Heimskringla - 27.08.1941, Blaðsíða 4

4. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 27. ÁGÚST 1941
l^ehnakrmgla
(StofnuO 1886)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsími: 86 537
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist
fyrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskifta bréf blaðinu aðlútandi sendist:
Manager J. B. SKAPTASON
853 Sargent Ave., Winnlpeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg
"Heimskringla” is published
and printed by
THE VIKING PRESS LTD.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 27. ÁGCST 1941
UM BRÉF MAGNÚSAR
SNOWFIELDS
Bréf er birt á öðrum stað í þessu
blaði frá Magnúsi bónda Snowfield í
Bismarck, Norður-Dakota. Vekur hann
máls á því, að Islendingar vestan hafs
sendi löndum sínum heima jólagjafir á
þessu ári, og gjafirnar séu hveiti. Biður
hann “Hkr.” að fylgja þessum tillögum
sínum úr hlaði; skal það með ljúfu geði
gert.
Það mun nú orðið þtið um það, að
íslendingar, austan hafs og vestan, skift-
ist á jólagjöfum. Ef til vill hefir aldr^i
verið mikið um það. En fagur siður
væri þetta. Vinabönd mundu mörg
myndast eða endurnýjast, ef á þessu
væri byrjað. Fyrir hver jól, er í ensk-
um blöðum hér ávalt greinilega frá því
skýrt, hvenær pósta verði bréf og böggla
til Englands, svo að heim verði komið
um jólin. Þeim er þetta ritar hefir ávalt
fundist nokkuð til um þetta og hefir oft
dottið í hug, hVernig á því stæði, að
þetta kæmi aldrei til mála á meðal Is-
lendinga.
Frá þessu sjónarmiði skoðað, mælir
alt með tillögum Mr. Snowfields. En þó
verður við það að kannast, að vér erum
ekki með öllu því er haldið er fram í
sambandi við tillögurnar. Að börn verði
brauðlaus á íslandi um jólin, mun, sem
betur fer ekki koma til, þó erfiðleikar
séu á flutningum að landinu. Annað en
flutninga-tálmanir kemur þar ekki til
greina. Og þær tálmanir ná eigi síður
til þessa flutnings héðan en annara. En
tillögurnar eru samt praktiskar. Það er
hagkvæmt, að lönd skiftist á vörum, sem
þau hafa hvert um sig til útflutnings.
Hér er nú mikið til af óseljanlegu hveiti.
Það er og ódýrt hér, borið saman við
verð á öðrum vörum, líkum að gildi. Að
koma því þangað, sem þess er þörf, væri
í raun réttri sjálfsagt talið og í fram-
kvæmd hrint, ef alt eða flest þjóðskipu-
legt væri ekki á afturfótunum. Eins
væri með fisk og bækur að heiman,
sem Islendingar hafa öllum meira af til
útflutnings og sem hér er eftirsótt vara,
bæði á jólum og endranær. Hvort sem
gjafir eða vöruskifti væri kallað, segir i
sjálfu sér minst til, því það skapaði
ofurlítið samstarf og með því muna land-
ar eystra og vestra dálítið lengur hvorir
eftir öðrum.
En hvernig líta nú Vestur-lslendingar
á þessar tillögur Mr. Snowfields? Ef þeim
verður sá gaumur gefinn, sem þær eiga
skilið, ætti nefnd að vera kosin til að
athuga hvernig framkvæmdum skyldi
haga. Verði þær að vettugi virtar, á Mr.
Snowfield heiður fyrir það samt skilið,
að hafa hreyft svo góðri hugmynd, þó
fyrir daufum eyrum væri flutt.
“ETIÐ GRAS”
D. B. Johnstone Wallice heitir maður
og er prófessor við Cornell háskóla. —
Hann ráðleggur mönnum að éta gras, til
þess að líkaminn fjiri ekki á mis við þau
fjörefni, sem hann þarfnast mest. Hann
flutti erindi um þetta s. 1. viku í stofnun,
sem heitir Institute of Public Affairs. 1
Englandi þar sem þurkað hey og malað
er notað sem sérstaklega heilsusamlegt
skepnufóður, hafa tilraunir verið gerðar
af mönnum, sem eru sérfræðingar í til-
búningi fæðu, er leiða í ljós að grænt
gras, sérstaklega með farið, sé ríkt af
fjörefnum, er maðurinn þurfi með, auk
vanalegra máltíða. Gras blandað hveiti-
mjöii til helminga, segir Mr. Wallice, og
notað í brauð og kökur, smakkist ágæt-
lega og sé næringarsamt. Hann segir
konuna sína hafa gert sér brauð úr grasi
svo honum sé kunnugt um þetta.
KING Á ENGLANDI
Mackenzie King, forsætisráðherra
Canada, brá sér til Englands s. 1. viku
(19. ág.). Hann býst við að vera þar í 3
vikur. Hann fór í flugvél.
Erindi hans var svipað og annara ný-
lenduráðherra, að eiga fund með Mr.
Churchill og ráðuneyti hans um stríðs-
málin og hagkvæma þátttöku Canada í
stríðinu.
Á flugstöðinni í Englandi kom þegar
til móts við forsætisráðherrann Rt. Hon.
Vincent Massey, sendiherra Canada á
Englandi.
Mr. King fór og á fund canadiska hers-
ins í Englandi. Her sá mun alls vera um
90,000 menn. Af þeim fundi fara þær
sögur, að móttökur hermannanna hafi
verið blandnar, sumir hefðu fagnað, en
aðrir látið óánægju í ljósi með blístri og
því um liku.
Menn munu spyrja hverju þetta sæti.
Blaðið Winnipeg Tribune telur hermenn-
ina á Bretlandi vilja hafast eitthvað að
og þeir muni King og Lapointe kenna um
það, að hafa ekki verið sendir neitt að
berjast. Þeir eru í landvarnarliði Breta
og hafa þar störf er mikil ábyrgð er
samfara.
Betra svar gaf Mr. King fregnritum
við þessu, er spurðu hann hvernig hann
liti á það: Hann sagði góða sportsmenn
ávalt láta skoðanir sínar i Ijósi, sinn með
hvorri hlið, þar sem þeir hefðu frelsi til
þess.
HON. JOSEPH T. THORSON
Allir Canada-menn, þeir sem nokkuð
í-eyna að fylgjast með opinberum mál-
um, kannast vel við Mr. Thorson og
hafa lengi gert. En það má óhætt segja,
að síðustu mánuðina hafi canadisk blöð
og tímarit flutt meira mál um hann,
heldur en nokkurn annan mann í land-
inu og alstaðar er um hann talað mjög
virðulega og allir virðast vel ánægðir
með það, að hann er nú einn af ráðherr-
unum í Ottawa og gegnir þar margþættu
og mjög vandasömu embætti. Það virð-
ist vel við eiga að gefa lesendum ís-
ienzkra blaða sýnishorn af því, sem
canadisk timarit hafa um hann að segja
og þvi er hér birt þýðing á grein um
hann sem er að finna í mánaðarritinu
“Canadian Business”, Montreal, júlí 1941.
Höfundurinn er Austin Cross og hefir
greinin að fyrirsögn “New Spokesman”.
Vel má segja um þýðinguna, að hún
verður “lausleg” eins og oft er komist
að orði, en reynt skal að ná aðalefni
hennar og raska því ekki. Greinin er
þá þannig:
Þessi nýi formælandi Canada, hvað
stríðsmálin snertir, hlaut Rhodes skóla-
verðlaunin 1910, er framúrskarandi vel
lærður lögfræðingur og er sonur ís-
lenzks innflytjanda. Þegar maður sér
þenna nýja formælanda þjóðar vorrar og
National War Services ráðherra, Hon.
Joseph Thorson, þar sem hann situr í
sinni fallegu skrifstofu við fágað skrif-
borð með blómskrúði frá Senator Cairine
Wilson og stöflum af bréfum og lukku-
óskaskeytum frá vinum hans, þá finst
manni að hér hafi gerst æfintýri, sem
ætti frekar heima í skáldsögum en veru-
leikanum. Og það sýnist ekki auðvelt
að gera sér grein fyrir því, að þegar
þessi maður fór fyrst að draga í málið
við móður kné þá var það ekki á máli
þessa lands, heldur á íslenzku. En áður
en vér förum lengra í þessa átt, skulum
vér athuga manninn dálítið og gera oss
grein fyrir hversvegna hann hlaut þessa
virðulegu og vandasömu stöðu.
Það sýnist vera segin saga, að því
meiri örðugleikum sem Canada-maður
mætir á leið sinni, þess betdr kemst.
hann áfram. Nám Joe Thorson á barna-
skólanum var svona eins og gerist, hann
gerði betur en sumir, en lakar en aðrir,
en það var á Manitoba College að hann
fór að skara fram úr öðru námsfólki og
það svo greinilega að honum voru veitt
Rhodes skólaverðlaunin frá Manitoba
1910. Af því leiddi það, að hann fór til
Englands og stundaði þar laganám og
lauk fullnaðarprófi 1913 og var sama
ár veitt lögmannsréttindi í London og
ári síðar í Manitoba.
Mr. Thorson kom heim /rá Englandi,
en skömmu síðar braust stríðið út og
hann gekk í herinn og fór til Englands
og síðan til Frakklands og dvaldi þar til
stríðsloka og gegndi mörgum vandasöm-
um trúnaðarstörfum í hernum.
Heim kom Mr. Thorson 1919 og fór að
stunda lögfræðisstörf í Winnipeg. Þá í
félagi með Phillipps and Scarth. Hon-
um bauðst fljótlega kennarastaða við
lagaskóla Manitoba-fylkis og hefir alt af
kent þar síðan. Hann varð líka fyrsti
skólastjóri þess skóla og hélt þeirri stöðu
í nokkur ár.
En það var ekki nóg fyrir hinn gáfaða
og framgjarna íslenzka Canadamann að
vela mikill lögmaður og góður skóla-
stjóri. Það var ekki nema eðlilegt að
þessi mikli lögfræðingur færi fljótlega
að hugsa um stjórnmál og 1926 leitaði
hann kosningu sem liberal í Winnipeg
South Centre, því kjördæmi, þar sem
hann er sjálfur fæddur, og hann var
kjörinn og tók sæti sitt á þjóðþingi
Canada. Við kosningarnar 1930 sætti
hann sömu kjörum eins og nál^ga allir
liberal frambjóðendur í Manitoba, hann
náði ekki kosningu. Réði hann þá strax
við sig, að við næstu kosningu skyldi
hann verða frambjóðandi í Selkirk-kjör-
dæmi, þar sem svo margt landa hans
eiga heima. Hann vann kosningarnar
1935. Hann var líka endurkosinn í Sel-
kirk kjördæmi 1940. Fyrir kosningarn-
ar 1935 hafði Mr. Thorson lært mál
úkraníumanna og gat talað við þá á
þeirra eigin máli og vann með því fjölda
atkvæða. Þeir eru fjölmennir í þessu
kjördæmi.
Þingið er ekki bara staður þar sem þú
situr og hugsar um hvað muni koma sér
best í þínu eigin kjördæmi og hlusta á
það sem flokkssmalinn (whip) segir þér.
Það er í þingnefndunum sem þing-
maðurinn er metinn og veginn. Mr.
Thorson brosir enn þegar minst er á
fyrstu þingnefndia þar sem hann var
formaður. Hún hafði það hlutverk, að
ákveða laun dómara. Fyrir lögmann
sýnist þetta ekki óaðgengilegt verk.
Þegar Mr. Thorson kom aftur til Ot-
tawa 1935, hafði Mr. King þegar ákveðið
að hæfileikar þessa mikla lögfræðings
skyldu verða notaðir þegar tækifæri
gæfist til þess. Þessvegna var það, að
hann var sendur til að mæta á fundi
þjóðabandalagsins 1938. Þingmaðurinn
frá Selkirk minnist þess hálf gremju-
lega, að hann var á heimleið, staddur í
London þegar Munich samningarnir voru
undirritaðir.
Fleiri trúnaðar verkefni hafa fallið í
hans hlut og á þessu ári var hann for-
maður þeirrar nefndar sem stríðskostn-
aðinn hafði með höndum. Það er mál sem
mestum ágreiningi hefir valdið á síðasta
þingi. Mr. King valdi hann til þess af
því hann taldi nauðsynlegt að til þess
væri valin sérstaklega vel hæfur maður,
að fara með þetta vandasama mál.
Það þarf naumast að taka það fram,
að Joe Thorson var ekki valinn til að
gegna þessu þýðingarmikla ráðherra-
embætti vegna þess, að hann hefir nú
verið þingmaður æði lengi, eftir því sem
gengur og gerist, og ætti því máske
skilið að komast í ráðherra stöðu. Langt.
frá. Eitt af því sem þess er valdandi að
Mr. King hefir verið forsætisráðherra i
nálega tvo áratugi er það hve vel honum
hefir tekist að velja vel hæfa menn í
vandasamar stöður. Enn hefir Mr. King
fylgt sömu reglu, að velja hæfasta mann-
inn, og því var það að hann í þetta sinn
valdi innflytjanda soninn, Joe Thorson.
Fyrst er nú það, að Joe Thorson er
hinn viðkynnilegasti maður. Hann er
þjóðræðismaður út í yztu æsar. Gáfna-
far hans er þannig, að hann er afar
fljótur að sjá og skilja hvað sem fyrir
kemur. Hann sér það sem í vændum er,
meðan það enn er svo f jarlægt, að meðal
greindir menn hafa enga hugmynd um
það. Að visu sannar nú ekki alt þetta að
hann verði góður talsmaður þjóðarinnar
hvað stríðsmálin snertir. I raun og veru
veit enginn með vissu hvað til þess þarf
að standa vel í þeirri stöðu sem hér er
um að ræða. Hér koma ekki gamlar
fyrirmyndir að haldi. Hér er um nokk-
urskonar nýtt landnám að ræða og þar
virðist Joe Thorson vera á réttpm stað.
Nú skulum við ofurlítið athuga hvað
það er sem hann tókst á hendur með
ráðherra embættinu, snemma í júní. Það
er fjórþætt: 1. Hreyfimyndadeildin, 2.
Ferðamannadeildin, 3. Útvarpið, 4. Að
vera formælandi stjórnarinnar hvað
stríðsmálin snertir. Fyrstu tveir liðirnir
þurfa ekki skýringar. Hvað útvarpið
snertir, þá veit enginn enn hvernig Mr.
Thorson hugsar sér að nota það í þarfir
stríðsmálanna, en talið er að Canada
hafi ekki nema rétt byrjað að nota út-
varpið í þessa átt. Nú er það Mr. Thor-
sons verk, að sjá til að það sé notað til
til hins ítrasta. Þá er fjórða
atriðið, að kunngera og skýra
þátttöku Canada í stríðinu. —
Stjórnin er að gera miklu meira
í þá átt, heldur en fólkið veit
um og gerir sér grein fyrir og
það fer stundum að hugsa að
hér sé um mikla vanrækslu að
ÞJÓÐRÆKNI OG
ÞJÓÐRÆKT
Eftir próf. Richard Beck
I.
Á nýafstaðinni fyrirlestra-
ferð minni víðsvegar um bygð-
ræða. Þegar almenmgsalitið . f . ......
f * * f U' * ir Islendinga í landi her, sem
fer að verða of havaðasamt um f . ......
. . farin var obemlims og jafnvel
þessi mal og mostoðubloðin * .
halda því fram, aS í Ottawa aé °ð,f«a ma be.nl.nis, , þarf,r
aðuerðalítil stiórn bá fer ein- ÞJoðræknismala vorra og fe-
aðgerðalitil stjorn þa ter ein lagsmá]a kom Þjóðræknisfé.
hver raðherranna til og skynr , J , ,
, - * lagið að vonum oft til tals í
fra þvi hvað gert se og verður *
" . . , , . , , * umræðum minum við menn og
folkið þa alveg hissa þegar það , . . .... _ A &
f * •* u * + konur a ymsum stoðum. Get eg
eigi sannara sagt, en að fólki
fær að vita hvað mikið er gert
og hve vel stríðsmálum Can- . ,. , ... ,
j .* ., , , hafi yfirleitt legið mjog gott
ada miðar afram og hve vel +., £., . , , , .
orð til félagsins, og fæ eg ekki
betur séð, en að skilningur al-
, , . , . , mennings á starfi þess og gildi
- ...tn- -nt.'. . rn,.____ fari vaxandi og goðhugur í
þess garð að sama skapi. Er
það ritað með fullri vitund um
það, að félagið nær ekki, þrátt
, ,, _ . , , ,fyrir vaxandi vinsældir, til eins
heldur svo að segja daglega. I + , .,
J___margra fslendinga og æskilegt
gengur. En stjórnin gefur ekki
þessar upplýsingar nema ein-
a milli. Nú á Mr. Thorson að
fræða fólkið um aðgerðir
stjórnarinnar í strðsmálunum,
ekki bara einstaka sinnum
Stríðið er hans framboðsvara.
Að endingu fáein orð um
sjálfan manninn. Hann klæðir
sig stundum eins og bezt má
vera. Dagin sem eg sá hann
voru skórnir hans ekki eins
gljáandi eins og þeir hefðu get-
væri.
En í ljósi þess aukna skiln-
i ings, sem eg varð, á ferðum
mínum, var við hjá almenningi
á starfi og stefnu Þjóðræknis-
| félagsins, kom mér það æði
; kynlega fyrir sjónir að sjá það
að verið og fötin voru ekki sér- _
, , * u'i u- gefið í skyn opmberlega, að
lega vel pressuð, halsbindið |6o* ^
ekkert sérlega fallegt og skyrt-
iþað væri, ef til vill, einhverj-
um sérstökum takmörkum
sett, hverjir mættu gerast fé-
lagar í Þjóðræknisfélaginu. —
Þeim misskilningi skal einu
sinni fyrir alt vísað á bug, því
að dyr félagsins hafa frá fyrstu
tíð staðið opnar hverjum þeim,
án tillits til stöðu, stéttar eða
hæfileika, sem stuðla vill að
starfi þess með því að gerast
þar félagi. Svo er það enn. Fé-
lagið vill ná til seni allra flestra
ekki eins vandur að því hvern-
ig hann klæðist eins og þeir
Hon. Norman McLarty og Hon.
James MacKinnon, sem er tal-
inn bezt klæddi maðurinn *í
stjórnarráðinu. Eins og einn
annar mikill prófessor, Oscar
Douglas Skelton, þá .notar Joe
Thorson fötin til að hylja lík-
ama sinn, en ekki til að skreyta
hann. Og það er vafasamt, að
, ,, , . ., .* ilslendinga, og þessvegna hefir
þetta auka “tikall” geri mikið i .. 6 6 H ,6ÍC.ÍC
r , , ... _ * langtimum saman staðið aug-
i þa att að umbæta klæðnað r , .,
hremrr fro í iclnn7L'ii tnlm.
hans.
Það er gaman að hitta Joe
Thorson seint að kveldi í
Bowles Lunch, þar sem hann
kemur oft og fær sér eitthvert
léttmeti og mjólkurglas áður
en hann fer í rúmið. Það er
ekki vandræði að ná þar tali af
honum og ef þú hefir eitthvað
að segja, sem er skemtilegt,
eða honum þykir nokkru
skifta, þá er hann vel til með að
fresta því að fara í rúmið og
lýsing frá því í íslenzku viku-
blöðunum og birtist hún enn
vikulega í öðru þeirra. Sann-
leikurinninn er sá, að þeir, sem
hafa haft og hafa með höndum
stjórn félagsins, harma það
stórum, að fjöldi íslendinga,
sem ættu að vera félagsmenn
og leggja góðu máli lið, standa
enn utan vébanda þess. Fram-
angreind skýring er hér gerð
til þess, að þeir, sem í fjarlægð
búa og ekki eru málum félags-
ins kunnugir, láti eigi kasta.
tala við þig langt fram á nótt. ryki j augu gér j þegsu gam
Þegar eg sá hann seinast lék banfjj.
bros um varir hans og andlit.
Bros hans minnir mann í svip-
inn á Beaverbrook. Hann lét
gleði sína í ljós yfir því að Hon.
Senator Cairine Wilson hafði
Hinsvegar leikur núverandi
stjórnarnefnd mjög hugur á að
færa út kvíar félagsins, og nýt-
ur hún í því efni liðsemdar
góðra manna og kvenna viða
sent honum stóran blómavönd,um kygðir vorar. Þannig hefir
j úr hennar eigin blómagarði. j séra Albert E. Kristjánsson, í
Krúnublöðin voru farin að Blaine, Washington, góðfúslega
I falla af, en hann hafði reynt tekið við umboði frá félags-
| að halda þeim lifandi meðan stjórninni til þess að vinna að
| hægt var. Á skrifborðinu hans útbreiðslumálum þess i ná-
; voru heilir hlaðar af lukkuóska
skeytum og bréfum. Eina á-
grenni sínu og annarsstaðar á
þeim slóðum á Vesturströnd-
stæðan fyrir því að síminn j inni. Geta menn því snúið sér
I hringdi ekki mjög oft var sú, j til hans með fyrirspurnir, en
1 að fáir vissu þá hvar hann var | hann er málum félagsins og
að finna. Menn vissu ekki að stefnu gagnkunnugur, þar sem
hann var í fallegri byggingu úr, hann er fyrverandi forseti
l Tyndall-steini, sem hafði kom- þess.
, ið alla leið frá hans eigin fylki,
iManitoba. Það var víst góður
, hálftimi sem eg varð að bíða
| eftir að ná tali af honum, það j um varðveislu íslenzkra menn-
j voru svo margir þingmenn sem ingarerfða í landi hér, hlýtur
! sátu um hann til að tala við að Vera það ljóst, hversu miklu
II.
Öllum, sem hugsa alvarlega
hann um eitt og annað.
Nú er hann einn af ráðherr-
unum og það er ekki friðvæn-
i leg stað*^- F. J. þýddi
Bœkur til sölu á Heimskringlu
Endurminningar, 1. og II.
hefti, alls 608 blaðsíður, eftir
Friðrik Guðmundsson. Verð
upphaflega $2.50, báðar bæk-
urnar; nú $1.00.
Hetjusögur Norðurlanda, um
200 blaðsíður að stærð, eftir
Jacob A. Riss. Islenzkað hefir
Dr. Rögnvaldur Pétursson. —
Verð 35c.
Upplag þessara bóka er litið.
Þeir sem eignast vilja þær,
ættu því að snúa sér sem fyrst
til ráðsmanns Hkr.
varðar afstaða hinnar yngri
kynslóðar vorrar til þeirra
mála. Var þvi eðlilegt, að
viðhorf hennar við þeim mál-
um kæmi til athugunar í um-
ræðum mínum við ýmsa um
þjóðræknismálin. Er það
vafalaust einhuga ósk þeirra,
sem þau mál bera fyrir brjósti,
að kappkosta af fremsta megni,
að kenna börnum vorum og
lunglingum íslenzkt mál, og
hafa það um hönd á samkom-
um, hvar sem því verður við
komið. Er það rétt stefna og
holl. En það er bæði viska og
haésýni að horfast í augu við
staðreýndir, enda þótt þær
kunni ekki að vera manni að
skapi. Vil eg um þá hliðina á
þessum málum leyfa mér að