Heimskringla - 30.07.1943, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 30. JÚNI 1943
“Andlitið, sem þú sást, var andlit raun-
verulegs og lifandi manns. Hann var þinn
illi andi, Annetta. Það er hann, sem gerði líf
þitt svona einmanalegt og ömurlegt, það var
hann, sem hrinti þér fram af sjávarbakkan-
um, og, sem gegn vilja sínum gaf þig mér.
Hann elti þig jafnvel hingað, þar sem þú lágst
veik og bjargarlaus í litla herberginu þínu,
og var hann fast ákveðinn að ráða þig af
dögum. Hann komst inn í þetta herbergi, og
af því að hann þekti ekki húsið, viltist hann
í myrkrinu að Ellen, sem svaf í rúminu og
hélt að værir þú. Trl þess að hindra hana að
hljóða upp yfir sig tók hann í endana á silki-
treflinum hennar, sem hún hafði um hálsinn,
og þar sem hann var ekki alveg viss um að
það værir þú, di*ó hann hana út að arninum
og fleygði blaði á eldinn til að sjá betur.
“Hávaðinn, sem hann gerði vakti þig.
Þótt þú værir veik, skildir þú ef til vill á ó-
ljósan hátt að hætta væri á ferðum, því að
við fundum þig sitjandi framan á rúminu.
Fyrst sást þú bara myrkur í kring um þig, og
svo blossaði blaðið upp og þú sást andlit hans,
þar sem hann stóð þarna óttasleginn og undr-
andi er hann sá andlit systur minnar, sem
hann þekti ekki. Þetta var sýnin, sem hafði
prentast á huga þinn, Annetta. Þú veist
hversu óvenjulegum hæfileikum þú ert gædd
til að mun^ það, sem þú sérð. Þú manst að
læknirinn spurði þig um það einu sinni, og
þú fanst þá út hversu óvenjuleg og frábrugð-
in flestum öðrum þú varst í þessum efnum.
Finst þér það þá svo undarlegt, að þú skyidir
sjá í huga þér þessa mynd þegar þú varst
veik og máttfarin?”
Unga konan starði undrandi og vand-
ræðaleg á mann sinn.
“Eg skil þig ekki vel, Julian. Hafði eg
illan anda, sem ofsótti mig? Hver var hann?
Hvað hafði eg gert, að hann skyldi vilja
valda mér dauða? Julian, þú hefir vist út-
skýrt leyndardóm ættar minnar og uppruna.
Hvernig er þessu varið?”
“Á morgun kæra vina, á morgun.”
“Er það bezt Julian?”
“Já, það hugsa eg. Manstu eftir því, ást-
in mín, þegar þú varst í efa um hvort þú ættir
að giftast mér af því að þú hélst að eg legði
svo mikið í hættu að giftast stúlku, sem var
nafnJaus?” .
“Æ nefndu það ekki Julian. Eg verð svo
hrædd, og þessi ótti hverfur aldrei frá mér. I
allri minni hamingju hefi eg aldrei verið nógu
sterk til að losa mig við þessa byrði. Og
stundum hugsa eg að við sitjum hér ham-
ingjusöm í fáfræði okkar, og svo einn daginn
kemur sannleikurinn í ljós. Og verði hann
eins og eg óttast að hann kunni að verða,
mun Julian þá hugsa framvegis, að hann hafi
breytt skynsamlega? Mun hann elska mig
eins mikið eftir sem áður? Mun ekki skuggi
eftirsjáarinnar hvíla í hjarta hans? Gæti eg
hugsað mér þvílíkt, hversu óhamingjusöm
væriegþá?”
Julian faðmaði hana að sér og kysti hana.
“Á morgun góða min, á morgun skalt þú
fá að vita hvað heimskur eg hefi verið.”
★ ★
“Eg held að þú sért göldróttur Lomar.”
“Og því þá?”
“Hvernig kemst þú að öllum þessum nið-
urstöðum? Það er næstum alt of dásamlfgt
til þess að maður geti trúað því. Hversvegna
spurðir þú konuna mína svona nákvæmlega
um uppruna myndarinnar, hérna á dögun-
um?”
“Gast þú ekki getið þér þess til? Hefir
þú spurt hana?”
“Eg skil þig ekki.”
“Ekki það? — Manstu ekki eftir lýs-
ingunni, sem dyravörðurinn gaf okkur af
þessum leyndardómsfulla, lata manni, sem
spurði svona áfjáður eftir þér eftir að Annetta
kom hingað frá sjúkrahúsinu, og kom hingað
á hverjum degi en nenti ekki að ganga upp
stigana? Manstu ekki eftir lýsingu dyra-
varðarins? Miðaldra, vel rakaður, smáeygð-
ur, augun fest saman, loðbrýndur, íbjúgt nef
og alt hitt. Moxley, eg hefi verið að litast
um eftir þeim náunga, sem leit út þannig.
Altaf verið að horfa eftir honum síðan. Er
þetta nokkuð undarlegt?”
“Já, mér mundi aldrei hafa dottið það í
hug. Þú ert mjög látlaus maður. Þú segir
kanske líka að það sé ekkert merkilegt við
skýringu þína á vofunni, sem konan mín sá?”
“Nei, jú það var nú reyndar. Það er alt
annað og snertir vísindagrein mína. 1 þeim
efnum get eg verið dálítið hreykinn. E!f þú
reynir að muna eftir samtali okkar í þessari
stofu fyrir fáeinum mánuðum síðan, þá
manstu að eg spáði fyrir um þennan ein-
kennilega hæfileika, sem konan þín hefir^eða
réttara sagt um afleiðingarnar af þeim hæfi-
leika, að geta munað myndir af því, sem hún
sá. Eftir tilraunina, sem við Dr. Bentley
gerðum með köttinn — eða réttara sagt það,
sem kom fyrir með köttinn; því að við höfð-
um enga ákveðn'a fyrirætlan — varð eg alveg
viss um, að hún hafði þann einkennilega
hæfileika að geyma í minni sér skýra rriynd
af hverju því atriði, .sem fékk mikið á hana.
Eg hugsaði mikið um þetta ,og eg man vel að
eg sagði þér, þegar þú efaðist um að hún gæti
munað nokkuð, sem skeð hafði á meðan hún
ivar veik, að ef hún fengi heilsuna aftur, þá
mundi hún ekkert muna frá þeim tima, en
hún gæti verið vel fær um að muna einstök
atriði, sem hefðu haft mikil áhrif á hana. Eg
áleit til dæmis, að mig furðaði ekkert á því,
að hún gæti málað mynd af þér eða mér án
þess að muna eftir okkur, en mundi álita
myndina hugmynd eina. Nei, það er ekkert
leyndardómsfult við þessi atriði. Þetta er
visindalega sannað og hefir verið reynt af
því að það gerðist.
“Já, vísindin eru dásamleg!” sagði Mox-
ley. “Þau kryfja drauga, eins og það væru
dauðir kettir, og þú gerir hina ógeðslegustu
afturgöngu að eðlilegu og hversdagslegu fyr-
irbrigði.”
“Það gleður mig að þú ert farinn að tala
af svona mikilli skynsemi. Þú varst um tíma
fremur efandi. Haldi konan þín áfram að
sýna okkur nægar “tilraunir”, þá verður. þú
bráðum trúaður á kraftaverk vísindanna.”
Moxley varð alvarlegur á svipinn.
“Eg játa það nú þegar að vísindin gera
margt dásamlegt.”
“Við erum aðeins á byrjunarstigi. En
einhvern daginn, vinur minn, einhvern daginn
fálum við að sjá dásemdir þeirra.”
Þessi maður var vissulega vongóður og
bjartsýnn, og þó hafði hann nýlega kvatt
kærustuna sína fyrir fult og alt.
22. Kap. — Niðurlag.
Gluggablæjurnar í íbúð Moxleys blöktu
fyrir sumarblænum.
Fljótið glitraði í sólskininu.
Miss Moxley var ljómandi falleg og full
eftirvæntingar. Mrs. Moxley var dálítið hræð-
sluleg er Mr. Moxley opnaði dyrnar að stóru
stofunni og kom inn með nýjan gest.1
“Kona-n mín og systir, Miss Moxley —
málafærslumaður minn, Mr. Bernstein.” Litli
maðurinn í svarta frakkanum leit á konurnar
með litlu, skæru augunum og hneigði sig.
“Mér þykir gaman að hitta yður Mrs.
Moxley. Það er mér sérstaklega mikil á-
nægja, og yður líka, Miss Moxley.”
Þannig hittust þau lögmaðurinn og systir
málarans í fyrsta skiftið að því er þau hin
hugðu.
“Gerið svo vel og fáið yður sæti Mr. Bern-
stein,” sagði Mr. Moxley. Lögmaðurinn fór
að orðum hans og þau fóru að dæmi hans.
“Hafið þér með yður lýsingu af Forsythe
málinu eins og þér gerðuð ráð fyrir?” spurði
málarinn, sem sýndi með útliti sínu að hon-
um bjó mikið niðri fyrir.
“Eg hefi með mér útdrátt, sem eg hygg
að dugi til að skýra aðal drætti þess. Eg
hafði hugsað mér að láta skrifstofuþjóninn
minn gera endurrit af þvi en til þess var eng-
inn tími. Það getur verið að yður finnist
skrift mín óskýr, svo að það er líklegast bezt
að eg lesi þetta sjálfur, helztu atriðin.”
“Það væri lang bezt,” svaraði Moxley.
Hann hafði valið sér þægilegt sæti út við
gluggann .
Stúlkurnar sátu á sóffanum, og hélt Miss
Moxley í hendi ungu konunnar.
Lögmaðurinn dró upp úr vasa sínum lag-
lega saman'brotið skjal, er hann braut það í
sundur, leit hann hinum hvössu augum sínum
á áheyrendur siína. Augu hans hvíldu um
stund á Miss Moxley og skildi hún við hvað
hann átti. Svo tók hann til máls* á þessa
leið:
“Mr. Moxley, áður en eg byrja að lesa
þetta skjal, þá eru ýmisleg atriði í því, sem
þér hafið ekki áður heyrt, þér furðið yður
kanske á því, hvernig eg hefi fengið þessar
upplýsingar, en því miður get eg ekki sagt
yður frá því, því að eg hefi lofað, að eg skuli
ekki láta nafns þess getið, sem hefir sagt mér
frá þeim. Þetta er alt, sem eg þarf að segja
um innleiðslu þessa máls. Þetta skjal sem
eg hefi hérna er um Forsythe málið og er á
þessa leið:
Fyrir tuttugu árum síðan var Ansel For-
sythe, rikur kaupmaður og alþektur verzl-
unarmaður hér í borginni. Verzlun hans
gekk vel þrátt fyrir það, þótt hann væri mjög
heilsulaus maður. Gigtin þjáði hann stöðugt
og svo mjög að hann var rúmfastur lengst af
og gat ekki gengið, þótt hann væri aðeins 42
ára gamall. Auk þessa þjáðist hann af ein-
hverjum óþektum sjúkdómi, sem tærði hann
upp og leiddi hann löngu fyrir tíma fram á
grafarbakkann. Hann gat þá ekki sjálfur
annast verzlun sína, en hafði mjög duglegan
mann til þess. Það starf annaðist einkaritari
hans. Maður þessi var gersamlega samvizku-
laus og sneiddur hverri trúar og siðferðistil-
finning, en af því að hann var gyðinga ættar,
var hann venjulega kallaður “Júðinn.”
Gyðingur þessi var vafalaust mjög vel
hæfur verzlunarmaður, því að hann stjórnaði
verzlun kaupmannsins með svo miklum dugn-
aði og hepni, að það var, alveg dæmalaust.
Þessvegna var það álitið, að gyðingurinn hafi
litið svo á, að fyrirtæki það, sem hann jók
þannig, væri í raun og veru sín eign.
Kaupmaðurinn var orðinn nokkuð full-
orðinn er hann kvongaðist. Konan hans
sem var heilsutæp, dó skömmu eftir að dóttir
þeirra fæddist. Barn þetta, sem hét Ethel,
var eftirlætisgoð föður síns. Hann gerði
erfðaskrá sína eftir dauða konu sinnar og gaf
dóttur sinni allar sínar eigur eftir sinn dag.
Þetta var alls ekki eftir áætlun júðans, sem
ætlaði sér að ná í eigurnar, err hann var alt of
slægvitur til að láta á þvi bera. Hann hafði
önnur ráð.
Þegar litla stúlkan var rúmlega árs göm-
ul, þá kom hann kaupmanninum til að kvon-
gast á ný. Vesalings kryplingurinn var eigi
fús til þessa, en júðinn linti ekki látum fyr en
hann lét að orðum hans. Nokkrir samvizku-
lausir læknar, voru fengnir til að telja honum
trú um, að ef hann giftist mundi líf hans lengj-
ast að mun, og þá gaf hann samþykki sitt.
En nú varð að finna handa honum konu
sem við hans hæfi væri og vildi giftast jafn
heilsulausum aumingja og hann var. Ekkert
var gyðingnum auðveldara en það að finna
slíka konu. Hann sannaði það með því að
gefa sjúka manninum hana systur sina.
Miss Rosenfeld var mjög ung, næstum
því á barnsaldri; hún var mjög lagleg, “og
hrein sem engill”, sagði bróðir hennar. Hún
var strax reiðubúin að giftast og brátt varð
hún kona kaupmannsins.
Mánuði síðar var enfðaskrá kaupmanns-
ins breytt. Eftir dauða hans skyldi einn
þriði eigna hans falla til ekkju hans. Menn
álitu að júðinn hefði samið við systur sína
með þeim skilmálum, að hún fengi þriðjung
eignanna, en hann tvo þriðju með einhverju
móti. Brátt kom það í ljós að kaupmaðurinn
mundi eigi verða langlifur. Eftir þetta nýja
hjónaband tók honum að hnigna dag frá degi,
og dag nokkurn kom fyrir hann hræðilegt
áfall. Ethel litla, sem kaupmaðurinn elskaði
öllu framar, hvarf nótt eina, var stolið svo að
segja úr faðmi fóstru sinnar. Það hafði verið
brotist inn í húsið og mörgum verðmætum
munum var stolið. Áætlan ræninganna virt-
ist mjög skýr. Menn líta svo á, að þeir hefðu
stolið barninu, til að neyða kaupmanninn að
borga lausnargjald. Hann var að bana kom-
inn og frá sér af sorg. Hann gaf gyðingnum,
forstjóra sínum boð um að gera alt, sem unt
væri að ná barninu, en þótt miklu fé væri
varið og mikið unnið leiddi það ekki til neins.
Mörg börn komu, en það var aldrei rétta barn-
ið. Það hafði sem sé sérstakt einkenni, er
enginn nema fjölskylda þess þekti. Vegna
einhvers slyss hafði litla stúlkan mist eina
tána á vinstri fæti.
Von kaupmannsins að sjá dóttur sína í
þessu lífi, hélt honum lifandi langa hríð. En
að síðustu kom sú stund að læknarnir sögðu
að hann hlyti að deyja bráðlega. Nokkrum
vikum fyrir dauða sinn isendi hann eftir mála-
færslumanni sínum, gömlum tryggum vini
sínum, til að ráðfæra sig við hann um þýð-
ingarmikið málefni. Árangur þessa samtals
þeirra varð sá, að erfðaskrá kaupmannsins
var breytt. Lögmaðurinn bar ekkert traust
til gyðingsins, en kaupmaðurinn treysti hon-
um í blindni og hugði hann réttlátan. Samt
sem áður gat lögmaðurinn taiið hann á að
vernda hag dóttur sinnar eins vel og auðið
var. Hann ánafnaði henni því einn þriðja af
eigum sínum, en ekkju sinni tvo þriðju. Gyð-
ingurinn fékk álitlega fjárupphæð.
Þriðjungi litlu stúlkunnar skyldi stjórnað
af lögmanninum og nokkrum öðrum trúverð-
ugum mönnum. Ef ekki spyrðist til hennar
eftir þrátíu ár skyldi arfur hennar, sem var
um 500 þúsund dalir, falla til ýmislegra góð-
gerða stofnana. Þessi enfðaskrá var undir-
rituð og vottfest 14. apríl 1875. 21. aprrl, sama
árs var lögmaðurinn sóttur á . ný til Mr.
Forsythe, sem þá var að bana kominn, en
með fullu ráði, og sagði hann lögmanninum
að erfðaskránni hefði verið breytt, og þrír
þjónar á heimilinu hefðu verið vitni að því.
Samkvæmt þeirri breytingu skyldi þriðjungi
Ethel dóttur kaupmannsins falla til gyðings-
ins, ef hún fyndist ekki eftir tíu ár. Lögmað-
urinn reyndi að fá hann til að breyta þessu á
ný, en gat ekki fengið hinn deyjandi mann
til þess. “Eg skulda mínum kæra Felix alt”,
sagði hann, “því grunið þér hann?” En lög-
maðurinn var svo viss um að gyðingurinn
hefði haft ólögleg ráð í frammi, að hann fékk
i
ættingja kaupmannsins til að stefna honum,
en málið tapaðist fyrir þeim. Ansel Forsythe
lézt 23. apríl 1875 og í október sama ár var
siðasta erfðiskráin dæmd rétt og lögleg. Lög-
maðurinn og þeir, sem með honum voru
kjörnir til þess, sáu um þriðjung Ethel For-
sythe. Hugðust þeir nú að fá að vera í friði.
En brátt fóru að koma fram margar stúlkur,
sem þóttust vera hún. Út af þvi urðu mikil
málaferli, sem þær töpuðu og lentu í tugt-
J húsið fyrir, en féð þvarr við þetta og er nú
um 400,000 dalir.
Þannig stóðu sakirnar s. 1. 23. april. Við
höfðum losnað við hina síðustu Ethel For-
sythe, og þar sem tiu árin voru liðin féll féð
til Felix Rosenfeld. Fjárráðamennirnir biðu
nú eftir að hann tæki það, en ef hann dægi
átti það að falla til góðgerða stofnana. En
þá kom eins og þruma úr heiðskíru lofti hin
síðasta og hættulegasta Ethel Forsythe. Þessi
stúlka var alin upp úti á landi af Mr. og Mrs.
George Stevenson. Þau vitnuðu nú að maður
að nafni Leander Dye hefði komið með hana
þegar hún var barn, og að hann hefði borgað
vel fyrir fóstur hennar. Dye sagðist í yfir-
lýsingu, sem hann gerði, hafa stolið barninu,
en iðrast eftir því og ekki þorað að skila því
vegna ótta við gyðinginn.
Það reyndist að eina tána á vinstra fæti
Miss Stevenson vantaði. Nokkur hluti fjár-
ráðamannanna vildi láta hana hafa féð, en
féllust þó loks á það að fara gætilega að.
Þeir urðu ásáittir á að láta marga lækna
skoða örið. Læknarnir voru látnir gera það
án þess að vita hvor til annars, og áttu þeir
síðan að gefa vitnisburð um það, hversu gam-
alt það væri. Skoðun þeirra var mjög mis-
jöfn, en þetta vakti samt grun málafærslu-
mannsins og félaga hans. Flestir læknanna
sögðu örið nýtt og að táin hefði verið tekin
af af manni sem ekki vissi mikið um sára-
lækningar. Læknirinn sem hafði tekið tána
af Ethel litlu var dáinn, en allir vissu að hann
var ágætur sáralæknir. Málafærslumaður-
inn hugðist því að stefna Miss Stevenson, en
þá fékk hann skyndilega nýjar upplýsingar,
sem vörpuðu fullu ljósi á allan málstað henn-
ar; Það var ákveðið að taka þessa svika
Ethel fasta, þegar allur svikarahópurinn tók
til fótanna og flýði og var þá það mál úr sög-
unni.
Þannig stóð hið merkilega erfðamál fyrir
stuttu síðan. En svo kemur nýtt upp, sem út-
skýrir alt málið og sem er að þakka upplýs-
ingum, sem við nýlega höfum fengið.
Gyðingurinn stál Ethel Forsýthe sjálfur
er henni ;var rænt af heimili sínu. Hún gekk
undir nafninu Annetta Dye. Hún var flutt
úr einum stað i annan í landinu, og allir álitu
að hún væri dóttir Dye, sem var löðurmenni
í vasa gyðingsins. Eigi alls fyrir löngu fékk
hún samt vitneskju um að hún væri ekki
dóttir þessa ræfils, og var svo heirnsk að
segja Dye frá því. Hann fiýtti sér að segja
gyðingnum frá því, sem varð lafhræddur. En
hann var ekki þessháttar maður, að hann
gæfist upp fyrir fimámunum, þegar um svona
mikið var að ræða. Hann ákvað því að
ryðja henni úr vegi.
Það er þýðingarlaust að reyna til að geta
sér til, hvað gyðingnum gekk til að velja
þessa leið. Hann ritaði bréf til ungu stúlk-
unnar, sem hún hélt að væri frá Mrs. Hop-
good, og hann fékk Dye til að hjálpa sér til
að framkvæma þetta óþokka bragð. Hann
sór Dye það, við alt heilagt, að ihann skyldi
ekki skerða hár á höfði stúlkunnar, en að
hann ætlaði að hræða hana svolítið.
En maður þessi var miiskunnarlaus skálk-
ur. Hann gat ekki valið betri leið til að koma
ráðum sínuim fram, og ihefði honum tekist að
finna bréfið, sem hann skrifaði til hennár, er
hann leitaði i vösum hennar, þá hefði ekki
fundist neinn snefill, til að sanna á hann
sökina. Eins og síðar kom í ljós þá mishepn-
aðist hin fyrsta imorðtiiraun hans. Hann
reyndi aftur og eftir þessa tilraun var honum
fleygt út úr glugganum í bakherberginu i nr.
20 Bellavoin götu, er hann var að reyna að
sleppa út um gluggann og upp á þakið.
Er menn leituðu eftir Felix Rosenfeld og
hvernig á hvarfi hans stóð, mishepnaðist það
vegna þess, að eini maðurinn sem vissi um
það mál, auk þess sem ihafði hrint honum
niður úr glugganum, og hann vildi auðvitað
ekkert segja, var Mrs. Forsythe. Það er ó-
nauðsynlegt í þessu sambandi að lýsa hinni
glæpsamlegu og 'spiltu lyndiseinkunn henn-
ar. Sannleikurinn um breytni hennar kemst
sjálfsagt upp með timanum. Kona iþeissi lifði
tvöföldu iífi. Margir álitu hana heiðurs og
valkvendi, aðrir þektu hana eins og hún var,
illa og spilta konu. Að hún gat leikið þenn-
an leik sinn svona lengi, sannar að Miss Stev-
enson var í raun og veru dóttir hennar, sem
hún átti áður en 'hún giftist Forsythe.
Mrs. Forsythe var eina manneskjan, sem
þekti samband þeirra Dye og gyðingsins. Hún
ein vissi að^þeir höfðu verið saman þennan
Framh. á 7. bls.