Heimskringla - 10.06.1942, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. JÚNl 1942
BRÉF ÚR SKAGAFIRÐI
Kæru Skagfirðingar
vestan hafs:
Ekki veit eg hvort þetta bréf
kemur ykkur frekar í höndur
en hin fyrri, því tvisvar hefi eg
sent ’línu frá mér, sem vinur
minn þar vestra segir að ekki
hafi komið fram “en þá er
reynt, ef þrisvar er” og því tek
eg enn til.
Undanfarin tvö ár hafa verið
mjög góð hvað veðráttu snerti.
Sumarið 1940 var reyndar úr-
fel'lusamt og nýttust hey miður
vel. En þá hjálpaði mörgum
að þeir áttu eftir mikið af góð-
um heyjum frá 1939, en það
sumar var fádæma gott. Vet-
urinn 1940-41 var ágætur, að-
eins dálítill frostkafli, en snjó-
Jaust altaf. Síðastl. sun^ar var
dásamlegt. Grasspretta góð og
nýting á heyjum eftir hendinni
og ekki hefir þessi vetur verið
verri að sínu leyti. Því segja
má, að aldrei hafi snjór staðið
við viku lengur. Þá hefir jafn-
an komið sunnanþýða, en rosa-
samt hefir verið með meira
móti, svo skaðar hafa orðið á
heyjum. Og liggur því við, að
satt sé er kveðið var eftir eitt
stórveðrið:
Úr áramótum margur var með
heldur súran svip,
Því sífelt gengu hvassviðri með
skúrum.
Heyin tætti í sveitinni, við sjó-
inn lestust skip,
og seinast 'fuku tóur út úr búr-
um.
hefir á sjó, og hefir altaf aflast
og stundum ágætlega. Hefir
orðið að því stórmikið hagræði,
með því verði sem nú er á fiski.
Ekki er hægt annað að segja,
en verzlun sé sæmileg og at-
vinnuleysi er nú óþekt fyrir-
brigði, síðan Bretavinnan kom
til sögunnar. En auk þess hefir
stjórnin lagt drjúgum til opin-
berra framkvæmda, umfram
það venjulega. 1 hverri sýslu á
landinu er unnið að vegalagn-
ingu og víða í mörgum stöðum.
Hér er lögð aðaláhersla á það,
að byggja veginn frá Reykjavík
til Akureyrar og ganga þannig
frá honum, að ihann verði fær,
sem lengstan tíma á ári hverju.
Verður unnið bæði á Vatns-
skarðinu og á öxnadalsheiði í
sumar, en það eru erfiðustu
kafliarnir á fyrnefndri leið. —
Nýja brautin er kornin langt
austur á Vatnsskarðið, og með
hjálp hennar, hefir verið haldið
uppi ferðum í hverri einustu
viku í allan vetur, frá Reykja-
vík til Sauðárkróks. Er það
mikil framför frá því, er Skag-
firðingar þeir sem réru suður,
— urðu að ganga þá vegalengd
alla með pjönkur sínar, og voru
svo dögum og stundum svo vik-
um skifti á leiðinni, en nú er
þessi sama leið farin á 1—IV2
degi.
Innan héraðsins hefir vega-
kerfið verið stórbætt nú á
seinni árum, og er unnið að því
ósleitilega, að gera sýsluveg-
ina sem besta og koma þeim í
sambönd við þjóðvegina; t. d.
á að verja kr. 35 þús. til sýslu-
auknum fóðurbætiskaupum;
sem er orðinn allhár útgjalda-
liður hjá mörgum, en mun þó
áreiðanlega borga sig.
Þó er annað, sem sverfur enn
fastar að öllum búandlýð hér í
Skagafirð, en það eru hinar
skaðvænu fjárpestir, sem ná-
lega vofa yfir hverju heimili.
Er garnaveikin austan Vatna,
en mæðiveikin að vestanverðu
í héraðinu, og er varnargirðing
utan frá sjó og fram fyrir Ábæ,
og nú á að girða þaðan í vor og
fram undir Jökul. Kostar þetta
alt óhemju fé, því auk girðing-
anna er svo fjöldi af varðmönn-
um alt vorið og fram á haust
J unz fé er komið á hús. En
þrátt fyrir þennan tilkostnað,
leggja þessar pestir altaf, með
hverju ári, undir sig stærra og
stærra svæði. Þessvegna eru
ýrnsir orðnir vantrúaðir á þess-
ar vanir og segja eins og einn
kaldhæðinn náungi: “að með
vörnunum ynnist það eitt, að
allar kindur austan Vatna
dræpist úr garnaveiki en hinar
, úr mæðiveiki, en állar færu
þær samt.” Því miður er nokk-
uð hæft í þessu. 1 fyrrahaust
| var t. d. skorið niður nálega
| úr öllum Hólahreppi og í haust
af mörgum bæjum í Viðvíkur-
hreppi og yztu bæjum Akra-
hrepps. Hefir víst átt að reyna
uppræta veikinni með þessu, en
altaf kemur hún upp á nýjum
og nýjum stöðum. Sama er að
segja méð mæðiveikina. Hún
leggur undir sig fleiri bæi með
hverju ári og eru nú margir
orðnir nálega sauðlausir, sem
áður höfðu stór fjárbú.
TALSIMA
Um páskana kom dálítið
kuldakast, en nú er komin
hláka og allur snjór horfinn,
svo manni finst blessað vorið
sé alveg komið. Meira að
segja fyrstu farfuglarnir eru
byrjaðir að láta til sín heyra.
Annars má segja að hér í
Skagafirði hafi ekki komið
harður vetur síðan 1920; heldur
hafi þeir verið hver öðrum betri
þó líklega taki þessi, sem nú
fer að kveðja, þeim öllum fram,
að árgæsku, og má þá reyndar
taka árið, sem eina heild. Segir
eldra fólkið, að það sé öðruvísi
en var í “þeirra ungdæmi” þeg-
ar viku hríðar geysuðu, og
skildu alt eftir i einu snjókafi.
En það er víðar en á landi, sem
að gætir þessarar gæsku nátt-
úrunnar. Áður fyr fékst hér
t. d. aldrei bein úr sjó að heitið
gæti fyr en eftir sumarmál, en
í vetur hefir verið róið hér við
Skagafjörð, hvenær sem gefið
veganna í ár, og svipuð var sú
fjárveiting í fyrra. En ekki
vetiir af, því margir þeirra eru
viðhaldsfrekir, síðan daglegir
mjólkurflutningar komu til
sögunnar. Þrátt fyrir þessi
veltiár, má þó segja, að bú-
skapurinn sé þó að ýmsu leyti
erfiður fyrir bændur, og veldur
þar mestu um, skortur á vinnu-
afli, og hefir þó aldrei verið
verra en nú, er fólkið flykkist
úr sveitinni til kauptúnanna,
þar sem víða er bókstaflega
hægt að ausa upp peningunum.
Það er ekkert einsdæmi, að
sléttir verkamenn taki 40—50
kr. á dag, mánuð eftir mánuð,
og til eru fyrirtæki, sem boðið
hafa verkamönnum sinum 1200
kr. á mánuði um lengri tíma.
Við þetta getur landbúnaður-
inn ekki kept, og því neyðast
bændur, að draga saman búin,
og mundu þó þurfa að gera
það enn meir, ef þeir spöruðu
þó ekki kaupafólkshalds, með
A annatimum, er hve;
mínúta dýrniœt — þat
má enginn við, ct<
vélar hans liggi leng'
brotnar.
Þegar hiö o v œ n t c
skeður, er það TAL-
SÍMINN sem skjótas'
bœtir úr.
Fyrir íáein cents c
dag, getið þér bœtt úr
hverju sem að hönd-
um ber af þessu tee'
og sparað bœði fé og
tíma á því.
Tryggið yður tima-
sparnað með þvi að
hafa
Bændur hafa fengið fé aftur
af ósýktum stofni, hvernig sem
það reynist, en þeir, sem hafa
sæmilegt vegasamband við
Sahðárkrók hafa aftur á móti
fjölgað kúnum og lagt stund á
mjólkurframleiðslu sem gefur
góðan arð eins og stendur.
I Þá er einnig hugur í mörg-
um, að auka hrossaræktina;
kynbæta hrossin og bæta með-
ferð þeirra, og gera þau á þann
hátt verðmeiri. Var hrossa-
sýning á 4 stöðum í héraðinu í
vor. Fengu 10 hestar 1. verðl.
en 14 II. verðl. Fengu 88 hryss-
ur I. verðl. en 93 II. verðl. Einn
af þessum hestum var síðan
seldur í haust fyrir 2. þús. kr.
| Hann var frá Svaðastöðum og
j talinn bestur af 1 flokks hest-
unum.
| En það sem best mun lyfta
; undir hrossaræktina hér er
það, að í ráði er að ríkið setji
upp hrossakynbótabú að Hól-
um í Hjaltadal, þar sé svo alt-
af hægt að fá 1. flokks hross
fyrir þá, sem þess óska.
Á síðastliðnu vori setti bún-
aðarsamband Skagfirðinga upp
tamningastöð á Borgareynni.
Voru þar tamdir 60 hestar og
líkaði vel. Hefir það aldrei
verið gert áður, því ekki hefir
verið nein þurð á tamninga-
mönnum í sveitinni fyr en nú.
Sýnir það eitt með öðru, fólks-
leysið hjá bændum.
Aflabrögð hafa verið hin
beztu hjá sjómönnum kringum
Skagafjörð. Bætir það mikið
að nú eru komin tvö hraðfrysti-
hús á Sauðárkrók, en eitt í
Hofsós. Hafa þau gefið 35—40
aura fyrir hvert kg. og er þá
fiskurinn aðeins slægður. Síðan
er hann flakaður og frystur og
þannig fluttur út. Eru dæmi
til í vetur að eftir 10 daga afia-
hrotu hafa sjómenn fengið alt
1000 kr. hluti. Var það mikið
lán, fyrir útgerðina að þessi
hús voru að mestu bygð, áður
en stríðið skall á, því síðan hef-
ir orðið lítið um byggingar.
Á síðastliðnu hausti flutti
Jósef J. Björnsson fyrv. alþing-
ismaður og skólastjóri, frá
Vatnsleysu, til Reykjavíkur.
Hafði hann verið um langt
skeið kennari á Hólum og fyrsti
skólastjóri þar. Var það róm-
að af nemendum hans hversu
hann hefði verið góðúr kenn-
ari. Mörg störf hafði hann
með höndum, fyrir sveit og
sýslu m. a. þingmensku og fórst
það sem annað vel úr hendi,
því hann er vitur maður. Er
hann fór héðan, var það hans
seinasta verk, að gefa sýslu-
bókasafninu, alt hið ágæta
bókasafn sitt, nær því 700 bindi
í bezta ástandi, og sumt harla
fágætar bækur. Er það sú dýr-
mætasta gjöf, sem því hefir
borist til þessa. Sendi sýslu-
nefndin honum, nú á nýaf-
stöðnum fundi sínum — þakk-
arskeyti fyrir þessa ágætu gjöf,
og öll störf hans, er hann hefir
unnið í þarfir héraðsins. Jósef
er nú á 84 árinu, fæddur 26.
nóv. 1858, og er hinn ernasti.
31. marz Jauk sýslunefndin
fundi sínum, og hafði hún
fjölda mála meðferðis. Næsti
fundur er hún heldur er sá 70.
aðalfundur en hinn 100 ef auka-
fundir eru taldir. Mun hún þá
halda upp á þetta afmæli sitt,
og ef til vill gefa út minningar-
rit. Þó ykkur þyki það hljóma
einkennilega, þá er einn af
þeim sem sátu fyrstu fundina,
enn lifandi á meðal ykkar. Er
það Magnús Jónsson frá Fjalli í
Sæmundarhlíð. Var hann sýslu-
nefndarmaður frá 1880—1887
og lét þar margt til sín taka
eftir því, sem sýslufundargerð-
ir frá þeim tíma sýna. Var
hann kosinn í ýmsar nefndir og
sat meðal annars í stjórn bún-
aðarskólans á Hólum, þegar
verið var að komia honum á
fót, og hann átti við mest fjár-
hagsvandræði að stríða, þvi þá
urðu Skagfirðingar einir að
hafa a'llan veg og vanda af hon-
um. Fyrsti sýslufundurinn
kom saman á Reynistað 8. okt.
1874, og afgreiddi þá fjárhags-
áætlun að upphæð kr. 125. En
strax tók sýslunefndin að beita
sér fyrir ýmsum umbótamál-
um s. s. vegagerð, brúarsmíði,
sýningum á búfé og handa-
vinnu o. fl. og það með þeim
árangri að búið var að brúa
nálega allar ár í héraðinu, að
undanteknum Héraðsvötnum,
er aðrar sýslur hófust handa í
þeim efnum. En um þetta lesið
þið alt seinna í afmælisritinu.
Hér á Sauðarkróki var held-
ur fjölment um “sæluvikuna”
svokölluðu, því veður var altaf
hið bezta og samgöngur með
bílum orðnar ágætar um hérað-
ið. Af sjónleikum þeim er
sýndir voru má nefna “Nýárs-
nóttina” eftir Indriða Einars-
son. Var hún leikin 9 sinnum
og þótti takast ágæta vel. Leik-
fimi og glímur voru einnig
sýndar. Tvö kvöfld vikunnar
voru málfundir og fluttu þar
erindi Jón Björnsson sýslumað-
ur á Bakka í Viðvikursveit og
cand. júr. Magnús Jónsson frá
Mel, töluðu þeir um sveita-
menningu og kaupstaðarmenn-
ingu. En seinna kvöldið voru
þeir frummælendur, prestarnir
sr. Halldór Kolbeins á Mæli-
felli og sr. Björn Björnsson í
Viðvík, og töluðu um “Hug-
sjónir sæluvikunnar.”
A'lt voru þetta snjöll erindi
og vel flutt, og urðu um þau
miklar umræður.
í sumar sem leið, var góður
gestur á ferð hér, sem kom
vestan um haf. Var það Soff-
onías Thorkelsson. Hann ferð-
aðist allmikið um hér, enda á
hann hér frændur og vini víða
í Skagafirði. Var óneitanlega
gaman að spjalla við þann
fróða og greinda mann, og þó
hefi eg enn meira gaman af að
lesa pistla þá i Heimskringlu,
sem hann skrifar um ferðina,
því glögt er hjá honum gests-
augað. Og altaf hefir maður
gaman af að sjá sjálfan sig í
spegli, ef það er ekki mjög mik-
ill spéspegill! Væri óskandi að
þeim færi fjölgandi, sem ieita
hingað vestan yfir, er stríði
þessu lýkur, og ferðir verða
beinar og hættulausar milli ís-
lands og Ameríku.
Séra Jakob Jónsson, sem nú
er prestur í Reykjavík hefir
Verðmæt bréf
geta ekki tapast eða eyðilagst í
ÖRYGGISHÓLFI
Staðurinn fyrir borgarabréf, eignabréf, vá-
tryggingar skírteini og önnur verðmæt skjöl, er
í yðar eigin öryggishólfi í bankanum. Þér getið
leigt það fyrir minna en lc á dag í næsta útibúi
Royal Bankans.
THE ROYAL BANK
OF CANADA
Eignir yfir $950.000,000
flutt marga fróðlega og snjalla
fyrirlestra, um líf og háttu
ykkar Vestur-lslendinga, sem
okkur hefir verið hin mesta
unun að hlýða á, enda hafa
þeir verð prýðilega fluttir. —
Eins má segja að Þjóðræknis-
félags íslendinga hér, hafi líka
á ýmsan hátt aukið kynningu
milli íslendinga hér og vestra,
og er gott eitt um það að segja,
og vonar maður að það fari
ekki dvínandi.
Eg óska ykkur öllum bless-
unar á þessu ári og í allri fram-
tíð.
Ykkar einlægur,
Stefán Vagnson
ENGLISH SECTION
Sponsored by The Icelandic Canadian Club
NOT GUILTY
His father was born on the banks of the Clyde.
His Bengalese mother was darker of hide.
For neither was he the causation.
A comfortless hut was the home that he knew,
And hunger and cold were his lot as he grew
Like a weed in the wilds of creation.
/
With urchins and paupers he played in the street.
He played in the storm and the rain and the heat;
A target for taunts and abuses.
A stranger to kindness, a cuff on the ear,
And curses, inured him to hatred and fear.
Let him give account that accuses.
At sChool he was ordered to push and compete,
To prey on the weaker and strive for a seat
Where honor and ease were the prizes.
In church he was told that the Christian goal
Was to capture a berth for his own little soul
And pray as the preacher advises.
He -learned from his cronies to lie and deceive,
To lurk in the darkness and by-ways, to thieve;
A course that his conduct was shaping.
No father oommanded, no mother implored;
By most of the great he was shunned and ignored.
What chance had his class of escaping?
Ye judges, I ask, who is innocent here?
Who offered a lead to a nobler career,
That the best of his bents might awaken?
Who showed him the path to his portion of earth,
The plenty the toilers had left him at birth
And the purse that the pirates had taken?
His parents were wealthy and born to the blood.
No beggar was he in the Slums and the mud.
Not much was denied him that money coul buy.
His mates in the play were the rich and the high.
So when he in turn threw his hat in life’s ring, *
Of hardship and troubles he knew not a thing.
He graded all men as the good and the bad.
The good were the smug and the idle who had.
The poor were to him as the ass or the ox,
Just an ancient need, like the goose to the fox.
So when he developed a craving to kill
His conscience felt but an innocent thrill.
* He had, like the other, been often misled.
He honestly thought he had paid for his bread.
He thought that the buying of bands on the mart,
And bleeding the toilers, was doing his part.
So when you are tempted to censure his sin,
Be sure that you probe where the errors begin.
The game as designed has a system of rules,
Where some may disport at the cost of the fools.
The masses, we know, are but pawns in the play,
Yet prelates and kings are as helpless as they.
It is wrong and unwise for a brother to blame.
’Tis better to alter the rules of the game.
—P. B.
lavender, streaked with gold.
Tree tops lay dark fingers
against the soft color. Purple
martins, robins, woodpeckers
flot about, touches of color in
the quiet sky. Slowly the sun
rises above the horizon, its rays
shedding lustre on all earthly
IDYLLS
By Shirley Ward
An article written by a grade twelve
student. Her mother is Icelandic.
D A W N
The eastern sky is a wash of
pastel tints, rose shading into