Heimskringla - 28.02.1940, Blaðsíða 1

The Modem Housewlfe Knows
Quallty That is Why She Selects
99
“CANADA
BREAD
"The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Wedding Cakes Made to Order
PHONE 39 017
ALWAYS ASK FOR—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD.
LIV. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 28. FEBR. 1940
NÚMER 22.
Manitoba-þingið
Manitoba-|þingið kom saman
síðast liðna viku (þriðjud. 20.
feb.) Starf sitt byrjaði það
hægt og hljóðalaust, fallsbyss-
urnar, 21 talsins, þögðu og her-
mannaganga var engin til að
gera athöfnina tilkomumeiri;
alt slíkt er bannað í herlögun-
um. Umhugsunin um stríðið
virtist efst í huga þingmanna.
bað mátti lesa út úr ásjónum
þeirra og milli línanna í ræðun-
um.
Eina tilefnið til að brosa, var
spurning John Queens um það,
hvort menn mættu nú reiða sig
á að þinginu yrði ekki slitið fyr-
ir sólsetur sama daginn. Mr.
Bracken forsætisráðherra full-
vissaði hann og þingheim, er
hlægjandi beið svarsins, um að
ekkert slíkt vekti fyrir sér
Aðalefni hásætisræðunnar var
Um stríðið og samvinnu fylkis
ins við sambandsstjórnina um
það. Ennfremur var nokkur á
herzla lögð á, að krefjast hærra
verðs á hveiti af Sambands-
stjórninai. Einnig verður farið
fram á það við landstjórnina, að
hún setji af stað veðlánsbank
unn, sem lofað hefði verið.
Þá verður þingið beðið að
samþykkja $600,000 veitingu ti
sykurgerðar-stofnunar í Winni
Peg og $10,000 veitingu til hun-
ungs-framleiðslu (Honey Co-op-
erative Association). Á meðan
annara frumvarpa, er gert ráð
fyrir einu, um að veita her
Piönnum að stríðinu loknu at
yinnu þá er þeir höfðu, er þeir
innrituðust í herinn.
Mr. Bracken var óánægður
Píeð það, að bændur í Manitoba
fengju $1.00 minna fyrir hvert
svín, en bændur í Saskatchewan.
^agðist hann hafa verið að krefj-
ast rannsóknar á þessu og
kvaðst halda því áfram. Hann
^unaði sláturhúsin þar um
^æzku.
Sama daginn og þetta skeði,
hirtu blöðin neitun um það frá
Sambandsstjórninni, að rann-
'Sóknar hefði verið krafist á
svínasölunni.
Skatt á gasolíu, sem til akur-
^nkju er notuð, vill stjórnin af-
aenia með öllu.
Mr. Errick F. Willis, foringi
kaldsflokksins, lýsti því yfir
fyrir hönd flokks síns, að hann
ó^undi styðja stjórnina í stríðs-
athöfnum hennar. En með því
^aeri ekki sagt, að hann sam-
fkti alt, sem henni kynni að
efta í hug að kalla í þágu
stríðsins gert og sem ócanadiskt
v®eri. Hann deildi á Bracken-
? Jórnina fyrir ábyrgðarleysi
ennar og þá slælegu aðferð að
ofa rannsóknum eða að kjósa
óefndir, ef hún var á það mint,
kalla með því að komist sé
ut úr því við boðorðin.
Vöruskifta samning Bracken-
S. ■•órnarinnar við Þýzkaland á
Urinu 1939, fordæmdi Mr. Willis;
di sömu vöru hægt að fá í
n&landi. Og eins væri með öl-
^aupin frá Þýzkalandi. Þar
um vöru að ræða, sem menn
atriði hefði stjórnin enga
stefnu; hér þyrfti með ódýrari
skólabækur, fjárstyrks frá sam
bandsstjórninni yrði að krefjast
til að Ijúka við vegabætur, sem
ákveðið hefði verið fyrir löngu
að gera. Akuryrkjudeildin sagði
hann að búin hefði átt að vera
að fá sérfræðinga til að rann-
saka hveiti og hafa til útsæðis
tegundir sem tryggar væru fyr-
ir ryði
Ennfremur væri oflítið gert í
að sjá börnum sem lömunarveiki
hefðu fengið fyrir mentun.
Dr. Manion skemtilegur
ræðumaður
Dr. R. J. Manion, leiðtogi í-
haldsflokksins kom til Winnipeg
s. I. laugardag. Hann hélt ræðu
í Walker-leikhúsinu og túlkaði
stefnu sína fyrir húsfylli áheyr-
enda. Hann gagnrýndi King-
stjórnina óaflátanlega, sagði
hana hafa varið 188 miljón döl-
um fyrir stríðið til herútbnúað-
ar, en hefði svo ekki haft föt á
hermennina, hefðu margir þeirra
veikst af því. Að stefnu Kings
gerði hann spott, kvaðst hafa 65
loforð, sem hann hefði gefið
síðustu kosningum og ekkert af
þeim haldið eða framkvæmt. Fór
hann sniðugum orðum um það
og hélt áheyrendum í góðu skapi.
Ræða hans var einörð og hann
sagði King óspart til syndanna,
en það var samt alt reiðilaust af
hans hálfu og laust með öllu við
pólitískt hatur. Að því búnu
útskýrði hann stefnuskrá sína
og hljóðar hún í fám orðum á
þessa leið:
Dr. Rögnvaldur Pétursson
Bognar aldrei — brotnar í
Bylnum stóra seinast.
St. G. St.
Víðsýn — vilji og hugur
Vonum leiðir greiddi.
Einurð, dáð og dugur
Draum til sigurs leiddi.
Eldmóð andans hæða
Átti í máli og riti;
Snorri, fornra fræða
Fjögra maki að viti;
Vinir vors og Ijóða
Vinir þakkir færa.
Eyjan gamla góða
Grætur soninn kæra.
Látins lof á spjaldið
Letrar sögu fingur—
Vel er velli haldið
V estur-íslendingur.
Kristján S. Pálsson
hverrar þjóðar, sem heyrir því
til, ef verið er með því að koma
einhverri annari bandalagsþjóð
til aðstoðar. Norðurlönd sam-
þyktu nýlega á fundi í Kaup-
mannahöfn að banna þetta eins
og Hitler krafðist af þeim. Bret-
ar og Frakkar ætla þetta ekki
einungis brot gegn Finnum,
þóknun sinni á þessari viðbót við
heiðursfélagatöluna.
Á Frónsmótinu var það eitt,
sem skemtunina hóf upp í það að
vera óvanalega góða; það var
fiðluspil ungu listakonunnar,
Miss Pearl Pálmasonar. Hún lék
nokkra algenga íslenzka söngva,
er satt að segja, gaf að því er
heldur séu Norðurlönd og aðrar I vér ætlum mörgum í fyrsta sinni
af hverjum
fyigja.
472, sem herskip
Fimtudag 22. feb.—
Lang mestu féþúfa Manitoba-
stjórnarinnar, er áfengissalan.
Á árinu 1939 hefir stjómin $1,-
700,000 í hreinar tekjur af
íenni. Allg nam salan nærri 6
miljón dölum; Auk þess voru
tekjur fyrir vínsölubrot $81,560
°r vildu ekki kaupa, en á sama
1Jha Þefði Mr. Major dómsmála-
j herra lagt bann á ölflutn-
sl'í frá 0ntario- Taldi WiHis
M ávföurkvaenúlegt.
v- r- Willig vildi fá rýmilega
fyggingu á uppskeru, að
eitum væri veitt eitthvað af
soþ'u skatti fylkisins, verndun
jje°^a ^eð því að rækta í stað
Ss sem höggvið væri; í því
1. Að endurreisa eða stofna
hveitisöluráð.
2. Að skipa verkamann
verkamálaráðherra.
3. Að gera alt sem unt væri
þágu stríðsins.
4. Að láta ekki flokksfylgi en blöð á
koma til greina í útbýtingu Þess ekki;
starfs í þágu stríðsins né í öðr- blöð
um stjórnarstörfum.
5. Einlæg samvinna við Bret-
and.
6. Að gera hermennina
leilsusamlega út.
7. Að nota menn úr síðasta
stríði til leiðbeiningar og for-
ustu.
8. Að skipa ráðherra með
stjórnardeildi til að ráða fram úr
atvinnuleysi hinna yngri.
9. Að koma í framkvæmd
tillögum Purvis-nefndarinnar í
atvinnuleysismálum.
10. Að þekja þjóðveg Can-
ada með biksteypu og auka með
því ferðamannaheimsóknir til
Canada.
Það sem Dr. Manion aðallega
deildi á King fyrir, var óhæfi-
legt flokksfylgi í útbýtingu her-
starfsins og annara stjórnarem-
bætta, Brenbyssu-samningarnir
og aðrir samningar áhrærandi
vopnasmíði, að slíta þingi öllum
að óvöru, að neita Bretum um
að æfa flugher sinn hér 1937,
að gera ekkert sem gagn væri
að í hveitisölumálinu fyrir
bændur o. s. frv. öll þessi at-
riði verða frekar rædd í þessu
blaði síðar.
Föstudag, 23. feb.—
Bretar og Frakkar eru sjáan-
lega ráðnir í að koma í veg fyrir
að vörur fari yfir sjóinn til Rúss-
lands til þess að vera sendar
þaðan til Þýzkalands. Bretar
tóku í dag rússneskt skip á
Kyrrahafinu, með 1000 tonn af
Tungsten”; það var á leið frá
Manilla til Vladivostock. Annað
rússneskt skip tóku þeir við
Dardanella-sundið. Norður við
Murmansk eru brezk herskip
sögð á verði og varna nokkru
skipi þar inn á höfn.
Þýzk blöð herma, að þar hafi
jRússar átt sjóorustu við Breta
D AG
FRA DEGI
(Fréttir)
Vikuna sem endaði 18. febr.,
sukku 5 skip af Bretum og 15 af
öðrum þjóðum af orsökum
þýzkra kafbáta og sprengju-
dufla. Þrátt fyrir það er sagt,
að ekki sé nema einu skipi sökt
Norðurlöndum geta
heldur ekki brezk
Laugardag 24. feb.—
Fréttir frá Evrópu í dag
herma að sex þýzkum kafhátum
hafi verið sökt á rúmum degi
af Bretum. Er þá tala þýzkra
kafbáta alls sökt síðan 1. sept.
50.
Mánud. 26. feb.—
Fyrsta flugherdeildin frá Can-
ada kom til Englands í dag. Var
henni tekið með kostum og
kynjum. Hve margir eru í
deildinni segir ekki frá, en flug-
mennirnir voru frá 140 bæjum
eða borgum í Canada.
* * *
Rússar náðu í dag Koivisto-
eyjunum, sem eru hluti af
Mannerheim-virkjunum vestan
verðum og hafa því betra tæki-
færi en áður að komast að borg-
inni Viipuri. Það kostaði þá
hroðlegt mannfall. Og herlið er
þeir fluttu að baki Mannerheim-
virkjunum í flugskpum og lentu
með í útjaðri Viipuri-borgar,
strádrápu Finnar alt.
Síðan 1. febrúar er áætlað að
fallið hafi af Rússum á Kyrj-
álanesinu einu um 100,000
manns.
Þriðjud. 27. feb.—
Bretar og Frakkar eru að í-
huga alvarlega að senda herlið
yfir Noreg til Finnlands. Eftir
lögum Þjóðbandalagsins, er
þetta ekki talið brot á alþjóða-
lögum. Hver þjóð í Bandalag-
inu er skyldug að veita þeirri
þjóð liðveizlu, sem ráðist er á af
annari þjóð, þó smærri þjóðirnar
hafi lítt sint þessari skyldu. En
sé svo flýtur af sjálfu sér, að
her þjóðar, sem Bandalaginu
heyrir til, getur farið yfir land
þjóðir sem hlutlausar telja sig
og í Þjóðabandalaginu eru skyld-
ugar að veita Finnum að málum.
* * *
Rt. Hon. W. L. Mackenzie
King, forsætisráðherra Canada
kom til Winnipeg í dag. Með
honum kom Hon. T. A. Crerar,
námuráðherra. Fyr að degin-
um kom Rt. Hon. Ernest La-
pointe dómsmálaráðherra. Þeir
halda allir ræður í Winnipeg
Auditorium í kvöld. Á móti
þeim tók W. J. Líndal, K.C., for-
seti Manitoba Liberal Associa-
tion ásamt fleirum. "Þeir eru — -----------
í kosninga-erindum; frá ræðum mal að ræ^a- Þó ætti að hafa í
þeirra verður ekki hægt að segja huga ungmenni af fátækum for-
í þessu tölublaði. eldrum fremur en að ausa fénu
* * * í ríkismanna börn til þessa, úr
Bretar söktu 2 skipum fyrir|Því að fátæka höfum vér híá
< a * • xt * hitt aðalefnið í ræðu
Pjoðverjum i dag fynr Norðanir,„„ * , , , , ,“
___|_j , . ... hans, að snua huga að þvi að
koma íslenzkum bókum á há-
hugmynd um listgildi þeirra. —
Fyrir það ætlum vér að mótið
verði minnisstæðast að minsta
kosti gömlum og góðum íslend-
ingum.
Ræða dr. B. J. Brandsonar var
að sumu leyti góð og tillaga
hans um að Þjóðræknisfélagið
styrki unga landa til að dvelja
árlangt á íslandi, sem líklegir
væru síðar að taka við forustu
þjóðræknismála vorra hér, er í
alla staði góð. Og þar sem
Þjóðræknisfélagið er farið að
geta veitt talsvert úr sjóði sín-
um, er hér ekki um ótímabært
Finnland. Fréttin hermir ekki
hvort þýzku skipin voru herskip
eða kaupskip
*
Tvö þýzk flugskip voru skot-
in niður við austurströnd Eng
lands í dag. Hafa alls 43 flug-
skip verið skotin niður á austur-
ströndinni síðan stríðið hófst.
VOLDUG NEFND
“Þegar hugsjónir deyja”—
Flutt á Frónsmóti 1940
Hreimdjúp og máttug hljómar spámannsröddin
hátt yfir storm og brimgný æstra tíða;
hvell, eins og lúður hreinum rómi gjalli,
hrópar í eyru vegamóðra lýða:
“Deyji þín hugsjón, dagar þínir taldir;
djásn þín sem hismi, gleymsku seld um aldir!”
Töpum því aldrei trú á fegri daga,
trúnni, sem bræddi hlekki ættarþjóðar;
trúnni, sem vígð er saga allra sigra,
sóltrú, er skáldsins dýrsta kvæði ljóðar;
trúnni, sem byggir brú að nýjum ströndum,
blánar við sjónhring fyrir hennar löndum.
Látum, er syrtir, vita stórra vona
veginn oss lýsa nýjum himni móti,
—blys þeirra varða þjóðum þroskaleiðir—
þá munu rósir spretta upp úr grjóti.
Fjærst yfir tímans brimi sollna boða
bjarmar af friðardagsins morgunroða.
Hugsjóna lát ei slokkna björtu bálin;
brennum þau spámannsorð á skjöld og hjarta.
Fylgjum þeim djarft, þó fámenn sveitin verði
feli oss himin nóttin ægisvarta.
Bjart er á tindum, burt með sálardoðann,
boðum og lifum trúna á morgunroðann!
Richard Beck
Síðasta daginn sem Þjóðrækn-
isþingið stóð yfir, fóru fram
stjórnarnefndar kosningar; er
nefndin þannig skipuð í ár:
Dr. Richard Beck, forseti
Gísli Jónsson, vara-forseti
Sr. Valdimar J. Eylanðs, ritari
P. S. Pálsson, vara-ritari
Guðmann Levy, frjámálaritari
Á. P. Jóhannsson, vara-fj.m.r.
Árni Eggertsson, gjaldkeri
Sveinn Thorvaldson, vara-gj.k.
ólafur Pétursson, skjalavörður
Á þinginu var samþykt að
birta fundargerðina í vikublöð-
unum Lögbergi og Heimskringlu.
Skal því ekki farið út í það hér
að segja frá málum þeim er til
umræðu komu. Þess eins skal
geta, að $500 var samþykt að
veita eða lána til ritunar eða út-
gáfu sögu Vestur-íslendinga,
þeirrar er Þ. Þ. Þ. er að rita.
Að kvöldi síðasta þingdaginn
fóru fram samkoma og þingslit
í Sambandskirkjunni. Var þar
húsfyllir eins og ávalt mátti
heita að væri á þinginu. Þar
flutti hinn nýi forseti, dr. Beck,
þrumandi þjóðræknis-erindi,
Karlakórinn söng; Kristján
Pálsson flutti tvö góð frumort
kvæði og Miss Snjólaug Sigurðs-
son lék á pianó af list eins og
henni er lagið og áheyrendum til
ánægju. Þá skýrði stjórnar-
nefnd frá því að heiðursfélagi
hefði verið valinn í ár Mrs.
Laura Goodman Salverson og
fjórir íslendingar heima á ætt-
jörðinni, er allir hefðu heimsótt
Vestur-íslendinga; þrír væru
stjórnendur Þjóðræknisfélagsins
sem stofnað hefði verið á fslandi.
Menn þessir eru Jónas alþm.
Jónsson, Thor Thors og Ásg.
Ásgeirsson. Fjórði heiðursfélag-
inn heima var fröken Halldóra
Bjarnadóttir, er hér var vestra
eitt ár og sinn þátt hefir átt
með komu sinni í að bera vinar-
orð milli frændanna eystra og
vestra. Lýsti þingheimur vel-
skólasafn hér, skal ekkert sagt í
þetta sinn. En mér koma ávalt
í hug sögurnar um menn sem
voru grafnir lifandi, þegar eg
heyri á þetta viðhald íslenzku
hér minst.
Lúðvík Kristjánsson las upp
gamanvísur eftir sig, er ortar
höfðu verið út af “krossunum”,
sem svo margir hér hafa verið
heiðraðir með á s. 1. ári. Var
áheyrendum skemt með því.
ÍSLENZK-AMERÍSKA
FÉLAGIÐ STOFNAÐ
í gær var stofnað félag hér í
bænum, sem nefnist fslenzk-
ameríska áélagið og er svo til
ætlast, að það verði deild úr
American Scandinavian Founda-
tion og vinni að menningarlegu
og verzlunarlegu sambandi og
samvinnu íslands og Ameríku.
Á fundinum voru samþykt lög
fyrir félagið og kosin stjórn. f
stjórn félagsins voru kosnir þeir
7 menn, er til fundarins höfðu
boðað, en þeir voru þessir:
Ásgeir Ásgeirsson, bankastj.,
Ragnar ólafsson, lögfr., Jónas
Jónsson, alþm., Sigurður Nor-
lal, prófessor, Thor Thors, alþm.,
Stgr. Arason, kennari og Sigfús
Halldóris frá Höfnum.
Endurskoðendur voru kosnir
Ófeigur Ófeigsson, læknir og Sig-
urður Jónasson forstjóri.
Stjórnin skiftir með sér verk-
um þannig, að forseti er Sigurð-
ur Nordal, prófessor, Ragnar Ól-
afsson, ritari og Stgr. Arason,
vara-forseti.
Á fundinum töluðu Ragnar
Ólafisson, Sigurður Nordal og
Stgr. Arason.
Ragnar sagði frá bréfi frá dr.
Leeds, sem lengi hefir verið for-
maður A.S.F. í New York þar
sem hann býður fram fé til stú-
dentaskifta milli íslands og
Bandaríkjanna gegn því, að ís-
lendingar leggi fram fé í móti.
Kvað ræðumaður að safna þyrfti
um 7 þús. krónum árlega hér á
landi^ ef stúdentaskiftin ættu að
komast á.—Mbl. 9. jan.
útnefndir í Selkirk-kjördæmi
hafa verið Sydney Hall af hálfu
íhaldsmanna og J. T. Thorson,
K.C., af hálfu liberala.
* * *
Viking Press hefir til sölu 3
eintök af “Kertaljósum”, kvæð-
um Jakobínu Johnson