Heimskringla - 31.01.1945, Page 1

We recommend lor
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LIX. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 31. JANÚAR 1945
We recommend tor
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37144
Frank Hannibal, Mgi.
NÚMER 18.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Síðustu stríðsfréttir
Á austurvígstöðvum Þýzka-
lands hefir stríðið síðast liðna
viku haldið áfram, en hægar en
áður.
Um miðja vikuna höfðu Rúss-
ar einangrað Prússland, brotist
aIla leið frá Posen morður að
Danzig. Með því var um 200,000
Þýzkra hermanna innilokaðir í
Prússlandi.
Um sama leyti var borgin ]
Brelsau í Silesíu sem næst um-
kringd. Það er borg með 700,000
rbúum og miklum þýzkum her.
Þangað höfðu nazistar flutt her-
gagnaiðju sína, þar eru kol, eins
°g í Rúrhéruðunum. Silesía hef-
ir og verið kölluð eystri Rúr-
héruð Þýzkalands.
Préttirnar á þriðjudagskvöid
(í gær) voru þær, að Rússar
væru komnir talsvert vestur fyr-
Jr Posen og sæktu bæði þaðan og
frá Danzig vestur. Var gizkað
á, að þeir væru um 70 mílur frá
Berlin. Svíþjóðarskeyti ætluðu
Rússa í gær lengra en það komna
°g þeir mundu ekki eiga nema 60
naílur ti'l Berlín.
En hvað sem um það er, virð-
rst her Zihukovs ákveðinn í að
Lrjótast til Berlín. Þjóðverjar
eru að hrúga her til höfuðborg-
arinnar víðsvegar að, en það
virðist sem hinn slyngi Zlhukav,
sé að reyna að verða fyrri þang-
að.
Hvort honum tekst að taka
borgina svona í hvellinum, fer
eftir því, hvað miklum her hann
hefir á að skipa. Stalin þakkaði
í útvarpi eitthvað 34 herforingj -
um sínum fyrir þessa miklu
sókn, svo her Rússa hlýtur að
vera mikill. Hann hefir og mætt
panzer-sveitum Hiitlers og klof-
ið þær viðstöðulaust. Komi Hitl-
er ekki vörn fyrir sig í tíma, get-
ur svo farið, að fréttin um her-
töku Berlínar verði komin áður
en þetta er lesið.
Síðan á laugardag, hafa Þjóð-
verjar verið að flytja úr Berlín
Það sem eftir var þar af stjórn-
arskrifstofum til Munich.
Á vesturvígstöðvum Þýzika-
lands, eru látlausar flugárásir
gerðar á járnbrautir og iðnaðar-
bæi. I gær komst fyrsti her
Randaríkjanna 3 mílur inn í
Siegfried varnirnar; þriðji her-
inn þeirra hefir og komist inn
yfir landamæri Þýzkálands.
Kyrrahafsstríðið heldur vel í
áttina. Höfuðborginni á Phil-
^Pseyjum, Manila, hafa Banda-
nienn ekki enn náð, en á Luzon
eyju virðast þeir hafa orðið mlk-
ið lið. Sækja flugför þaðan orð-
ið daglega til meginlandsins,
aUsturstrandar Kína og jafnvel
til Tókíó. 1 byrjun þessarar
viku urðu þar loftbardagar milli
stóru flugfaranna bandarísku og
fapa og fórust 143 flugför á
skömmum tíma af Jöpum, en fá
eða engin af flugförum Banda-
rikjanna.
1 Göbbels er hljóðið í því sem
hann skrifar orðið daufara en
aður. 1 grein í einu stjórnar-
blaðinu í gær, var á honum að
heyra, sem hann teldi Berlín
°rðið vonarpening. En það átti
uúnst að gera til. Það safnaði
iiði nazista saman og gerði þeim
sókn auðveldari.
í Berlín er' orðið hungur og
kvalræði. Þangað komu einn
•feginn nokkrir þýzkir hermenn
er flúðu úr Prússlandi. Söfnuð-
ust Berlín búar á járnbrauta-
stöðina og tjáðu þeim að þessu
yrði að létta af. Lauk þar með
því, að hermennirnir skutu á
borgarbúa og lágu 100 af þsim
dauðir og særðir á járnbráuta-
stöðinni eftir leikinn.
Hvar Hitler er vita menn ekki.
En í gær ávarpaði hann samt
þjóð sína, og var tilefnið 12 ára
stjórn hans. Alt sem hann hafði
þjóðinni að segja, var að hún
yrði að stöðva Rússa.
Blað Hitlers ávítaði banda-
þjóðir Þýzkalands fyrir að hafa
svikist undan merkjum er mest
á reið. Nú stæði Þýzkaland eitt
uppi í vörninni gegn bolshe-
visma, er éta ætlaði upp menn-
ingu Vestur Evrópu.
Kosningar í Canada
Almennar kosningar til sam-
bandsþingsins, eru vísar innan
skamms í Canada.
Hvenær þær verða, er enn
haldið leyndu að gömlum ljótum
pólitískum sið.
Forsætisráðherra segir menn
fá að vita þetta fyrir 17. apríl á
þessu ári.
Verði þetta ekki gert fyr en í
apríl, verða kosningar ekki fyr
en í júní, því 60 daga þarf að
auglýsa þær.
En tilkynni nú King kosning-
ar eftir aukakosningarnar 5.
febr. í Grey North, þá eru kosn-
ingar vfsar fyrri hluta apríl mán-
aðar. Og venjan er að auglýsa
þær ekki fyr en lög skipa, svo
apríl kosningar eru líklegastar,
úr því þær eru á annað borð á-
kveðnar á þessu ári.
Ef King-stjórnin ætlar að nota
sér hagræðið, sem henni stafar
af kosningum, áður en stríðinu
lýkur, getur verið hættulegt fyr-
ir hana að draga nú kosningarn-
ar.
Með þetta í huga, er fram-
koma Kings einkennileg í Grey
North kosningunum. Það er ó-
víst að þing komi saman. Og
hversvegna voru Grey North
kosningarnar þá svo mikilvægar
fyrir McNaughton hermálaráð-
herra? Hví hefir svo miklu
ryki verið þyrlað þar upp?
Wallace-málið
Það lítur út fyrir að val Henry
A. Wallace í ritarastöðu í við-
skiftaráði Bandaríkja-stjórnar.
ætli að verða að einu svæsnasta
deiiumáli milli efrimálstofunnar
og Roosevelts.
Henry A. Wallace var vara-
forseti fyrir síðustu kosningar og
eflaust fíluestum öðrum hand-
gengnari Roosevelt forseta. Ekki
vildu demókratar samt tilnefna
hann aftur fyrir vara-forseta. —
Hvernig Roosevelt hefir verið
við það sézt nú bezt á því, að
hann valdi hann í miklu ábyrgð-
armeiri stöðu nýlega, ritara-
stöðuna í viðskiftaráði Banda-
ríkjaistjórnar. Hlaut hann við
það umsjá mikils fjár, eða um 40
biljón dollara. En þá var efri
deildi Bandaríkjaþingsins nóg
boðið. Wallace, sem harðsnún-
astur fylgisimaður viðreisnar-
starfs Rooseevlts hafði varið og
fylgdi yfirileitt skoðunum vinstri
manna í flokki sínum, hann gat
ekki verið rétthugsandi í fjár-
málum. Efri deild þingsins hef-
ir vald til að neita, ef góðar á-
stæður eru fyrir hendi, að maður
sem hún ber ekki traust til, sé í
stjórnarstöður valinn. Og hægri-
menn demókrata álíta Wallace
vissulega eikki mann til að hafa
umráð alls þessa f jár með hönd-
um. Auðmenn þeirra vita vel,
að það verða ekki þeir ,sem gull
sækja í greipar Wallace. Fénu
segist hann nú sem fyr verja
þannig að almenningi komi sér-
staklega að notum. Við þurfum
að sjá 60 miljón mönnum fyrir
atvinnu, er stríðinu lýkur, éins
og við nú gerum meðan stríðið
steridur yfir, segir Mr. Wallace.
Og stefna hans er sú, að þessu
marki verði náð með því að
styðja búnað og smærri athafna
og viðskiftamenn, heldur en þá
stóru. Þetta er ástæðan fyrir
því, hvað sem um það er sagt, að
Wallaoe má ekki skipa ritara-
stöðu viðskiftaráðsins. Hvernig
deilunni lýkur, er ósagt, því
demókratar eru eins margir á
móti Wallace eins og republikar.
Satt er það, að þetta áhrærír
viðskiftastefnu Bandariíkjanna á
komandi tímum. En að sú
stefna, sem þingmenn efri mál-
stofu fylgja, en skýra ekki frá í
hverju sé fólgin sé farsælfi en
stefna Wallace, verður vafamál í
hugum margra. En þingið hefir
þarna valdið. Ó, frelsi! Hvílík-
ar syndir eru ekki drýgðar í
nafni þínu!
Fjórða innsetning Roosvelts
sem forseta Bandaríkjanna
fór fram þ. 20. janúar, með
mjög álvarlegri og hrífandi við-
höfn. Við það tækifæri flutti
Mr. Roosevelt stutta ræðu, að-
eins 550 orð, sem margir af aðdá-
endum hans álíta, sem saman-
dregin aðalkjarna þeirra hug-
sjóna sem fyrir honum vaka, og
sem síðar verða meitlaðar í
stein, kringum eitthvert minn-
ismerki. Hann lauk ræðu sinni
með þessum orðum: “Vér biðj-
um Hann að gefa oss þá sjón, að
vér sjáum glögt þann veg er
leiði-r til, betra lífs fyrir oss, og
alla aðra — til að framkvæma
Hans vWja, til friðar á jörðinni.”
Engin forseta inn-setning í
sögu Ameríku hefir verið þessari
lík, engin hinna þriggja fyrri
innsetninga Roosevelts héldur.
Hvaða dóm sagan leggur á
það, hvernig honum hepnast
þetta fjórða tímabW, sem for-
seta Bandaríkjanna, byggist að
miklu leyti á því, hverju honum
hepnast að koma til leiðar á hin-
um fyrirhugaða fundi, við Jósep
Stalin og Winston Churchill.
Allir nafnkendir meðlimir
Roosevelts fjölskyldunnar voru
viðstaddir innsetningar athöfn-
ina, ásamt lýðræðisstjórninni,
æðstu -herforingjum, og mörgu
öðru stórmsnni. Hálf tylft barna
barna forsetans, á ýmsum aldri
voru þar og viðstödd.
Kfúkkan 12 á hádegi, hófst
þessi stutta en merkilega athöfn,
og Mr. Roosevelt kom fram á
sviðið, haldandi öðrum handlegg
sínum yfir herðar sonar síns,
Col. James Roosevelt, en hinurn
handleggnum yfir herðar líf-
varðar síns, Charles Fíedericks.
Nú var hann gráhærðari og
eldri maður, en er hann hafði
þrisvar áðu-r, svarið þennan sama
eið. En nú, 62 ára, leit hann út
rólegur og hugdjarfur, og tálaði
í skýrum og sterkum róm.
Hæstaréttar yfirdómari, Har-
lan F. Stone, klæddur svartri
hempu, las eiðinn, sem er aðeins
37 orð. Hann byrjaði með því
að ávarpa forsetann þannig: “Þú
Franklin Delano Roossvelt-----
Forsetinn lagði hægri hendi
sína á fyrirferðarmikla, gamla,
hollenska biblíu, og endurtók,
hátíðlega loforð sitt.
“Svo hjálpi þér guð,” sagði
dómarinn.
“Svo hjálpi mér guð,” sagði
Mr. Roosevelt.
Forsetinn leit með hýru brosi
yfir mannfjöldann, og hóf svo
hina stuttu ræðu sína, sem var
að hálfu leyti bæn, en að hálfu
leyti vingjarleg samræða. -
Ameríska þjóðirv, sagði fors-ct-
inn, er nú að ganga í gegn urn
sitt mesta reynslutímabil, sem
reynir svo mjög á hugdi-rfð henn-
ar og staðfestu.
“Vér skulu-m keppa að full-
komnun. Oss kann að skjátlaSt,
en ef vér förum vilt, þá stafar
ROOSEVELT FORSETI 63. ÁRA
FRÁ SENDIRÁÐINU
1WASHINGTON
25.janúar 1945
Hr. ritstj. Stefán Einarsson:
Sendiráðið leyfir sér hér með
að skýra yður frá því, að það
hefir nýlega frétt að dr. Stefán
Einarsson hefir þann 6. janúar
1945 verið skipaður prófessor í
norrænum fræðum (Professor of
Scandinavian Philology) við *
Johns Hopknis háskóla-nn í
Baltimore.
Dr. Stefán var áður prófessor
í forn-ensku við þennan háskóla.
Virðingarfylst,
Thor Thors
það ekki af hvilklyndi, né upp-
gjöf siðferðilegra hugsjóna, né
þróttar.”
At/höfnin varaði aðeins í 6
mínútur, og endaði með þessari
bæn forsetans: \
“Hann gefi oss sjón til að sjá
þá leiðina, sem leiðir til betra
lífs fyrir sjálfa oss, og alla
menn.”—Lausl. þýtt. G. E.
ÚR ÖLLUM ÁTTIJM
Blaðið Montreal Gazette flutti
þetta eftir einum fregnrita sín-
um 26. jan.: “Eg sá mWli 20 og 30
hermenn á járnbrautastöðinni í
Windsor s. 1. miðvikudag; þeir
höfðu handjárn á sér og voru
tveir og tveir hespaðir saman.”
★ ★ ★
Þegar rússneski herinn var
ékki nema 94 mWur frá Berlín
s. 1. föstudag, skipaði Hitler svo
fyrir að svíða skyldi jörðina
hvar sem líklegt væri að Rússar
færu yfir.
* ★ *
Frú Vilhjálmur Stefánsson,
kona landkönnuðsins fræga, hef-
ir skrifað bók urn flugleiðir milli
Vesturheims og Evrópu og Asíu
yfir Norður heimskautið. Mælir
hún með þeirri flugleið og skrif-
ar hrífandi um Norður-Canada
og Alaska, segir blaðið Ohristian
Science Monitor, er telur bókina
gott bókmentalegt innlegg fyrir
margvíslsgan fróðleik er 'hún
FRANKLIN D. ROOSEVELT
forseti Bandaríkjanna varð 63 ára í gær. Af honum var
ekksrt til dagsins haldið, en víða um land voru skemtanir um
■hönd hafða-r og ágóðinn af þeim lagður í sjóð til lækningar
lömuoarsjúkum, sem er eitt af áhugamálum Roosevelts.
hafi að geyma.
★ ★ ★
Fréttir frá Þýzkalandi og Sviss
víkja að því, að fundur þeirra
Churchill, Stalin og Roosevelts
standi yfir eða sé í þann veginn
að byrja. Um þetta vita menn
ekki með vissu, en fregnritar í
London segja Ohurohill ekki
hafa verið á þingi í gær og
Roosevelt, Stettinius ríkisritara
og Byrn-ss, ekki hafa sézt í Wash-
ington. Hvar fundurinn sé hald-
inn, er sama ráðgátan. En í
Rússlandi eða á Italíu geta sumir
til að hann sé eða verði haldinn.
★ ★ ★
Bæjarráðið í Winnipeg sam-
þykti að byggja 100 ný hús eins
fljótt og því yrði við komið og
eftir samningi við sambands-
stjórnina. Voru 11 atkvæði með
þessu en 6 á móti. Með málinu
voru þessir bæjarráðsmenn: —
Mulligan, Glassco, Harvey,
Black, Scott, Anderson, Simp-
kin, Brotman, Forkin, Penner og
St-apnuk. Á móti: Simonite,
Morrison, Hallonquist, St. John,
Blumberg og Scraba.
Mr. Simonite áleit það draga
úr starfi byggingarmanna, að
bærinn tækist þetta á hendur,
kvað skort á efni og vinnukrafti
valda húsleysi nú.
Mr. MuWigan hélt fram, að við
þessu starfi mætti ekki dauf-
heyrast. Þó lítið væri, væri það
í rétta átt til að bæta úr brýnni
þörf. Sagðist ekki vilja heyra,
að bærinn léti sig ekki þet-ta
FANGI Á ÞÝZKALANDI
W.O. A. P. Anderson
Það var getið um það hér í
blaðinu 1. nóv. í haust, að þessi
ungi og efnilegi maður, hefði eigi
komið fram úr flugferð til
Þýzkalands; en nú getum vér
flutt þá gleðifregn að hann er
enn á lífi — þó fangi sé hjá Þjóð-
verjum. Hann var, eins og áður
hefir verið getið um hér í blað-
inu, -starfsmaður við Heims-
kringlu um sex ára skeið og
kynti sig í hvívetna prýðilega.
bæði í umgengni og sem verk-
maður. Er þessi gleðiíregn kær-
komin öllum sam-verkamönnum
hans, vinum og vandamönnum
og þá eigi sízt hinni ungu konu
hans er varð að kveðja hann eftir
svo stutta sambúð, og sem biðið
hefir með ótta og kvíða þessa
löngu mánuði eftir fregn um 1-íf
hans eða dauða.
skifta eða það væri ekki verkefni
han-s, eins og á stæði. Undir
þetta tóku þeir, er með málinu
voru.
★ ★ ★
Canadisku skipi (minesweep-
er), er Clayoquot hét, var sökt á
Norður-Atlantshafinu um jóla-
leytið. Af því fórust 8 manns,
af 81 alls er á skipinu voru.
SMÆLKI
“Eftir almennum heilbrigðis-
reglum, hlýtur að álítast óviður-
kvæmilegt, að byggja þetta nýja
hús á rústum svínastíunnar,”
sagði aðkomumaður.
“Ó eg veit það ekki,” sagði
byggjandinn. “Það drapst ekki
eitt einasta svín í 15 ár, sem við
h-öfðum þau hér.”
★ ★ ★
Það er á orði, að Dumbarton
fundurinn hafi verið í miklum
vafa um hvort að fótur gjaldeyr-
is ætti að vera gull eða sápa.
Sumum fanst sápan svara betur
en gullið til hinnar háu kröfu
hreinrætis kristinnar menning-
ar. Voru þeir að vísu mintir á,
að útvarpið hefði haft ofmikil
áhrif á þá. En þeir vörðu mál
sitt með því, að sápuframleiðsla
væri svo ódýr, og menningin
mundi hrynja til grunna, án
sápu, en alls ekki þó gull-fóturinn
hyrfi.—Þýtt.
* ★ ★
Gesturinn: “Mikið hljótið þér
að græða á því að selja vínið
svona í staupatali.”
Veitingamaðurinn: “tað er nú
eitthvað annað, vinur sæll; eg
skaðast um nákvæmlega tvo
aura á hverju staupi.”
“Hvernig getið þér þá lifað á
þessu?”
“Það gerir mergðin, vinur
minn.”
★ ★ ★
Konur hafa hreinna hugarfar
en kralar, af því að þær skifta
oftar um skoðun en þeir.
Oliver Herford
I