Heimskringla - 15.10.1941, Síða 1

+
The Modern Housewife Knows 1
Quality That is Why She Selects (

yy
CANADA
BREAD
‘The Quality Goes in
Before the Name Goes On” j
Wedding Cakes Made to Order j
PHONE 33 604
------------------—•+
ALWAYS ASK FOR—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD.
Phone 33 604
LVI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 15. OKT. 1941
NÚMER 3.
4 - HELZTU FRETTIR 4 4
Brezkt herlið komið
til Erki-Engilsborgar
Mánudagsblöð þessa bæjar
fluttu þá frétt, að brezkt her-
lið væri komið til Erki-Engils-
borgar í Norður-Rússlan<tj. —
Hvenær það kom þangað, get-
ur ekki um, en á vígvöllinn
uiun það ekki enn komið. Her-
liðið nemur tugum þúsunda.
Fréttin kemur frá Helsing-
borg í Finnlandi upphaflega,
en Bretastjórn vildi engar upp-
lýsingar gefa um þetta. Fregn-
Htar, sem Ottawa-stjórnina
spurðu um hvort nokkrir cana-
diskir menn væru í liði þessu,
fengu heldur ekki neitt svar.
Alþingi sett
Símfregn frá Reykjavík, dag-
ada og 30 hafa tekið til starfa
síðan; þeir ættu að geta tekið
á móti hvað miklu framboði
sem er.
* • •
Nokkrir menn úr brezku og
bandarísku nefndinni í Moskva
eru nýkomnir til Englands. Er
skoðun þeirra sú, að Moskva
muni ekki verða tekin í þess-
ari árás Þjóðverja, sem fyrir
tveim vikum hófst og sem svo
mikið er gert úr. 1 brezkum
fregnum leit helzt út fyrir, að
þessu verki Hitlers, að taka
Moskva væri lokið áður en það
hófst.
* • t
Á brezka þinginu var um það
kvartað s. 1. miðvikudag, að
Ernest Bevin, verkamálaráð-
herra gengi hægt fram í, að fá
sett í gær, 14. október, segir að (kvenþjóðina til að taka þátt í
Þmgið hafi verið sett þann dag hernaðarstörfum, t. d. í iðnað-
og helstu viðfangsefni þingsins
niuni í þetta sinn verða áfeng-
issalan og dýrtíðin hvortveggja
Jneð sérstöku tilliti til hins
mikla f jölda hermanna sem þar
er nú samankominn, bæði frá
Bretlandi og Bandaríkjunum
ísland
Ofurlítið vélritað fréttablað,
sem nefnist Feakins Notes,
hefir Hkr. verið sent til þess
að gera íslendingum það kunn-
ugt, að hér vestra sé Islending-
ur, Árni Jónsson, alþingismað-
ur, í fyrirlestra-erindum fyrir
William B. Feakins Inc., 500
Fifth Ave., New York. Félag
þetta virðist standa fyrir komu
manna til Bandaríkjanna til
fyrirlestrahalds, söngs og ann-
arar fræðslu og skemtunar.
Árni Jónsson mun sérstak-
lega ræða um komu banda-
nska hersins til íslands. Segir
i fregn um þetta í Feakins
Notes, að þegar Island hefði
verið hernumið, hafi þar um
land verið að ræða, sem mönn-
um yfirleitt í Bandaríkjunum
hafði lítið eða ekkert verið
kunnugt um. Úr þessu á að
reyna að bæta eitthvað með
fyrirlestrum Árna Jónssonar.
En hann mun verða hér fram í
janúarmánuð 1942. Það sem
félagið spyr íslendinga um, er
hvort að þeim væri það ekki
áhugamál, að fá Árna Jónsson
hingað norður til að ræða við
landa sína. Fyrstu tvær vik-
urnar af janúar 1942, gæti
hann hvenær sem er komið.
Þetta kostar eitthvað, en um
það yrði að eiga við William B.
Feakins Inc.', sem skrifa ætti
(sjá addressu fyr í þessari
grein). Þjóðræknisfélagið tek-
ur þetta mál eflaust til yfirveg-
unar. Það er mikilsvert, að fá
sagnir um það sem gerst hefir
heima s. 1. eitt eða tvö ár frá
einum alþingismanni Islands.
Félagið sem að komu Árna
Jónssonar hefir stuðlað, á
þakkir skilið fyrir áhugann á
að útbreiða vestra þekkingu á
tslandi. Af því veitir ekkert
enn.
ÚR ÖLLIIM ÁTTUM
í flugher Canada innrituðust
16,000 manns í september-mán-
uði. Ber þetta vott um vöxt
mikinn og viðgang í flughern-
aðarstarfinu. í byrjun þessa
árs var ekki gert ráð fyrir að
hægt yrði að innrita mikið yfir
35,000 manns, en þarna er á
einum mánuði helmingur þeirr-
ar tölu kominn. í júní voru
komnir upp 62 flugskólar í Can-
inum, þar sem þær gætu unnið
eins auðveldlega störf karl-
manna. Bevin svaraði því til,
að meira væri nú að þessu gert
í Englandi en á Þýzkalandi,
eða nokkru öðru landi. Ráð-
gjafinn virtist því ekki néitt
sérstaklega hlyntur, að kven-
þjóðin tæk meira en góðu hófi
gengdi störf karlmanna í iðn-
aði á hendur.
• • •
í rússneskum blöðum birtust
greinar s. 1. miðvikudag um
það, að tími væri kominn til
þess fyrir Breta, að herja á
Þjóðverja að vestan, eða á
meginlandinu. Sögðu þeir
fimm-sjöttu af öllum her Þjóð-
verja nú á Rússlandi; aðeins
25 til 30 deildir, illa útbúnar að
flugvélum og skriðdrekum
væru nú utan Rússlands. Frétt-
inni var útvarpað úr rússnesku
blöðunum og tóku Bretar hana
mjög alvarlega til greina, en
kváðust ekki hafa herútbúnað
til þess enn að senda til Frakk-
lands.
* # #
í Þýzkalandi eru engar skrár
birtar yfir nöfn þeirra, er í
stríðinu falla. Samt er nán-
ustu skyldmennum hins fallna
send tilkynning, er vanaleg-
ast hljóðar þannig: “Sonur
þinn (eða eiginmaður), kemur
ekki til baka úr striðinu — Heil
Hitler.” Tilkynningin sjálf er
út af íyrir sig eins kaldranaleg
og hún getur verið
tekur út yfir ending hennar.
• • •
hefir skipið verið á þurru landi
í Selkirk. Hefir Manitoba-
stjórn, sem skipið eignaðist er
hún tók yfir nátturfríðindi
fylkisins, verið að bjóða skipið
til kaups. Loksins hefir maður
að nafni Kenneth A. Powell,
kornkaupmaður í Winnipeg,
keypt Bradbury fyrir $12,000.
Upprunalega kostaði skipið
$200,000.
# # #
Bandaríkjastjórnin er að
stíga nýtt spor enn í striðsmál-
unum. Þjóðverjar halda á-
fram að sökkva skipum þeirra
á leið yfir suður-hluta Atlants-
hafsins með vörum til Afríku.
Til þess að vernda skip sín,
leggur Roosevelt forseti nú til,
að öll bandarísk kaupskip verði
útbúin með vopnum, er yfir
höfin fara. En til þess að af
þessu geti orðið, þarf að breyta
hlutleysislögunum. Er talið
víst, að það verði samþykt af
þinginu. En Gerald P. Nye,
senator, einangrunarstefnu-
maður og hatursmaður Breta,
heitir öllu illu ef á hlutleysis-
lögunum verði slakað. Þjóð-
verjar telja ekki hlutleysis-
svæði Bandaríkjanna ná alla
leið til Bretlands og það er
viðurkent í hlutleysislögunum.
En Roosevelt vill nú breyta
þessu og telja Bandaríkin hafa
rétt til að vera látin í friði með
flutninga alla leið til Englands.
Er búist við að forsetinn fái
máli sínu framgengt.
• • •
Bretar söktu fjórum skipum
fyrir Þjóðverjum við Noreg s. 1.
föstudag. Þau voru hlaðin
vopnum til þýzka eða finska
hersins í Norður-Finnlandi.
lög ítalíu gleggra nú en þegar
þeir gerðu vináttusambandið
við Hitler. Nú biða ítalíu sömu
kjör og landanna, sem Þýzka-
land hefir hernumið.
• • •
1 París, sem nú er í höndum
Þjóðverja, hafa á fáum dögum
verið kallaðir 76,500 manns
fyrir lög og dóm til þess að
svara fyrir hvort þeir hefðu
vopn í fórum sínum, eða fylgdu
De Gaulle, foringja franskra
frelsissinna, sem er í Englandi.
8,849 voru hneptir í varðhald;
1100 af þeim voru kommúnist-
ar og frelsissinnar, en 7,749
voru sekir um að hafa vopn
undir höndum.
hefði stíflast af búkum þýzkra |sóknina
hermanna.
og sumstaðar
STRÍÐIÐ DAG FRÁ DEGI
Miðvikud. 8. okt.:
Sóknin mikla, sem hófst 2.
okt. á Moskva, stendur enn
yfir. Þjóðverjar sækja frá
Bryansk að sunnan, sem er 230
mílur frá Moskva og Vyazma
að vestan, um 130 mílur frá
höfuðborginni. Að norðan eru
þeir lengra burtu. Her Þjóð-
verja er sagður um 200 her-
sveitir eða 3 miljónir manna,
með megininu af skriðdrekum
og flugher þeirra.
Þjóðverjar segjast hafa brot-
ist gegnum herlínur Rússa og
her þeirra sé tvístraður og úr
sögunni, sem heildar her. í
Þýzkalandi var þetta básúnað
með 15 mínútna blístri og
bumbuslætti í útvarpinu og að
lokum var sungið: Deutschland
Uber Alles.
Rússar sögðu með mestu ró
og stillingu að þessi mikla sókn
væri alvarleg. En þeir sögðust
Það vekur mikla athygli í hafa búið sig til móttöku. Af
Fimtud. 9. okt:
Blöð Rússlands draga athygli
þegna sinna að því hve alvar-
legt útlitið sé á vígstöðvunum.
Þýzki herinn ólmast eins og
óður sé í sókninni á Moskva.
En fréttir Rússa eru þær, að
nazistar hafi ekki enn tekið
Vyazma, en séu komnir til hér-
aðsins, með fleygsveit sína, sem
Rússar hugsa sér að slita fylgi-
herinn frá og einangra.
Föstud. 10. okt.
Frá Moskva er sagt að rúss-
neski herinn sé í undanhaldi,
en ótvístraður. Þjóðverjar
bæta ávalt við her sinn á víg-
stöðvunum. Er herinn nú sagð-
ur 4 rpiljónir, ein miljón af | unni á Þakkargerðardaginn 13.
honum er annara þjóða her október, var ágæt að öllu leyti
rekið
Þjóðverja 11 mílur til baka.
Mannfall hefir orðið geysimik-
ið af Þjóðverjum, að sögn
Rússa 600,000 síðan sóknin á
Moskva hófst fyrir ekki fullum
3 vikum.
Blöð flest líta á þennan
hættulega bardaga sem síð-
ustu tilraun Þjóðverja að ná
Moskva. Farist það fyrir, er
hætt við að honum verði erfitt
um sókn hér eftir. En falli
Moskva, er heldur ekki alt bú-
ið fyrir Hitler. En eftir því
sem Leningrad verst, er ekki
líklegt að Moskva verði tekin
alt í einu.
GóÐ SAMKOMA
Samkoman í Sambandskirkj-
Evrópu, hve mikið er komið af
þýzkum hermönnum til Brenn-
er-skarðs á landamærum
Þýzkalands og Italíu. Er það
látið heita svo, sem herinn
þýzki sé þarna sér til hressing-
ar og hvíldar, en öðrum þykir
líklegra að það sé til að vara
Mussolini við að semja ekki
frið við Breta. Italir mundu
Þjóðverjum hafa þeir tekið 300
skriðdreka af fréttum í dag
að dæma; fallið hefðu einnig
tvær herdeildir með tveim þús-
und mönnum hvor af Þjóð-
verjum. Gegnum hervarnar-
garð Rússa væru Þjóðverjar
ekki komnir þó þeir segðu það.
Ennfremur hefði í her þeirra
að sunnan (hjá Bryansk eða í
fegnir gera það nú ef þeir gætUjUkraine) orðið svo mikið
fyrir Þjóðverjum. Þeir sjá ör- mannfall, að ónefnt stórfljót
Ljóðasýningar
1 þinginu í Washington, var|
tillaga borin upp um að hægja
á að senda vopn til Rússlands á
leiguláns skilmálunum, en til
þess hafði verið veitt IV2 biljón
dala. Tillagan var greinilega
kveðin niður; 669 þingmenn
voru á móti henni, en 25 með.
* * •
Nefndin, sem þríveldafund-
inn í Moskva sótti, gerði s. 1.
fimtudag ráð fyrir að hafa fund
og ákveða hvernig fara skyldi
að því, að láta Rússa hafa
skriðdreka og flugvélar. Nefnd-
in segir Rússa þurfa þessa með,
hvort sem Moskva falli eða
ekki, því Rússar haldi stríðinu
áfram hvernig sem um höfuð-
borgina fari. En bezta ráðið
fyrir Breta er álitið að senda þá
skriðdreka sem gerðir eru og
verða gerðir í Canada og flug-
vélar, til Rússlands.
• • •
“Bradbury”, hét eitt af
stærstu skipum á Winnipeg-
vatni. Var það eign Ottawa-
stjórnarinnar og hafði eftirlit
með fiskiveiðum. Síðan 1935,
Ritstjóri Heimskringlu fékk
nýlega bréf frá Minneapolis
með þremur vísum sem verið
En samt [ er ag þýða á sem flest tungu-
mál; óskar bréfritarinn að fá
þær þýddar á íslenzku. Þýð-
ingarnar eiga að birtast á
nokkurskonar sýningu í St.
Paul. Mr. Stefán Einarsson
bað mig um að snúa vísunum á
íslenzku og fylgja þær hér með.
S. J. J.
SKRÍTIN BORG (Strange City)
(Rúmena, Ungverja, Itala, Sló-
vaka o. s. frv.). Af sigrum
Þjóðverja er mikið látið; þeir
eiga aðeins að vera um 70 míl-
ur frá Moskva og Krímskagan-
um eru Rússar sagðir um það
að tapa. Þannig eru fréttirnar
þessa stundina frá Berlín eða
fregnritara brezku fregnstof-
unnar, en hann er á vígstöðvum
þýzka hersins, svo fréttin má
heita frá Berlín. Svo mikið er
sigur Þjóðverja básúnaður í
fréttunum, að ætla má að þeir
yrðu búnir að taka Rússland á
morgun.
Brezk blöð öll eru sögð há-
vær um það í dag, að Bretland
geri eitthvað í þá átt að að-
stoða Rússa með vopnum og
her. Engin merki þóttu þó til
þess, að Mr. Churchill hefði á-
kveðið neitt í þá átt. Svo mik-
ill hávaði fylgdi þessu samt, að
ætlað er að Churchill verði að
láta einhverja ráðherra sína
víkja úr stjórninni.
Laugardaginn 11. okt.:
Frá Berlín er útvarpað, að
Þjóðverjar hafi unnið mikinn
sigur suður við Azov flóa. Þar
séu fleiri hersveitir af Rússum
í skjaldborg og þær sé nú verið
nema því, að hún var ekki eins
vel sótt og hún átti skilið. —
Skemtanirnar sem þar fóru
fram, voru hinar beztu. Byrj-
uðu þær með pianospili ungfrú
Agnesar Sigurðsson, sem ávalt
er að sýna gleggra og gleggra
með spili sínu eftirtektaverða
norræna snilligáfu. Manni leið
svipað eftir söng hennar og
eftir að hafa verið að lesa i
Matthiasi eða Björnstjerne. —
Þar var eitthvað sem ótvírætt
minti á táp og þrótt Norðurs-
ins — eins og þeir gera. Af
öðrum hljómleikum og söng
var þetta: Fiðlu solo, Miss Gau-
vin; orgel-solo, Gunnar Er-
lendsson og einsöngur, Lóa
Davíðsson. En ræður fluttu
séra Philip M. Pétursson
(Þakkargerðarhugleiðing) og
dr. Eggert Steinþórsson. Ræða
hans var um Vatnsfjörð, fegurð
landslags þar og margt og
margt bygð þar viðkomandi,
fróðlegt og skemtilegt. Þang-
að kom Hrafna-Flóki, er Is-
land gaf nafnið, sem það nú
hefir. Ræður sem þessar, með
landslýsingu og ótal söguleg-
um minningum, væri gagn og
gaman að heyra hér oftar. —
Lilja Johnson las upp tvö ís-
að taka eða drepa. Um 200,0001 lenzk kvæði af snild og áheyr-
Rússar segja þeir, að fangaðir jendum til mikillar ánægju.
hafi verið. í Bryansk og Vy-| Samkomunni stýrði Mrs. P.
azma-héruðunum bíður her S. Pálsson, forseti Kvenfélags
Rússa hins sama.
Eftir þeim sem sjá hverjuj
Sambandssafnaðar. Á eftir
skemtiskránni var sezt að
fram fer á vígstöðvunum er þó, kaffidrykkju i samkomusal
(Eftir Jeanne Kerridge Fisher)
Á gluggasyllunni situr
hið svellgráa mistur hokið,
sem flækingsköttur þar kúri
í kuðung, unz upp sé lokið.
VOR (Spring)
haft, að á hverjum vegi að
vígstöðvunum sé krökt af
skriðdrekum og liði Rússa á
ferðinni og mikið megi heita
ef Þjóðverjar verði þess ekki
varir fyr en síðar.
Síðustu fréttirnar á laugar-
dag eru þær, að Þjóðverjar
haldi áfram sókninni á Moskva
þrátt fyrir gífurlegt mannfall.
Mánud. 13. okt.:
Þjóðverjar lentu fallhlífar-
her í þúsundatali að baki rauða
hernum vestur af Moskva i dag.
(Eftir David Waugh)
Upp að mér hjúfrast ung og sólskinshlý
óhemja lítil, gleðirík og frí —
smáflyssar — hljóðnar — hleypur augsýn úr —
yfir mig glettin steypir blómaskúr.
TVÖ VIÐ OPINN GLUGGA (Two at Open Window)
(Eftir Sheila Alexander)
Hvað varðar okkur, þig og mig um það
þó að til moldar falli visið blað
eða þó upp í himingeiminn grimman
grátblindum augum stari nætur dimman
eða þó haustsins fuglar farist löngum
fljúgandi burt með vængjaþungum söngum.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi
kirkjunnar.
FJÆR OG NÆR
John Robert Hallsson og
Helga Sigurðsson voru gift s. 1.
laugardag (11. okt.) á heimili
foreldra brúðurinnar að Lund-
ar. Foreldrar brúðurinn eru
Jón Sigurðsson og kona hans
Ingibjörg að Geysir (í Lundar-
bygð). Brúðguminn er stjúp-
sonur Eiríks Hallssonar, sonur
Jakobínu konu hans. Veizla
var á heimili foreldra brúður-
Átti með því að skjóta Rússum jnnar ag giftingu lokinni er um
skelk í bringu. En Rússar áttu |60 manns tóku þátt í.
nægan her að baki fallhlífar-1 • • •
hernum og er svo sagt, að ekki
hafi einn einasti maður staðið
uppi í fallhlífarliðinu stundu
eftir að hann var til jarðar
kominn. Á öðrum stöðum var
sagt að óslitnar lestir hefðu
verið eftir vegum Rússlands af
vögnum og skriðdrekum til víg-
stöðvanna til að glíma við her
Þjóðverja.
Þriðjud. 14. okt.:
Þjóðverjar eru um 60 mílur
frá Moskva að vestan. Er þar
Laugardagsskólinn
Stór hópur námfúsra ís-
lenzkra barna, sækir nú Laug-
ardagsskólann, en þó er enn
pláss fyrir fáein fleiri. Foreldr-
ar ættu að notfæra 'sér þessa
aðstoð við kenslu íslenzkunri-
ar meðan tækifærið býðst.
Kenslan hefst í samkomusal
Lútersku kirkjunnar á Victor
St., stundvíslega kl. 10 á hverj-
um laugardagsmorgni.
• • •
Stúkan Hekla hefir ákveðið
háður einn hinn grimmasti ;ag hafa tombólu til arðs fyrir
bardagi með skriðdrekum, sem sjúkrasjóð sinn, mánudaginn
nokkurn tíma hefir sézt á þess- ,17_ nóvember. Þetta verður ná-
ari jörð. Rússar hafa stöðvað .kvæmar auglýst siðar.