Heimskringla - 10.12.1941, Page 6

6. SIÐA
Sonur Öræfanna
“Þú varst mér miklu dýrmætari en
hann,” bætti hún við eins og hún talaði við
sjálfa sig. “Þrátt fyrir allan þann tíma, sem
við höfum þekst, þá fanst mér þú vera nær
mér en hann, og hann var mér eins og ókunn-
ugur; en samt held eg að inst í hjarta mínu
elski eg hann. Eg hefi hvílst í faðmi hans og
leyft honum að kyssa mig og á þeim augna
blikum fanst mér hann næstum himneskur.
Með þig gegnir alt öðru máli. Þrátt^fyrir afl
þitt og augu þín, ert þú samt sem áður barn í
minum augum — eg þarfnaðist hans, en þú
þarfnast mín með.”
“Það er kannske skýringin. Þú hefir að-
eins meðaumkvun með mér — alveg eins og
fyrsta kvöldið.”
“Getur verið. 1 kvöld langaði mig til að
taka þig í faðm minn til að vernda þig.”
Júní talaði alveg eins og hún hugsaði og
sérhver feimni var horfin úr samtali þeirra.
Múrar drambsins voru hrundir í rústir. Þarna
í hinu kalda tunglskini virtist hún vera úr
öðrum heimi. Gula hárið hennar glitraði
eins og geislabaugur á dýrðlings mynd, eins
og hún væri andi kominn til jarðar niður, til
að ljúka helgu starfi. Augu hennar tindruðu
eins og stjörnur. Hann gat aðeins séð bros
hennar. Hún var svo ung, svo kvenleg. Hann
sá hreinleik sálar hennar.
Þau gengu þegjandi áfram og nú voru
þau næstum komin heim til hennar.
“Sam, þú mátt ekki gera þér neinar vonir
viðvíkjandi mér,” sagði hún raunalega, “eg
vil ekki að þú skulir síðar meir verða fyrir
vonbrigðum. Eg má heldur ekki vona eftir
að eiga þig. Það eru of sterk öfl á móti mér.
En eg get ekki framar sýnt hirðuleysi hvað
þig snertir. Þegar eg giftist Leonard er það
ekki vegna þess að eg hafi gleymt þér. Hugur
minn mun þrátt fyrir það vera hjá þér.”
Þau voru komin að dyrunum og hún
rétti honum báðar hendurnar og hann kysti
þær með lotningu, en augu hans sögðu henni
það, sem hann þorði eigi að segja með vör-
unum.”
En hún hristi höfuðið.
“Nei, þú mátt ekki kyssa mig. Það væri
dásamlegt en það yrði svo örðugt fyrir mig
að gleyma því.”
Hann sneri sér hægt við til að fara, en
hún hélt honum til baka.
“Mig langar svo til að heyra þig segja
•það aðeins einu sinni ennþá,” hvíslaði hún.
“Eg elska þig Júni,” hvíslaði hann, “eg
elska þig þú dóttir sólarinnar.”
11. Kapítuli.
Um miðjan júli, þegar niðursuðan var
nærri að lokum komin, kom Leonard heim frá
eftirlitsför frá veiðistöðvunum, og tveim dög-
um síðar bað hann Hiliguard að finna sig yfir
á skrifstofunni, því að hann þyrfti að tala
við hann um áríðandi málefni. En hinir tveir
menn sátu bak við læstar dyrnar, virtist Leon-
ard vera hikandi að hefja máls á erindinu.
Það var mjög óvenjulegt og einkennilegt,
en heimsmaður þessi virtist nú í vandræðum.
Hillguard mintist aldrei að hafa séð þessu
bregða fyrir fyrri hjá Leonard. Hinn ungi
vinur hans — tilvonandi tengdasonur hans
— var venjulega fær í flestan sjó hversu
margbreytilegar sem kringumstæðurnar
kunnu að vera. Vandræðasvipurinn, sem nú
var á honum kom Hillguard til að horfa á
hann með ennþá meiri velvild en áður. Hon-
um féll ennþá betur við hann fyrir þessi
merki um mannlegan veikleika. Honum varð
það ljóst, að stundum hafði honum gramist
alt þetta yfirlæti í Loenard. Hann hafði
altaf dáðst að honum, gortað af honum og
laðað hann til að heimsækja sig, en nú furð-
. aði hann sig á, að hann hafði eiginlega aldrei
kært sig neitt um hann í raun og véru. En
á þessari stund þegar ungi maðurinn sýndi
þannig mannlegan veikleika, þá varð Hill-
guard strax eins og hlýrri Um hjartaræturn-
ar í hans garð.
“Það er viðvikjandi Júní,” stamaði ungi
maðurinn út úr sér, “er mig langaði til að
leita ráða hjá yður.”
“Þú veist að eg er fús til að veita þér
þau,” svaraði Hillguard. “Og held næstum
að eg geti hjálpað þér að komast að mál-
efninu. Samkomulagið milli ykkar hefir ekki
verið mjög gott upp á síðkastið.”
“Það er einmitt það. Eg finn til þess að
eg þarf hughressingar með í þeim efnum. Eg
vissi ekki hvar eg átti að leita hennar, en loks
herti eg upp huginn og leita nú til yðar.”
“Þetta var ipannlegt — þess vegna að-
laðandi. Gamli maðurinn snerist strax á
HEIMSKRINGLA
sveif Leonards og leit brosandi framan í hið
sólbrenda andlit hans.
Mér þykir vænt um að þú komst til mín,
og eg ætla að vera einlægur við þig, Leonard.
Eg hefi ætíð metið þig mikils, og fyrst eg
verð að missa hana á annað borð, þykir mér
vænt um að það ert þú, sem tekur hana frá
mér. Eg hefi ætíð lagt til með þér í þessum
efnum.”
“Já, og eg met það mikils, herra minn.
Enginn á það skilið að eignast Júni, en eg er
ósegjanlega mikið upp með mér af því, að
þér völduð mig. Þessvegna gerðist eg svo
djarfur að leita til yðar í dag, því að eg er í
mjög miklum vandræðum. Eg elska Júní,
og get ekki hugsað mér neina hamingju æðri
en þá að eignast hana fyrir konu. Stundum
hefi eg hugsað að hún elskaði mig, en í seinni
tíð------er hún breytt mjög. Eg skil hana
ekki og vil ekki neyða upp á hana ást mína,
sé hún henni ekki velkomin. Ef hún ætlar
sér ekki að giftast mér dreg eg mig í hlé og
reyni að sætta mig við það. Mér finst stund-
um að hún sé hrædd við að særa tilfinningar
mínar. Mér datt því í hug að þér þektuð
hana betur en eg, og hugsaði að þér vilduð
kannske og gætuð gefið mér ráð.”
Hillguard var í sjöunda himni af ánægju.
“Minn kæri ungi vinur, það væru mér sár
vonbrigði, ef leiðir ykkar Júní skildust,” sagði
hann hreinskilnislega. “Eg get hvorki trúað
því né vil trúa því, að þetta séu nema kenjar
í henni. Eg er viss um að hún elskar þig.
Ungar stúlkur eru oft dutlungafullar án þess
að þær viti það sjálfar. Það er engin sérstök
ástæða-------”
“Eg veit það ekki. Eg veit bara að hún
hefir neitað að ákveða nokkurn vissan dag
fyrir brúðkaup okkar. Eg skal hreinskilnis-
lega játa — að stundum held eg að hún hafi
fengið ást á öðrum manni.”
Þeir voru nú báðir orðnir alvarlegir mjög.
“Eg veit við hvern þú átt,” sagði Hill-
guard lágt.
“Hafið j)ér einnig tekið eftir þessu?”
“Já, meira en mér fellur að kannast við.
En ekki skalt þú missa kjarkinn af þeim
ástæðum, Leonard. Þú ert þrítugur og því
get eg talað við þig eins og fullorðinn mann.
Júní er ekki nema barn ennþá, ekki tvítug.
Ungar stúlkur hafa oft rómantískar hug-
myndir sem eru fánýtar. Sam með sinni
leyndardómsfullu fortíð, getur vel orðið að
rómantískri hugsjón í huga ungrar stúlku.
Eg veit að hún hugsar mikið um hann, en eg
hvorki vil né get trúað því, að tilfinningar
hennar í hans garð séu neitt alvarlegar. Það
væri mér óþægileg tilhugsun ef nokkuð því-
líkt kæmi fyrir.”
“En hvernig vitið þér nema slíkt geti
komið fyrir? Eins og þér sögðuð er Júní á
margan hátt ekkert nema barn, en hvernig
vitið þér nema að hún láti hina rómantísku
drauma sína fá stjórn yfir sér. Eg er hreint
ekki viss um nema að svo sé. Ef satt skal
segja er eg alvarlega hræddur um að svo sé —
og eg ætla að vera hreinskilinn og segja yður
að sá ótti minn er sprottinn af hvötum, sem
fela í sér nokkra eigingirni. Eg elska Júní
nógu heitt til þess að óska henni allrar
hamingju, enda þótt hún giftist mér ekki, en
að bíða ósigur fyrir Sam, svíður mér sárt.
Eg gæti sætt mig við það ef hún giftist manni
af sínum kynflokki, en — þessi náungi er
Indíáni!”
“Hvort sem hann er nú Indíáni eða ekki
þá væri það mjög óheppilegur ráðahagur.”
“En þér hljótið að vita að hann er Indí-
áni.” I
“Eg neyðist til að líta svo á vegna þess,
sem Olga sagði — en samt sem áður lít eg á
hann sem hvítan mann. Ef alt mælti ekki á
móti því þá tryði eg því skilyrðislaust að hann
sé hvítur maður. Já, Leonard, eg fer ennþá
lengra — eg hefi eigi slíkan viðbjóð á Indíána
ætterni hans og áður. Ef hann hefir þeirra
blóð i æðum sínum, hefir það ekki orðið hon-
um til neins ills — hann er á margan hátt
bráðgáfaður maður, þótt ungur sé. Þú veist
sjálfur að sumir mestu menn landsins eru af
ættum Indíána og stæra sig af því. Indíán-
arnir eru ekki eins og aðrir kynflokkar. Þeir
eru virðulegur kynflokkur! En það er ekki.
þetta sem við erum að brjóta til mergjar.
Hann tilheyrir öðrum heimi en hún. Eg sé
engar líkur til þess að hann geti nokkurntíma
fært sönnur fyrir því að hann sé Sam More-
land. Línurnar milli stéttanna í Bandaríkj-
unum eru mjög ákveðnar, og nema að hann sé
Sam Moreland kemst hann aldrei yfir okkar
línu. Auk þess mundi gifting þeirra, Júní og
hans, vekja mikið umtal. Hún yrði að vera
skjól hans og hafa það á tilfinningunni að
hún hefði tekið niður fyrir sig. Alla æfi
hefði hún það einnig á vitundinni að hafa
gifst inn í annan kynflokk, og finna til þess
að hafa lækkað í mannfélagsstiganum. Mér
mundi verða þetta mikið sorgarefni — og það
sem þú hefir sagt mér nú, svíður mér sárt að
neyra.”
“Eg á bágt með að segja það, en eg vildi
óska að hægt væri að stía þeim í sundur á
einhvern hátt. Það er nú ekki hraustlega
mælt, en til grundvallar liggur ekki eingöngu
ást mín á Júní. Hjarta ungrar stúlku getur
leitt hana í fádæma gönur — og svikari þessi
getur vel orðið að hetju í hugsun ungrar
stúlku. Hvort sem hún giftist mér eða ekki,
' þá vildi eg að hún sæi hann aldrei framar.”
“Eg vildi að eg hefði aldrei farið með
hana hingað norður eftir. Eg var svo örugg-'
ur um það, að ekkert gæti aðskilið ykkur
Júní. Og hvað get eg gert nú? Ef eg færi
heim með hana, skilur hún strax ástæðuna,
og gætum við þannig valdið því, sem við
gjarna vildum hindra. Besta ráðið til að
sameina fólk er að sundra því. Hann mundi
standa í enn meiri æfintýraljóma í hennar
augum.”
“Rétt er það, það væri hin mesta heimska
að gera það. Eina ráðið til að lækna hana
er að sýna henni hlutina í réttu ljósi — koma
henni til að fá viðbjóð á honum.” Augu Leon-
ards ljómuðu. Samræðurnar höfðu nú náð
því marki, sem hann hafði leitt þær að með
hinni mestu list. Hann var nú tilbúinn að
koma með þá ráðagerð, sem fyrir honum
hafði vakað. Hann lét sem sér hefði komið
nýtt ráð í hug.
“Eg held, Mr. Hillguard, að eg viti
hvernig á að far að því.”
Það birti yfir svip eldra mannsins, en
drengskapur hans var samt vel vakandi og á
verði.
“Mér mundi aldrei detta það í hug að
veita ekki Sam alt tækifæri sem hann getur
fengið,” sagði hann.
“Mér hefir heldur ekki komið slíkt til
hugar í eitt augnablik,” svaraði hún kulda-
lega. “Eg átti bara við það að við skyldum
sýna henni Sam, eins og hann í raun og veru
er — og þá verður hún sjálf að ákveða hvort
hún vill giftast honum eða ekki. Með öðrum
orðum, við skulum fletta af honum þessum
rómantíska Ijóma.”
“Það getur tæplega verið neitt rangt í
því að sýna hann eins og hann er í raun og
veru — en við hvað áttu eiginlega?”
“Eg hafði hugsað mér það svona. Einn
manna minna, hann Vigtus, ætlar á morgun
að sigla yfir að Rostungsskerinu, til að líta
eftir fáeinum netum. Gæti hann ekki komið
með Olgu með sér?”
“Eg skil ekki----”
‘Tlenni þykir sjálfsagt vænt um að
heimsækja son sinn. Eg skal tala við hana
um vinnu í annari veiðistöð, og við gætum
komið því svo í kring, að hún kæmi alt í
einu fram á sjónarsviðið þegar þau Sam og
Júní eru bæði viðstödd.”
“Eg fer nú að skilja hvað þú ert að fara
— en er þetta ekki hálfpartinn ódrengilegt
samsæri?”
“Það fæ eg ekki séð. Við skulum vera
skynsamlegir, Mr. Hillguard. Ef Sam hitti
hana eina mundi hann bara senda hana
burtu, án þess að Júní fengi að sjá hana. Það
eru andstæðurnar — eða réttara sagt sam-
líkingin milli þessa kynblendings og móður
hans, sem mun veita okkur sigurinn. Það er
ekki að níðast á manni; þótt því sé komið svo
fyrir að hann hitti móður sína í annara við-
urvist, eða hvað?”
“Við gætum spurt Olgu hvert að hann
sé sonur hennar?” sagði Hillguard hægt. —
“Hverju skyldi hún svara?”
“Hún mun svara því játandi og segja
sannleikann, eins og hún altaf hefir gert.
Júní mun heyra það og fá svar við öllum
sínum spurningum. Hún hefir heyrt söguna
sagða af öðrum, en í þetta skifti heyrir hún
hana frá fyrstu hendi. Hún mun ekki ein-
ungis fá að heyra að Sam er Indíáni, en hún
mun einnig fá að sjá hvað í því felst að vera
Indíáni. Hafið þér séð Olgu nýlega?”
“Ekki í tólf ár.”
“En þér hafið séð gamlar Indíána kerling-
ar. Þér vitið hvernig þær líta út. Þessi
kerling — þessi Olga er móðir Sams! Mun
Júni nokkru sinni geta litið á hann án þess
að muna eftir henni, eða snerta hendi hans
án þess að hugsa um hana? Hún getur skilið,
að ef hún giftist honum, á hún á hættu að
eignast dætur, sem líkjast Olgu.”
Hillguard stóð á fætur og gekk fram og
aftur í stofunni.
“Þetta er djöfulleg ráðagerð, en hún er
samt ekki ósanngjörn,” tautaði hann.
“Nei, alls ekki. Það er ráð til að sýna
ungri stúlku, sem fær óheppilegan biðil,
hvernig hann í raun og veru er. Og svo eg
segi yður það hreinskilnislega, er eg viss um,
að hann birtist ekki einu sinni eins og Indíáni,
sem hann er, heldur líka eins og óþokki.”
“Þú ert fordómafullur gagnvart honum,
Leonard.”
“Er það mót von? Og eg spái því að þér
WINNIPEG, 10. DES. 1941
hafið til einskis eytt vináttu yðar og fyrirhöfn
hvað hann snerti. Eg hugsa að hann muni á
einn eða annan hátt birtast eins og óhræsi.
Og ef það er nokkuð, sem Júní fær ekki stað-
ist — hún hefir sjálfsagt erft það frá yður —
þá er það níðingsskapur og hugleysi! Hvað
haldið þér að Sam muni gera, þegar móðir
hans kemur alt í einu fram fyrir Júní og
hann? Fyrst mun hann afneita henni með
fyrirlitningu og með því móti verða sjálfur
fyrirlitinn.”
Hann þagnaði og beið eftir svari Hill-
guards. Hann staðnæmdist fyrir framan
hann.
“Það veit hamingjan að þú leggur fallega
raun fyrir hann.”
“Ágæta.”
“En ef hún hepnast þá helgar tilgangur-
inn meðalið. Mig langar ekkert til að hún
giftist Sam, og vil mikið til vinna að hún geri
það ekki. Láttu kerlinguna koma, Leonard.”
Næsta sunnudag dvaldi Sam á heimili
Miss Moreland. Það var ekkert óvenjulegt.
Hann var flesta sunnudag hjá Júní, talaði
við hana og hlustaði á gramófónið. En í þetta
sinn var framkoma Hillguards gagnvart hon-
um mjög einkennileg. 1 fyrsta skiftið í öll
þau ár, sem þeir höfðu þekst, virtist gamli
maðurinn forðast að líta í augu hans. Hann
var órólegur og óhýr og leit hvað eftir annað
á úrið sitt. En samt gerði hann alt sem
hann gat til að Sam skyldi líða vel.
Fyrri hluta síðari part dagsins hlustuðu
þau Júní og hann á sálmalög. Unga stúlkan
var hrifin af þessum hátíðasöngvum, og Sam
var líka farið að þykja vænt um þá. Hann
hlustaði á “Glataði soninn”, eitt af uppáhalds
lögunum hans, því að lagið minti hann á
skólagöngu hans í Unalaska. Hann var hrif-
inn af laginu “Til er eitt land” og ennþá
meira af “Hinir níutíu og níu.” Hann hugsaði
hrærður um hirðinn, sem gekk út í myrkrið
og illviðrið, til að leita að týnda sauðnum.
Þessi sálmur fanst honum að hafa sér-
stakan boðskap til sín persónulega. Hann gat
hugsað sér hættur leiðarinnar. Hann hafði
sjálfur vilst í fjöllunum.
“Þetta er hið fegursta sem til er!” hróp-
aði Sam, hrifinn eins og hver annar ungling-
ur. Þau sátu bæði saman á legubekknum.
“Næstum heil veröld sem lýtur guði, einum
guði — þolinmóðum og gæskuríkum guði.
Heil þjóð, sem hlustar á kenningar hans, sem
þú hefir kent mér, Júní! 1 fyrstu efaðist eg.
Mér fanst.að mátturinn hefði ætíð rétt fyrir
sér — að fólk gæfi ekki hinum fátæku, og
elskuðu ekki náungann eins og sjálfa sig, en
léti leiðast af hatri og hefndarþorsta. En nú
hefi eg næstum losnað við alian efa, Júní,
þegar eg hlusta á þessi lög ásamt þér, get eg
gleymt guðum barnæsku minnar og trúað,
eins og þú trúir — eins og faðir þinn trúir —-
á algóðan, umburðarríkan guð — það er dá-
samlegt.”
“Já, en flest okkar hafa engan tíma til
að hugsa til þess hve dásamlegt það er.”
Þau settu nú plötuna með laginu: “Yfir-
gefið alt og fylgið honum,” á grammófónið,
en þau heyrðu það ekki, því nú voru þau
trufluð.-
Hillguard kom inn í stofuna. Hann var
ekkert upp með sér af hlutverki sínu. En
fyrst hann hafði tekið það að sér þá varð
hann að leika það til enda.
“Það er einhver sem vill tala við þig,
Sam”, sagði hann. “Hún kom með Vigtusi og
Leonard hefir komið með hana hingað.”
Nú kom Miss Moreland inn og á eftir
henni kom Leonard. Miss Moreland var með
áhyggjusvip, en Júní var óttaslegin að sjá
svipinn á Leonard. Strax og hann var kom-
inn inn úr dyrunum vék hann til hliðar fyrir
þeim sem á eftir honum komu.
Það var Olga. Óttaslegin að sjá alt þetta
hvíta fólk, stansaði hún i dyrunum.
Árin höfðu ekki leikið gömlu konuna vel.
Norðurlandið á ekki til þá blíðu, sem konan
þarfnast, það slær þung högg, sem skilja
eftir djúp mörk. Það er ekki hægt að veiða
laxinn á sumrin og hafa hvítar og mjúkar
hendur, og ekki er heldur hægt að leggja
gildrur allan veturinn og varðveita æsku-
blómann. Margar hvítar konur varðveita
æskusvipinn fram yfir fimtugt, en Olga leit út
fyrir að vera eins gömul og landið hennar.
Æfa gömul norn — vindbarin af þúsund vetr-
um, og komin fast að þeim raunalega loka-
þætti, sem bíður allra barna öræfanna fyr
eða síðar.
Stundum getur ellin verið fögur, en Olga
var hvergi fríð álitum. Hún var sýnishorn
úrættaðrar og hverfandi þjóðar. Hún var
dökk yfirlitum eigi einungis vegna meðfædda
litarháttarins heldur af skít. Andlit hennaf
var alt tómar hrukkur. Hún var Aleutings
kona, sem öræfin höfðu hrakið og mundu
brátt heimta til sín fyrir fult og alt.