Heimskringla - 15.10.1941, Side 7

WINNIPEG, 15. OKT. 1941
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
AFMÆLI JóNS SIGURÐS-
SONAR
I dag eru liðin 130 ár síðan
Jón Sigurðsson fæddist á
Rafnseyri við Arnarfjörð. Þessi
dagur ársins er með ári hverju
Þýðingarmeiri í augum þjóðar-
innar. Hann er að verða þjóð-
hátíðardagur íslendinga,
vegna minninganna sem tengd-
ar eru við Jón Sigurðsson og
lífsstarf hans. Það er erfitt að
segja hvort er þýðingarmeira,
maðurinn sjálfur eða verk
hans. Þess vegna er afmælis-
dagur hans vel fallinn til að
safna öllum Islendingum, hvar
seTn þeir dvelja á hnettinum, til
sameiginlegra gleðifunda.
Á þeim sextiu árum, sem lið-
in eru siðan Jón Sigurðsson féll
frá, er nafn hans orðið einskon-
ar helgitákn. Menn eru fúáir að
viðurkenna, að hann hafi verið
mikilmenni, en finst hann þó
undarlega f jarlægur. Æfi hans
er eins og samfeldur heiðríkju-
dagur. Hann á að vísu að búa
við ótrúlega erfiðleika, en
braut hans er glögglega mörk-
uð, svo að segja frá æskuárum.
£* *að vantar í Jón Sigurðsson
þær eyður í manngildi og fram-
homu, sem skapa skugga og
litbrigði í háfjöllum minning-
anna. Það er ekki auðvelt að
uieta mann, sem er búinn hin-
um glæsilegustu einkennum,
likamlegum og andlegum,
mann, sem er í einu tilkomu-
mikill að valiarsýn, «fríður og
fyrirmannlegur í sjón, virðuleg-
ur í háttum, höfðingi í fram-
komu, vel fallinn til að hafa
mannaforráð, óeigingjarn ætt-
jarðarvinur, mesti vísindamað-
ur og mesti pólitískur orku-
maður, sem þjóðin hefir eign-
ast í allri sögu sinni í meir en
þúsund ár.
Þannig er þessi maður, og er
von að dagsverk hans hafi orð-
ið mikið. Hann fæðist á því
árabili, þegar Island átti einna
bágast. Fáum árum áður en
Jón Sigurðsson fæddist, er
neyðin á Islandi á svo háu stigi,
að danska stjórnin ráðgerði að
flytja þá Islendinga, sem eftir
lifðu, á óbyggilegasta hluta
Danmerkur, Jótlandsheiðarnar.
Frá 1807—14 áttu Danir í styrj-
öld við Breta. Enski flotinn
hélt uppi siglingabanni á Dan-
mörku. Fyrstu þrjú árin, sem
Jón Sigurðsson lifði, varð ís-
lenzka þjóðin að draga fram
lífið að mestu leyti á því, sem
hið vanrækta land gaf af sér.
En Island átti heima fyrir svo
mikið af lífefnum, að á þessu
einangrunartímabili fæddust
upp hér á landi, fyrir utan Jón
Sigurðsson, nokkrir aðrir af
fremstu leiðtogum þjóðarinnar.
Á æskuárum Jóns Sigurðs-
sonar og lengi síðar, var fsland
í stjórnarfarslegum efnum, svo
gersamlega innlimað í Dan-
mörku, að lengra varð ekki
komist. Danir litu á ísland
sem hjálendu, sem þeir ættu
með fullum rétti og gætu
stjórnað og hagnýtt eftir því
sem bezt hentaði dönskum
hagsmunum. Jón Sigurðsson
kemur til Kaupmannahafnar
rúmlega tvítugur. Nokkru síð-
ar byrjar hann að gefa íslandi
alla orku sína. Hann verður í
heilan mannsaldur hinn óvé-
fengdi pólitíski foringi og
brautryðjandi íslenzkra vís-
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
r CANADA:
Amaranth...............................
Antler, Sask..........................>K. J. Abrahamson
Ames..’..............................Sumarliði J. Kárdal
Árborg.................................G. O. Einarsson
Baldur...........................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville..............................Björn Þórðarson
Belmont....................................£*■• J» Oleson
Bredenbury..............................
.....................................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge---------------------------_ _ .
Cypress River...........................Guðm. Sveinsson
Dafoe....................................S. S. Anderson
Ebor Station, Man......................K. J. Abrahamson
Elfros................................J. H. Goodmundson
Eriksdale.........................................ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask....................... Rósm. Ámason
Foam Lake..............................H. G. Sigurðsson
Gimli.................................................K. Kjernested
Geysir.............................................Tím. Böðvarsson
Glenboro..................................G. J. Oleson
Haylafid...............................Slg. B. Helgason
Hecla.................................Jóhann K. Johnson
Hnausa..................................Gestur S. Vídal
Húsavík................................
Innisfail.......................................ófeigur Sigurðsson
Kandahar........................-........S. S. Anderson
Keewatin................................Sigm. Björnsson
Langruth...............................Böðvar Jónsson
Leslie................................Th. Guðmundsson
Lundar.....................................D. J. Líndal
Markerville......................... ófeigur Sigurðsson
Mozart.................................. S. S. Anderson
Narrows___________________________-........S. Sigfússon
Oak Point______________________________ Mrs. L. S. Taylor
Oakview ...................................S. Sigfússon
Otto...................................... Bjöm Hördal
Piney.....................................S. S. Anderson
Red Deer.............................ófeigur Sigurðsson
Reykjavík..................................
Riverton..............................Bjöm Hjörleifsson
Selkirk, Man____________Mrs. David Johnson, 216 Queen St.
Silver Bay, Man...........,..............Hallur Hallson
Sinclair, Man........................K. J. Abrahamson
Steep Rock..................................Fred Snædal
Stony Hill.................................Björn HördaJ
Tantallon...............................Árni S. Árnason
Thornhill..^......................... Thorst. J. Gíslason
Víðir...................................-Aug. Eicarsson
Vancouver.............................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis..................................S. V01iver
Winnipeg Beach..........................
Wynyard................................. S. S. Anderson
í BANDARÍKJUNUM:
Bantry.................................E. J. BreiðfjörB
Bellingham, Wash...................Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash........................Magnús Thordarson
Cavalier and Walsh Co.................
Grafton.................................Mrs. E. Eastman
Ivanhoe.............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....
Minneota.............................Miss C. V. Dalmana
Mountain................................Th. Thorfinnsson
National City, Calif.......John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts, Wash........................Ásta Norman
Seattle, Wash..........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Upham.....................................E. J. Breiðfjörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg. Manitoba
- MAFNSPJOLD -

Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bldg.
Skrifstofusimi: 23 674
Stundar sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
Er að finna á skrifstofu kl. 10—12
f. h. og 2—6 e. h.
Heimili: 46 Alloway Ave.
Talsimi 33 158
Þessar vinnuglöðu stúlkur gera sitt til þess að flýta
vopnaframleiðslunni á Bretlandi. Þær eru að framleiða
spark plugs. Það er starf sem þetta í iðnaði Bretlands, sem
ekki sízt á þátt í hinni mjög svo vaxandi vopnaframleiðslu.
Office Phone
87 293
Res. Phone
72 409
Dr. L. A. Sigurdson
109 MEDICAL ARTS BUTLDING
Office Hours :
12—1
4 P.M.—6 P.M.
AND BY APPOINTMENT
inda. Fimm árum fyrir andlát
hans neyðist stjórn Danmerkur
til að veita íslandi nokkra, en
mjög takmarkaða, heimastjórn.
En lærisveinar og samherjar
Jóns Sigurðssonar halda bar-
áttunni áfram gegn þrálátri
mótstöðu einræðisstjórnarinn-
ar i Danmörku. Eftir þrjátíu ár
hefir svo rofað til í stjórnmál-
um Dana, að þeir sætta sig við
að stjórn landsins verði í
Reykjavík en ekki í Kaup-
mannahöfn. Enn líða 14 ár og
í lok hinnar fyrri heimsstyrj-
aldar viðurkenna Danir, að Is-
land sé sérstakt ríki, en með
allmörg sameginleg mál með
Danmörku. Eftir 22 ár er Dan-
mörk hernumin í núverandi
heimsstyrjöld. Alþingi lýsir þá
yfir, að það taki að svo stöddu
í hendur þjóðarinnar sjálfrar
alla þá þætti stjórnarvaldsins,
sem fram að þeim tima höfðu
verið í höndum Dana. Enn leið
eitt ár, fram til vordaga 1941.
Þá lýsti Alþingi enn yfir, að
sökum afleiðinga styrjaldará-
standsins hafi íslenzka þjóðin
rétt til að telja úr gildi fallin
hin gömlu stjórnarfarslegu
bönd við Danmörku, og að
þjóðin stefni að þvi að endur-
reisa þjóðveldi fornaldarinnar
eigi síður en við lok yfirstand-
andi styrjaldar. Samþyktir Al-
þingis um þessi efni, bæði 1940
og 1941, voru gerðar með ein-
róma samþykki þingmanna.
Fáum vikum eftir að Alþingi
hafði gert hina fyrri samþykt,
var á 129. afmælisdegi Jóns
Sigurðssonar vígð mesta og
dýrasta bygging, sem íslenzka
þjóðin hefir reist. Það var hús
yfir háskóla Islands sem kennir
sig við Jón Sigurðsson og mun
væntanlega meir og meir, eftir
því sem þjóðarþroskinn vex,
verða fær til að rísa undir svo
virðulegu heiti. Ári síðar, á 130.
afmæli forsetans, kýs Alþingi,
í fyrsta sinn í sögu þjóðarinn-
ar, síðan þjóðveldinu lauk 1264,
íslenzkan mann til að fara með
hið æðsta vald í málefnum
þjóðarinnar. Eftir eitt ár, 17.
júní, fellur niður umboð ríkis-
stjórans. Alþingi stefnir að þvi
að tengja valdatöku ríkisstjóra
og forseta við fæðingardag þess
manns, sem mest hefir gert til
að endurfæða og endurreisa á
Islandi frjálsa þjóð í frjálsu
landi.
Frá því að Jón Sigurðsson
hóf frelsisbaráttu sina og til
þessa dags, hefir þjóðin verið
í stöðugri framsókn og fylgt
trúlega stefnu hins gifturíka
leiðtoga. Nú nýverið hefir
þjóðin öll fyrir atbeina þing-
fulltrúa sinna bundist fastmæl-
um um að endurreisa þjóðveld-
ið eigi síðar heldur en þegar
yfirstandandi hildarleik lýkur.
Kosning ríkisstjórans er næst-
síða$ta þrepið á þeirri leið, en
hin hátíðlegu heit Alþingis um
stofnun óháðs lýðveldis innan
tiltekins tima, hafa skuldbund-
ið þjóðina til að sækja fram
að settu marki.
Svo vel vill til, að fæðingar-
dagur Jóns Sigurðssonar er á
þeim tíma árs, þegar bezt hent-
ar að halda þjóðhátíð á Islandi,
mitt í hinum milda gróanda
vorsins. Enginn dagur ársins
er betur failinn til sameigin-
legra gleðifunda, og hátiðlegra
athafna. Kosning hins fyrsta
ríkisstjóra í dag, er liður í þess-
ari viðleitni. Kjörtimabil og
starfsár ríkisstjóra og forseta
verða væntanlega bundin við
þennan dag. En auk þess ætti
17. júní hér eftir að verða hinn
almenni þjóðhátíðardagur Is-
lendinga. Norðmenn eiga 17.
maí, Danir 5. júni, Bandaríkin
4. júlí, Frakkar 14. júlí. Af-
mælisdagur Jóns Sgurðssonar
er hliðstæður sigurdagur Is-
lendinga. Sá dagur einn hefir
í sér fólgnar nógu djúpar og
nógu glæsilegar minningar til
að geta sameinað alla Islend-
inga. J. J.
—Tíminn, 17. júní.
Dr. S. J. Jóhannesson
215 RUBY ST.
Beint suður af Banning
Talsimi 30 877
Vlðtalstlml kL 3—5 e.h.
J. J. Swanson & Co. Ltd.
REALTORS
Rental, Insurance and Financial
Agents
Síml: 26 821
308 AVENUE BLDG.—Wínnipeg
DÁN ARFREGN
Þann 19. sept. s. 1. andaðist
að heimili dóttur sinnar og
tengdasonar, Mrs. og Mrs. K.
Björnsson í Winnipeg, Sigurjón
Eiríksson, er lengi bjó að Wyn-
yard, Sask.
Sigurjón var fæddur 14. apríl
árið 1867 og var skagfirzkur að
ætt og uppruna. Misti hann
foreldra sína ungur og var á
vegum systur sinnar er bjó að
Egilsá í Norðurárdal, en er hún
misti mann sinn og 2 börn misl-
ingaárið 1882 flutti hún til
Ameríku—eða skömmu seinna.
Ekki mun Sigurjón hafa ver-
ið meir en 17 ára er hann tók
algerlega að spila upp á eigin
spýtur og réðist hjá bónda
nokkrum til gripahirðingar en
aflaði sér jafnframt nokkurrar
mentunar. — Komst hann
snemna niður í ensku máli,
enda mun hann hafa haft sér-
staklega góða hæfileika til
tungumála náms.
Var hann mjög jafnvígur á
báðum málunum og náði ó-
venjulegri leikni í þeim báðum.
Hann gekk á kennaraskóla,
sem þá var í sambandi við rík-
isháskólann í Grand Forks.
Hann var eftir það kennari
um stund og mintust margir
lærisveinar hans jafnan með
vinsemd og virðingu. Eftir það
vann hann við verzlzunarstörf
í bænum Cavalier um skeið en
eftir það hafði hpnn sjálfur
verzlun í Hallson, N. Dak., en
við bruna misti hann eignir
sínar að mestu.
Árið 1893 giftist hann Krist-
rúnu Þorkelsdóttir Bessasonar,
en hún var hin mesta frið-
leiks og gæða kona. Árið 1906
fluttu þau til Winnipeg, þar
sem Sigurjón sál. var lögreglu-
maður. Ári síðar fluttu þau
til Wynyard þar sem þau námu
land. Sigurjón Eiríksson var
glæsimaður og áhrifamaður og
vel til foringja fallinn.
1 Norður Dakota átti hann
miklum vinsældum að fagna
og heyrði eg hans oft getið
fyrir góð ráð og greiðvikni.
Hann var þá iíka stundum
fengin sem túlkur er Islending-
ar stóðu fyrir rétti.
Hér í Wynyard gekst hann
fyrir því að héraðið var gert
að lögsagnar umdæmi (Mun-
icipality) og varð sjálfur fyrsti
oddviti (reeve) sveitarráðsins.
DR. A. V. JOHNSON
DENTIST
506 Somerset Bldg.
Offlce 88 124
Res. 27 702
Hann gegndi síðar “bailiff”
störfum í nærri 20 ár og er það
mjög á orði haft hversu lipur-
ilega honum hafi farið það
starf, sem er þó gjarnan óvin-
sælt þar sem um innheimtur
skuida er að ræða. En velvild,
réttsýni og lipurð Sigurjóns
leysti þá oftast úr öllum vanda.
Þeim hjónum varð 8 barna
auðið og eru 5 á lifi: Miss Lóa
Eiríksson, Mrs. Lilja Björnsson,
John Eiríksson, Gunnlaugur
Eiríksson, Miss Eifa Eiríksson.
Þau eru öll til heimilis í
Winnipeg.
! Kristrún kona Sigurjóns and-
aðist að Wynyard. Nokkru
síðar flutti hann til Winnipeg
til Lilju dóttur sinnar, var hann
þá mjög þrotin að heilsu. Hjá
henni dvaldi hann til dauða-
dags.
Sigurjón var einn hinn vin-
sælasti maður sem eg hefi þekt.
Lágu ýmsar orsakir til þess.
Hann var maður skemtinn og
greindur í viðræðum. Hann
var höfðinglegur að vallarsýn,
en aðal ástæðan fyrir því að-
dráttaralfi, sem hann hafði var
persónu hlýleikinn — hin fals-
lausu vingjarnlegheit.
1 Hann var jarðaður frá ís-
lenzku kirkjunni í Wynyard að
viðstöddu miklu fjölmenni.
Hann hafði verið einn af
stofnendum frjálslynda safnað-
arins í Wynyard. Séra H. E.
Johnson jarðsöng.
| H. E. J.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Thorvaldson & Eggertson
LögfrœSingar
300 NANTON BLDG.
Talslml 97 024
M. HJALTASON, M.D.
ALMENNAR LÆKNINGAR
Sérgrein: Taugasjúkdómar
Lœtur útl meðöl I vlðlögum
Viðtalstímar: kl. 2—4 e. h.
7—8 að kveldinu
Sími 80 857 643 Toronto St.
A. S. BARDAL
selur líkklstur og annast um útfar-
ir. Allur útbúnaður sá bestl.
Ennfremur selur hann aUskonar
minnisvaröa og legsteina.
843 SHERBROOKE ST.
Phone 86 607
WINNIPEG
Rovatzos Floral Shop
253 Notre Dame Ave., Phone 27 989
Presh Cut Flowers Daily.
Plamts in Season
We specialize in Weddlng & Concert
Bouquets <te Funeral Designs
Icelandic spoken
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham <te Kennedy Sts.
Phone 22 866
Res. 114 Grenfell Blvd.
Phone 62 200
THE WATCH SHOP
THORLAKSON & BALDWIN
Diamond and Wedding Rings
Agent for Bulova Waitches
Marriage Licenses Issued
699 SARGENT AVE
fet að lengd og liggja þeir
stærstu enn í fjörunni.
I morgun, þegar verið var að
flytja hvalina yfir flóann, sá-
ust stór vöð, sem eflaust hafa
verið í fleiri hundruð hvalir, en
ekki hefir verið reynt að reka
þá á land, því nóg er að gera
við að bjarga því, sem drepið
hefir verið á Skjálfanda.
Hefir aldrei svo vitað sé ver-
ið rekin grind á land hér. Eins
og áður hefir verið getið, voru
Færeyingar með í þessu hvala-
drápi, og er þeir komu með
fyrsta hvalinn að skipi sínu,
settu þeir upp pott og suðu
hval og sögðu, að ef þetta hefði
verið í Færeyjum, þá hefði nú
verið drukkið og dansað eftir
svon mikinn feng.
—Mbl. 27. ág.
Um 75 hvalir voru
drepnir i Hellisvík
1 nótt og í dag vinna þeir,
sem ráku hvalina á land í Hell-
isvík við Skjálfanda, að þvi að
drepa og flytja fenginn til
Húsavikur, og eru nú komnir
hingað 55 hvalir, en eftir eru i
fjörunni um 25.
Alls voru reknir á land hátt
á annað hundrað hvalir, en
vegna þess að lágsjávað var og
náttmyrkur, þegar hvalurinn
hljóp á land, tók mikið af hon-
um út með flóðinu, því kvika
var töluverð og því allar að-
stæður erfiðar.
Hvalirnir eru alt að 25 til 30
Hann (með eiturlyf í hönd-
unum): Nú geng eg út úr þess-
ari stofu og út úr þessu húsi
og — þú sér mig ekki framar.
Hún: Hvað stendur til?
Hann: Ekki annað en það, að
nú fer eg út og drep mig!
Hún: Láttu ekki eins og fífl!
Eg ætla að giftast þér, asna-
kjálkinn þinn!
• • •
— Hún á hund, skal eg segja
þér, og hann er svo vitur, að
engu er líkara en hann geti
hugsað.
— Þeásu trúi eg. Það getur
maður jafnvel látið sér detta í
hug um hana sjálfa — svona
einstöku sinnum!
* • •
— Ertu hræddur við drauga
og afturgöngur?
.— Ekki vitund. Komdu bara,
þó að farið sé að skyggja.
• • •
Gesturinn: Er það rétt, að
hér sé engir drykkjupeningar
greiddir?
Þjónninn: Rétt? Nei, það er
himinhrópandi ranglæti.