Heimskringla - 09.08.1944, Qupperneq 6

V
6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. ÁGÚST 1944
“Eg er hræddur um að eg hafi gengið óboð-
inn inn á séréign annara”, sagði hann.
Hún hristi höfuðið.
“Nei, allir hafa leyfi til að ganga hérna.
Stígurinn þarna liggur upp að höllinni og er
mjög sjaldan notaður.”
“Þetta er uppáhaldsstaðurinn minn,” sagði
hann.
“Þetta er líka fallegur staður og eg sé að
þér hafið með yður félaga,” sagði hún og leit á
bókina.
“Já, tryggan vin. Við dveljum margar
stundir saman.”
Hún las titilinn á bókinni og leit á hann
undrandi.
“Shelley var mikið skáld,” sagði hún, “en
eg skil hann ekki.”
Þá fyrst breytti andlit hans um svip. Geisl-
andi bjarma brá yfir það, og það ljómaði af
hrifningu eitt augnablik. Hún horfði á hann
forviða. Hann stóð nú fyrir sjónum hennar í
alt öðru ljósi, og næstum móti vilja sínum leit
hún hann með alt öðrum augum.
“Skiljið þér ekki Shelley! Það er bara
vegna þess að þér hafið ekki reynt það. Hefðuð
þér gert það, munduð þér ekki einungis skilja
hann heldur elska hann líka.”
Á þessu augnabliki var henni ómögulegt
að bera til hans hinn hræðilega grun. Hún
fleygði honum frá sér. Gat þetta andlit tilhneyrt
morðingja? Eða þessar varir? Hreint ekki!
“Þakka yður fyrir,” hvíslaði hún lágt, “eg
skal hugsa um það, sem þér hafið sagt, en nú
verð eg að fara.”
“Eruð þér á leiðinni til hallarinnar?” spurði
hann. “Má eg fara ásamt yður í áttina þangað?”
Hún hneigði sig til samþykkis, en svaraði
engu og svo gengu þau eftir hinum mjóa stíg.
Hægra megin við þau var brött hlíð, sem var
algróin dvergfuru alt niður í sjó, en á vinstri
hönd dökk fura, sem byrgði algerlega úti heiða-
landið á bak við. Oft hafði hann gengið þarna
undir miklu heiðari himni, og einnig þegar
máninn glampaði á sæ, og þegar trjákollarnir
hneigðu sig djúpt fyrir hinum hraðfleyga
stormi og svartir skýflákar þutu yfir höfði
hans, þá hafði blóðið streymt örar í æðum hans,
því að hann var náttúru barn, en aldrei hafði
hann verið eins hrifinn og nú, er hann gekk við
hlið þessarar ungu og fögru stúlku. Er hún í
ógætni kom of nálægt hamrabrúninni, greip
hún ósjálfrátt eftir hendi hans, og við það
ólgaði blóðið örara í æðum hans. Hann hélt í
hendi hennar lengur en kanske var bráðnauð-
synlegt og hún leyfði honum það.
8. Kap. — “Drápuð þér Sir Geoffrey Kynaston?”
I útjaðri skógarþyknisins komu þau að
hliði, þar skiftust leiðir, lá önnur þeirra til
hallarinnar, hin til “Arnarhreiðursins”. Þau
stönsuðu eins og ósjálfrátt.
Er þau lituðust um hálf blinduð af myrkr-
inu milli trjánna, sáu þau að himininn var bað-
aður í litadýrð sólsetursins. Langar rákir gagn-
særra og gyltra skýja teygðust eftir loftinu og
þunn, gullin móða hófst frá jörðinni upp til
þessara skýjahrauna og varð eitt með þeim í
samræmislegri litaheild. Loftið var hreint og
svalt og hressandi eftir hinn mikla hita, sem
hafði verið um daginn. Þau staðnæmdust og
fundu bæði til yndisleika þessa fagra kvölds.
Helenu Thurwell fanst eins og æfi sín hefði tek-
ið stakkaskiftum en í ihverju sú breyting fólst
var henni ekki ljóst.
“Sjáið!” hrópaði hann lágt og benti í vest-
ur, “þarna sjáið þér það sem Coleridge hefir
kent okkur að elska, og það sem Byron nefnir,
“græna ljósið í vestrinu”.”
Og í hálfum hljóðum hafði hann yfir hið
fagra kvæði Byrons. Hún leit á hann og þótt
augu hans tindruðu, fanst henni samt rauna-
blær á svip hans. Hún athugaði hann ekki á
þessari stund sem mann, er af morgum var
grunaður um hryllilegt morð. Hún hafði alger-
lega gleymt því. Enda þótt hún hefði viljað, gat
hún ekki vakið grun sinn til lífsins á ný. En
rætur hans lifðu þó ennþá.
“Þetta er það raunalegasta ljóð sem eg
þekki,” sagði hún, “það er Óður sorgarinnar.”
“En engu að síður jafn fagurt fyrir það,”
svaraði hann rólega. “Það er ætíð hugfró að
finna sínar eigin tilfinningar túlkaðar í Ijóð-
mælunum. Það er eins og örfandi lyf fyrir
anda manns.”
“En þessháttar ljóð laða mann til hugar-
angurs,” svaraði hún.
“Að vera hryggur er ekki sama sem að vera
óhamingjusamur,” svaraði hann. “Þetta geta
nú virst öfgar, en eru það samt ekki. Munið
þér eftir þessu blíða þunglyndi, sem Milton
elskar? Það er líka aðlaðandi.”
“En það er ekki það, sem þér þjáist af,”
sagði hún ósjálfrátt. Hann rétti út handleggina
— á þann hátt að hreyfingin lýsti djúpri ör-
væntingu. Hún hafði snert streng í brjósti
hans, og hann hafði ekki verið fær um að stand-
ast snertinguna. Hann fleygði grímunni um
augnablik. Hið bleika andlit hans var öskugrátt
og augu hans loguðu af vonlausri ástríðu.
“Nei, guð minn góður!” hrópaði hann, “eg
er langt niðri í djúpi undirdjúpanna, án hins
minsta vonarneista. Og syndin — syndin—”
Hann þagnaði skyndilega og handleggirnir
hnigu niður. Hann sneri sér við -og horfði á
hana óttasleginn. Hvað hafði hann sagt? Hvað
hafði hún heyrt? Hvað þýddi svipurinn á and-
liti hennar, þessi skelfingarsvipur? Því sagði
hún ekki neitt — jafnvel þótt það væri ákæra,
sem hún varpaði að honum? Alt — nema þessi
hræðilega þögn.
Tvisvar bærði hún hinar blóðlausu varir, en
ekkert hljóð kom yfir þær. Það var eins og hún
hefði mist málið. Svo greip hún i hann og sneri
honum hægt við svo að hún gat séð beint framan
í hann.
“Gerðuð þér það?” spurði hún hörkulega.
Einkennilegur sljóleiki virtist grípa hann.
Hann fylgdi hreyfingu hennar með augunum,
og varir hans höfðu upp spurningu hennar án
þess að hugurinn fylgdist með.
“Drápuð þér Sir Geoffrey Kynaston?”
Orð hennar skárust gegnum kyrt loftið.
Titringur fór í gegnum hann allan og ljós skiln-
ingsins eins og rann upp í svip hans. Hann hafði
nú náð sér aftur.
“Þér eruð sjálfsagt að gera að gamni yðar,
Miss Thurwell,” sagði hann rólega, “þetta getur
ómögulega Verið alvara yðar.”
Hún dró djúpt andann og horfði á hann.
Þegar alt kemur til alls þá er aðeins stutt spor
frá óhöppunum til hættunnar. Hann var ná-
bleikur en rólegur og hafði góða stjórn á sjálf-
um sér. Enn þá eitt augnablik og hún þóttist
þess fullviss, að hann hefði sagt sér sannleikann.
En hann mundi sjálfsagt koma í ljós með tím-
anum, það þóttist hún viss um, ennþá var ekki
öll nótt úti.
“Nei, auðvitað er það ekki alvara mín,”
sagði hún lágt. “En hverjir eru þessir menn
sem þarna koma?”
Hann laut áfram til að sjá betur. Þrír
menn komu í áttina til þeirra. Hún hafði þegar
þekt þá og horfði á þá með áhuga miklum.
“Einn þeirra er faðir yðar, hinir eru ó-
kunnugir mér,” sagði hann.
“Á eg að segja yður hverjir þeir eru?” sagði
hún án þess að líta af andliti hans. “Annar
þeirra er lögregluþjónn frá Mallory og hinn er
leynilögr egluþ j ónn. ”
Svipur hans varð hörkulegur og henni
sýndist eins og hann herti varirnar. Hefði hann
sýnt minsta snefil af hræðslu, mundi hún ekki
hafa fundið til minstu meðaumkunar með hon-
um. En nú komu tárin fram í augu hennar.
Það var næstum því tign í þessari ró, sem hann
sýndi er hann mætti þeim forlögum, sem óum-
flýjanleg .voru, sama hugrekkið og frönsku
aðalsmennirnir sýndu er þeir lögðu höfuðið
undir fallöxina, og samlíkingin jókst við hversu
fyrirlitlega og hálf þrjóskulega hann hóf sitt
fríða höfuð. Hún sá hann líta lengi á umhverf-
ið eins og hann væri að kveðja í hinsta skiftið
eitthvað, sem væri honum ósegjanlega hjart-
fólgið — og hann ætti aldrei eftir að sjá framar
— og þetta hafði mikil áhrif á hana. Minningin
um hinn andstyggilega glæp hvarf eins og dögg
fyrir sólu. Hún var gripin af innilegri með-
aumkun. Það var auðvitað rangt af henni, en
hefði hún á þessari stund getað hjálpað honum,
hefði hún gert það án minstu umhugsunar.
Mennirnir nálguðust nú óðum. Hún hugs-
aði ekkert um sjálfa sig — hvernig dvöl hennar
þarna í skóginum, einsömul með morðingja, yrði
lögð út. Með ósvikinni ósérplægni, sem ein-
kennir kvenfólkið hugsaði hún um hann.
Hún hirti ekkert um undrunarsvipinn á
föður sínum er hann sá hana. Henni fanst að
það væru smámunir. Það sem skeði var á þessa
leið:
Hið lamaða ástand hennar breyttist á
svipstundu í takmarkalausa undrun og hjarta
hennar hætti næstum að slá. Faðir hennar heils-
aði Brown með mikilli kurteisi, meira en þörf
gerðist, og hinir tveir fylgdarmenn hans gerðu
hið sama. <
“Mr. Brown við höfum leitað að yður til að
gera afsökun okkar við yður, vegna leiðinlegs
misgánings, sem við höfum gert oss seka í.
Chopping þarna á mesta sökina, en eg get ekki
sagt að eg sé saklaus heldur.”
Helen leit á manninn, sem stóð við hlið
hennar. Andlit hans gaf ekkert til kynna hvað
í huganum bjó. Það sýndi ekkert merki um
feginleika þann, sem hún sjálf fann. Sjálfstjórn
hans var blátt áfram dásamleg.
“Þetta er nú svona,” sagði faðir hennar.
“Chopping kom til mín með beiðni, sem eg gat
tæplega neitað honum. um vegha þess að eg
er yfirvald í bygðinni. Eg neyddist til að gefa
honum skriflegt leyfi til að rannsaka “Arnar-
hreiðrið.” Það var mjög á móti mínum vilja,
en eg leit á það sem skyldu mína og fór sjálfur
með honum. Eg vona að þér fyrirgefið okkur
þessa framhleypni, sem við höfum sýnt.”
Það var engin svipbrigði að sjá á andliti
Mr. Browns. En Helen, sem stóð rétt hjá hon-
um heyrði hann draga andann djúpt. Þótt und-
arlegt væri létti henni fyrir brjósti við að heyra
þetta. Þvílík sjálfstjórn var næstum því yfir-
gengileg.
“Þér gerðuð aðeins skyldu yðar, Mr. Thur-
well,” sagði hann rólega. “Þér þurfið ekkert að
afsaka yður.”
“Það gleður mig að þér lítið á þetta svona,”
svaraði Mr. Thurwell og létti auðsæilega fyrir
brjósti. “En eg má til að játa fyrir yður annað
atriði.”
Hann kallaði Mr. Brown á eintal og talaði
við hann mjög alvarlegur á svip. Nú gat Helen
séð að honum leið illa, en hún gat ómögulega
heyrt hvað faðir hennar sagði, nema fáein orð.
“. . . mjög leiður yfir því . . . alveg af hend-
ingu . . . skal sjá um . . . komist upp . .
“Eg get þá reitt mig á að þér geymið þetta
leyndarmál?” heyrði hún Mr. Brown segja.
“Því lofa eg yður við drengskap minn,”
heyrði ihún föður sinn segja, og svo sneru þeir
sér í áttina til hennar og sá hún að Mr. Brown
var gremjulegur á svipinn.
- “En hvernig stendur á því að þú ert hérna,
Helen,” spurði faðir hennar nú fyrst.
“Eg var að ganga út mér til skemtunar og
hitti Mr. Brown í skóginum,” svaraði hún.
“Fyrst þú ert nú hérna,” sagði hann góð-
látlega, “verður þú að hjálpa mér til að fá Mr.
Brown til að borða með okkur miðdegisverð.
Hingað til höfum við verið lélegir nágrannar, en
nú vil eg endilega að þér borðið með okkur
miðdegisverð í dag, til sönnunar þess að þér
hafið fyrirgefið mér,” bætti hann við brosandi.
“Eg þakka yður fyrir alúðina, en eg fer
ekkert í heimboð,” svaraði Mr. Brown. “Eg er
ekki búinn að fá samkvæmisfötin mín ennþá.”
“Já, komið þér, Mr. Brown,” sagði Helan.
Hann leit á hana hvatlega, og hún roðnaði.
Til allrar hamingju var farið að rökkva undir
trjánum og hún stóð í skugga þeirra.
“Fyrst það er ósk Miss Thurwell, þá hlýði
eg,” sagði hann með málrómi, sem lýsti tilfinn-
ingum manns, er lætur það eftir sér að slá í
brjósti heimskulegar vonir.
9. Kap. — Mr. Brown snæðir meðdegis-
verð í höllinni.
Þeim Mr. Brown og Helenu fanst eitthvað
óraunverulegt við þennan miðdegisverð, sem
þau Thurwells feðginin sátu að ásamt leigjanda
sínum. I marga mánuði, já alveg þangað til
þessi raunaatriði náðu hámarki sínu, þar sem
Helen var ein af aðal persónunum, horfði hún
til baka til þessa kvölds með einkennilega
blönduðum tilfinningum. Það var upphafið að
nýju tímabili í æfi hennar, var það sannleikur,
sem hún efaðist ekki um, en sem hún árangurs-
laust reyndi að berjast á móti. En honum fanst
sem hann hefði alt í einú vaknað upp í álfheim-
um. Hin löngu einstæðingsár, hið stranga,
reglubundna líferni hans, sem stóð langt um
ofar venjulegri sjálfsafneitun er var honum
orðið tamt. I eðli sínu og háttum var hann
listamaður. Hið daglega umhverfi hans vakti
hjá honum andstygð. Hvaða ástæður sem hann
nú Ifafði fyrir þessari einangrun, þá voru þær
ekki sprotnar af persónulegri löngun eftir slíku
lífi, eða að loka sjálfan sig úti frá öllum þægind-
um og munaði tilverunnar og umgengni siðaðs
og mentaðs fólks. Hann undi sér vel í öllum
þeim auð og skrauti sem umkringdi hann þarna.
Hvíti dúkurinn með fallega borðbúnaðinum úr
silfri og krystal. Blómaanganin og hinir lost-
ætu ávextir, laufljósin, sem vörpuðu sínum
þýða ljóma á fagra andlitið á móti honum —•
alt þetta vakti í sál hans löngu gleymdar til-
finningar.
Án sýnilegrar fyrirhafnar varpaði hann af
sér sinni venjulegu þurlætisgrímu og varð eins
og skuggi af því sem hann hafði áður verið —
siðaður veraldarmaður. Mr. Thurwell gat næst-
um ekki dulið undrun sína yfir þessari breyt-
ingu. Aldrei hafði áður verið háðar svo fjör-
ugar samræður við borð hans, samræða, sem
fylgdi þeirri fágætu list að virðast venjuleg og
óþvinguð, þótt hún nálgaðist að vera eintal
gests hans. Hann hafði víða ferðast, og þekti
marga fræga menn — hann hafði lifað í hinum
stóra heimi — það sýndi hver hans hreyfing og
hvert hans orð. Frönsku réttirnir — Mr. Thur-
well var ekki að ástæðulausu hreykinn yfir
franska matreiðslumanninum sínum -— voru
engir leyndardómar fyrir hann, hann þekti líka
vínin, sem hann drakk. Á allri sinni löngu æfi
hafði Mr. Thurwell aldrei haft svona skemti-
legan gest, og það var mikil raun fyrir hið sið-
fágaða uppeldi hans að varna því, að hann ekki
dræpi á hvernig stæði á einsetumensku þeirri,
er gestur hans hafði kosið sér hingað til.
Og Helen hlustaði á hann eins og í draumi,
og vaknaði af draumnum til að grípast af hrifn-
ingu yfir einhverjum skarplegum og réttum
dómi, eða nýju efni samræðunnar. Við þau
tækifæri leit hún með sínum gráu augum er
leiftruðu með svo yndislegum breytingum í hin
dökku augu hans, er fengu þá einkennilegan
blæ. Hún athugaði hann nákvæmar en faðir
hennar gerði, og var sér þess meðvitandi að í
huga hans var undirstraumur bældra tilfinn-
inga er eins og fanst á bak við hvert orð, sem
hann sagði, eitthvað, sem fékk ekki að birtast,
þó ekki væri nema augnablik, eða koma í ljós í
málrómi hans. En hann var þarna samt. Hún
fann það — fann það bezt er hún leit í augu
hans, og hún varð að líta undan vegna þess elds
er hún sá loga í þeim og lét blóðið þjóta fram í
vanga hennar.
Loks var máltíðinni lokið, en er hún reis
úr sæti sínu til að leyfa þeim að ræða saman,
mótmælti faðir hennar því. Hún var vön að
sitja hjá honum eftir miðdegisverð, er hann
reykti vindlinginn sinn og drakk kaffið sitt.
Því ætlaði hún þá að fara nú? Mr. Brown var
þeim ekki ókunnur, og hún sat því kyr.
Síðar meir gekk hún við hlið hans um stof-
una og sýndi honum málverkin og ítölsku vas-
ana og stytturnar, sem stóðu á hillum á hinum
háu eikarþiljum. Faðir hennar hafði verið
kallaður út og þau voru ein eftir.
“Hérna erum við faðir minn vön að sitja
þegar við erum alein,” sagði hún og dró til,
hliðar þung tjöld er héngu fyrir dyrum nokkr-
um er lágu inn í skot eitt, sem var næstum eins
stórt og meðal stofa. Lampi með skýlu yfir
logaði á borði, reykurinn frá viðarkubbunum í
arninum blandaðist blómailminum í herberg-
inu. Hún lét fallast ofan í lágan tágastól, er
stóð fyrir fráman arininn og bauð honum stól
við hlið sína. /
“Jæja, segið mér nú eitthvað,” sagði hún
og huldi andlitið bak við dagblað, sem hún hélt
eins og hún væri að vernda andlitið fyrir arin-
eldinum. “En engin fagurmæli — af þeim er
eg þreytt — en kveikið yður í vindlingi fyrst —
þarna eru vindlingarnir á borðinu.”
Hann hlýddi þessu þegjandi. Stundarkorn
horfði hann á bláa reykinn, sem steig upp að
lofti stofunnar, svo leit hann eins og rannsak-
andi á herbergið og dró djúpt andann, eins og
listamanns eðli hans væri ánægt með þetta alt
saman, því að það var fagurt og í samræmi. Því
næst leit hann á ungu stúlkuna, sem hallaði sér
aftur á bak í stólnum og horfði á hann með
eftirvæntingu. Hún var svo nálægt honum að
hann gat gripið grönnu fingurnar hennar með
því að rétta út hendina, svo nálægt að ilmurinn
af svarta kniplinga kjólnum hennar streymdi til
hans. Ekkert atriði í búningi hennar fór fram
hjá athygli hans, hvorki gimsteinninn, sem var
hálf falinn milli kniplinganna né hinir ljómandi
fallegu skór á litla fætinum, sem hvíldist á
lágum skemli og gægðist fram undan kjól fald-
inum.
1 hans augum var hún æðst allra kvenna.
10. Kap. — Rachel Kynaston.
“Mér þætti gaman að vita hvort þér munið
eftir því Miss Thurwell, að við höfum sézt
fyrri,” sagði hann alt í einu.
“Nei — hvar?”
1 fáum orðum minti hann hana á þröngu
götuna í gamla ítalska bænum með gömlu rúst-
unum. Hann hafði aðeins séð hana fáeinar
mínútur, en hafði aldrei gleymt andliti hennar;
hann sagði henni frá þessu á þann hátt, að hún
var viss um að þetta var meira en minning í
hans huga, að það var dýrmætt atriði, sem var
sérstaklega verndað frá gleymskunni, sem það
líka var. Hvernig hann sagði henni frá þessu,
sannfærði hana um þetta, að hann bar lotningu
fyrir þessari minningu, og að hún hafði mikla
þýðingu fyrir hann; og er hún hlustaði á hann,
færðist daufur roði í vanga hennar, og hann
orsakaðist ekki af hitanum frá arninum. Hún
laut niður til þess að hann skyldi ekki sjá það.
Tíminn leið og stundirnar flugu burt. Mr.
Thurwell hafði komið til baka, en er hann sá
hversu vel þau undu sér, læddist hann í burtu
og fékk sér eftirmiðdagsblundinn, sem hann
var vanur að fá sér. Nú var komið inn með teið
og bjó hún það til sjálf, og fanst honum að þessi
húsmóðurstörf ,er hún þannig inti af hendi,
væru kóróna þessarar unaðslegu stundar. Þau
þögðu bæði um stund, en svo tók Helen til máls
og spurði:
“Fáið þér aldrei löngun til að taka aftúr
þátt í mannlífinu? Æfi yðar er mjög einmana-
leg.”
“Ekki finst mér það,” sagði hann og horfði
í þungum þönkum inn í eldinn. Bækurnar og
þær hugsanir, sem þær vekja eru mér nægi-
legur félagsskapur.”
“En þær eru ekki mannlegar verur —- hald-
ið þér í raun og veru að einsetumanns líf sé
heilbrigt líf — fyrir sálarlíf manns?”
“Það ætti það að vera. Menn segja að
einveran sé óþolandi, en það eru bara staðhæf-
ingar. Ef þér þektuð svolítið meira af heimin-
um, Miss Thurwell, þá munduð þér kannast við
hversu lamandi áhrif hann getur haft á ein-
staklinginn og sjálfstæða hugsun hans. Eg er
ekki bölsýnismaður — eg reyni að minsta kosti
ekki að vera það, og staðhæfi að það sé meira
gott en ilt í~heiminum, en það er áreiðanlega
meira þar af smásálarskap en göfugmensku, og
það er erfitt að lifa í hinum stóra heimi án þess
að tileinka sér eigingirni hans, en það er ómögu-
legt fyrir eigingjarnan mann að bergja af hrein-
ustu lindum tilverunnar.”