Heimskringla - 14.10.1942, Síða 1

We recommend íor
your approval our
"C.B.4 WHITE LOAF"
(Canada Approved)
as an excellent source of the
Vitamin B Complex
"The QualityGoes In before theNameQoesOn"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 35 565
Frank Hannibal, Mgr.
Wedding and Birthday Cakes
made to order
♦' ** *' * ■ " - - - ».
We recommend for
your approval our
"C.B.4 WHITE LOAF"
(Canada Approved)
as an excellent source of the
Vitamin B Complex
“The QualityGoes In before the NanieGoesOn"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 35 565
Frank Hannibal, Mgr.
Wedding and Birthday Cakes
made to order
-------------—*-——------------t
LVII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 14. OKT. 1942
NOMER 2.
'' HELZTU FRÉTTIR * *
Stalingrad
Nazistar byrjuðu aftur sókn-
ina á Stalingrad í gær. Á henni
varð þriggja daga hlé af ein-
hverjum ástæðum og héldu
margir að henni væri lokið á
þessu hausti. Fregnir frá Ber-
lín gáfu jafnvel þetta í skyn.
Brezk og bandarísk blöð fóru
að spyrja og spá hvort undir
þessu byggi fyrir Þjóðverjum
að hefja ósknina suður yfir
Kákasusfjöll. Rússar lögðu
ekki mikið upp úr þessu og
bjuggu sig undir nýja sókn á
Stalingrad. Þó sóknin sé snörp,
hafa Rússar staðið hana af sér.
Var nú ítölsku liði sigað fram,
fersku og með ítölskum skrið-
drekum. Féll þegar fyrsta dag-
inn talsvert af því og skrið-
drekarnir týndu tölunni. —
Segir i rúsneskum fréttum, að
þessi endurnýjaða sókn hafi
ekki jafnast á við hinar fyrri.
Norðan við Stalingrad er lið
Timoshenkos að lemja á Þjóð-
verjum svo þeir eiga í fullum
höndum með að verja sig. —
Sækja Rússar nú víða á hliðar
þýzkra hersveita og gera í þær
skörð. Það er sagan sem
stehdur af rússneska stríðinu.
Laval í klípu
Ein af hinum freku kröfum
Hitlers á hendur Frökkum, var
sú, að þeir sendu honum 150,-
000 æfðra iðnverkamanna eða
jafnvel sérfræðinga til að vinna
í vopnasmiðjum Þýzkalands. —
Til þess að verða við þessu, bað
Laval verkamenn að bjóða sig
fram. Aðeins 20,000 fengust
með því móti. Semur þá Laval
lög um það, að skylda Frakka
í þeim hluta landsins, sem
Þjóðverjar stjórna, að fara og
vinna í Þýzkalandi. Náði þetta
einnig til ógiftra kvenna. En
Þjóðverjar voru ekki ánægðir
HJÚKRUNARKONA
Jóhanna Sigr. Nordal
Stúlkan sem mynd þessi er
af, útskrifaðist í hjúkrunar-
fræði frá Winnipeg General
Hospital 21. mai 1942. Hún
heitir Jóhanna Sigríður Nor-
dal, ættuð frá Árborg. For-
eldrar hennar eru Jón Nordal,
er lengi bjó í Norðtungu í
Geysis-bygð, og Valgerður
kona hans. Er því viðbrugðið
að Jóhanna hafi verið dugleg
við námið.’ Á hún ekki langt
að sækja það, því faðir hennar
var mesti ákafa maður við
vinnu og þeir er hann þektu,
fnunu, sem sá er þetta ritar,
furða sig á, að hann hefir ekki
fyrir löngu drepið sig á of
harðri vinnu. Hjúkrunarkon-
an unga hefir hlotið stöðu í
sjúkrahúsi norður i Flin Flon,
Man.
með þetta, heldur vildu þeir
að þessi lög næðu einnig til
manna í Vichy-Frakklandi. —
Þótti Laval sjálfstæði þjóðar
sinnar hætta búin af þessu.
Frakkland væri með því sam-
einað Þýzkalandi. En Þjóð-
verjar segja að iðnaðarmál
þessara landa verði að sameina
og Frakkland verði að stuðla
að þeirri samvinnu. Hótar
Hitler því, að ef Laval gangi
ekki að þessu, setji hann sína
menn yfir landið og verði það
þá lögum Sauckels háð, sem
Belgía lúti. En samkvæmt
þeim séu allir karlmenn 18 til
50 ára og konur frá 21 til 35
herskyldu háð (þ. e. beri að
vinna þar sem Þjóðverjar segja
að unnið skuli).
Frakkland óttast, að Hitler
geri fyr en siðar alvöru úr því,
að hneppa verkalýð alls Frakk-
lands í þrældóm, jafnt konur
sem karla.
Enn sem komið er, hefir
Laval ekki viljað ganga að
þessum kostum, að því er þann
hluta landsins snertir, er sjálf-
stæður á að heita. Og ýmsir
fregnritar ætla, að hann láti
fyr völdin af hendi, en hann
gangi að þessu. Með því sé á
síðasta þráðinn skorið, sem
tengi Frakkland þeim þjóðum,
er aðstoðað geti það,,en þegar
svo er komið, eigi það ekki
viðreisnarvon.
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
í blaðinu Winnipeg Free
jPress s. 1. mánudag, var frétt
frá íslandi, er hermdi, að á
þýzka sprengjuflugvél er var
yfir Reykjavík, hafi verið skot-
ið með loftvarnarbyssum úr
bænum og flugfarið flæmt
burtu, sem var stórt eða fjögra
|hreyfla-far. Hefir ekki áður
verið getið um loftvarnarbyss-
ur að verki í fréttum að heim-
an.
★ ★ ★
Yfir síðustu helgi komu um
1000 háskólanemar úr Aust^ur-
Canada til Winnipeg. Þeir
voru á leið vestur til Saskat-
chewan og Alberta að vinna í
þreskingu.
★ ★ ★
Konnie Jóhannesson hlaut
útnefningu af hálfu liberala s. 1.
föstudag til að sækja um kosn-
ingu í North Centre Winnipeg
til sambandsþingsins. Tveim
dögum eftir útnefninguna,
barst skeyti frá Mackenzie
King, forsætisráðherra Can-
ada, er velþóknun sinni lýsti á
úrslitunum; kvað forsætisráð-
herra Mr. Jóhannesson verða
til mikillar aðstoðar hernaðar-
málunum á þingi.
Um útnefninguna sótti A. R.
Macdonnell, lögfræðingur, sá
sami og sótti á móti Mr. Jó-
hanenssyni í síðustu kosningu
og vann þá, en tapaði kosningu
á móti J. S. Woodsworth, en
aðeins með 125 atkvæðum.
Við þessa útnefningu getur
þess ekki, að andstæðingur Mr.
Jóhannessonar hafi lagt til að
útnefningin væri í einu hljóði,
sem fninni hluta flokksmenn
vanalega gera. Líklega hugs-
ar hann sér ekki einnig að
sækja?
,★ ★ *
Heiðursmerki hefir sam-
bandsstjórnin sæmt 178 her-
menn frá Canada, sem voru í
Dieppe-árásinni. Lt.-Col. Chas-
C. I. Merritt í Vancouver hlaut
Victoríu kross.
Hon. R. J. Manion, stjórn-
andi Civil Air Raid Precaution,
spáir því, að árás verði gerð
áður en stríðinu lýkur á borg-
ir í Canada, uppi í landi eigi
síður en við strendurnar.
★ ★ ★
Ihaldsflokkurinn í Canada,
heldur ársfund sinn 10—11 og
12 des. n. k. í Winnipeg.
★ ★ ★
Fullyrt er að Japar hafi flutt
sig burtu af Aleutian-eyjunum
Attu og Agattu. En á Kiska-
eyju eru þeir ennþá.
Bandaríkja-herinn i Alaska
flutti nýlega nokkurt fluglið
til Andreanof-eyju, færðu sig
þannig nær Jöpum og er ætlað,
að Japar hafi látið sér segjast
við það og haft sig burtu. —
RÆÐ A
Dr. M. B. Halldórsonar i
kveðjusamsœti hans.
Eg held þið séuð öll jafn
hissa á því, að eg, nærri sjötíu
og Þriggja ára gamall, skuli nú
alt í einu rífa mig upp og fara
héðan út í fulla óvissu og án
þess að hafa nokkra tryggingu
fyrir framtiðinni. Og eg verð
að segja ykkur rétt eins og er
að eg get ekki annað. Eg hefi
aldrei haft, og mun aldrei hafa,
fult vald yfir lífi mínu. Því
hefir ætíð verið að meira eða
minna leiti utanað stjórnað.
Þ>angað til að eg var nærri
nítján ára toguðust á um mig
tvö öfl, annað eyðileggjandi,
hitt verndandi. Frá því áður
Kiska-eyjan er þó nær Banda- Jen eg fyrst man eftir mér, þang-
að til gufuketillinn, sem eg var
að kynda átján ára gamall,
sprakk í loft upp, var það hvað
eftir annað að svo sem engu
mátti muna að einhver hættan
yrði mér að bana. En altaf
ríkja-liðinu, en Japar hafa þar
lítið lið og munu einnig senn
hverfa þaðan.
★ ★ ★
Frá Þýzaklandi barst sú
fregn nýlega, að ákveðið hefði
verið að setja canadisku fang-[var mitt verndað, með ein-
ana í Dieppe í handjárn. King, hverju svo ótrúlega litlu að
forsætisráðherra Canada, til-iengum mundi detta í hug að
kynti þýzku stjórninni, að það
sama yrði gert við þýzka fanga
hér, ef ekki yrði hætt við þetta.
Þjóðverjar svöruðu engu til-
kynningunni. Hafa þvi hand-
járn verið hér sett á þýzka
fanga, en þeir eru á tólfta
það gerði neinn mismun.
Það að eg nokkurntíma kom
til þessa lands, varð af ekki
stærri ástæðu en því að óvið-
komandi kona kysti mig og
óskaði mér til lukku þegar eg
var fermdur. Að eg komst
hundrað í landinu. Þjóðverjar nokkurntíma í læknisstöðu,
segjast gera þetta vegna þess kom af mörgum mjög sundur-
að fimm þýzkir fangar, er lausum og ótrúlegum ástæð-
handteknir voru i Dieppe, hafi um. Þegar eg flutti frá íslend-
í handjárn verið settir, en það< ingum í fyrsta sinni til Souris,
var aðeins gert meðan þeir N. Dak., þar sem mín gæfa
voru fluttir til skips. Þjóð- hefir mest verið, var orsökin að
verjar nota sér flest til að koma ! viss maður kom inn í járn-
fram fantabrögðum sínum. [brautarlest þar sem eg var á
-------------- iferð, og að eg sneri mér sér-
Major Kristján J. Austman er staklega að lungnasjúkdómin-
staddur í bænum, kom um um og fann það meðal er reyn-
helgina vestan frá hafi og er ^ ast mun ráðningin á tæringai
að fara austur. Hann stendur gátunni, hvenær sem blessaðir
hér við fjóra daga.
Ilæknarnir rumskast og opna
KVEÐJA
Ávalt, ef einhverjir kveðja,
er auðara og hljóðara um garð.
Og hverfi úr hópnum vinur,
er höggvið í sjálfa oss skarð,
uns landnám vors ófleyga anda
er ömurlegt, gróðurlaust barð.
Vér megum ei við því, að missa
það mannval, er lengst með oss bjó,
því hinir, sem ekkert hugsa,
þeir hverfa í hinn græna sjó.
Og manndáðin má ekki ganga '
til moldar með slitna skó.
Að ilt sé í ættum gjarnast,
er orðtak, að vísu, og skraf.
Því hitt mun þó sýnu sannar,
að sæmdinni meira sé af,
og ennþá sé bjart um arfinn,
sem áarnir fluttu um haf.
★
Vér komum hér saman að kveðja
þann kappa úr vorum hóp,
sem hvorki er veill eða hálfur,
og hræðist ei skrílmensku óp,
sem kann ei að krauma eða hræsna,
og kallar æ glópinn glóp.
En svo er og ýmislegt annað,
sem yfir hans hetjusál býr,
því hann er þeim herflokki svarinn,
sem hólmgang við dauðann ei flýr,
og aldreigi undanhald þekkir
þótt oft séu verkalaun rýr.
Og eitt er þó enn meiri furða:
1 örstreymi mannvondsku og kífs,
er múgurinn hugsar ei hærra
en hafa til skeiðar og hnífs,—
hann trúir á sigur hins sanna,
á sigur hins eilífa lífs.
GIsli Jónsson
augun, varð fyrir keðju af við-
burðum svo sundurlausum að
ef nokkur segði frá slíku í
skáldsögu mundi það verða tal-
in tröllasaga sem enginn vildi
lesa. Það að eg kom hingað
var mín eigin ákvörðun, enda
efast eg stórlega um að mér
hafi nokkurntíma það verið
ætlað. En þegar eg var hingað
kominn voru kringumstæðurn-
ar sífelt móti því að eg kæmist
burt þangað til nú.
Og látið ykkur ekki detta í
hug að reglugerð sú er sviftir
mig mínum Bandaríkja borg-
ararétti, ef eg ekki fer, sé eina
ástæðan fyrir burtför minni.
Hún er aðeins merkið, bending-
in, að eg eigi að fara, en þeirri
bendingu dettur mér ekki í hug|un sem eS hefi á dómsdegi, ef
að óhlýðnast. |eS nokkurntíma þangað kem,
Þið, sem eldri eruð og hafið ^111 ÞV1 hafa eytt hér öll-
lesið Egilssögu, munið eftir Þeim dýrmætu árum er eg
þættinum af Þórólfi Kveldúlfs-11. Wlnnipeg hefi verið, er það
syni. Hann var norður á Há- ^ia sem fyrir Þessa kirkju
logalandi og hafði verið rægð-&eit. Auðvitað gat Það að-
ur við konung sinn Harald hár- eins<veiið hjáverk, en það er þó
Dr. M. Ð. Halldórson
fagra. Konungur kom og bauð
Þórólfi að koma suður og vera
við hirð sina. En Þórólfur leit
til beggja hliða þar sem voru
vinir hans og nágrannar, og
kaus að vera kyr. Konungur
sagði ekki meira í það sinni, en
n&st ár kom hann aftur og tók
þá Þórólf af lífi. Eftir hugsun-
arhætti þeirra tíma, hafði kon-
ungur fullan rétt til að gera
þetta.
Nú játa eg konung þó ekki sé
það George VI, sem miklu betri
rétt hefir á lífi mínu en Har-
aldur hafði á Þórólfs, því hann
gaf mér það. Ein ástæðan er
það fyrir því, að þegar bend-
betra en ekkert, fyrst aðalverk-
ið sem eg hafði ætlað mér að
vinna, var mér gert ómögulegt
að mestu leyti. En hvert hand-
tak sem unnið er fyrir þessa
kirkju er nauðsynjaverk, því
þessi kirkja er nauðsynjastofn-
|Un. Hún er sú eina kirkja,
unitarakirkjan, sem stendur í
vegi fyrir algerðu trúleysi með-
al vestrænna þjóða á næstu
hundrað árum, því hún er sú
eina trú sem horft getur beint
og óhikað í hin stálgráu augu
vísindanna og sagt: “Verið þið
velkomin, eg gleðst yfir hverju
nýju sannleikskorni sem þið
komið með. En munið eftir
, ... . * - einii: Þið getið aldrei sagt nema
mgin kemur til mm að fara h5,fo ..... ?
. f ... . halfa soguna, þa likamlegu. —
heðan þa fer eg moglunarlaust tt- ... * ,,
* ® * I Hinn partinn verð eg ykkur að
og að sjalfsogðu. Eg er nnog • , . , * . J .,,,
- * ... .. . segja, þvi er það eins sjalfsagt
efins í að eg ætti morg ar eftiri A ...... ... s
að þið hlyðið a mig eins og eg
eg ætti morg
ólifað ef eg væri hér kyr.
Það er góð ástæða til þess:
Eg væri þá að svíkjast undan
merkjum', svíkjast um að vinna
það verk er eg var fyrir í heim-
inn borinn, að koma vitinu fyr-
ir menn hvað berklasýki við-
á ykkur.”
Rétttrúuð kristni hefir ætíð
vísindin óttast. Hún hefir
hlaupið undan þeim í felur, og
hefir svo þaðan ausið yfir þau
óbænum hás og hjáróma; í
þeirri dómadags heimsku að
víkur. Það er fullreynt að ekki hún mundi geta þannig kyeðið
gen eg það her. Þó dauðsföll- [sannleikann niður. Enda
um fækkaði (úr berklasýki) hún nú dii
um þriðjung fyrstu árin, sem
eg var hér og var látinn óá-
reittur, veit það enginn, því hér
haldast mikill lærdómur og
mikil heimska aðdáanlegast í
er
nú öll á fallandi fæti.
Grísk-kaþólsku kirkjunni var
sparkað út á Rússlandi, því
hún hafði öldum saman verið
ambátt keisaravaldsins til að
kúga alþýðuna. Sú rómversk-
hendur af öllum stöðum er egikaþólska hefir að undanförnu
þekki. En það skal fram sem hvað eftir annað gerst föður-
horfir meðan rett horfir , ]andssvikari, svo sem á Spáni
eins og Páll forfaðir minn Vída- og j prakklandi, til að reyna að
lín komst að orði. Einhvers- ná j annað sinn því valdi sem
staðar verð eg orð min að hún var húinn að misssa- Og
sanna og á einhvern hátt, hvað enn daðrar hún við Hitler, hvað
mikið erfiði og hvað langan
tíma sem það kann að taka.
skammarlega sem honum ferst
við hana af hræðslu við lýð-
Aðeins þegar því er afkastað, veldið og kommúnisma. AÍlir
þegar loksins eg er ekki lengur
vita hvernig fór fyrir lútersku
hrópandi á eyðimörkinni má eg kirkjunni j landi Lúters sjálfs
taka mér hvíld. Ef eg bregst, Qg þú er már sagf að íúterskar
veit eg ekki hver verður til að
vinna það nauðsynjaverk, því
það þarf sérstakt ætterni, upp-
eldi, mentun og eftirsjá, til að
öðlast þann áhuga er eg hef.
Þegar eg skrifaði fyrstu rit-
gerð mína um berklalækning-
ar fyrir 26 árum duttu mér
þessar hendingar i hug:
Nýja eg byrja brjóta slóð,
Blessi drottinn þarfaverk.
Verða að liði landi og þjóð,
Láti hans höndin mild og sterk.
Það var áður en eg hafði kom-
ist að raun um hvílík andleg
afskræmi sumir menn eru.
Mér þykir vænt um að þetta
kveðjusamsæti er einmitt þar|deildir
sem það er, því hin eina afsök-1
kirkjur biðji fyrir Hitler. —
Enska kirkjan stendur bezt
að vígi, því þó Kún enn þylji
sínar fornu trúarjátningar
þá líður hún svo að segja
hvaða skoðun sem er innan
sinna vébanda, og öllum frem-
ur hafa enskir prestar geng-
ist fyrir því að sanna framhald
lífsins eftir dauða líkamans á
visindalegan hátt, og þar með
ábyrgð einstaklingsins fyrir
gerðum sínum; en á þeim sönn-
unum er hin mesta nauðsyn
eins og á stendur.
En jafnvel það að vera allra
vinur slá ýmist úr eða í en engu
föstu, eða hafa fastan grund-
völl, varir ekki að eilífu. Allar
kristins rétttrúnaðar
Frh. á 5. bls.