakkelsi, síðan bollalestur til að
krydda með samsætið. Alllar
komust konurnar heim heilar á
húfi, þó seint væri, glaðar og á-
nægðar yfir ferðalaginu. Eg
vildi geta þess að Ragnheiður
ber vel aldurinn, hefir sína and-
legu hæfilegleika óskerta, góða
sjón og heyrn, lítt hærð, létt á
fæti og teinrétt sem ung væri.
Ætíð hefir það þótt tíðindum
sæta er mikilsháttar gest hefir
að garði borið, eru slíkir við-
burðir sjaldgæfir hér í Winni-
pegosis. Þetta pláss er útúr
skotið, liggur langt frá stórbæj-
um og hefir strjálar og óþægi-
legar eimlestaferðir. Af mönn-
um sem komið hafa að heiman
og ferðast um meðal íslendinga í
bæjum og bygðum hafa aðeins
tveir lagt leið sína hingað, fyrst
prófessor Svejinbjörnsson sál.;
hefir engin jafn frægur pianó-
spilari til þessa bæjar komið, sá
annar Sigurður Skagfield, lang
beztur söngvari, sem hér hefir
nokkurntíma heyrst; er hér enn
þessara manna minst með aðdá-
un, og nú 8. þ. m. fengum við
þriðja góðgestinn að heiman, til
að kóróna það alt, var það hin
víðfræga kona fröken Halldóra
Bjarnadóttir, sem allir íslending-
ar austan hafs og líka vestan
kannast nú við. Þegar að fólk
hér heyrði að hennar væri hing-
að von, gat það varla trúað því,
hélt það væri eins og enskurinn
segir, “too good to be true”. Hún
mundi varla fara að leggja á sig
hálf ónotalega ferð til að komast
hingað út, en hún gerði það nú
samt. Eg er viss um að hún
hefir oftar en einu sinni lagt
lykkju á leið sína til að láta
landa sína, sem á útkjálkum búa,
verða aðnjótandi þess andlega
og verklega fróðleiks, sem hún
útbýtir hvar sem hún fer.
Fröken Halldóra hélt sýningu
þ. 11 apríl í Elks hall, sem er
bæði þægilegt og skemtilegt hús.
Sýningin byrjaði kl. 2 eftir há-
degi og hélt uppihaldslaust til
kl. 10 um kveldið, var oftast
húsfyllir, flest íslendingar úr
bænum og grendinni, það var
bara eðlilegt og rétt eins og það
átti að vera. Fjöldi af annara
þjóða fólki var þar líka, allir
luku lofsorði á samkomuna, þótt-
ust, sem víst var rétt, aldrei
hafa séð annað eins listasafn af
heimilisiðnaði, með svo fáséðum,
prýðilegum heimatilbúnum mun-
um. Fjöldi af sýningargestun-
um vildu fá eitthvað keypt, en
slíkt var ekki fært.
íslendingarnir voru í sjöunda
himni og viku varla (margir
þeirra) úr holinu á meðan sýn-
ingin stóð yfir. Hlutirnir sem
þarna voru, voru sem einskonar
helgidómar fyrir augum þeirra,
þetta sem búið var til heima af
al-íslenzkum höndum, fanst
manni svo dýrmætt að varla
mætti' snerta það. Svo var frök-
enin sjálf klædd í sinn prýðilega
skrautbúning, ímynd íslenzkrar
hefðarkonu, svo hispurslaus og
ljúf við alla. Ensku konurnar
kalla hana íslenzku drotninguna,
Finst mér og öllum löndunum að
hún eigi það nafn með réttu.
Að kveldinu til var nokkurt
uppihald á sýningunni á meðan
frökenin flutti snjalt og fróðlegt
erindi um fsland, þar var viðstatt
margt fólk, sem ekki skildi mál
hennar, misti það þar mikils. —
Allir íslendingar í þessu bygð-
arlagi eru fröken Halldóru þakk-
látir fyrir komuna, með henni
hefir hún miklað ísland og ís-
lenzka þjóð. Hún sjálf og henn-
ar sýning verður okkur öllum ó-
gleymanleg.
Guðrún H. Fredrickson
—28. apríl 1938.
“SVIÐIN JÖRД
Amerískur blaðamaður, Ran-
dall Gould, hefir í greinum, sem
hann hefir birt nýlega í amerísk-
um blöðum, gert að umtalsefni
baráttuaðferðir Kínverja gegn
Japönum — hvernig þeir veita
þeim viðnám og hyggjast munu
koma í veg fyrir fullnaðarsigur
þeirra. En þótt margir erlendir
menn í Kína, segir Gould, blaða-
niQnn og aðrir, hafi talið og telji
ýmsar baráttuaðferðir og at-
hafnir Kínverja óskynsamlegar
og jafnvel heimskulegar, sé hann
sannfærður um, að á bak við alla
baráttu þeirra sé sterkur, ein-
dreginn vilji, og alt sem þeir geri
miði að því marki, sem þeir hafi
sett sér.
Kínverjar gera sér enga von
um að sigra Japani með vopnum.
En þeir gera sér vonir um að
geta varist svo lengi, að Japön-
um verði ónýttur sigurinn, vegna
■þess að styrjaldarkostnaðurinn
verði svo miikll, að þeim verði
um megn að bera hann, og þeir
verði að gefast upp við öll áform
sín í Kína. En höfuðatriðið í
baráttu Kínverja er því, að koma
í veg fyrir, eftir því sem þeim
er auðið, að Japanir geti látið
Kína sjálft borga brúsann, og
þessvegna skilja þeir hvarvetna
eftir “sviðna jörð”, þar sem þeir
verða að hörfa undan, án tillits
til sinnar eigin þjóðar, jafnvel
þótt tugþúsundir Kínverja verði
fyrir eigna- og atvinnutjóni. Það
land, sem Japanir ná, er látið
þeim svo í hendur, að kostnaður-
inn við að hafa not af því verður
svo mikill, að það mundi taka
Japani áratugi að koma þar öllu í
samt lag, þótt þeir sigruðu og
fengi að vera í friði, en það ætla
Kínverjar sér ekki að lofa þeim,
meðan þeir mega vopnum við
koma.
Hvað átt er við með því, sem
Kínverjar kalla að skilja eftir
“sviðna jröð” skilur enginn til
hlítar, nema þeir, sem hafa séð
hvernig þau landsvæði líta út,
sem Japanir hafa náð á sitt vald.
Gould nefnir nokkur dæmi. Til
dæmis hvernig þeir eyðilögðu
heil verksmiðjuhverfi í Shanghai
og Chapei, þar sem voru mikil-
vægar verksmiðjur og aðrar ný-
tísku byggingar. Þeir vildu held-
ur leggja í auðn sínar eigin bygg-
ingar, en láta Japani hafa not af
þeim. í Hangchow eyðilögðu
þeir rafmagnsstöðina og í Tsing-
tao verksmiðjur, sem Japanir
áttu að vísu sjálfir, og höfðu
lagt í sem svarar 100 miljónir
amerískra dollara. Þetta var
auðvitað beint tap fyrir Japani,
en einnig fyrir Kínverja, því að
fjölda margir Kínverjar unnu í
þessum verksmiðjum, sem auk
þess notuðu kínverksa baðmull.
En til þess tóku Kínverjar ekki
tillit. Þá hafa Kínverjar tekið
upp á að hóta þeim Kínverjum,
sem taka að sér mikilvæg em-
bætti í Kína fyrir Japani, að
þeir verði drepnir. Keisaraefni
Jápana var myjrt, og þeir, sem
aðvörun hafa fengið frá Kín-
verjum, um að þeir verði drepnir,
ef þeir takist störf á hendur fyr-
ir Japani, fer stöðugt fjölgandi.
Hefir þetta þegar bakað Japön-
um mikil vandræði. Stöðugt
færri Kínverjar þora að gerast
leiguþý þeirra. Kínverjar byggja
þessa framkomu sína á því, að
það sé ekki nóg, að veita hernað-
arlegt viðnám eins og auðið er.
öll þjóðin verði að leggja alt í
sölurnar, líf, eignir, atvinnu —
ef þörf krefur, án möglunar. —
Þessi stefna, sem framfylgt er í
Kína, kann að vera einhver hin
róttækasta, sem sögur fara af,
segir Gould, en því verður ekki
haldið frant, að hún sé ekki fyr-
irfram hugsuð eða að hún sé tóm
vitleysa. Hún er miskunarlaus
— en stefnt er að ákveðnu
marki. Hér er ekki, eins og eitt
japanska blaðið sagði, um eyði-
leggingu að ræða, sem stafar af
eyðileggingarfýsn, heldur er hér
um skipulagða starfsemi að
ræða, sem miðar að því, að ónýta
Japönum sigur þeirra, þótt af-
leiðingin verði, að atvinnu- og
viðskiftalíf á stórum svæðum,
þar sem tugþúsundir búa, geti
ekki þrifist um langan aldur.
Japanir, sem hafa fengið það
hlutverk, að endurskipuleggja
atvinnu- og viðskiftalíf á þess-
um svæðum eru lostnir skelfingu
er þeir líta eyðilegginguna. Og
sú stefna er farin að gera vart
við sig í Japan, að hætta frekari
tilraunum til þess að leggja
undir sig meira af Kína, því að
það verði ærið verkefni að halda
því sem náðst hefir og koma þar
öllu af stað aftur. Margir hafa
mist alla trú á, að auðið verði að
áta Kína endurgreiða styrjaldar-
kostnaðinn um mörg ár. Ekki
veitir þó af því að útgjöld Japana
vegna yfirstandandi styrjaldar í
Kína hafa þegar farið langt
fram úr samanlögðum útgjöldum
þeirra af japansk-kínverska
stríðinu 1894 og rússnesk-jap-
anska stríðinu 1903—1904.
—Vísir.
KVEÐJUSAMSÆTI
Kveðj usamsæti var þeim hjón-
unum Th. Helgason og konu hans
Halldóru Helgason haldið í
Framnes Hall þ. 20. þ. m. af
venslafólki, vinum og öðru bygð-
arfólki fjær og nær.
Var samsætið fjölment, og á-
nægjulegt að öllu leiti.
Hafa þau hjónin Th. Helgason
og kona hans dvalið hér í bygð í
36 ár. Hafa þau tekið mikinn
og góðan þátt í öllu félagslífi
þessarar bygðar, og notið al-
mennra vinsælda í hvívetna.
Hafa þau nú selt bújörð sína,
og eru að flytja burtu héðan
úr bygðinni. Voru þeim hjón-
um fluttar margar hlýjar kveðj-
ur á þessu gleðimóti, og þakkað
fyrir alla þeirra góðu og miklu
samvinnu í þessari bygð.
Mr. S. S. Johnson stjórnaði
samsætinu. Flutti hann velorð-
að ávarp til heiðursgestanna. Þá
talaði Mrs. Andr. Johnson til
Mrs. Helgason vel flutt erindi,
og afhenti henni armbandsúr að
gjöf frá kvenfélagi bygðarinn-
ar.
Næst flutti Mr. A. E. stutt á-
varp til Th. Selgason, og af-
henti honum leðurtösku að gjöf
frá bændafélagi bygðarinnar. —
Ýmsir fleiri fluttu þeim hjónum
hugheilar kveðjur, svo sem: Dr.
S. E. Björnsson kvæði, G. Holm
og L. Holm ræður. M. Sigurðs-
son kvæði og P. K. Bjarnason
ræðu og B. Hornfjörð kvæði. E.
Elíasson ræðu. Svo flutti forset-
inn aftur ávarp til heiðurshjón-
anna og afhenti þeim dálitla pen-
ingjagjöf frá gestunum.
Söngflokkur bygðarinnar söng
falleg lög á milli þess sem kvæði
og ræður voru haldnar. Rausn-
arlegar veitingar voru framborn-
ar. Svo var stiginn dans fram
eftir nóttinni af þeim yngri, en
eldra fólkið skemti sér með sam-
ræðum.
Fór svo hver heim til sín með
hlýjar endurminningar um þau
góðu hjón sem samsæti þetta
var helgað — og skemtilega
kvöldstund.
Vinur
Kaupið Heimskringlu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
All-Canadian victory for pupils of
DOMINION BUSINESS
COLLEGE at Toronto Exhibition
Pupils of the DOMINION BUSINESS COLLEGE,
Winnipeg, were awarded FIRST PLACE in both
Novice and Open School Championship Divisions of
the Annual Typing Competition.
Miss GWYNETH BELYEA won first place
and silver cup for highest speed in open
school championship with net speed of 92
words a minute..
Mr. GUSTAVE STOVE won first place and
silver cup for highest speed in Novice Sec-
tion of typing contest. His net speed was
76words a minute.
Miss HELEN BRIX, another D. B. C. pupil,
won second place for accuracy in the novice
division!
Miss DOROTHY MAXWELL, a D. B. C.
student, came fourth in the open school
championship section!
The Dominion sent four pupils to Toronto
and they won two firsts, a second and a
fourth place!
The contest officials announced at the Coliseum before an
audience of 9,000 people that the Dominion Business
College, Winnipeg, had the best showing of any com-
mercial school in the competition!
There were 107 contestants!
ENROL NOW
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
WINNIPEG
FOUR SCHOOLS: THE MALL—
ST. JAMES — ST. JOHN’S — ELMWOOD