Heimskringla - 12.11.1941, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 12. NÓV. 1941
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
SÖNN SIÐMENNING
Hinn frjálslyndi flokkur
þessa lands, (Bandaríkjanna),
með frelsishetju fyrir leiðtoga,
er andstæður auðvaldi og kúg-
un. Hann álítur alla menn
jafna, alla fædda til að njóta
lífsins við sæmileg kjör, sæmi-
lega mentun og virðing; ef ein-
hver er sem heimurinn kallar
lítilmenni, þá að hjálpa þessum
með uppörfun og þolinmæði,
kenna honum ýmsa menning
Þar til þessi er fær um að
hjálpa sér sjálfur, með áhuga
fyrir að vera þarfur hlekkur í
keðju mannfélagsins. Þeir
frjálslyndu eru nú að hreinsa
hin lægstu hreysi, sem kölluð
eru slums, í hverfum stórborg-
anna; þar býr fólk, sem kær-
leiksleysið hefir hrakið niður
í aumasta vesaldóm; þeir eru
að byggja fólki þessu vistleg
heimili, siða fólkið, koma þvi
á verklegt þroskastig; þeir á-
hta að allir eigi heimting á
hjálp, sem hjálpar þurfa og
það sé vilji drottins að allir séu
jafnir, því engin manngreinar
munur er hjá guði.
Þó þetta verk taki f jölda ára,
skal því haldið áfram, og við
ttunum hafa mikla uppbygg-
ing af þessum umbótum. Þá
skal ekki framar vísa öldruðu
°g öreiga fólki á fátækra
sveitaheimilin, sem oft hefir
valdið því sorg og blygðun. Nú
er því sent peningaupphæð
mánaðarlega fyrir notalegt við-
urværi; gamla fólkið gleðst
innilega af þessu. Amma situr
nú í stólnum syngjandi; hún
segir: Guði sé lof, mér líður vel
og langt um betur, en hugur
vænti.
En afi reykir nú pípuna sína
°g les í blaði brosleitur; hann
segir, alt ér gott þá endirinn er
góður.
Þessum peningum fylgir ná-
kvæm bróðurelska, þeir segja
sem svo: Þetta er engin gjöf og
því síður ölmusa. Það eru bara
launin fyrir dugnað ykkar og
trúmensku. Þið eigið peninga
þessa með rétti, því kærleikur-
inn margfaldast með frelsinu,
sem er andlegt víðsýni og sáir
fræi mannkærleikans þar sem
þörfin er mest.
Kristnin byrjaði með jafnað-
ar hugmynd. Postularnir út-
býttu öllum jafnt hinar dag-
legu þarfir, þeir vissu að allir
eru börn þess eina og sama
föðurs og hann hefir engin oln-
bogabörn í riki sínu.
En ágirndin, sem er rót alls
ills, segir ritningin, gerir þenn-
an mannamun. Það er verk
kærleikans að jafna þetta, lyfta
þeim lágu og lækka þá háu;
það er sönn siðmenning.
“Vísindin efla alla dáð,”
stendur þar. Þín fagra bygg-
ingarlist er það, sem menning-
in hefir sett sér fyrir fagrar
borgir og glæsilegar hallir. —
Skólahúsin eru bæði hentug og
notaleg sem allir eru þakklátir
fyrir, en hin hraðfara menning
gætti ekki að því, að fjöldin af
börnum komu inn í þessi skóla-
hús, mögur og klæðlítil, með
raunaleg andlit. Nú hefir þessi
verndar vængur hins frjálsa
kærleika breiðst yfir þessa
ungu þurfamenn. Nú er börn-
unum gefin notalegur skamt-
ur, skamtur af góðri fæðu í
skólahúsunum og nógsamleg
mjólk til drykkjar lika; einnig
hlýr fatnaður af öllum tegund-
um frá skyrtu til yfirfrakka.
Nú eru börnin feit of frjálsleg
og dansa af gleði. Þau segja,
guð blessi góða manninn í
Hvíta húsinu. Það eru nokkrar
miljónir barna um landið sem
njóta þessarar móður um-
hyggju kærleikans.
Þá eru miðskóla börn sem
vinna litla stund eftir skóla;
fyrir þetta fá þau dálitla borg-
un mánaðarlega frá sömu kær-
leikslind., Þetta hjálpar þeim
með skólakostnaðinn, því skól-
ar vorir eru mjög eyðslusamir
nú á tímum. Væri ekkert úr
vegi, að hver gæfi þeim aðvör-
un, því oft er það að efnalitlir
foreldrar, sem kanske hafa
mörg börn á skólum, eru í
brezkar sprengjur í hjarta berlínar-borgar
Vegalengdin milli Berlínar og London er 1120 mílur.
Fara sprengjuflugvélar Breta hana á tæpum 7 klukku-
stundum. Flugförin eru með fjórum vélum. Yfir Berlín
steypa þær stærstu sprengjum sem gerðar hafa verið.
Þýzku þjóðinni hefir verið tilkynt að það sé ómögulegt að
varna því að brezk flugför komist til Berlín. Þeim hefir
einnig verið sagt að þeir verði að trúa sinum nazista leið-
togum um að Bretar geti ekki sótt Berlín heim. En eyði-
leggingin eftir þessar brezku sprengjur í hjarta Berlínar,
benda til þess hvað rétt nazistar hafa fyrir sér.
Á mynd þessari sézt hvernig listamaðurinn hugsar sér
ljósabreiðuna yfir Berlín og byssukjaftana, sem sprengju-
flugvélarnar brezku verða að fljúga gegnum í sprengju-
árásunum. Flugförin flytja fjögur tonn af sprengjum og
fara 330 mílur á kl.st. Þessi sprengjuhernaður Breta reyn-
ir á taugar Þjóðverjar. Og við því að hann harðni úr þessu
fram á vor mega þeir búast við.
standandi vandræðum með að
borga kostnaðinn við skólana.
Þessi hjálp léttir þeim byrðina
og áhyggjurnar; foreldrar eru
sérlega þakklátir fyrir þessa
hjálp. En menning fyrir utan
mannúð og kristilegan áhuga
fyrir velferð mannana, líkam-
lega, sem andlega, er lítils
virði.
Ritningin segir trúin er dauð
án verkanna. Jesús sagði:
Hungraður var eg og þér gáf-
uð mér að éta, þyrstur, og þér
gáfuð mér að drekka. Gestur
var eg og þér hýstuð mig, nak-
inn var eg og þér klædduð
mig, sjúkur var eg og þér vitj-
uðuð mín. Það sem þér gerð-
uð einum af þessum mínum
minstu bræðrum, það gerðuð
þér mér. Þeir sem þetta gera
ganga inn í fögnuð herra síns,
að eg ekki nefni hina miklu og
góðu hjálp, sem öllum er kunn
og kallað er “Relief” eða hjálp
í neyð, þar sem miljónir manna
hafa haft notalegt líf af. Því
fyrir utan kaupið, er fólki gef-
ið mikið af matvælum og fatn-
aði. Eða hin miklu peningalán,
sem gerði mönnum mögulegt
að halda heimilum sinum og
eignum frá að tapast. Þar sem
peninga-okur sjálfselskunnar
var að krækja í þriðjung heim-
ila í landi þessu. Guð hefir á
.öllum timum sent menn til að
frelsa og hjálpa mannkyninu á
tímum neyðar og hörmunga.
Hin skýra mynd meistarans
góða frá Nazaret, sýnir þann
sanna mannkærleika, sem allir
þurfa að eignast. Hann lætur
hinn miskunsama Samaríta
binda um sár mannsins sem féll
í hendur ræningjanna þar sem
aðrir menn gengu fram hjá, án
þess að hafa nokkra meðliðan
með manninum. En Samrítinn
setur hann upp á sinn eigin
eik og tekur hann til gistihúss
og elur önn fyrir honum og
borgar kostnaðinn. Lúk. 10.
kap. Þarna er hin sanna bróð-
urelska, sem breiðist yfir alt
það auma og sára, hjálpar,
huggar og hressir.
Samrítinn er enn á ferðinni;
það eru hin mörgu miskunar-
verk, sem gerð hafa verið í
stjórnartíð Roosevelt forseta,
mannsins, sem kosinn ver í
þriðja sinni leiðtogi, bróðir og
vinur þjóðarinnar, og hans
góðu og merku konu, sem er
manni sínum hin bezta aðstoð
í öllu hans margþætta líknar-
starfi.
Að vísu var það neyðarúr-
ræði og örþrifaráð, sem kallað
er, að leyft var að hleypa af
stokkunum stórskipi áfengis-
ins, út á hinn breiska mannlífs-
sjó, sem eftir allar þessar aldir
af kristinni trú hefir ekki vilja
til að stjórna sér, en hefir
gott við og nóga þekking. En
þeir álitu, að af tvennu illu
væri þetta betra en að sjá
fólkið liða hungurs-neyð i landi
alsnægtanna.
Það hefði verið ógleyman-
leg sorg og vanvirða. Vissulega
var hér úr vöndu að ráða, það
var komin ofsa tilfinning í
suma af þjóðinni út af aðgerða-
leysi hinnar fyrri stjórnar. —
Engin getur dæmt réttilega
um það mál. Það sýnist vera
eitt af þeim tilfellum, sem kall-
að er óhjákvæmilegt óhapp.
En til allrar blessunar, er
þetta að lagast. Mörg ríki eru
nú af alhug að vinna að bind-
indi. Stórskipið er að lenda á
grynningum og mun bráðum
stranda. Það var nefnilega
síðasta árið, sem Herbert
Hoover sat við völdin 1931 og
hans fylgjendur, að það kom
óvanaleg stifla í straum við-
skiftanna. Alt féll flatt niður,
svo að segja í einu vetfangi, all-
ar afurðir landsins féllu í verði,
langt niður fyrir kostnað fram-
leiðslunnar, svo ekkert seldist
Verzlanir hnignuðu, kaup-
menn höfðu tæplega upp kostn-
aðinn og margir þeirra hættu
að verzla. Bankarnir steyptust
í þúsunda tali um alt landið,
svo efnað fólk varð eignalaust.
Einkum var tilfinnanlegt með
aldrað fólk, sem gekk um
strætin grátandi og kveinandi
og benti á bankana, sem tóku
frá okkur, sögðu þeir, pening-
ana sem við höfðum með
sparnaði dregið saman til
seinni áranna.
Verkalýðurinn, einkum í
stórborgunum stóð uppi alls-
laus og ráðalaus, því hvergi
var verk að finna.
Á sama tíma var til ógrynni
auðæfa í landinu, sem lá hreyf-
ingarlaust. Pakkhús hinna
stórkostlegu verkstæða stór-
borganna voru að springa af
ofhleðslu, heildsölu húsin að
sama skapi líka. Gullkistur
auðvaldsins harðlokaðar, af-
skaplegar birgðir af matvöru
af öllum tegundum var hrúgað
saman, miljónir miljóna, en
engu var diskað út, þó vinnu-
lýðurinn gengi hungraður.
Stórríka fólkið í stórbæjun-
um hélt áfram með sínar stór-
veizlur, hljóðfæraspil og söng.
Það sat í gullsölum í málmhöll-
unum og dreymdi um glaða
stund, en létu sér ekki koma
til hugar mennina, sem stóðu
upp við byggingar skýlislausir
með lélega ábreiðu á hand-
leggnum til að skýla sér fyrir
sárasta kuldanum yfir nóttina.
Þánnig var ástandið í þessu
blessaða alsnægta landi þegar
Roosevelt forseti tók við stjórn-
inni. Ihaldsflokkurinn, Re-
publikanar, höfðu nú setið við
völdin í tólf ár, með sína milj-
óna eigendur. Auðvaldið stóð
í blóma, en lengra gat það ekki
komist því nú tók hönd drott-
ins í taumana.
Nú var spurt, hver er orsök
þessa meins, því var fljótsvar-
að af öllum, sem elska mann-
réttindi. Af því auðvaldið og
vinnuveitendur hafa á öllum
tímum undirokað vinnulýðinn,
haft hann sem verkfæri í hendi
sér, goldið honum lægsta kaup
og verkalýðurinn nauðbeygður
til að vinna, tekið við því með
sárri gremju. — Auðvaldið
gleymdi bróður elskunni, en
hefir haft dollarinn fyrir sinn
himin. Svo þegar þess er gætt,
að verkalýðurinn og landbú-
endur eru tveir þriðju partar
þjóðarinnar, og þessi stóri
partur stóð uppi peningalaus,
Framh. á 7. bls.
SKORÐUR
KAUPGJALDS 0G PRISA
Fósturjörðin biður alla hlutaðeigendur að
styðja trúlega þessa stríðsráðstöfun
'T'VENNAR SKORÐUR eru nú nauð-
synlegar á lifnaðarháttum lands-
manna. Þær eru þessar;
(1) Skorður á verðlagi
Frá og með 17. nóvember 1941 má ekki
hækka vöruverð né vinnugjöld yfirleitt,
nema bráðnauðsynlegt sé og leyft af War-
time Prices and Trade Board.
(2) ’Skorður á kaupgjaldi
Enginn vinnuveitandi má, með vissum
undantekningum, auka kaupgjald sinna
vinnuþegna nema með leyfi nefndar sem
stjórnin, vinnuveitendur og vinnuþegnar
skipa. En eftir 15. febrúar 1942, skal
hver vinnuveitandi skyldur til, með sömu
undantekningum að gjalda dýrtíðar upp-
bót, og að færa þá uppbót upp eða niður
eftir ástæðum, á hverjum þrem mánuð-
um.
Ráðstafanir nauðsnlegar til að stöðva
verðhœkkun
Þessi stjórnar ráðstöfun er til þess gerð að
stöðva þá verðhækkun sem mæddi á oss í
seinasta stríði, ásamt hennar afleiðingum:
kreppu, atvinnulesi og vandræðum.
Allar húsmæður vita að vöruverð er að
hækka, og verðhækkun, nema hömlur séu á
hana lagðar, gerir það torsótt að afla fjár til
hernaðar. Verðhækkun, ef ekki eru skorður
við reistar, mun setja iðnað í ringulreið og
viðskifti sömuleiðis; mun hindra framleiðslu
og hæfilega dreifingu varnings; mun valda
örari hækkun á viðurværis kostnaði en á
kaupgjaldi; mun skerða sparifé úr hófi; mun
valda erfiðleikum fyrir alla og einkum þá sem
litlar tekjur hafa. Og afleiðing verðhækk-
unar, ef ekki eru takmörk sett, að stríði af-
stöðnu, þegar prísar falla, mun verða ný
kreppa og atvinnuleysi. Prísar verða ekki
skorðaðir nema vinnugjaldi séu skorður sett-
ar. óhóflegur gróði er og mun verða, undir
ströngu eftirliti.
3— Allra sem húsasmíði stunda, ef fleiri hafa
en tíu menn í vinnu.
4— Allra sjálfstæðra vinnuveitenda með fim-
tíu vinnuþegna eða fleiri.
Þessi tilskipun nær ekki til þeirra sem
vinna að fiskveiðum, akra verki eða annari
sveitavinnu, né til spítala, né trúarbragða, né
uppeldis né líknar stofnana, ef ekki eru rekn-
ar í gróða skyni.
Tilskipun um verkakaup
Enginn vinnuveitandi má hækka venjulegt
kaupgjald nema með skriflegu lefi National
War Labour Board. Það lefi má aðeins veita
þegar svo stendur á, að kaupgjald er of lágt
að áliti nefndarinnar. Kaupfjald sem er of
hátt er ekki skylt að lækka, heldur má nefnd-
in skipa vinnuveitanda að fresta útborgun
viðurværis uppbótar.
Viðurvœris uppbót
Allir vinnuveitendur sem þessi tilskipun tek-
ur til, eru skyldir til að borga öllum sínum
vinnuþegnum, nema þeim sem verkstjórar
ráða ekki yfir, viðurværis uppbót meðan
stríðið varir.
* Frá og með 15. nóvember, skulu allir
vinnuveitendur sem nú borga uppbót sam-
kvæmt PC 7440 frá 16. desember 1940, auka
þá uppbót eftir verðhækkunar vísitölu fyrir
október 1941, með upphæð tilsvarandi þeirri
vísitölu sem höfð er til að tiltaka uppbótina
á hvm-jum tíma.
Fj’á og með 15. febrúar 1942, skal hver
vinnuveitandi, sem hefir ekki borgað viður-
væris uppbót, byrja að borga uppbót sam-
kvæmt hækkun vísitölu milli október 1941 og
janúar 1942, nema skipað sé af nefndinni að
miða viðurværisuppbótina við verðhækkun
um lengri tíma.
Uppbótin reiknast eftir þessum mæli-
kvarða: Fyrir hvert stig verðhækkunar á við-
urværi skal uppbótin vera 25 cents á viku. Þá
skulu vinnupiltar ef yngri er en 21 árs og
vinnustúlkur, ef vanalegt kaup þeirra nemur
ekki $25.00 á viku, hafa uppbót sem nemur 1
percent af venjulegu kaupi þeirra.
Þessa uppbót má færa upp eða niður á
hverjum þrem mánuðum.
Framkvœmd
Kaupskorðu tilskipun
Tilskipunin tekur til eftirtaldra vinnuveit-
enda:
1— Allra vinnuveitenda sem eru undirorpnir
Industrial Disputes Investigation Act.
2— Allra vinnuveitenda sem stunda hergagna
smíði eða virki til landvarnar.
Framkvæmd þessarar tilskipunar skulu hafa
fimm nefndir, hver á sínum stað, undir stjórn
og eftirliti National War Labour Board.
Verkamenn og vinnuveitendur skulu hafa
fulltrúa í þessum nefndum. Athugið frekari
tilkynningar um þessar nefndir, því til þeirra
skal leita um upplýsingar viðvíkjandi fram-
kvæmd þessarar tilskipunar.
ÓSKORAÐ FYLGI ÚTHEIMTIST
Stjórn yðar veit að þessi ráðstöfun verkar á iðnað, verkamenn, verzlun, sveita-
búskap, með þeim hætti sem Canada þj( ðin er óvön við, af stríðsins völdum. Hún
heimtar að hver og einn leggi hömlur á sjálfan sig. Til þess hún nái sínum til-
gangi þarf þess með, að hver og einn sem vill vel sínum meðborgurum, veiti henni
óskorað fylgi. Ef Canadamepn vinna trúlega hver með öðrum, mega þeir treysta
því, að sá ótti, kvöl og óhóflegur fjárdráttur sem gífurlegri verðhækkun fylgir,
muni hvorki tálma sigri nú í þessu stríði, né viðreisnar og endurbyggingu Canada
og þessarar þjóðar lífshátta að stríðinu loknu.
Útgefið með leyfi og valdi
Hon. N. A. McLARTY,
Minister of Labour