Heimskringla - 02.10.1940, Síða 1

The Modern Housewlfa Knows
Quallty That ls Why She Selects
“CANADA
BREAD’’
"The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Wedding Cakes Made to Order
PHONE 39 017
LV. ÁRGANGUR
HELZTU FRÉTTIR
Einræðisherrarnir gera
hernaðarsamning með
sér til tíu ára
Síðast liðinn föstudag gerðust
þau tíðindi, að Japanir, Þjóð-
verjar og ítalir gerðu með sér
hernaðarsamning. Samkvæmt [
honum telja ríkin sig skyldug að
aðstoða hvert annað, ef nokkurt
þeirra á nýrri stríðsþjóð að
mæta. Samningurinn er til 10
ára.
Hvað það er sem fyrir vakir
með þessu, er ofur auðsætt. Það
er nú komið svo, að Japanir fá
að líkindum innan skamms að
kenna á stríði við Bandaríkin.
Þeir hafa lengi um það stríð
talað. Og þeim hefir ekki virst
í því tali neitt vaxa það í augum.
En ef til alvörunnar kemur, vita
þeir með sjálfum sér í hvaða
hættu þeir eru.
Samninga þessa má því líta á
sem tilraun að vekja ótta hjá
Bandaríkja-þjóðinni við að fara
í stríð.
Hitler eða Mussolini geta ekki
nokkra aðstoð veitt Japönum
eystra. Samningarnir eru þýð-
ingarlausir að því leyti fyrir
Japani. Og fyrir Þýzkaland,
eru þeir því aðeins nokkurs verð-
ir, að Hitler ætli sér að stökkva
á Rússann. Fyrir ítalíu eru þeir
bara til sýnis.
Að því leyti, sem þeir koma
Bretum við, eru þeir líklegir til
að hafa þau áhrif, að þeir reyn-
ist Japönum fyrst fyrir alvöru
erfiðir eystra. Þeir tala nú þeg-
ar um að opna Burma-leiðina og
láta Kínverja hafa öll þau vopn
er hægt er að koma til þeirra.
Foringi sjóflota Bandaríkj-
anna við Kyrrahafseyjarnar, er
nú staddur í Bandaríkjunum;
kom til skrafs og ráðagerða við
stjórnina. Hann segir ástandið
það eystra, að hann álítur réttast
að kalla í snatri heim alla Banda-
ríkjamenn úr Japan, Manchuko
og Austur-Kína.
Sjófloti Canada
Sjófloti Canada var orðinn all-
stór áður en honum bættust 6
tundiirspillar frá Bandaríkjun-
um. En hann óx mikið við það
að stórum skipum. Nú eru alls
13 tundurspillar í flotanum.
Það var hlegið að því hér á
árunum, og síðan er ekki mjög
langt, er yfir frétt í dagblöðun-
um stóð fyrirsögn sem þessi:
Floti Canada stækkaður um
helming. Áður en þessi stækk-
un flotans átti sér stað, átti Can-
ada eitt herskip!
Nú eru 125 vopnuð skip í flot-
anum. Á meðal þeirra eru 3
hraðskreið kaupför, er gerð voru
að beitiskipum og margir kaf-
bátaspillar, eða skip, sem kaf-
bátum tortíma, og dufla-sóparar,
er sjóinn hreinsa af tundurdufl-
um. Auk þessa ex verið að smíða
tvo tundurspilla í Englandi fyr-
ir Canada. Heima er verið að
smíða talsvert af smærri skipum
til flotans.
Nöfn hafa tundurspillunum
frá Bandaríkjunum verið gefin
eftir ám eða fljótum í Canada og
lýðveldinu mikla.
Canadiski flotinn hefir afkast-
að talverðu nú þegar. Hann hef-
ir fylgt skipum og verndað,
hreinsað sjóleiðir af tundurdufl-
um, verið á verði við strendur
Canada og sent tundurspilla til
Englands, er vinna með brezka
flotanum. Eru 4 nú í brezka
flotanum; einum hefir verið
sökt.
Um 11,000 menn vinna í sjó-
hernum og 1,000 bætast nú við
mánaðarlega. Um 15,000 munu
við æfingar, er fyr eða síðar taka
til starfa.
Þá gerðist það s. 1. fimtudag,
að skip úr canadiska flotanum
náði þýzku skipi við vesturströnd
Mexikó. Hét þýzka skipið
“Weser” og var stórt, 9,180 smá-
lestir; það var að koma frá Man-
zanillo í Mexikó, hlaðið diesel-
véla olíu; mun það hafa átt að
byrgja kafbáta nazista með
henni, vera móðurskip þeirra.
Verður nú farið með það til
Esquimalt, B. C. “Prince Ro-
bert” hét canadiska skipið, er í
þennan feng náði. — Charles
Taschereau Beard hét skipstjóri;
á skipi hans voru um 200 manns.
Af viðureign skipanna er ekk-
ert sagt. Weser mun hafa gefist
upp mótþróalaust.
Annað skip úr Canada-flota,
“Assiniboine”, var með í að ná
þýzka skipinu “Hanover” á s. 1.
vori í Caribbean sjónum.
Hörmungar Póllands
Ár er nú síðan Hitler tók Pól-
land. Fregnir um hvernig land-
inu hefir reitt af undir stjórn
nazista, hefir verið haldið leynd-
um alt sem unt er. Pólverjar,
sem að heiman hafa komið ný-
lega, hafa þó ekki getað þagað
um það sem þeir hafa séð og
reynt. Er saga þeirra á þessa
leið:
Pólverjar hafa átt við pestir og
hungur að búa og grimt lög-
regluvald. Tala landsmanna
hefir fækkað um 5 miljónir frá
því í september á s. 1. ári í þýzka
hluta landsins. Þegar sýki hefir
komið upp, hefir lögregla naz-
ista einangrað héraðið, flúið
burtu, og látið hina sjúku deyja
drotni sínum. Afleiðing þess
hefir orðið sú, að í heilum héruð-
um hefir hvert mannsbarn dáið.
Öll iðnaðarhús, mikið af bújörð-
um og skóglendi, var gereyði-
lagt í stríðinu. Þá hefir og Pól-
verjum og Gyðingum verið bann-
að að giftast. Pólskum skólum,
háskólum sem barnaskólum, var
lokað og kennararnir hneptir í
varðhald eða reknir úr landi.
Kol kosta $120 tonnið, smjör $3
pundið. Bændafélög og pólsk
jafnaðarmannafélög voru á laun
að starfa að því, að Rússland
slægist í leik og sögðu þeim, að
slafar og þjóðbræður þeirra ættu
þarna í hlut. Þeir skoðuðu
Rússa af tvennu illu nazistum
skárri. Eitt sem þessir menn
halda fram, er það, að 1,700,000
Pólverjar, sem til Þýzkalands
voru sendir til að þræla í vinnu-
verunum ,hafi verið geltir. Sög-
urnar geta auðvitað verið ýktar
um sumt, en það afsakar ekki
hitt, að Þjóðverjar hafa bannað
útlendum fregnritum inn í land-
ið til að sjá hvað um var að vera.
Viku í opnum báti
á Atlanzhafi
Síðast liðinn föstudag var báti
bjargað með 46 manns í á At-
lanzhafinu. Hafði báturinn ver-
ið 8 daga í hrakningi; hann var
frá skipinu, sem Þjóðverjar söktu
16. sept, með alt að því 100 börn-
um í og flóttamönnum. Var þá
sagt, að tala týndra væri 294, en
frá því dragast nú þessir 46. Þeir
sem á bátnum voru, höfðu átt
við hungur og kulda að búa og
eru nú allir á sjúkrahúsi. Vonað
er að flestir þeirra lifi. Á meðal
þeirra voru nokkur börn, ein
kona ,prestur og ýmsir flótta-
ALWAT8 ASK FOB—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Boaf ln Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD OO. LTD.
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 2. OKT. 1940
NÚMER 1.
Hambro stórþingsforseti heimsækir ríkisháskóla N. Dakota
Frá vinstri til hægri: Dr. Richard Beck; John Moses, ríkisstjóri Norður Dakóta;
Hambro stórþingsforseti; dr. John C. West, forseti ríkisháskólans, og Johan Hambro,
sonur stórþingsforsetans.
menn frá Evrópu.
Flugfar fann batinn og lét
skip ,er var 40 mílur burtu, strax
vita um það. Báturinn var skamt
frá þar sem skipið sökk, um 600
mílur beina leið vestur af ír-
landi.
Rússland hlutlaust, en álítur
að stríðið breiðist út
Pravda, blað kommúnista-
flokksins í Moskva, tilkynti í
ritstjórnargrein s. 1. mánudag, að
Rússland væri hlutlaust í stríð-
inu, þrátt fyrir samningana, sem
Breta yfir helgina:
Sprengikúlur hittu Fokker
flugverkstæðið í Amsterdam s.
1. sunnudag og gerðu mikinn
skaða.
f dögun á mánudag var skotið
úr byssum í Dover yfir Ermar-
sund og er haldið að höfnin í
Calais hafi orðið fyrir miklum
skemdum.
Olíugerð í Magdeburg stóð í
björtu báli eftir flugárás s. 1.
sunnudag.
í Stuttgart var í 15 mínútur
sprengjum steypt yfir Bosch-
Þjóðverjar, Japanir og ítalir"*verkstæðin, er magnetos, spark
hefðu gert með sér s. 1. föstudag.
Þetta er það fyrsta sem sézt í
rússneskum blöðum um þessa
nýju þrí-velda samninga. Þó
segir blaðið að Rússum hafi fyr-
irfram verið tilkynt um þá.
Að nokkru leyti koma þessir
samningar í bága við samningana
milli Þjóðverja og Rússa. Þetta
eru hernaðarsamtök, sem Þýzka-
land er þarna að gera við erlenda
þjóð og alt annað en vingjarn-
lega Rússum.
En til þess að kippa því öllu
í lag, á Ribbentrop að heimsækja
Stalin í Moskva einhvern dag-
inn.
í raun og veru lítur svo út,
sem Stalin sé þarna milli steins
og sleggju og þori ekki annað
en að sitja og standa eins og
Hitler segir honum.
Að hann fari í stríðið með
öðrum hvorum stríðsaðila, þarf
ekki að gera ráð fyrir.
Liberalar í meirihluta
í senatinu
Nýlega er dáinn senator Laird
fulltrúi frá Regina í efri deild
Canada-þingsins. Þegar sæti
hans verður skipað ásamt 2 öðr-
um, sem auð eru, frá Quebec-
fylki, verða liberalar í meiri-
hluta í senatinu. Tala þeirra
verður 49, en íhaldsmanna 47.
Breytingin sem á hefir orðið síð-
an 1. október 1935, er talsverð
Þá voru íhaldsmenn 28 í meiri-
hluta.
Senda börnin úr Berlín
Það getur verið að Þjóðverj-
ar hafi gott næði heima hjá sér,
en þó var því nú hreyft í frétt-
um frá Berlín s. 1. mánudag, að
í orði væri, að flytja börn burt
úr borginni vegna árása Breta.
í fréttum frá nágranna-löndum
Þjóðverja, var á dögunum sagt,
að mannfall í Berlín og öðrum
þýzkum bæjum væri sízt minna
en í London.
Síðast liðinn mánudag voru
þessar fréttir sagðar af árásum
plugs og margt annað sem frægt
er framleiða til hersins. Sáust
eldarnir læsa sig um verkstæðin.
f Bitterfield, um 20 mílur
norður af Leipzig, var kveikt í
aluminum verkstæði.
Á verkstæði sem nefnt er
Braunkohlen Benzin A.G., sem
er 200 mílur frá vestur landa-
mærum Þýzkalands og Hollands,
buldu sprengjur Breta s. 1.
sunnudag og skildu það eftir í
báli.
Orkuver í Antwerpen, var
sprengt upp.
Árásir voru gerðar á hafnborg-
irnar Ostend, Flushing, Calais,
Boulogne og frönsku hafnborg-
ina Lorient; hlutust af þessu
æði miklir skaðar.
Loks er svo hermt frá árásum
á Berlín á sunnudagsmorgun, er
yfir tvo klukkutíma héldu íbú-
unum í öryggisskýlum sínum, og
aftur á mánudag eins lengi. í
ræðu sem Göring flutti um
sunnudags-árásina, fór hann ó
kvæðis orðum um Churchill og
Englendinga.
I landi örvæntinganna
Þýzkaland, er land örvænting-
anna. Svo segir maður nokkur,
Richard O. Boyer að nafni. Hann
er nýkominn heim til Bandaríkj-
anna frá Þýzkalandi. Alvöru,
örvæntingu og áhyggjur kvað
hann þungt liggja á þýzku þjóð-
inni.
Ástæðan til þessa er sú, að
þjóðin hefir aldrei meira en svo
trúað því að Þýzkaland sigraði
England. Og nú er sókn naz-
ista á England að dvína. Jafn-
vel Hitler sjálfur og herinn virð-
ist nú orðinn sannfærður um að
Bretland verði ekki yfirunnið.
Árásirnar á það hafa mislukkast.
Þetta er alvarlegt fyrir þýzku
þjóðina. Vetur fer í hönd. Haldi
stríðið áfram, sér hún að sín
bíður neyð, hungur og kuldi.
Á sama tíma og þjóðin er
þessa vör, eru Bretar að herða
árásirnar á Berlín.
Þetta kemur að vísu ekki með
öllu flatt upp á þýzku þjóðina.
Hana hefir grunað margt. En
henni hefir aldrei verið sagt frá
hlutunum, eins og þeir eru eða
hafa gengið. Hitler skorti and-
legt hugrekki til þess. Hann
blekti þjóðina í þess stað. Chur-
chill fór öðru vísi að. Hann
sagði þjóð sinni að búast við því
versta. Hann þekti andlegt þrek
hennar. Henni kom því ekkert
á óvart. Nú er svo komið á
Þýzkalandi, að ekki er takandi
fyrir, að blekking Hitlers verði
honum að falli.
Þetta er ekki svo að skilja, að
herinn sé ekki enn hugrakkur og
ókvíðinn. Samt er ekki laust
við, að vonleysi um sigurinn sem
Hitler og stjórnin tala um geri
þar vart við sig. En meðan hann
hefir eitthvað að gera, er engin
hætta þar á ferðinni. En þjóðin
er ekki herinn. Og hún kennir
fyr á hungrinu og erfiðleikun-
um, sem af skortinum leiðir, en
herinn.
Sigrar Hitlers segir Mr. Boy-
er, að lítil áhrif hafi á þjóðina.
Hann var staddur í Munich 28.
júní, er Hitler skipaði að fagna
sigrinum á Frakklandi í 10 daga.
Þjóðina virtist þetta hryggja
meira en gleðja.
Er stríðið að taka
aðra stefnu?
Eru einræðisherrarnir búnir að
gefa upp sóknina á England?
Fyrir það er nokkurt útlit, þó
ennþá láti flugför Þjóðverja sjá
sig á Englandi. En sóknin er
eitthvað vonminni en áður. í
stað þess virðist hugur Hitlers
og Mussolini nú beinast að því
að herja í suðurveg, á Balkan-
ríkin, Afríku, Gibraltar. Til
þess að sækja á Gibraltar, þurfa
einræðisherrarnir að fá Spán í lið
með sér. Hafa þeir krafist þessa
all-freklega af Franco og setið
á eilífum ráðstefnum með full-
trúa Francos. En svo hefir far-
ið, að Franco hefir enn ekki
gengið að kostum Hitlers og
Musolini. Þjóðin má enn heita
flakandi í sárum eftir bylting-
una. Og'svo er hitt víst, að fari
Spánn í stríðið á móti Bretum,
loka Bretar öllum dyrum fyrir
þeim og svelta þá inni. Spáni
kvað hafa verið boði§ eitthvað
af Afríku Frakkanna, ef
þeir slæust í leikinn, en það hef-
ir ekki enn haft tilætluð áhrif.
lengsta og harðast árásin sem
þeir hafa enn gert.
Bretar segja sprengjurnar hafa
skollið á iðnstofnanir mest-
megnis, og gert væntanlega mik-
inn usla, en Þjóðverjar segja þær
hafa fallið hingað og þangað á
íbúðir sem óþolandi sé og ollað
manntjóni.
Þýzkaland brauðlaust
Það er skortur í Þýzkalandi á
ýmsum matvörum, en verst er
útlitið með brauðforðann.
Vara til brauðgerðar, er ekki
einungis skömtuð og skorin við
neglur sér í löndunum, sem Þjóð-
verjar hafa sigrað, heldur einnig
heima fyrir.
Kornforða Ungverjalands, sem
ítalía hefir notið góðs af, hefir
Hitler nú allan tekið.
Togleður er svo lítið nú orðið
í Þýzkalandi, að það er bannað
að nota það í hringi á hjólhesta.
Gasolía er ekki einungis
skömtuð í Þýzkalandi, heldur
einnig í Hollandi.
Frakkar eru að verða í vand-
ræðum með að ná saman nógu
miklu fé til þess að fæða setu-
liðið þýzka í Frakklandi og
gjalda því kaup. Það kostar
Frakka 450 miljón fránka á dag.
Þjóðverjar halda enn um tveim
miljón Frökkum í fangelsi; leið-
ir af því manneklu, svo að mörg
nauðsynja fyrirtæki verða þess-
vegna að bíða.
FREGNSAFN
Lengsta flugárásin
á Berlín í gær
Bretar héldu Berlínar-búum
í öryggisskýlum sínum í fimm
klukkustundir samfleytt í gær
(á þriðjudag). Er það* ein
Blaðið “London Times” heldur
fram, að samningar Japana, Þjóð-
verja og ítala, séu beinlínis kinn-
hestur á Sovét-Rússland. Að
útiloka það frá þeim samning-
um, sé fyrsta sporið, að gera
það að óvini einræðisríkjanna.
* * *
Þrír nazista fulgbátar voru
eltir af brezku flugfari í gær
við austurströnd Englands. —
Þýzkzu flugförin flugu hvert á
eftir öðru. Alt í einu er fyrsta
flugfarið skotið niður af þýzka
flugfarinu sem næst því var. —
Hvernig á því stóð, vita menn
ekki. Það er hugsanlegt að
svona mikið fát hafi verið á
flugmönnunum er skutu.
* * *
Konunglega nefndin, sem
rannsakaði kærur, er bornar voru
á lögreglu þessa bæjar, af John
Petley, bæjarráðsmanni, á s. 1.
vori, hefir lokið starfi og fundið
lögregluna saklausa af áburðin-
um og yfirmann hennar og aðra
er fyrir sök voru bornir, heið-
virða í allri sinni breytni og
framkomu.
* * *
Laugardagsskóli Þjóðræknis-
félagsins hóf starf sitt s. 1. laug-
ardag, í J. B. skóla. Séra Rún-
ólfur Marteinsson setti skólann
með stuttri ræðu. Mrs. H. Dan-
íelsson, ein af kerlnurunum, tal-
aði og nokkur orð til barnanna.
Eftir það tók skólinn til starfa.
Alls sóttu hann 54 börn fyrsta
daginn. Gera kennararnir sér
von um góða'aðsókn að skólan-
um á þessum vetri; þeir urðu
varir áhuga hjá börnunum, sem
þeim finst góðu spá um líf og
fjör í skólanum á þessu kenslu-
ári sem í hönd fer.
Séra Rúnólfi, sem undanfarin
ár hefir kent á skólanum, en á
þessu ári getur ekki sint því,
þökkuðu bæði kennarar og börn
hlýlega vel unnið starf í þágu
lau gardagsskólans.
Patrick Murphy skýrir mynd-
un gufu á þessa leið: “Það er
vatni sem er brjálað úr hita”.