Heimskringla - 09.10.1940, Síða 3

WINNIPEG, 9. OKT. 1940
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
ABRAHAM LINCOLN
Eftir Náttfara
Framh.
En hvernig hafðist Mary við.
Reið var hún, það var svo sem
auðvitað. Líklega hefir hún
grátið, en kannske meir af
gremju en sársauka. Lincoln
var vandræða maður — sízt
bar því að neita — en hún sá
líka hæfileika hans og vinsæld-
ir. Þrátt fyrir álpaháttinn,
í ýmsum greinum, hafði hún
aldrei séð líklegra forsetaefni.
Það dugaði nú ekki að vera of-
reiður til lengdar þegar um til-
völdustu tækifærin er að ræða.
Það reyndist frú Simion Fran-
cis engin ofraun að sætta þau
Mary og Abraham. Mary flaug
upp í faðminn á honum og
kysti hann ofur blítt svo Lin-
coln var öllum lokið — þau
voru harðtrúlofuð í annað sinn.
1 þessu síðara tilhugalífi
flæktist Lincoln inn í undar-
legt, afglapa æfintýri er kast-
aði skugga á hann um hríð.
Þetta var eitt af þessum örfáu
afvegaleiðslum sem verða á
lifsleið mikilmenna og sýna að
jafnvel mestu mæringarnir eru
aldrei alfullkomnir; breyskir
inn við beinið eins og við hinir.
Skal nú frómt frá segja. Toll-
heimtumaðurinn Shields var
hinn mesti þrjótur og líklega
þessvegna þingmaður, því al-
þýðan hefir það til siðs að
kjósa kvalarana fyrir fulltrúa
sína stundum. Nú taka þrí-
menningar, Abraham Lincoln,
Mary Todd og frú Francis að
gera sér það til gamans að
skrifa skens um þennan ná-
unga, í blaðagreinum undir
dularnafni. Hann komst að því
að Lincoln var við þetta rið-
inn og hér sannast, sem oftar
að af sannleikanum verður
hver sárreiðastur. Hann skor-
ar Lincoln á Hólm. Lincoln
varð við þessari áskorun og
skildu þeir heyja hólmgöng-
una í hólma nokkrum á tilsett-
um tíma. Þessvegna var þessi
staður valinn að hann lá í
miðju fljóti milli tveggja ríkja,
en hólmgöngur voru bannaðar
að lögum. Einn af félögum
Lincolns lýsir þessu flani á
þessa leið:
“Þar sem á Lincoln var skor-
að skyldi hann velja vopnin og
kaus hann sverð og fer nú til
stefnunnar búinn brandi. Við
róum nú út í hólmann um dag-
renningu og var Lincoln hinn
kátasti og sagð sögur. Ein var
af Iranum Mat Miller, og hljóð-
ar þannig:
Þegar Mangi var kvaddur í
herinn fylgir kærastan honum
á leið og eggjar hann ákaft til
frækilegrar framgöngu, sagð-
ist vona að hann kæmi til baka
sem frægur kappi eða bleikur
nár að öðrum kosti. Þetta
þótti Manga ofmæli og spurði
hvert hún gæti nú ekki orðað
það þannig: Annað hvort sigur-
sæl hetja eða særður dálítið.
Sumir af félögum Lincolns
fóru yfir um fljótið til fundar
við óvinina en Abraham situr á
trjábol og hefir það sér til
gamans að slæma sverðinu á
laufin til að reyna eggina.
Enga æðru var á honum að sjá,
en þetta er svo ólíkt Lincoln
að sitja þarna búinn til bar-
daga að við getum næstum
því ekki trúað að þetta sé
sjálfur hann; að hann hafi
nokkru sinni lotið svo lágt að
skrifa níðgrein undir dulnafni
°g ætla svo að útkljá þessa
deilu með vopna ati. Þetta
bendir á svo villumannslegan
hátt að ótrúlegt virðist að ann-
að eins geti hent eins siðferð-
islega þroskaðan mann.
Sem unglingur var eg haldin
nf ennþá fleiri villum en nú.
Ein af þeim var trúin á það
Sem almennigur kallar heil-
steypta menn. Þess var þá
krafist af skáldunum að þeir
sköpuðu heilsteypta persónu-
gerfinga, þ. e. a. s. menn, sem
væru ávalt sjálfum sér sam-
kvæmir. Svo þegar eg tók að
lesa útlenda snillinga, og þó
einkum þá frönsku og rúss-
nesku, sem að mínu viti taka
öðrum fram, svo sem þeir: Zola,
Balzac, Loti, Doudet, Chekhov,
Turgenief, Tolstoy, Destoyev-
sky og Gorky, kom það i ljós
að þessir höfundar framleiða
margskiftar persónur þar sem
heimska og mannvit, kostir og
ókostir, tilfinningaórar og
staðföst íhugun vega tíðum
salt. Mjótt er mundangshófið
og jafnvel afbragðs maðurinn
verður sér stundum til van-
virðu, missir á augnablikinu
stjórn á sjálfum sér, slakar um
stund á árvekninni og niður-
stígur til hinna lægri mannlífs-
sviða. En þessi er munurinn á
honum og hinum lítilsigldari
bræðrum hans, að hann rís frá
þessu falli með meiri og sterk-
ari ákvörðun til að ná full-
komnum sigri yfir sjálfum sér,
þar sem aðrir taka að afsaka
sig og gera lítið úr sínum yfir-
sjónum.
Okkur er gjarnt að kenna
öðrum um afglöp vina vorra,
og ákærum aðra þá oft rang-
lega. Það er engan vegin víst
að Mary Todd hafi átt nokk-
urn þátt í þessu flani en benda
mætti þó á að einvígi tíðkuð-
ust nokkuð alment í Suðurríkj-
unum og sá þótti heigull er
skaut sér undan hólmgöngu.
Þegar þetta varð voru þau
Mary og Abraham ný trúlofuð,
í annað sinn, og því ekki als-
kostar ólíklegt að hún hafi
haft talsvert vald yfir honum.
Ekkert varð af einvíginu,
sem betur fór, heldur sæst á
málið. Lincoln skrifaði undir
nokkurskonar yfirlýsing þess
efnis að hann hafi í raun og
veru ekki meint hvað hann
sagði. Frumhlaupið var samt
báðum til skammar, eins og
dagblaðið í Alton-borg orðar
það. Þar sem báðir voru þing-
menn bar þeim skylda til að
gefa öðrum fyrirmynd í lög-
hlýðni.
Menn spurðu Lincoln hvað
hann hefði ætlað sér, ef til ein-
vígis hefði komið. “Eg ætlaði
að verja mig án þess að vinna
honum mikið grand”, var svar-
ið. Shields var aftur S móti
bent á að Lincoln væri maður
svo armlangur að hann gæti
hæglega náð til hans með
sverðinu, án þess að setja sig
í höggfæri. Þessi athugasemd
mun hafa gert hann sáttfúsari.
Ekki lét Lincoln sér allbrátt
um giftinguna og vék henni á
frest. Þar kom að Mary tók
að leiðast þóf þetta. Eitt sinn
kysti hún Abraham undur
blítt og hvíslar: “Á morgun
væri nú ráð að gifta sig.” Lin-
coln hafði engar mótbárur á
reiðum höndum svo brúðkaup-
ið var ákveðið. Mary átti
systir í Springfield og vildi hún
gera veizluna góða en hafði lít-
inn tíma til viðbúnaðar. Að
kveldi þessa dags tók Lincoln
að búa sig til brúðkaupsins en
einn af vistmönnunum á gisti-
húsinu þótti hann vanda bún-
ing sinn venju fremur og spyr
hvert nú skuli haldið: “Til hel-
vítis býst eg við”, svarar Lin-
coln, svo víst hefir i honum
verið nokkur kvíði. En nú
lét hann samt ekki á sér standa
og þau urðu hjón, Mary Todd
af heldra fólki komin og Abra-
ham Lincoln, sonur alþýðunn-
ar. Eg hefi orðið svo frægur
að sjá brúðkaups kjólinn henn-
ar frú Lincoln, Ijósgulan silki-
kjól og alls ekkert slitinn. 1
honum er dálítill blettur og
sagt að Lincoln hafi ollað hon-
um með því að hella niður
súkkulaði. Eftir þessu fati að
dæma hefir Mary verið mjög
lítill kvenmaður, bæði lág og
grönn, að minsta kosti á þeim
árum. Daginn eftir giftinguna
skrifar hann vini sínum og
kvaðst nú kvæntur sér sjálfum
til stór undrunar (to my pro-
found wonderment).
Skömmu síðar festa þau
kaup í húsi er jafnan síðar var
heimili þeirra meðan þau
dvöldu í Springfield. Það var
allveglegt, tvílyft timburhús
og myndi hæglega rúma tíu
til tólf herbergi eftir myndum
að dæma. Lítið var þar um
nútíðar þægindi; salerni utan
hús og vatnið sótt í brunn, að
minsta kosti á þeirra fyrstu
búskapar árum. Fjós var á
eigninni. Þar hýsti Lincoln hest
sinn og heimilis kúna. Hann
hirti þessar skepnur sjálfur,
þegar hann var heima alt þang-
að til hann yfirgefur Spring-
field til að gerast forseti
Bandaríkjanna.
Framh.
DÁN ARMINNING
Fimtudaginn 12. sept. andað-
ist í Langruth, Man., Mrs. Jón-
ína Guðrún Isfeld. Hún var
ættuð úr Þingeyjarsýslu á Is-
landi, fædd þar árið 1872, dótt-
ir hjónanna Friðfinns Thor-
kelssonar og Þuríðar Jónsdótt-
ur. Frá Islandi komu þau árið
1881, og áttu heima í Parry
Sound í Ontario-fylki, í Nýja-
íslandi, Argyle-bygð, og svo
við vestanvert Manitoba-vatn.
Árið 1892 giftist Jónína Einari
Eiríkssyni Isfeld frá Mjóafirði
í Suður-Múlasýslu. Hafa þau
búið 43 ár á Big Point við
Manitoba-vatn.
Þau eignuðust stóran hóp
barna, 13 alls. Af þeim eru 12
á lífi:
Mrs. Sigríður Arksey, í Lake-
side, skamt fyrir sunnan Lang-
ruth; Eiríkur, kvæntur Helgu
(Johnson) á Big Point; Aðal-
steinn í Winnipeg; Mrs. Ingi-
björg Johnson, í Langruth;
Mrs. Thuríður McNaughton í
Winnipeg; Friðfinnur, kvænt-
ur Hólmfríði (Guðmundson) á
Big Point; Mrs. Ethel Schalde-
mose í Winnipeg; Mrs. Anna
Tómasson í Langruth; og fjórir
synir í föðurgarði: Harold,
Guðjón, Victor og Lúter.
Einn bróðir hinnar látnu er
á lífi, Guðni Thorkelson á Big
Point.
Mrs. ísfeld var landnáms-
kona, gædd öllum beztu ein-
kennum íslenzkra landnáms-
kvenna í þessu landi. Ekki ein-
ungis þoldi hún margvíslegar
þrautir, heldur sigraði hún erf-
iðleikana með hugprýði, fórn-
fýsi, hyggindum, glaðlyndi og
óbifanlegri kristinni trú. Hún
var vel gefin kona, hafði yndi
af góðum bókum, og hafði náð
einstaklega góðu haldi á ensku
máli; manninum sínum var
hún hin yndislegasta aðstoð og
móðir slík, að þeir, sem bezt
þektu hana sögðu: “Ekki get eg
hugsað mér ágætari móður.”
Nokkuð á þriðja ár var hún
biluð á heilsu, þjáðíst af inn-
vortis meinsemd. Beztu lækna
var leitað en allar tilraunir
urðu árangurslausar. Hún þjáð-
ist með köflum allmikið, en
var ekki alveg rúmföst nema
þrjár síðustu vikurnar.
Hún var jarðsungin af séra
Rúnólfi Mrateinssyni, sunnu-
daginn 15. sept. Kirkjan var al-
skipuð fólki, og nokkrir stóðu.
Söngflokkur safnaðarins, und-
ir stjórn organistans, Mr. Carls
F. Líndals, var þar með fullum
krafti. Synir hinnar framliðnu
báru kistuna. Jarðað var í graf-
reit Herðubreiðarsafnaðar og
var þar, eftir beiðni hennar,
sem kvaddi, sunginn allur
sálmurinn “Alt eins og blómstr-
ið eina.”
R. M.
í breskum skóla var spurt
hvað hlutlaust land væri. Einn
nemandanna rétti upp hendina
og svaraði “Hlautlaust land er
land, sem er í hættu.”
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
NOKKRAR
TÆKIFÆRISVÍSUR
Eitt sinn var íslenzkur bóndi
hér skamt fyrir austan Wyn-
yard-bæinn sem hét Friðrik
Kristjánsson. Hann bað mig
eitt sinn er við mættumst að
gera um sig vísu. Eg var treg-
ur til þess en gerði það þó, og
er hún á þessa leið:
Friðrik þéttur fyrir er,
frónsku af ættar móti,
eins og klettur eða sker,
úrgu í sjávar róti.
Það er alls ekki neitt sér-
staklega mikið varið í þessa
vísu nema að því leyti sem hún
bregður upp réttri mannlýs-
ingu. Friðrik heitinn var einn
af þeim fastlyndu, tryggu,
gömlu og góðu Islendingum,
sem því miður eru nú óðum að
sópast burtu af yfirborði jarð-
arinnar hér á vesturheims-
storð ,en það eru örlög sem
ekki er unt að komast undan.
Islenzkur bóndi, Nikúlás
Guðmundsson að nafni, sonur
Guðmundar Guðmundssonar,
er lengi bjó á Jafnaskarði í
Stafholtstungum á Islandi, hef-
ir um alllangt skeið búið suð-
austur af bænum Wynyard. —
Það var nú fyrir nokkrum ár-
um eitt sinn að fundum okkar
bar saman, að eftirfarandi
stökur urðu til:
Tefur ei við tízkurás
tali og villu frá snúinn,
nýtur drengur Nikulás,
nægum kostum er búinn.
Hirðir manna best sinn bás
bús við störfin iðinn,
nytja bóndinn Nikulás
nýtir forna siðinn.
Vísir þessar sköpuðust fyrir
tilmæli Mr. Nikulásar að því
er eg bezt man.
Norður af Wynyard býr ís-
lenzkur bóndi. Hann heitir
Hósias Pétursson. Hann bað
mig einhverju sinni um vísu
í spaugi og læt eg hana nú
koma hér aðeins að gamni
mínu:
JOHN S. BROOKS LTD.
DUNVILLE, Ontario, Canada
MANUFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og “Sea Island Cotton”
Þér megið treysta bæði vörugæðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, Winnipeg
Umboðsmaður fyrir Manitoba, Saskatchewan og Alberta.
Eg vona að minn kæri Dóri
Halldórsson lesi enn “Heims-
krinlgu” eins og í fyrri daga
þegar við vorum nágrannar.
Einu sinni sem oftar mætti
eg Steinþóri Gunnlaugssyni, er
um nokkurt skeið átti heima í
Wynyard, hann er húsmálari
og veggfóðrari að iðn. Hann
bað mig að gera um sig vísu
og lét þess getið um leið að
hann færi oft allnærri um hvað
menn hugsuðu á hvern helst
veg sem þeir töluðu. Þá varð
þessi staka til:
Kannar sálar fylgsni flest
frekt þó tál þar geysi,
Steinþór málar manna best
múgsins skála og hreysi.
Here’s a Real
DRY
CLEANING
Einhvern tíma löngu síðan
mætti eg Gunnari heitnum
Líndal. Þá urðu þessar tvær
til:
Andans gróður ekki frýs,
örvast hróður feldur,
Gunnars ljóða lipur dís
ljúf og góð því veldur.
1 hugarrúmi hróður grær,
hjartans grunni vísan nær
þegar Gunnars gígja slær
gleði sunna ljóman fær.
Bargain
SUITS Men'9 Three-Piece
DRESSESriain. One-Piece
Að endingu vil eg láta þess
getið að þetta er aðeins gert
til að segja eitthvað íslenzk-
unni til viðhalds hér hjá oss
Vestmönnum. Lengi lifi íslenzk
tunga í Vesturheimí.
M. Ingimarsson
Men's & Ladies' .
COATS 75c
Fur-Trimmed Extra
PHONE
Hósías er heiðursmaður,
hygginn stundar búskapinn,
vina í flokki velþokkaður
virðist nokkuð íbygginn.
Eftirfarandi vísur urðu til
þegar þau heiðurshjón, Halldór
Halldórsson og kona hans
Sesselja fluttu héðan alfarin
vestur að Kyrrahafi nú fyrir
nokkrum árum síðan. Þær voru
samt ekki fluttar eða birtar
við það tækifæri og bið eg því
Dóra hér með velvirðingar á
því hve seint þær koma.
Nú er Halldór Halldórsson
héraðsmanna er þíddi “áfreð-
an”,
íslendinga einkavon
albúinn að flytja héðan.
Hann með sinni heiðurs frú
hafsins kyrra fýsir leita,
á vesturströndum byrja bú
í blómgum lundum hýrri
sveita.
Margir Dóra dá hér mest,
drengur er hann allra besti.
Honum lánið fylgi flest
og farsældin í vega nesti.
Þetta steðjar altaf að,
ef að þeir sem voru oss kærir,
flytja burt úr fornum stað
félag vort það jafnan særir.
Bót í máli samt er sú
sælli ef þeirra dagar bíða,
hinum er það huggun trú
að hafi þau við minna að
stríða.
Allar heillaóskir hér
ávalt fylgi þessum hjónum.
Alt þeim veitist lán er lér
ljós frá æðsta valdsins þjón-
um.
HITT OG ÞETTA
Hinn þekti eðlisfræðingur
Röntgen var ágætis vísinda-
maður en ekki að sama skapi
góður fyrirlesari. Hann fann
það líka sjálfur, að hann hreif
ekki hlustendurna í háskóla-
fyrirlestrum sínum, og hann
tók því með léttri gamansemi.
Eitt sinn varð Röntgen gram-
ur við nemendur sína, því hann
heyrði ekki til sjálfs sín fyrir
hávaðanum í þeim. Hann hætti
fyrirlestrinum í miðju kafi, leit
þegjandi yfir hópinn og sagði
þegar hávaðinn sljákkaði í
salnum:
“Ef að þið herrar mínir sem
talist við, reynduð að hafa jafn
hljótt og þeir ykkar sem sofið,
þá væri það mjög þægilegt
fyrir þá sem vilja hlusta.”
* * *
Pasteur var orðinn mjög
utan við sig seinustu árin sem
hann lifði. Eitt sinn var hann í
miðdegisveislu hjá tengdasyni
sínum. í eftirmat voru borin
kirsuber úr garði hans. Tók
Pasteur berin og skolaði þau
upp úr vatnsglasi vel og vand-
lega. Tengdasonurinn kom
með eitthvert gamanyrði út af
þessu, en Pasteur var ekki
seinn til svars. Hann stóð upp
og hélt langa tölu um gerla,
sem leyndust í hverju beri, og
lauk máli sínu á þessa leið:
“Þú sérð nú, tengdasonur góð-
ur, hve varkárir vér verðum að
vera. Farið að dæmi mínu og
hreinsið kirsuberin vel”. Hann
var orðinn nokkuð þur í kverk-
um af ræðuhaldinu, grípur því
vatnsglasið og tæmdi það í
einum teyg með öllum gerlun-
um í.
86 311
VÍwnfaua
Friðrik mikli (II.) Prússa-
konungur kom einhverju sinni
í klaustrið í Klevisch, er her-
togarnir þar höfðu reist, til
þess að þar skyldi syngja mess-
ur til lausnar sálum þeirra úr
hreinsunareldinum.
Konungur vék sér að gæslu-
munki í klaustrinu og spurði
með mesta alvörusvip: “Hvað
skyldi verða langt þangað til
búið verður að syngja þessa
hátignu frændur mína út úr
hreinsunareldinum ?”
Gæslumunkurinn laut kon-
ungi lotningarfullur og mælti:
“Það er ekki gott að vita fyrir
víst, en óðar og eg fæ vit-
neskju um það ofan frá himn-
um, skal eg senda yðar hátign
skýrslu um það”.
* * *
Gestgjafi einn í Danmörku
setti þessa auglýsingua í blað-
ið:
“Ef Kehl leikari, sem dvalið
hefir hjá mér í fjórtán daga,
borgar mér ekki innan tveggja
daga, þá auglýsi eg nafn hans
hér í blaðinu”.
* * *
Litla telpan: Mamma, á eg
ekki að fara með bréfið á póst-
húsið?
Móðirin: Nei, nei, góða mín.
Það er ekki hundi út sigandi.
jHann pabbi þinn getur farið.
<