Heimskringla - 20.09.1944, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 20. SEPT. 1944
HEIMSKRINGLA
3. SlÐA
spámannanna, en grýtir sína
beztu menn. Raunar er þessi
þáttur tvískiftur, ekki einungis
að efni til, heldur líka að fram-
setningu, en það er engu veiga-
minna atriði þegar um óratóríu
er að ræða. Honum er skift í
sundur með millispilinu: nr. 18,
sem m. a. getur þá táknað lengra
eða skemra tímabil milli þess að
þáttbrotin fara fram, þar eð sið-
ari hlutinn er allur í þátiðar-
framsetningu. En síðasti kórinn
í þættinum gæti hugsast eins-
konar trúarjátning eða ályktun
kristinna manna.
Þriðji þátturinn gerist i fyll-
ingu vargaldarinnar rómversku.
og raunar allra vargalda. Það
er dagur í Róm, eftir mikla land-
vinning, og mikið um dýrðir hjá
sigurvegurunum. Sigurbogar eru
reistir og skrúðfylkingar eru á
ferli, og múgurinn hrópar ‘ Ave
Cæsar” í heimsku sinni og þræls-
ótta. En það er fleira á ferli í
Rómaborg daginn þann, m. a.
“Örmagna her”^ með andleg lík-
amlega ólífissár, grátandi ekkjur
og munaðarleysingjar eftir
fallna hermenn. “Föðurlands-
vina” herfangar með æfilangan
þrældóm framundan og önnur
fórnardýr herjarlanda, loftið er
lævi blandið, og svo kemur
kvöld. Keisarinn heldur mikla
veizlu í tilefni af landvinningun-
um. Við það tækifæri flytur
kennilýðurinn guðunum þakkir,
og tízkuskáldin syngja keisaran-
um lof og dýrð fyrir níðingsverk,
sem hann hefir raunar aldrei
unnið, en unnin hafa verið í hans
nafni, og svo kemur nóttin. Keis-
arinn skjögrar til hvílu sinnar
drukkinn og dasaður, það sækir
illa að honum, og þó ekki um
skör fram því, að “úti á torgi við
súlubak síðhettir reika” með
morðkuta innanklæða, og einn
þessara morðkutasvæfir loks
keisarann svefninum lengsta
undir morguninn. — Og svo
kemur dagur (þótt sá virðist
raunar ókominn enn). Loks rek-
ur að því að mannkynið fær ráð-
rúm til að virða fyrir sér viður-
stygð eyðileggingarinnar, svona
í kaupbæti við hundruð þúsund-
ir miljónir dýrmætra mannslífa,
og hvarvetna sér það hrunin
listasöfn og eyðilögð menningar
verðmæti. Hvarvetna blasa við
þvi holar augnatóftir lýginnar
nálykt, sem ætlar það lifandi að
kæfa. og enda þótt það hafi
aldrei reitt vitið í langsekkjum,
verður því ljóst, að þeir sem það
hefir dýrkað og tilbeðið voru
raunar stærstu morðingjarnir og
hættulegustu þrándarnir í götu
þess. Og það fyltist viðbjóði og
biður slík heljarskinn aldrei þríf-
ast, eða í það minsta að sofa og
gleymast til eilífðar.
Fjórði og síðasti þátturinn er
einskonar áframhald af fyrsta
þætti og mjög hliðstæður hon-
um. Þar sem fyrsti þáttur tákn-
ar fortíðardrauma þess um hið
sama. Friðarvonin er nú orðin
víðtækarr. Jafnvel náttúran
sjálf, lækjir, jurtir, o. s. frv.,
“biðja dreymandi Drottinn um
frið”. Mannkyninu er orðið það
ljóst, að það verði sjálft að leggja
hönd á plóginn, eigi friðardraum-
ur þess að rætast, og það tjáir sig
fúst til þess. Því er ennfremur
ljóst, að vegurinn til friðar sé
einhuga, kærleiksrík samtök í
stað úlfúðar og hermdarverka og
hvér eggjar annan til slíkra sam-
taka. Loks sér það friðarboðann
skína álengdar, og “vonardísin”
birtist því í allri sinni dýrð. Það
sér himnana opnast og Guðsríki
stíga niður á jörðina og fyrir-
heitna landið blasir við því. —
Paradís er fundin.—Alþbl.
MERKIS KONA LÁTIN
Málfríður Einarson verður
þeim ætíð minnisstæð, sem hana
þektu enda má hana óhætt telja
meðal merkustu kvenna í hópi
hinna eldri íslendinga.
Málíríður fæddist að bænum
Kolgröf í Skagafirði 22. sept. ár-
ið 1862. Hún var dóttir þeirra
hjóna: Jóns Péturssonar bónda í
Kolgröf og konu hans Ingunnar.
Um ætt þeirra hjóna er mér
annars ekki kunnugt en í röð
betra bændafólks voru þau talin
í sinni sveit foreldri hennar. —
Málfríður sál. ólst upp að mestu
hjá ömmu sinni að Eiríksstöðum
í Svartárdal. (Geta má þess að
hún var systir Jóns Jónssonar,
sem lengi bjó í Edmonton, faðir
O. T. Johnson, er um skeið var
ritstjóri Heimskringlu).
Árið 1881 giftist hún Guð-
mundi Einarsyni frá Fáskrúðs-
firði.
Dvöldu þau fyrst í Wmnipeg
um tveggja ára skeið en fluttu til
Dakota árið 1883 og áttu bú all-
skamt frá Hensel.
Hún varð 11 barna móðir en
aðeins fjögur þeirra komust til
fullorðins ára, Sigrún, Svanhvít,
Karl og Axel. Þrjú þeirra létust
samt ung og er nú aðeins Karl á
lífi þeirra systkina; á hann
heima í borginni Portland í
Oregon-ríki. Öll voru þessi fjög-
ur börn þeirra Guðmundar og
Málfríðar mannvænleg mjög, og
eru þær systur Svanhvít og Sig-
rún sérstaklega minnisstæðar
fólki í Dakota-nýlendunni fyrir
atgerfi sitt og innræti. Höfðu
þær og Karl bróðir þeirra notið
miklu meiri mentunar en þa
gerðist alment meðal íslendmga
í Ameríku og fyltu þann . fríða
hóp Dakota unglinga, sem á
þeim árum gátu sér og þjoðflokk
sínum orðstír fyrir gáf'ur. Var
mikill skaði að fráfalli þeirra
svo ungra, lítið eitt yfir tvítugt,
en hvíti dauðinn hjó, á þeun ár-
um, stórt skarð í hóp iiinna
mannvænlegu unglinga, sem
l>essi sveit sérstaklega uppól á
þeirri tíð.
Málfríður var fluggáfuð kona,
bókelsk og bókfróð með afbrigð-
um. Var hið mesta yndi að eiga
samræður við hana um bækur og
höfunda og hef eg persónulega
fáa fundið er framar henni stóðu
Góð MetvLut ejjliSl Manngjldið
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
^Jlte VikUttj, Pn&áA jHintitedl
Banning og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA
CHURCHILL SKRIÐDREKIN N Á LEIÐ TIL
ORUSTU Á ITALÍU
Churchill skriðdrekinn var fyrst notaður til orustu á
Italíu 17. maí, þegar brezk skriðdreka stórskotaliðsdeild kom
til hjálpar Canada-hernum þar í landi. Myndin er af einum
þessara voða dreka og er hann á leið til vígvallar.
að skilningi á íslenzkum bók-
mentum. Dómgreindin var skörp
og ákveðin, smekkurinn ratviss
á kjarnan í kvæðum og sögnum.
Tel eg mér hið mesta happ, að
hafa kynst henni og eignas: vin-
áttu hennar og þeirrar ,fjöl-
skyldu. Hún var vinföst, trygg-
lynd og trúföst vinum sínum, og
vina vönd. Hún var samt ekki
allra vinur og fór þar að ráðum
Hávamála.
Hún var umhyggjusöm og I
fórnfús móðir og fyrirmyndar
húsfreyja. Gestrisni hennar var
umhyggjusöm og einlæg. Til
hennar húsa sóttu menn ekki
einungis góðgerðir í venjulegum
skilningi heldur einnig andlegan
styrk og hressingu.
Margþætt æfiböl bar hún með
hetjuhug svo sem Islendingi
sæmir. Kveinstafir heyrðust
ekki í hennar húsi.
Guðmundur maður hennar
lézt fyrir fáeinum árum. Hann
var vænn maður á marga iund.
Eftir það dvaldi hún hjá vanda-
lausum og ágerðist þá sjóndepr-
an svo að byrgt var að mestu
fyrir hennar aðal yndi, lestur
góðra bóka. Allra síðast dvaldi
hún hjá Núpdals systkinum
skamt frá Mountain, N. Ðak., og
þar lézt hún 30. júlí s. 1. Naut
hún góðrar aðhlynningar bæði
hjá þeim systkinum og öðrum
sem hún dvaldi með, hin síðustu
árin og aðal gleði hennar var, að
ræða við vini sína, sem hennar
vitjuðu í ellinni.
Hún var jarðsungin frá Vída-
líns kirkju á Sandhæðunum svo-
kölluðu af undirrituðum 3. ágúst
s- 1- Fylgdi fjöldi fólks henni til
grafar; en þynnast tekur nú
mjög landnema hópurinn í Da-
kota. En merki framsóknar er
þar sköruglega á lofti haldið af
hinum yngri og ekki mun þeim
gleymast verk brautryðjend-
anna. Hún sem þar var til graf-
ar borin var ein í þeirra hópi og
lagði margt og mikið til framfara
og félagshyggju. Meðal annars
var hún ásamt Elinborgu sál.
Bjarnason aðal hvatakona að
stofnun kvenfélagsins, sem svo
margt hefir lagt að mörkum til
almenningsins þarfa í þessari
bygð eins og víða annarstaðar.
Blessuð sé minning hennar.
H. E. Johnson
ekki lítið hissa á að sjá þessa at-
hugasemd og neðan við hana stóð
“sömuleiðis” við öll hin nöfnin
En þó tók út yfir þegar hann sá,
að vikadrengurinn, 10 ára gam-
all, hafði skrifað undir þetta. Þá
fór hann að gruna, að hér væri
ekki alt með feldu.
1. stúlka: Eg ætla mér ekki að
giftast fyr en eg er orðin þrítug.
2. stúlka: Og eg ætla mér ekki
að verða þrítug fyr en eg er gift.
KOMU EKKI AÐ TóMUM
KOFONUM
Þegar Tyrkir voru að ræna
fólki frá Islandi árið 1627, komu
þeir að Hvallátrum við Látra-
bjarg. Það var um túnasláttinn.
Svo hagar til að Látravíkin mun
vera um tvær enskar mílur á
breidd. Bæirnir standa norðast
í víkinni, en sunnast eru verbúð-
ir, því að svokallað útræði er
þar mikið, eða var.
Látramenn sáu stórt skip
koma fyrir tangana (bjargtanga)
og sigla norður eftir og stansa
framundan suður partinum, sem
kallað er á Brunnum og setja út
tvo stóra báta hlattna mönnum.
Þá biðu Látramenn ekki boð-
anna, þeir tóku ljáina úr orfun-
um, fóru í smiðjur sínar, réttu
upp þióinn, settu svo ljáina hár-
beitta í orfin, tóku orfhælana úr.
Orfin íslenzku munu hafa verið
5 fet eða meira. Þá höfðu þeir
vorpn sem bæði mátti höggva og
leggja með.
14 menn fullorðnir munu hafa
verið á Látrum, en svo hagar til
að það eru sléttir sandar þvert
yfir víkina, hátt rif fyrir framan,
svo þeir sem ganga eftir Leirun-
um fyrir ofan rifið, sjá ekki þá
sem ganga f jöruna við sjóinn fyr-
ir neðan rifið. Látramenn hlupu
suður fjöruna svo að hvorugir
sáu til annara.
Þegar Látramenn komu þar
sem bátar Tyrkjanna voru,
drápu þeir þá fyrst, sem þeirra
gættu, einn komst upp á rifið og
öskraði til félaga sinna svo þeir
komu á harða hlaupum til baka,
en á meðan sáu Látramenn fyrir
þessum eina, mölvuðu göt á bát-
ana svo þeir voru ekki sjóí'ærir.
Til þess nú að gera langa sögu
stutta, þá var hver einasti Tyrki
drepinn. Svo voru þeir dysjaðir
upp á Leirunum og lagt grjót of-
an á svo sandurinn ekki fyki
ofan af skrokkunum. Dysin er
hæðst í miðjunni, eftir því sem
mig minnir, sem þetta skrifa.
Þá mun hún (dysin) vera í það
minsta 30 fet í þvermál, og til
þess að sýna að sagan er sönn, þá
grófu nokkrir ungir menn á
Látrum ofan í dysina um 1908
og fundu þar mikið af fúnum
mannabeinum.
Eg sem þetta skrifa er fæddur
og uppalinn á Látrum og mér
þykir verðugt að þess sé getið
sem gert er. N. Ottenson
1 stórri skrifstofu í Lundúnum
kom það oft fyrir, að skrifararnir
komu of seint til vinnunnar á
morgnana. Áttu þeir þá að skrifa
á skrá í forstofunni hvenær þerr
hefðu komið og af hvaða orsök-
um þeir hefðu komið of seint
“Lestin á eftir tímanum,”
“sporvagninn tafðist”, var vana-
lega afsökunin efst á skránni og
svo skrifuðu hinir, sem á eftir
komu. “sama” eða “sömuleiðis’
við nafn sitt þar undir. Loks voru
þeir orðnir svo vanir þessu, að
þeir gengu að skránni og skrif-
uðu á hana “sama”, án þess að
gæta að, hvað sá fyrsti hafði
skrifað. Einhvern morgun skrif-
aði sá fyrsti: “Konan mín átti tví-
bura í nótt”. Þegar skrifstofu-
st-jórinn leit á skrána, varð hann
Einn a) mörgurn hinna áriðandi parta i sprengjuskipum, sem
mikið reynir á, skoðaður með X geislum fyrir smíðagöllum.
I mörgum verksmiðjum er framleiða
loftför, skip og aðra þunga stríðsfram-
leiðslu, eru hinir sterku X-geislar not-
aðir til rannsóknar á hinum ýmsu
pörtum. Þeir sumu X-geislar er áður
sundurleystu læknisaðferðir, eru nú
notaðir í þarfir framleiðslunnar.
INGAR VINNA
FYRIR CANADA
Nútíðar stríðs?framleiðsla saman-
stendur mestmegnis af málmpörtum
er steyptir hafa verið til þess brúks
(mótaðir úr rennandi málmi) og sem
síðar eru kveiktir saman.*Hinir skarp-
skygnu X-geislar sýna nákvæmlega
hverja þá feiru, ef nokkur er, sem get-
ur átt sér stað. Þessir partar og sam-
kveikjur þeirra verða að vera ábyggi-
legir og sterkir.
X-geislar gera það mögulegt, að skoða
ítarlega og áreiðanlega alt sem fram-
leitt er úr járni, álúni og öðrum málm-
efnum er mikið eru notaðar. Með X-
geislum er ómögulegt annað en að
finna hvern leyndan galla. Með slík-
um framfaratækjum er hægt að finna
hina veiku staði og kasta þeim út
snemma í framleiðslunni. Með X-
geisla skoðun er vissa fyrir, að aðeins
traust og áreiðanleg vopn og vélar eru
fengnar í hendur hermanna vorra.
Með sínum skapandi deilduin, flytur
C-I-L til Canada ágóðan af þessari
miklu uppgötvun til uppbyggingar
þessum bráðnauðsynlegu störfum ____
uppfyndingu, sem hefir verið notuð til
margra ára af DuPont öryggis X-
geisla skænur fyrir stór-framleiðslu
sem og fyrir læknislegar og tann-
lækna framleiðslu, má fá hjá hverjum
leiðandi X-ray Film úthlutunarmanni
fr áhafi til hafs.
X-geisla skænur fyrir iðnað—og
auðvitað fyrir lækningar—sýnir
annað dæmi um efnafræðislega
framleiðslu, sem er í þjónustu
Canada bæði á friðar og stríðs-
tímum.
CANADIAN INDUSTRIES LIMITED
PA-3Q1