Heimskringla - 13.01.1943, Síða 1

We recommend for
your approval our
"C.B.4 WHITE LOAF"
(Canada Approved)
as an excellent source of the
Vitamin B Complex
The QualityGoes In before theNameGoeaOn”
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 35 565
Frank Hannibal, Mgr.
Wedding and Birthday Cakes
made to order
j We recommend for
: your approval our
“C.B.4 WHITE LOAF"
(Canada Approved)
j as an excellent source of the
Vitamin B Complex
| *‘The QualityGoes In before the NameGoes On’
CANADA BREAD CO. LTD.
j Winnipeg Phone 35 565
« Frank Hannibal, Mgr.
| Wedding and Birthday Cakes
made to order
+—---------------------------—«*
LVII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 13. JAN. 1943
NÚMER 15.
4 - HELZTU FRETTIR - -
Pramleiðsla Bandaríkjanna
meiri en allra öxulþjóðanna
1 langri ræðu sem Roosevelt
forseti flutti 7. janúar, er þing
^andaríkjanna kom saman,
Sat hann þess meðal annars, að
v°I>naframleiðsla Bandaríkj-
anna næmi orðið meiru en
samanlögð framleiðsla öxul-
Þjóðanna þriggja, Þjóðverja,
ítala og Japa.
Boðskap sinn flutti forsetinn
1 sameinuðu þingi. Um stríðs-
horfurnar sagði hann, að
handaþjóðirnar væru á leið-
mni til Beriín, Róm og Tokíó
°S yrðu, ef til vill, komnar í
Srend við þessar borgir í lok
ársins 1943.
Eitt af hinum mikilvægu at-
riðum í boðskap forsetans, var
hvatning hans til þjóðarinnar,
að sjá öllum fyrir atvinnu að
striðinu loknu.
Að allar bandaþjóðir stríðs-
’ns, efndu til samtaka er að því
störfuðu að vernda friðinn. —
^jóðverja, Itali og Japani yrði
að afvopna og banna vopna-
húnað á ný.
Samtök bandaþjóðanna virð-
ist forsetinn gera ráð fyrir að
yorði til þess, að alþjóðafélag
myndist á ný, er ekki einung-
is verndaði friðinn, heldur sjái
þoim þjóðum sem lífsbjörg
Sota ekki af sjálfsdáðum veitt
sér, einnig farborða.
Það virðist því sem Banda-
rikin ætli nú að láta sig al-
heimsástandið meira skifta, en
þau gerðu, er þjóðabandalagið
var stofnað að loknu síðasta
striði. Það mátti, ef til vill,
margt að þjóðabandalaginu
finna. En hitt mun mönnum
ijósara nú orðið en þá, að með
myndun þess, var þó spiorið
stigið í áttina til alheims frið-
ar- Það hefði farið bótur, ef
þjóðirnar þá hefðu eygt, eins
°g þær nú gera, hugsjón Wil-
s°ns, eins mesta og bezta
mannsins, sem uppi hefir verið,
haldið áfram að breyta og
þ®ta lögin, þar til þau komu
a® tilætluðum notum í stað
þess, að láta sig félagið ekkert
skifta og gera ekkert til að
sporna við því, sem nú hefir
yfir heiminn dunið.
Porsetinn sagði vopnafram-
^iðslu Bandaríkjanna þessa á
arinu: 48,000 hernaðarflugvél-
ar. 56,000 skriðdreka og vagna,
^50,000 vélabyssur (sex sinn-
Um fleri en 1941), 21,000 byss-
Ur að vinna með á skriðdrekum
i^nti tank guns), 181 miljón
kúlur (rounds). Herlið Banda-
rikjanna kvað hann nú 7 milj-
°nir manna, í stað tveggja
miljóna 1941.
Forsetnn fór lofsorði um alla
þá er þátt ættu í þessari auknu
^ramleiðslu og kvað hana hafa
átt mikinn þátt, með hinu
mikla starfi Rússa, Breta og
Kinverja í því, að svifta Hitler
sókninni í stríðinu.
^ervi-hjólhringir
Er. Gustav Egloff er maður
Uefndur. Hann er starfsmaður
a efnarannsóknarstofu Univer-
Sal félagsins í Bandaríkjunum.
Eann segir svo góða reynslu af
tilbúning gervihjólhringa á bíl-
Um, að hann spáir, að þess
Verði ekki langt að bíða, að
þeir verið svo vel gerðir, að
þeir endist lengur en sjálfir bíl-
arnir. Nú segir hann þess
^æmi, að þeir endist 53,000
milur á vöruflutninga-bílum.
Auk þessa sé efnið í þeim hálfu j
ódýrara en á gúmmí úr trjám,
eða aðeins 7 cents pundið í
stað 15. Dr. Egloff segir, að
eftir stríðið verði gerviihjól-
hringir eingöngu notaðir.
Selur verkalýð Frakklands
Laval og Hitler hafa á ný
gert gagnskifta samning með
sér, sem að efni til er á þessa
leið:
Laval lofar Hitler tveimur
eða fl. héruðum í Norðvestur
Frakklandi; ennfremur að
senda honum 400,000 verka-
menn til Þýzkalands, gefa hon-
um 5 tundurspilla, 2 togara og
umráð fjármála, iðnaðarrekst-
ur og búnaðar í Frakklandi.
Hitler lofar LaVal í stað
þessa að gera hann að yfir-
manni sínum í Frakklandi,
hafa yfirstjórn lögreglunnar
og ráða fram úr nýlendumál-
um Frakka.
Þannig er þessi gagnskifta-
samningur.
Fylkisþingið kemur saman
Þing Manitoba er búist við
að komi saman síðustu vikuna
í janúar.
Þö mikil störf liggi ekki fyr-
ir, æskja þingmenn út um
sveitir að þingið taki sem fyrst
til starfa.
Hon. John Bracken hefir á-
kveðið að segja stöðu sinni
formlega lausri vikuna 18. til
23. janúar. Tekur Hon. S. S.
Garson eftirmaður Brackens, á
sama tíma embættiseið sinn,
sem forsætisráðherra Mani-
toba.
Mr. Brace&n situr því ekki á
næsta þingi; heldur ekki J. S.
Farmer, er stöðu sinni sagði
lausri, er Bracken gerðist leið-
togi Progressive Cönservative
flokksins.
Þrjú kjördæmi eru nú þing-
mannslaus. Það eru The Pas,
Dufferin og Killarney. Fulltrúi
hins fyrst-nefnda var Mr.
Bracken. Þingmenn hinna
kjördæmanna hafa dáið; hven-
ær kosning fer fram, er enn
óráðið.
Hrakfarir Þjóðverja
Þjóðverjar fara enn hverja
hrakförina af annari í Kákasus
héruðunum, tapa hverju þorp-
inu af öðru og bíða bæði mikið
vopna- og manntjón á degi
hverjum. Her Rússa er nú að-
eins 60 mílur frá Rostov og
er mikið lið, er sækir þang-
að bæði að norðan og austan.
Fái Hitler borgið her sínum úr
þessu í Kákasushéruðunum
gerir hann vel. Hann gerir
annað veifið harðar árásir á
lið Rússa, sem þarna er að slá
skjaldborg um svo mikið af
herliði hans, en Rússar láta sig
hvergi, heldur sækja á, um leið
og áhlaup Þjóðverja dvína;
hvert áhlaup hans virðist
veikja vörn hans eftir á. Hann
á og 22 hersveitir innilokaðar
við Stalingrad og nokkrar
deildir sunnar. Blöðin í Berlín
eru farin að viðurkenna þessar
ófarir í Suður-Rússlandi og
kenna um liðfæð, en segja
auðvitað ekki hvernig á henni
stendur.
í Norður-Afríku heldur her
Montgomery sókn sinni áfram
og er að smá færast nær Tri-
poli, höfuðborg Libyu. Her
Romméls, er viðnám ætlaði
að veita 170 mílur austur af
Tripoli, lagði a flótta og mun
Barbara L. Goodman
Stúlkan sem mynd þessi er
af, hlaut $50 námskeið Jóns
Sigurðssonar félagsins árið
1942, er félagið veitir fyrir
góða frammistöðu við musik-
nám. Verðlaunin eru að vísu
veitt íslenzkum börnum einum,
en hér stóð svo á, að Barbara
var ekki einungis þar hlut-
skörpust, heldur tók hún einn-
ig hæstu einkunn í Grade IX.
í þessu fylki um leið. Við byrj-
un Recitals musikdeildar há-
skólans nú með nýju ári, hefir
Barbara verið fengin til að
leggja til skemtiskrána. Hún
spilar á piano og verður þessi
fyrsti Recital háskólans hald-
inn 18. jan., kl. 8.30 að kvöldi.
Aðgangur er ókeypis, en vegna
þess að á musiksamkomum
þessum er vanalega fjölment,
þykir vissara að sækja um að-
göngumiða fyrirfram. — Það
ættu íslendingar að gera, sem
þennan Recital hugsa sér að
sækja. Barbara er 16 ára og
dóttir Mr. og Mrs. G. P. Good-
man i Winnipeg.
ætla að reyna aftur að veita
viðhám í höfuðborginni. 1 Tun-
is og Bizerte fer her Eisen-
hower hægara, en í síðustu
fréttum er sagt að lið hans hafi
nýlega mikið verið elft og
munu Þjóðverjar þar senn á
því kenna.
Á Kyrrahafinu hafa einnig
orðið nokkrar skærur og grun-
ur Ástralinga er að Japanir séu
að reyna að efla flota sinn þar.
En hvort að það kemur þeim
að haldi, er eftir að sjá. Þeir
eiga ekki neina staði örugga
þar fyrir flotann, nema því
lengra burtu.
Kominn til Afríku
Það hafa ekki miklar fréttir
farið af Albert Lebrun, for-
seta Frakklands, síðan landið
féll í hendur Þjóðverjum. Um
miðja s. 1. viku, stóð þó fregn
um það í blöðunum, að hann
væri kominn til Norður-Afriku;
hafði hann flúið þangað úr
þeim hluta Frakklands, sem
Þjóðverjar réðu yfir og mun
hafa verið þar síðan Frakk-
land gafst upp, í varðhaldi, sem
aðrir lýðræðissinnar Frakka.
Lebrun var kosinn forseti til 7
ára 1932, og endurkosinn 5.
apríl 1939. Átti hann því 6 ár
eftir af embættistíma sínum,
er Frakkland féll 1940. Lebrun
er 71 árs. Hann er frá laga-
legu sjónarmiði forseti frakk-
neska ríkisins ennþá. Þykir
ekki óliklegt, að hann verði
gerður að yfirmanni Frakka í
Norður-Afríku.
munu hafa gaman af að lesa.
Skal hér gefið dálítið sýnis-
horn af efni hennar.
Næstu árin eftir stríðið ætl-
ar Mr. Chamberlain, að menn
frá Evrópu hrúgist til Canada.
Telur hann að þegar næsta
manntal fari hér fram 1950 eða
51, verði íbúatalan 15 miljónir.
Segir hann menn í Evrópu
hvergi muni geta hugsað sér
betra að búa eða sig geta verið
leidda í "grænna haglendi að
sitja í” en í Canada. Á meðal
þessara innflytjenda, sem hann
gerir ráð fyrir og eru Norð-
menn, Belgíumenn, Tékkar,
Pólverjar, Grikkir, Búlgarar og
Júgóslavar, verði og margir frá
Bretlandseyjum og stóriðju-
höldar frá Sko.tlandi, er skipa-
smiðar og fleira stundi, en sem
flytja muni með sér iðnaðinn
og verkamenn sína vestur um
haf og setjast að í Halifax;
bjargi það borginni frá at-
vinnuleysi og deyfð eftir stríð-
ið. Hún hefir vaxið mjög á
striðsárunum.
! Canada álítur Mr. Chamber-
lain að komast muni klaklaust
yfir stríðsskuldatorfærur sín-
ar. Fólksfjölgunin og athafna-
lífið er henni fylgi bjargi þar,
en ekki verði það allra meina
bót og ýmsum muni þykja
auðnum vera misskift. En af
því leiði að C.C.F. flokkinum
aukist fylgi á sambandsþing-
inu og hafi þar um 80 fulltrúa,
en ekki muni tala þeirra fara
fram úr því.
»Eftir stríðið segir greinar-
höfundur, að King forsætisráð-
herra segi stöðu sinni lausri,
|en í sæti hans velji liberalar
Col. J. L. Ralston hermálaráð-
herra. Landstjóri Canada
verði Marlborough lávarður,
betur þektur í Canada undir
^nafninu Winston Churchill,
forsætisráðherra Bretlands.
Alaska þjóðvegurinn segir
'greinarhöfundur að verði einn
|hinn fjölfarnasti, þvi eftir hon-
um verði fólksstraumurinn alla
ileið sunnan frá Panama til að
dvelja norður í Alaska tíma úr
hverju sumri.
tJR ÖLLUM ÁTTUM
inada eftir stríðið
Hinn nafnkunni fregnriti
iðsins Christian Science
mitor, William Henry Cham-
rlain, hefir nýlega skrifað
ein er hann nafnir: “Canada
;ir stríðið”. 1 greininni er á
irgt minst, sem menn hér
Um 5000 verkamenn í stál-
verksmiðjum í Sydney í Nova
Scotia, gerðu verkfall í gær;
kröfðust hærra kaups. Þeir
unnu í hinni miklu smi(5ju
Dominion Steel and Coal Cor-
portation. Það er vonandi að
leið til sátta verði sem bráðast
fundin.
★ ★ ★
Tveir snáðaí* réðust inn í
banka í Beausejour, Man., í
|gær, ráku bankaþjónana inn í
öryggisskápinn er þeir lokuðu
,og ræntu, að því búnu, $7,000
júr bankanum. Þetta skeði kl.
12.45 e. h. Ræningjarnir hafa
' náðst. Er annar þeirra 21 árs,
ien hinn yngri og eru bræður.
Þeir voru með byssur í hönd-
um. Frá nafni ræningjanna er
ekki sagt vegna aldurs þeirra,
en þeir munu hafa átt heima i
grend við bæinn. Einhverjir
bankaþjónanna þektu þá strax.
★ ★ ★
Það er ekki talið ómögulegt,
að nautakjöt verði senn skamt-
að í Canada.
★ ★ ★
Fjárhagsáætlunin sem lögð
var fyrir þingið í Washington
s. 1. mánudag, var á þessa leið:
Útgjöldin $108,903,047,923.
Þar af striðskostnaður $100,
000,000,000.
Nýir skattar áætlaðir og
skyldulán $16,000,000,000.
Jólakveðja til Vestur-Islendinga 1942
Flutt á hljómplötu af séra Friðrik Hallgrimssyni
dómprófasti í Reykjavík.
Kæru Vestur-lslendingar.
Þið getið varla hugsað ykk-
ur, hve innilega það gladdi mig,
þegar Þjóðræknsfélagið hér
heima gaf mér tækfæri til að
ávarpa ykkur á þessari jóla-
hátíð. — Þó að ljúfara hefði
mér verið að vera horfinn til
ykkar sjálfur en að senda að-
eins röddina, en hugurinn fylg-
ir henni.
Eg hefi svo oft hugsað til
ykkar siðan leiðir skildu. Á
hverjum jólum hafa í hugann
komið minningamyndir af há-
tíðastundunum björtu í kirkj-
unum minum í Argyle-bygð,
þar sem ungir jafnt senrT gamlir
tóku höndum saman um að
setja jólablæ einlægrar til-
beiðslu og ástúðar á hátíðar-
samkomuna. Þegar eg hefi
lesið í blöðunum ykkar um lát
margra þeirra vina, sem gerðu
mér dvölina hjá ykkur árin
mörgu svo unaðslega, þá hefi
eg hugsað til þeirra og ástvina
þeirra með þakklæti og samúð,
og margar góðar minningar
hafa rifjast upp. Já, hugurinn
dvelur oft hjá ykkur.
Margt hefir breyst síðan eg
fyrir rúmum 39 árum lagði
leið mína vestur um haf til
þess að gerast prestur í ykkar
hóp. Þá furðuðu margir sig á
því tiltæki mínu og sumir
sögðust vorkenna mér. En nú
fer héðan margt æskumanna
árlega til landsins mikla fyrir
vestan Atlantshaf til þess að
leita sér aukinnar mentunar,
og margir öfunda þá, sem þess
eiga kost. Svo mjög hefir á
síðari árum vaxið skilningur
þjóðarinnar á mentastofnunum
Vesturálfu og menningu Vest-
ur-íslendnga. Eg veit, að það
er ykkur fagnaðarefni, engu
síður en mér.
Og þegar eg á nú á þessum
jólum að flytja ykkur kveðju
frá ættjörðinni, þykir mér
vænt um að geta fullvissað
ykkur um að það er vina-
kveðja, — bygð á skilningi á
því mikla og merkilega verki,
sem margir úr ykkar flokki
hafa unnið að því, að varð-
veita og 'ávaxta hjó ykkur
sjálfum og komandi kynslóð-
um þau andlegu verðmæti, sem
landnemarnir vestur-íslenzku
fluttu með sér frá íslandi. Við
skiljum vel við hve mikla erfið-
leika hefir verið að etja í því
efni. En þess meiri er sigur-
inn þegar svo er komið sem nú
er, að allmargir menn af ís-
lenzku bergi brotnir skipa veg-
legar trúnaðarstöður hjá menn-
ingarþjóðunum miklu vestan
hafs.
Það er sameiginleg ósk allra
góðra Islendinga, að þessari
miklu styrjöld, sem nú stendur
yfir, lykti með sigri þeirra
þjóða, sem hafa á stefnuskrá
sinni einstaklingsfrelsið og
jafnrétti og bróðurlega sam-
vinnu þjóða. Og þegar aftur
verður friður á jörðu, verður
auðveldara fyrir íslendinga
vestan hafs og austan að ná
saman til samvinnu að sameig-
inlegum hugsjónum. Þá vænt-
um við þess og hlökkum til
þess, að ykkar þáttur í þeirri
samvinnu verði sá, að miðla
okkur á ýmsan hátt af þeirri
reynslu sem þið hafið öðlast i
umhverfi, þar sem fjölbreytn-
in er svo mikil, og mætti okkur
að gagni koma hér heima á
ættjörðinni. Við vitum að það
muni verða ykkur ljúft.
Þetta er jólakveðja, — jóla-
kveðja frá íslandi til ykkar,
kæru ættsystkin, — jólakveðja
flutt af einlægum vinarhug
þess, sem við ykkur talar og
þeirra, sem hann skilar kveðj-
unni frá. En hvernig get eg
flutt jólakveðju án þess að
minnast á hann, sem gerði okk-
ur jólin að heilagri hátíð, —
hann, sem vitjaði mannanna á
jólunum, Drottinn Jesúm Krist?
Eg veit það, að hann var forð-
um í för með mörgum vestur-
íslenzkum landnemanum og lét
för hans blessast. Eg veit, að
frá honum hefir skinið það
Ijós, sem bjartast hefir gert í
lífi íslenzku þjóðarinnar bæði
austan hafs og vestan. Eg trúi
þvi staðfastlega, að undir for-
ystu hans eins geti þjóðir jarð-
arinnar stigið sín mestu happa-
spor. Þess vegna lýk eg þess-
ari vinakveðju á jólunum með
því að biðja hann um að blessa
ykkur öll og gefa ykkur gleði-
leg heilög jól.
Elska hans og friður veri
með ykkur öllum.
Allar tekjur $51,000,000,000.
Skuld landsins $210,549,150,
459.
Rentur á skuldjnni $3,000,-
þremur málum út af þessu og
kveður stjórnina hafa fulla
heimild til að setja vöruverði
takmörk.
000,000.
(Töúl þessar eru yfir fjár-
hagsárið sem byrjar 1. júlí
1943 en lýkur 30. júní 1944).
★ ★ ★
1 gamalli danshöll, Scott
Memorial Hall, í Winnipeg
kviknaði s. 1. mánudag og varð
$50,000 skaði af brunanum; þar
hafði dans verið nokkru áður
en eldsins varð vart.
★ ★ ★
1 frétt frá Ástralíu 6. jan. var
hermt, að fluglið MacArthurs
hafi sökt 10 skipum — 50,000
smálestir að stærð öll, af flota
Japa, við Rabaul (New Britain
Islands).
★ ★ ★
1 Austur-Canada hafa ýmsir
stóriðju-höldar verið að halda
fram, að Ottawa stjórnin hefði
ekkert vald til að setja'ákveðið
verð á vörur. Hefir yfirréttur-
inn í Canada nýlega dæmt í
FJÆR OG NÆR
Ötvarpsmessa
Sunnudaginn 24. þ. m. verð-
ur guðsþjónustunni útvarpað
frá Sambandskirkjunni í Win-
nipeg kl. 7 e. h. Messan verður
á íslenzku.
★ ★ ★
Dánarfregn
1 vikunni sem leið, andaðist
á Johnson Memorial Hospital
á Gimli, Anna Ingibjörg Jóns-
dóttir, kona Thorsteins Thor-
steinssonar bónda sem bjó
mörg ár í Leslie bygðinni í
Sask. Líkið var flutt til Leslie,
og jarðarförin fór þar fram s. 1.
laugardag, 9. þ. m. að fjölda-
mörgum vinum og ættingjum
viðstöddum. Séra Philip M.
Pétursson jarðsöng. önnu sál.
verður nánar getið síðar, í
næstu blöðum.