Heimskringla - 09.08.1944, Síða 4

4. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. ÁÓÚST 1944
íicímskríniilcx
(StofnuB 18SS)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 86 537
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
Öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
Manager J. B. SKAPTASON, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by and printed by
THE VIKÍNG PRESS LIMITED
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 86 537
MLNNI BLINDU KON-
UNNAR VIÐ FENIÐ
er brúin fullger og hún er traust
og varir um alla ókomna tíð.
WINNIPEG, 9. ÁGÚST 1944
Ávarp
Hannesar Pétursonar forseta Islendingadagsins
á Gimli, 7. ágúst, 1944.
Kæru íslendingar, konur, menn, unglingar og börn. Ekki má
gleyma uppvaxandi kynslóðinni, á henni byggjast allar vonir og
allir draumar okkar. Á henni hvílir skyldan og ábyrgðin að við-
halda þessum elztu og lang fjölmennustu þjóðarsamtökum okkar í
þessari álfu. Hún þarf að læra, og það þarf að festast .í minni
hennar, að þetta év hátíðin og þetta er samkoman, sem hefir
dýpst ítök í hjarta og huga íslendinga í þessari álfu af öllum
mannamótum. Hún þarf að læra að hlakka til dagsins og bíða
með eftirvæntingu í vissunni um að fá að koma hingað.
Það eru liðin sjötíu ár síðan fyrsta íslendingadags hátíðin var
haldin í Milwaukee bæ í Bandaríkjunum. Voru það fyrstu samtök,
fyrsti félagsskapur Islendinga í þessari álfu. Að sönnu varð ekki
áframhald af því, svo að opinber, almenn samkoma væri haldin
Á leið heim úr berjamó sá eg Eg er aftur unglingur, en
hana, þar sem hún hallaði sér endurborinn. Af Sálnatindi horfi
fram á prikið hokin og hrum með eS skörpum augum og alvakandi
pinkil á baki. Drættir sorgar og huga yfir landið mitt. Miðnæt-
þreytu í andliti hennar sögðu ursólin faðmar það gullnum
harmasögu, sem mildaðist þó í bjarma. Fagur jarðargróður
blíða brosinu. Eg bauð henni klæðir allar hlíðar og lægðir og
hjálp yfir fenið og fylgd til næsta nú hefir heiðum og afréttum
bæjar. Að skilnaði tók hún upp verið skilað aftur hinni græðandi
kandísmola og eina krónu sem hendi, fénaður fengið beitilönd
hún bað mig þiggja í fylgdarlaun frjóvari heimkynna. Sveitabú-
og bað guð að blessa mig. Eg skapur hins gamla máta hefir
fór glaður heim og sagði pabba, lagst niður, en víða eru nú á-
en hann brást alvarlegur við og fangastaðir og hressihæli. Blóm-
ávítaði mig fyrir að, hafa þegið ieg þorp víða um land bera vott
krónuna, “því þetta var aleiga| samvinnu og samhygðar, sem
hennar”, sagði hann. “Hvernig' sigrandi brauðstrit og örbirgð
veist þú það?” spyr eg. “Eg gaf lagði rækt við dygðir þeirrar
henni krónuna, en hún er ekkjaj menningar, þar sem maðurinn er
blind, sem misti báða, mann sinn dýrmætasta verðmætið, þar sem
og einkason í sjóinn og er nú á fels og blekking viðskiftanna
hreppnum og snautaðu strax og lifir aðeins í vondum draumi. I
skilaðu henni krónunni.” j samábúð þjóðfélagsins eru sjó-
Eg snautaði, en faldi mig, því sóknir áhættulitlar, því skip eru
rökkur var komið á og eg óttað-j örugg og nú er vísindaleg veður-
ist skrímslin í feninu, sem voru! athugun að verki. Þessi þjóð er
á stjái í myrkri, en fólu sig við ‘ frjáls af því hún heyrði og hlýddi
dagmál. Mér varð illa svefn- Röddinni.
samt, því raddir hvísluðu: Þú
tókst aleigu hennar, munaðar-
lausrar. Farðu og fyndu hana.
Eg fór á fætur í bíti og leitaði
hennar en hún var farin.
Nú er fenið horfið, en fagur
gróður prýðir staðinn. Eg lít
blómum skreytt leiði foreldra
minna og mér er sem eg heyri
föður minn segja: “Elsku sonur,
hvað varð um krónuna ekkjunn-
Var það í draumi eða var eg í ar, ávaxtaðist hún?” “Sem
árlega um nokkur ár þar eftir, því Islendingar voru á þeim árum á^leiðslu? Eg var við fenið ásamý gjaldmiðill tímanlegra verð-
sífeldum flutningi og reiki. En hugmyndin lifði, og á víð og dreif ^ mörgum vinum og vorum við mæta hvarf hún brátt úr minni
voru mannfundir haldnir þann dag, til að minnast ættartengslanna^ allir sjóndaprir. Við horfðum1 éign því takmarkalínan var svo ó
og sameiginlegra endurminninga. Nú í samfleytt fimtíu og fimm yfir fenið, þar sem við þóttumst! glögg milli bróðurlegra viðskifta
ár hefir þessi hátíð verið haldin af Manitoba íslendingum, fyrst í1 sjá í hillingum undra fögur löndJ og stigamensku, hún lenti í sjóð
Winnipeg og nú um mörg ár hér á Gimli. Hafa það jafnan verið^ Þangað fýsti okkur að komast, en prangara, en þeir féllu í fenið.”
fjölmennustu og viðhafnarmestu mannamót Islendinga í þessari fenið var ægilegt og ófært og' — “Já, féllu í fenið aumingjarn-
álfu, og á sama tíma hafa svipaðar samkomur verið haldnar í flest-
um bygðum Islendinga í Norður Ameríku.
Engin þjóðarsamtök hafa haft eins mikil áhrif á huga íslend-
inga hér og þessi hátíð. Ber oss því að leggja sérstaka trygð við
hana.
Þetta hefir verið viðburðaríkt ár í sögu íslenzku þjóðarinnar,
hefir henni tekist, fyrir andlegt þrek, að stofna, alfrjálst, óháð
lýðveldi, ekki endurreisa lýðveldi því í orðsins rétta skilningi
hefir aldrei lýðveldi þar verið fyr en nú. Er það því nú yngsta lýð-
veldi heimsins, stofnað af fámennustu þjóð heimsins. En ekki fá-
tækustu þjóðinni, því efnalega og andlega er hún rík, í samanburði
við mannfjölda annara þjóða.
Við óskum henni til heilla og strengjum þess heit að gera alt
sem í okkar valdi stendur að hjálpa henni til að verða sjálfri sér
og heiminum í heild sinni til gagns og göfgis í komandi tíð.
Mitt hlutverk er ekki að rekja sögu viðburða, hversu mikil-
fengnir og örlagaríkir sem þeir kunna að vera, en aðeins að stjórna
þessari samkomu, og að bjóða ykkur velkomin hingað í nafni
nefndarinnar sem stendur fyrir þessu hátíðahaldi. Nefndarmenn
hafa unnið að öllum undirbúningi þessa hátíðahalds, eins og að
undanförnu, vel og dyggilega. Við vonum að þið verðið flest öll
sammála um það, að eins og nú er ástatt, væri naumast hægt að
búast við því betra. Þessi Islendingadagshátíð hér, á að vera,
eins og þið öll vitið, fyrirmynd allra íslenzkra hátíðahalda í
þessari álfu.
Síðastliðið haust lét nefndin semja reglugerð yfir skipulag
þessa hátíðahalds, og var sú reglugerð samþykt á opinberum al-
mennum fundum í Winnipeg, hér á Gimli og víðar. Hátíðahald
þetta er því komið á varanlegan grundvöll fyrir komandi tíð. Með
það í huga lét nefndin reisa hér hús þar geyma skuli þá muni er
skreyta hátíðahaldið, svo sem tjöld, fána, fjallkonustól sem keypt-
ur var þetta ár, o. s. frv. Einnig lét nefndin byggja nýjan og
langtum stærri pall þar sem fjallkonan, meyjar hennar og söng-
flokkurinn situr. Var það nauðsynlegt, ekki sízt vegna þess að nú
skemtir ykkur stærri og fullkomnari söngflokkur en hér hefir
sézt áður. Einu er ábótavant ennþá, og vonum við að Gimli bær,
með styrk frá Islendingadagsnefndinni, sjái sér fært áður en
langur tími líður, að bæta úr því, og það er “Grand Stand”, þar
sem fólk gæti setið og notið skemtiskrárinnar í næði og þar sem
væri skjól fyrir sól og regni. Vonum við og mælumst til að bæjar-
stjórn Gimli taki það til íhugunar á þessu yfirstandandi ári.
Um skemtiskrána þarf ekki að fjölyrða, hún mun mæla með
sér sjálf er til þess kemur. Býð eg ykkur svo öll velkomin á þenn-
an fagra stað, og vil eg minna ykkur á það, að æðsta og hreinasta
gleðin sem nokkrum veitist, er í því fólgin að gleðja aðra. Það sé
ykkar hlutverk hér í dag.
einhver ógnar máttur aftraði öll- if,” andvarpaði faðir minn. “En
um tilraunum til yfirferðar. En eg lagði lag mitt með smælingj-
hvað er þetta? Fenið er feikna um og sjóndöprum og lærði að
dýki, fult af manna beinum, safn- elska þá.” “Þá hefir blinda
þró synda og svívirðinga allra ekkjan hlotið sitt, en þú frelsi
liðinna kynslóða. Þar sveima o-| þitt og meira dýrmæti en gull.
freskjur og vofur sem æra alla Þú hefir séð mikið ljós.”
sem reyna yfirferð. Þessar aft-
urgöngur heita mörgum nöfnum:
Harðstjórar, bróðurmorðingjar,
prangarar, lygarar og hræsnar-
ar, en höfuðdjöfull allra er
Erfðasyndin og hennar lið, sem
mælir á mörgum tungum og
Gunnar Matthíasson
-Los Angeles, 17. júní 1944.
KIRKJUÞINGSFRÉTTIR
Hið 22. þing Hins Sameinaða
Kirkjufélags Islendinga í Norður
kann margvíslega töfrandi tóna.j Ameríku hófst kvöldið 23. júní,
Óttaslegnir og ráðþrota sitjumj 1944, kl. 7.45 í kirkju Sam-
Séra Eyjólfur J. Melan hefir
haldið uppi starfinu í Nýja Is-
landi. Einnig mintist forseti
nefndarmannanna og forseta
kvennasambandsins. Þá setti
hann þingið, og kvaddi til starfs.
Forsetinn skipaði kjörbréfa-
nefnd, og á meðan að nefndin
tók til starfs, varð fundarhlé. 1
nefndina voru skipaðir: B. E.
Johnson, Winnipeg; J. O. Björn-
son, Wynyard; Jón Sigvaldason,
Riverton.
Að nokkrum mínútum liðnum
bar kjörbréfanefndin frarri
skýrslu sína um fulltrúa og gesti
á þinginu. Skrifarinn gerði til-
lögu um að öllum gestum á
þinginu verði veitt fult málfrelsij
á þinginu. Jón Sigvaldason
studdi tillöguna, og var hún sam-
þykt. Þá las formaður kjör-
bréfanefndar upp þessi nöfn
presta, nefndarmanna, fulltrúa
og gesta:
Prestar:
Séra Halldór E. Johnson
Séra Eyjólfur J. Melan
Séra Philip M. Pétursson
Nefndarmenn:
Hannes Péturson, Winnipeg
Sveinn Thorvaldson, M.B.E.,
Riverton
Páll S. Pálsson, Winnipeg
J. B. Skaptason, Winnipeg
B. E. Johnson, Winnipeg
Mrs. S. E. Björnsson, Árborg.
Fulltrúar:
Gimli:
Árni Thordarson
Kristján Kernested
Árborg:
G. O. Einarson
Einar Benjamínsson
Dr. S. E. Björnsson,
(til vara)
bandssafnaðar í Winnipeg
Prestur Sambandssafnaðar,
séra Philip M. Pétursson hélt
stutta guðsþjónustu, og lét
syngja tvo sálma, nr. 619 og 638.
Ritningarorð voru lesin úr Post-
ulasögunni, 17:16-29. Einnig
flutti hann bæn, og las faðir-
vorið.
Þá steig forseti kirkjufélags-
BETEL OG OTTAWA
Ekki alls fyrir löngu var rætt
um gamalmennahælið “Betel” á
þinginu í Ottawa, og um hætt
una sem byggingin væri í vegna
hins mikla brimgangs í Winni-
peg-vatni í vor og sumar. Þess
var minst af William Bryce, full-
trúa Selkirk-kjördæmis að ó-
vanalega hátt væri í Winnipeg-
vatni og að það horfði til vand-
ræða með heimilið, ef að ekki
væri komið í veg fyrir veruleg
ar skemdir á undirstöðum
byggingarinnar, sem fyrst, helzt
með því að gera við brimbrjót-
inn meðfram vatnsbakkanum,
sem er nú að miklu leyti skemd-
ur. En ekki tók Hon. Fournier,
verkamálaráðherra vel í þessa
uppástungu. Hann hugði að
kostnaðurinn á nauðsynlegum
viðgerðum yrði of hár, og gamla
sagan endurtók sig um að pen-
ingar væru ekki til. Hann vildi
fresta þessu verki til stríðsloka,
en tók það ekki til greina, að
brimrótið í vatninu stöðvast ekki
í millitíðinni. Þetta verk þolir
enga bið ef að Betel á ekki að
verða fyrir skemdum. — Mr.
Bryce benti á að fimtíu og fimM
gamalmenni væru nú á heimil
inu. Það gæti hugsast að þessi
gamalmenni yrðu fyrir slæmum
hnekki vegna aðgerðarleysis og
viljaleysis stjórnarinnar í þessu
máli.
við hljóðir, en við heyrum Rödd
sem er í senn blíð og voldug sem
segir:
Hver er sú Rödd sem býr í
brjósti mér
og bergmálar frá öllum lífsins
her,
sú föðurrödd sem metur öll vor
mál,
sú móðurrödd sem vermir líf og ins, Hannes Péturson, í stólinn,
sál. ( og flutti stutt þingsetningará
Sú rödd sem ein er eilíflega stilt1 varp. Hann mintist nokkurra
þótt allar heimsins raddir syngi j atriða sém gerst hafa á árinu og
vilt, sem mikil áhrif hafa haft
sú rödd sem breytir daufri nótt í kirkjufélag okkar, þeirra sem
dag | hafa verið kirkjufélaginu til
og dauðans ópi snýr í vonarlag. , uppbyggingar, og einnig þeirra
I sem hafa verið því til hnekkis,
Við segjum allir einum rómi:, Hann mintist andláts Dr. Mag
Þetta er okkar líftaug og leiðar- núsar B. Halldórsonar og skoð-
steinn. Samstilling Raddarinn- aði þann missir sem stórt skarð
ar skal yfirgnæfa allar falsradd-, böggvið í okkar fámenna hóp
ir frá feninu. Áfram með brú-, “Marga góða starfsmenn hefir
arbyggingu í nafni hennar. Við þessi félagsskapur átt, og marga
hefjumst handa, en margir dauf-1 góða drengi mist, en enginn hef-
beyrast Röddina. Aðrir sem ir beitt sér með meiri alvöru eða
hafa skarpari sjón og eru lík-j stöðuglyndi fyrir kirkjumálum
legri sem leiðtogar, treysta ein-J okkar en hann.” Hann bað þing-
staklings framtakinu, ærast af heim að standa á fætur með einn-
fagurgala erfðasyndanna og falla! ar mínútu þögn í virðingar-
í fenið. En við hvert sameigin-J skyni við minningu Dr. Hall-
legt átak vinst framför, og lið dórsonar. Þingheimur reis á
okkar vex, unz hér eru að verki fætur.
menn af öllum þjóðernum, trúm ! Forsetinn mintist þá samvinnu
og litum og jafnvel hinir svo-Jmanna sinna með hlýjum orð-
kölluðu óvinir, sem einnig höfðu um. Kirkjufélagsnefndin hefir
beyrt Röddina. Okkar skiln- haldið sex fundi á árinu, allir í
ingur vaknar til fullvissu umj Winnipeg. Séra Halldór E. John-
að hin mikla samstilling hins ei-
lífa máttar, frá hinum takmarka-
son hefir verið umferðaprestur
fyrir kirkjufélagið og komið til
lausu sólkerfum til hinnar flestra safnaða, helzt í Vatna-
smæðstu eindar eigi hinn eina
og sama hljómgrunn sem Rödd-
in og að vísindi og tækni þessa
bygðum í Saskatchewan, og í
Alftavatnsbygðinni í Manitoba.
Séra Philip M. Pétursson var
tilverustigs er aðeins forsmekk-j gerður að “Regional Director”
ur hins skapandi kraftar, semj of American Unitarian Assn. —
hin andlega framþróun geymir| Kirkjurit var stofnað og gefið út
okkur enn í skauti sínu. Nú er. undir ritstjórn séra Halldórs E.
bugtakið í bæninni: Tilkomi þittj Johnson og Mrs. Guðrúnar F.
ríki, engum efa blandið. Brátt Johnson, og var nefnt “Brautin”.
Lundar:
Ágúst Eyjólfsson
Björn Björnsson
Wynyard:
J. O. Björnsson
Riverton:
Jón Sigvaldason
Gísli Einarsson (til vara)
Árnes:
Mrs. G. Johnson
Piney:
Mrs. B. Björnson
Winnipeg:
Ólafur Pétursson
Jón Ásgeirsson
Davíð - Björnsson
Elín Hall
Sigurður S. Anderson
Winnipeg (varamenn):
Jochum Ásgeirsson
Mrs. Oddný Ásgeirsson
Mrs. S. S. Anderson
Miss Hlaðg. Kristjánsson
Miss Guðbj. Sigurðsson
Miss Elsie Pétursson
Gestir:
Mr. og Mrs. J. Veum, Blaine
Mr. og Mrs. Thorv. Thorvald-
son, Winnipeg
Guttormur Guttormsson, Riv
erton
Þar að auki sátu þingið allir
fulltrúar kvennasambandsins er
sóttu þing þess, sem var haldið
sömu dagana.
Forseti lýsti því þá yfir, að
næsti fundur þingsins færi fram
kl. 12.45 á laugardaginn (næsta
dag) vegna tímaleysis, í stað þess
tíma sem áður hafði verið tekinn
fram.
Þá skipaði forseti eftirfylgj-
andi nefndir:
Útnefningarnef nd:
J. O. Björnsson
Einar Benjamínsson
Björn Björnsson
Páll S. Pálsson
Jón Ásgeirsson
Fjármálanefnd:
‘ J. B. Skaptason
Árni Thordarson
Dr. S. E. Björnsson
Eiríkur Stefánsson
Gísli Einarsson
Mrs. B. Björnsson
Björn Björnsson
J. O. Björnsson
Mrs. G. Johnson i
Fræðslumálanef nd:
Davíð Björnsson
Elín Hall
Ágúst Eyjólfsson
Kristján Kernested
Eiríkur Stefánsson
Útbreiðslumálanef nd:
J. O. Björnsson
S. S. Anderson
Jón Sigvaldason
Einar Benjamínsson
Ólafur Pétursson
Tillögunefnd:
Séra E. J. Melan
B. E. Johnson
Séra P. M. Pétursson
Séra H. E. Johnson
Sveinn Thorvaldson
Ungmennamálanefnd:
Mrs. S. E. Björnsson
Ólafur Pétursson
Einar Benjamínsson
Að þessu máli afgreiddu, kall-
aði forseti á skrifarann fyrir
skýrslu sem “Regional Director”.
Séra Philip M. Pétursson sagðist
hafa fengið tilkynningu um það
að Board of Directors of Ameri-
can Unitarian Association hafi
séð sér fært að útnefna hann sem
Regional Director snemma í vor,
en að þar sem hann væri tiltölu-
lega nýr í stöðunni væri lítið enn
sem komið væri, að gefa skýrslu
um. Hann lýsti ferðinni austur
á ársþing Unitara félagsins í
Boston í maí og fundarhöldun-
um þar. Hann hafði haft tal af
ýmsum þar, meðal annars Dr.
Eliot, forseta Unitara félagsins,
og var alstaðar vel tekið. Einnig
sat hann fund þeirra presta
sem þjóna Unitara kirkjum i
Canada, auk vara-forseta Uriit-
ara félagsins fyrir Canad^. Sem
Regional Director á hann að
sækja fundi Board of Directors
Unitara félagsins að minsta kosti
einu sinni á ári og ef möguleikar
leyfa, oftar, og þar kemur hann
fram sem fulltrúi safnaðanna
hér, en á meðal safnaðanna, kem-
ur hann fram sem fulltrúi Unit-
ara félagsins, og talar fyrir hönd
þess.
Sveinn Thorvaldson gerði til-
lögu um að séra Philip sé óskað
góðs láns og góðrar lukku í
framtíðinni sem Regional Di-
xector meðal safnaða okkar. Séra
Eyjólfur J. Melan studdi og til-
lagan var samþykt.
Þá birti Sveinn Thorvaldson
þá sorgarfregn fyrir þinginu, að
merkur og vel látinn Islendingur
hafi látist, Dr. B. J. Brandson,
og gerði tillögu um að skrifara
sé falið að senda, fyrir hönd
kirkjufélagsins samhygðar á-
varp, til ekkju og fjölskyldu
hins látna læknis, í minningu
um heiðarlegan mann, og ágæt-
an lækni, sem var bæði Islend-
ingum og læknastéttinrii til heið-
urs og sóma. J. B. Skaptason
studdi tillöguna og tillagan var
samþykt.
Þá gaf séra Halldór E. John-
son stutta og laggóða skýrslu
yfir heimatrúboðsstarfið. Hann
hafði ferðast víða í Manitoba og
Saskatchewan og alstaðar verið
vel tekið, Mikil þörf væri á því
að halda starfinu uppi af krafti
því víðast hvar, væru menn að
snúast í okkar átt þar sem nokk-
uð er-hugsað eða rætt um trú-
mál á skynsamlegan hátt.
Séra Eyjólfur J. Melan lagði
til að þingið þakki fyrir starf
séra Halldórs E. Johnson á liðnu
ári. Árni Thordarson studdi til-
löguna og hún var samþykt með
lófaklappi.
Páll S. Pálsson las skýrslu fé-
hirðis en þar sem hún hafði ekki
enn verið endurskoðuð vildi
hann mega koma með hana fyrir
þingið aftur seinna.
Séra Halldór E. Johnson fór
nokkrum orðum um ritið “Braut-
in” og þakkaði fyrir viðtökurnar