Heimskringla - 24.09.1941, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 24. SEPT. 1941
FERÐ MÍN TIL SASKAT-
CHEWAN OG ALBERTA
Eftir Jónas Pálsson
Framh.
II.
inu og borgaði það refjalaust,
og eftir það var hótelhaldarinn
síbrosandi og hinn elskulegasti
við mig.
Eg fór nú að leita að bíl-
stöðvum, og fann eg þær fljót-
lega. Eg spurðist fyrir um
verð á keyrslu til Leslie, og
virtust þeir allir vilja fá jafn
mikið fyrir þessar 50 mílur,
T estin þaut áfram, með geysi
hraða. Eg reyndi, eftir
megni að veita því eftirtekt,
sem fyrir augun bar,- en brátt' eins og eg hafði borgað fyrir
komst eg að þeirri niðurstöðu, 14 hundruð mílur frá New
að best væri fyrir mig að gera ! Westminster til Raymore, og
tilraun til þess að ná smávægi-: þótti mér það nokkuð stíft. En
legu heildar yfirliti af fegurð
og fjölbreytileik fjallanna. —
Slíkt yfirlit eða skyndimynd
gæti auðvitað aðeins orðið til
gagns og skemtunar fyrir sjálf-
an mig, en öðrum yrði hún ekki
boðleg, sökum óskírleika. —
Fjöllin komu þjótandi á móti
okkur, með tryllingslegu æði,
eins og væru þau ákveðin í því,
að gera árás á hina síorgandi
svörtu þúst okkar, sem mjak-
aðist áfram í mörgum hlykkj-
um eftir veginum. En sú svarta
nú varð eg fyrir happi, einhver
sem eg ekkert þekti klappaði
mér á öxlina, og sagðist skyldi
gefa mér góð ráð í sambandi
við för mína til Leslie, ef eg
gæfi sér “drykk”. Eg tók þessu
fegins hendi, og fórum við til
hótelsins þar sem eg hafði áður
verið. Eg sagði manninum að
velja það sem hann fýsti, og
grunur minn er, að hann hafi
valið það, sem einhver styrkur
var í. Eg bauð manninúm ann-
an “drykk”, og var það vel
brunaði áfram eftir brautinni, Þegið. Eg beið svo fáeinar
og lét sem hún sæi ekki óðagot, mínútur eftir því að mjöðurinn
fjallanna, þar til hún hafði unn-1 gerði manninn nægilega vit-
ið fullan sigur á þeim öllum, og j lausan til þess. að eg gæti
það svo, að hún hefði átt skilið , trevst honum til að gefa mér
að fá “V” á krúnuna. En þó eg holl ráð. og segja mér satt.
væri snortinn af fegurð og
tíguleik fjallanna, var eg sann-
arlega ekki hrifinn af fólkinu,
sem þar bjó, því þetta virtust
vera hinar mestu penginga
sálir. Hvar sem stansað var,
til þess að láta reiðskjótana
kasta mæðinni, og gefa þeim að
drekka, þutu allir til næsta
bæjar til þess að fá sér góð-
gerðir, sem ávalt voru á reið-
um höndum, en viti menn alt
Þetta reyndist óska ráð. Hann
sagðist geta vísað mér á mann,
sem mvndi kevra mig til Wyn-
yard, sem væri 28 mílur, fyrir
minna en helming af þvi, sem
hinir vildu fá til Leslie, og svo
skyldi eg taka boss frá Wyn-
yard til Leslie það sama kveld,
og með þessu sparaði eg mér 6
dollara. Þetta reyndist rétt,
og gekk eg að því. Við geng-
um á fund bílstjórans, og fór
TIL ISLANDS
Kvœði flutt 6 miðsumarsmóti íslendinga að
Blaine, Wash.. 27. júlí. 1941
varð að borgast, og það út í | alt að óskum og lögðum við af
hönd, engin umlíðun, hvað þá j stað að fáum mínútum liðnum.
Þótt vísindin segðu að ættjarðarást
Sé afsprengi tvísýnna hvata,
Er eigi þar veldi sem víðsýnið brást,
Og vekji menn loks til að hata;
Og eins þó að henni svo tíðum sé tamt,
Sem tungunni, að rata út í öfgar,
Þá nærist hún bezt á þeim sannleika samt,
Er syndina á endanum göfgar.
Eg veit ekki hvort það er yzt eða inst,
Sem andlega víðsýnið rýrir;
Því ímynd hins stærsta í frumunni finst
Og fleira, sem smásjáin skýrir.
Sá andi, sem vaknar, ei unir við hálft,
Hann á ekki lengur þar heima.
Og óðum mun rætast að innsýnið sjálft
Er útleið til víðari geima.
Því hver, sem að lærir sig sjálfan að sjá,
1 sannleikans ljósinu skæra,
Hann kemst inn á vitsmuna vegina þá,
Sem víðsýnið heim til hans færa.
Og þá fer hann loksins að horfa út um heim,
Á hina, sem eins voru að stríða,
Og hlýnar í anda við hlutdeild í þeim
Og hugsjónum komandi tíða.
Eg lái því engum þótt ættjörðin hans
Sé útlagans vordrauma-Iíki,
Og hugurinn, einförum, leiti þess lands,
Sem lifir í minninga-ríki.
Og hver, sem að íslenzkan afruna hlaut,
Þótt útlendis verði hann að hjara,
Hann á sér í hjarta það háfjalla-skraut,
Sem hlýtur um eilífð að vara.
P. B.
að hægt væri að byrja reikning
svo út-tektin yrði skrifuð nið-
ur. Ef einhver vill kalla þetta
gestrisni, þá er eg ekki með.
Eg var nú farinn að fylgjast
með fjöldanum, og þar með
Mér líkaði mjög vel við bilinn,
enda mun hann hafa verið al-
veg sérstakur i sinni röð. Hann
var allur eitt blásturshorn og
veitti því öllum mönnum og
skepnum fvlsta tækifæri
var eg búinn að fá nægju mína
af að sjá bullsjóða upp úr biln-
um, svo klukkutímum skifti,
þó ekki syði upp úr bilstjóran-
um líka. Við komumst til
Wynyard eftir 5’/2 kl.tíma, og
má segja að það hafi verið vel
af sér vikið, því 28 milur er
löng leið. Eg borgaði mannin-
um samkvæmt gerðum samn-
til! ingi, og skildum við, sem bestu
vinir, hann bauð mér að leita
til sín aftur, ef eg þyrfti að
búinn að rjúfa loforð mitt umjbess að forða lífi sínu, áður en
það, að sitja hreyfingarlaus' við komum í V> mílu nálægð.
alla leiðina til Raymore, Sask. ,Þessum stórmerkilega bíl á eg|skreppa eitthvað fljótlega, og
En eg verð að biðja ykkur,! hað að þakka. að mér gafst Þakkaði eg það.
lesendur góðir, að halda þessujkestur á að sjá, hve frámuna-
leyndu, því síður vldi eg að það jle^a hestarnir og kýrnar í Sask.
kæmist til konunnar minnar. geta tekið rösklega til fótanna.
Alt gekk nú sinn-vana gang, og
í Wynyard var eg alveg ó-
kunnugur, hafði aldrei komið
þar fyr. Bjóst eg því við að
ráfa þar um bæinn, þar til
Leslie bossið kæmi. En alt í
einu rakst eg þar á góðvin
minn, séra H. E. Johnson, og
var eg þeim fundi feginn. Hann
Nú er að segja frá ferð okk-
ekkert gerðist sögulegt, þar til j ar, hún gekk ágætlega fyrstu
miðja vega milli Edmonton ogj5 milurnar, en þá fór að bull
Saskatoon, en þar uppgafst; sjóða í bílnum, og við það jókst
fremsta hrossið, svo við urðum 1 raddmagn hans að miklum
að bíða þar 5M> klukkustund, mun. Urðum við nú að stansa, j tók mér tveim höndum, eins og
og oft hefi eg lifað skemtilegri, en bílstjórinn fór til næsta bæj-, búast mátti við af honum, og á
stundir en þær. Loksins erum ar að fá vatn, en á meðan bíl- hans vegum var eg, þar til
við komin til Raymore, og þar stjórinn var i burtu, varð eg . bossið kom. Séra Halldór bauð
var eg affermdur, samkvæmt þess var, að eg hafði skilið ^mér til kveldmáltiðar og brut-
samningi við konuna, eins og eftir allan farangur minn á um við báðir brauðið. Máltíðin
áður er getið. Þetta skeði kl. j hótelinu. [ var ágæt, og að henni endaðri
10y2 að morgni. Eg var stór j Snérurn við því aftur, en bíl- j sá eg að séra Halldór og for-
stoltur af sjálfum mér, hvað alt jstjórinn tilkynti mér að eg yrði ,stöðukonan gengu að peninga-
hefði gengið ákjósanlega. Eg að bæta tveimur dollurum við [skáp, en eg hélt mig, sem lengst
hið umsamda verð, og sam-ií burtu þaðan, því eg mundi
þykti eg það. Lögðum við nú'eftir málshættinum: “Engin er
af stað í annað sinn frá Ray- (kendur þar, sem hann kemur
more og komustum við aldrei ,ekki”, enda komst eg burt, án
lengra en 2—3 mílur þar til | bess að borga “cent”. Séra
hafði aðeins tínt þrisvar sinn-
um peningunum, sem mér voru
gefnir, og hinu draslinu eitt-
hvað 5 sinnum, en gott fólk
kom því ávalt til skila.
Nú fór eg að spyrjast fyrir
um ferðina til Leslie, og var
mér sagt að “bossið” væri ný
farið þangað, og yrði eg þvi að
bíða þarna til næsta morguns.
Þetta fanst mér alveg óþolandi,
og drattaðist að hóteli, sem
blasti við frá stöðinni. Hótels-
haldarinn tók mér vel, því
hann bjóst við að eg myndi í-
lengjast þar til næsta dags. Eg
fékk mér nú að borða á hótel- af mér vinfengi mannsins; enda
sauð upp úr bílnum, og gekk
það þannig alla leiðina til Wyn-
yard. Aldrei leiddist mér samt
á þessari leið, þvi bílstj. var
bráð skýr og gallharður sósíal-
isti, og fór því vel á með okkur.
En þegar hann talaði um trú-
mál, varð eg alt í einu svo mik-
ill “diplómat” að eg skildi ekki
í neinu, sem eg var sjálfur að
segja, því eg vildi ekki brjóta
John S. Brooks Limited
DUNVILLE. Ontario, Canada
MANUFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og “Sea Island Cotton”
Þér megið treysta bœði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
L
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, Winnipeg
Umboðsmaður fyrir Manitoba, Saskatchewan og Alberta
Halldór var með mér þar til
bossið kom, sem heita mátti að
kæmi á tilteknum tima, aðeins
tveimur og hálfum klukku-
stundum seint. Kunnugur
maður sagði mér, að eg hefði
verið undur heppinn með boss-
ið, því það hefði verið óvana-
lega stundvist í þetta sinn.
Ferðin til Leslie gekk vel,
bræðurnir Þorsteinn og Páll
Guðmundssynir frá Rjúpnafelli
í Vopnafirði voru á stöðinni.
Um viðtökur þarf eg ekki að
tala. Við keyrðum í bíl Páls
heim til Þorsteins, þar sem mér
var búinn verustaður, nú leið
mér vel, því takmarkinu var
Það er ekki auðvelt að skrifa
um fólk, sem tekur manni eins
og væri það bræður manns og
systur, eins og átti sér stað
með mig í þessari ferð. En
mikið langar mig til þess, að
eg gæti sagt satt og rétt frá
hlutunum, eins og þeir koma
mér fyrir sjónir, án skjalls og
skrums eða lasts. En ef eg
þekki mig rétt, er eg miklu lík-
legri til þess, að borga gott
með illu, heldur en til hins að
borga gott með ofgóðu.
Eins og við öll vitum, er stærð
og smæð okkar mannanna
dæmd frá svo mörgum mis-
munandi sjónarsviðum. Sumir
meta manngildið eftir því hve
marga presta eða sýslumenn
manneskjan á í ætt sinni, og
því fleiri sem hún getur tíund-
að af þeim, þess ættgöfugri á
hún að vera. Þetta tel eg vafa-
sama vigt. Aðrir meta mann-
gildið eftir því, hve háa hauga
manneskjan á, t. d. peninga
hauga, eða jafnvel fjóshauga.
Þetta tel eg einnig mjög svo
hæpinn mælikvarða. Við vit-
um það, fyrir víst, að mann-
eskja sem komin er út af prest-
um og sýslumönnum í marga
ættliði, getur verið ágætis
manneskja og einnig argasti ó-
þokki. Hið sama á sér stað
með síðara dæmið. Auðugur
maður getur verið ágætis mað-
ur, og einnig hið gagnstæða.
Sömuleiðis getur alsleysingi
verið sæmdar maður og val-
menni, og einnig hið gagn-
stæða. Það verður því, að lík-
indum heppilegast að taka
trausta taki á voginni hans
Stephans G.: “Hagnaðs laust
að vilja vel” og nota hana við
þetta tækifæri.
Ekki mætti eg mörgu fólki á
þessu ferðalagi minu, enda var
ferðinni heitið til þess eins, að
heimsækja fáeina kunningja
mína, og einnig til þess að njóta
sveita sælunnar um nokkur
augnablik. Eg var 3 daga hjá
náð. Fram til þessa hefi eg Þorsteini Guðmundssyni og
aðeins skrifað um sjálfan mig.
Skýrt frá tildrögum til ferðar-
innar, og einnig sagt frá helztu
viðburðum. Reynt hefi eg til
Ragnhildi konu hans, og leið
mér þar framúrskarandi vel,
mátti eg þar lifa og láta eins
oe: mér sýndist. Eg mátti jafn-
þess að segja satt og rétt frá, |vel hella kaffinu á undirskál-
eftir mætti. En nú þyngist i iná. hvað þá annað. Ragnhild-
undir fæti. Það er ávalt auð-jur kona Þorsteins er dóttir hins
velt að tala um sjálfan sig, en^bióð kunna gáfumanns Jóns
I þegar til þess kemur, að tala i frá Sleðbrjót. Hún er dul i
um aðra, verður þrautin
þyngri.
skapi og stilt vel, og er frá
morgni til kvelds vakin og sof-
in við að vinna að heill heimil-
isins, mér féll hún ágætlega í
geð. Þau hjónin eiga eitt stúlku
barn, Huldu að nafni. Elsku-
legt barn, skýr, glöð og kát og
sannur geisli heimilisins, og
óska eg henni gæfuríkrar fram-
tíðar.
Guðmundssonar bræðurnir
eru stór merkir menn, fyrir
margra hluta sakir. Þeir eru
bráð skýrir, víðlesnir og fylgj-
ast vel með málum. Vinfastir,
tryggir eins og tröll, og mega
ekki vamm sitt vita í neinu.
Þeir eru stór kómiskir og bráð
skemtilegir. Ekki láta þeir sér
nægja, að vera mataðir á feit-
letruðum fyrirsögnum blað-
anna, en eru í standi til að
“líta undir löfin”. Þó þetta
sem eg hefi getið um hér að
framan, sé sameiginlegt með
þeim bræðrum, þá eru þeir þó
ekki líkir, að öllu leiti. Þor-
steinn er að mínu áliti alger-
lega á rangri hillu. Hann er
blátt áfram gáfumaður, og
hefði átt að ganga mentaveg-
inn og verða sýslumaður, svo
hægt hefði verið að vitna í
hann í æfiminningum, það
hefði heldur ekki verið sparað.
Páll er aftur á móti rétt settur
i lífinu. Hann veður berserks-
gang á móti örðuðleikunum,
með kreftum hnefum, og syng-
ur hástöfum: “Upp með taflið,
eg á leikinn!” Mér þykir mjög
trúlegt, ef Páll væri staddur á
förnum vegi með uxapar, sem
hefði of þungt æki, þá myndi
hann draga ækið sjálfur, og
bera uxana, sinn á hvorri öxl,
og halda svo heim til sín, syngj-
andi sterkum rómi: “Táp og
fjör og frískir menn.” Á með-
ah eg dvaldi hjá Þorsteini, fór
eg að heimsækja Mr. og Mrs.
Stefán'Anderson, en Stefán var
því miður ekki heima, og sakn-
aði eg þess. Þar hlaut eg hin-
ar alúðlegustu viðtökur.
Næst heimsótti eg fornvini
mína og sveitunga að heiman,
þau hjónin Jón og Sigriði Ólafs-
son. “Þar var ekki að koma
að koti, kóngi heilsað var með
skoti,” segir Þ. G. en munurinn
var sá, að nú var engin kóngur
kominn að koti, og ekki heldur
heilsað með skoti, heldur með
blíðu. Eg var heilan dag hjá
þessum mætu hjónum, og leið
sá dagur fljótt, því “margs er
að minnast, þegar kunnugir
firmast.”
Jón var uppalinn á Sturlu-
reykjum í Reykholtsdal í
Borgarfjarðarsýslu, og kominn
af hinni alkunnu Hurðarbaks
ætt, sem var og er hið mesta
atorku og starfsfólk. Jón hefir
unnið aðallega að verzlunar-
störfum, bæði fyrir sig og aðra,
síðan hann kom til þessa lands,
og farnast vel. Hann sýnist
vera við góða heilsu, ern og
ánægður með sin kjör. Sigríð-
ur Jónsdóttir, kona Jóns, er
Hvítsíðingur að ætt, hún er
bráð skýr kona, og eftir þvi
skemtileg, afar Ijóðelsk og lík-
lega skáldmælt, þó ekki láti
hún á því bera.
Eg hafði gaman af að heyra
hana fara með ljóðmæli, því
auðheyrt var, að hún skildi út
í æsar efni og anda ljóðanna.
Sigríður á heldur ekki langt að
sækja skýrleik sinn. Hún er
komin af bráðgáfuðu fólki, og
gæti eg rakið heila legíón af
gáfumönnum í hennar ætt, en
læt nægja að minnast á tvo,
þá H. K. Laxness og Guðmund
Böðvarsson bróðurson hennar,
sem er einn af allra snjöllustu
skáldum yngri kynslóðarinnar
á Islandi í dag.
Eg þekti vel foreldra sígríðar
bæði á íslandi og hér vestra.
Þau voru ágætis manneskjur,
góðhjörtuð og glaðlynd, og
vildu öllum gott gera. Þau
bjuggu við sára fátækt á Is-
landi, en réttu þó mörgum
nauðstöddum hlýjar hendur, og
“buðu þeim inn í fátæktina”
m
• Cj • *
IT LIKES YOU
eins og Jón Jónatansson, skáld,
segir svo prýðilega í kvæði
^fyrir nokkru síðan. Á meðan
eg var staddur í Leslie-bygð-
inni, mætti eg Páli Magnús-
syni, sem um eitt skeið átti
heima í Winnipeg, og var víð-
^þektur fyrir sína drynjandi
bassaröad. Hann bar ár sín
sem hetja, og var ern og lífs-
glaður, og leið vel.
Nú eru Guðmundssonar
bræðurnir búnir að snúa mér
við, og eg er á leið til Elfros.'
Framh.
BEIN LÖGGJÖF
Við lestur Heimskringlu, er
út kom hinn 10. sept s. 1. kvikn-
aði mér löngun að leggja til
fáein orð í tilefni af nokkru,
sem þar er að finna; og þó
skrítið kunni að virðast á það
ekkert skylt við hin síðustu orð
Jónasar til mín. Að þeim er
alls ekkert að finna, frá mínu
sjónarmiði séð. Eg álít grein-
arkorn það, eitt af því lang-
bezta, sem Jónas hefir beint til
mín, og kemur það líklega til
af þvi, að þar er hvergi snert
við málefninu, sem til umræðu
var.
Það, sem hreif mig til þess-
ara hugleiðinga er grein rit-
stjórans sjálfs um lýðræðis-
hugsjónina. Eg get ekki leitt
hjá mér að gratúlera ritstjór-
anum fyrir þá grein; því hún
mælir ótvírætt með því, sem
|kristin alþýða hefir þráð og
barist fyrir um þúsundir ára, án
[ nokkurs verulegs árangurs
jennþá — lýðræðið. Hver, sem
| leggur þeim fagra málstað liðs-
yrði, á þakkir skilið; og þegar
slik meðmæli koma frá rit-
stjórum víðlesinna blaða og
öðrum áhrifamönnum, er þakk-
arskuldin margföld. Þegar svo
er má segja að kveði við nýjan
tón, er gefur hinni langbældu
von almennings aukinn þrótt
og hvatning til frekari átaka
sér til frelsunar.
Þó ekkert í hinni áminstu
grein mætti finna henni til
hróss, annað en það, að hún
viðurkennir skýrlega að lýð-
ræði hafi hvergi enn komið til
sögunnar, væri það alveg nóg
til þess að gefa henni óvana-
legt gildi. En þar er margt
annað vel og viturlega sagt.
Samt sem áður eru þar einnig
að finna nokkur atriði, sem á-
réttingar þyldu með ábata. Og
skal eg nú víkja að nokkrum
þeirra í fáum orðum.
Það hefir lengi kveðið við,
að enginn maður eða flokkur
vissi hvað gera þurfi til þess,
að ráða bót á öfugstreymi
stjórnarfarsins í heiminum,
eða hvaða stefnu mannkynið
ætti að aðhyllast svo vel færi.
Sú staðhæfing er endurtekin
einnig í þessari grein. En eg
býst við að, eins og svo oft vill
verða, hafi höfundur haft í
huga og tekið til greina í þeim
málum einungis viðurkenda
stjórnmálamenn og þá, sem
hinum “heldrl’’ stéttum til-
heyra. En nú ætti það þó að
vera á allra vitorði að öllum
umbótum er þrýst til fram-
kvæmda af einmitt þeim, sem
ekki fást við stjórnmálarekst-
ur. Enda viðurkennir greipin á
öðrum stað að hinum “fávísu”
sé fult svo vel treystandi fyrir