Heimskringla - 31.01.1945, Side 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 31. JANÚAR 1945
DÁNARFREGN
Walter Sharp Bardarson
Þann 17. okt. s. 1. andaðist suð-
ur í Bertkeley, Calif., víðförull
Vestur-Islendingur, þektur uncþ
ir nafninu Walter Sharp Bardar-
son. Andlát hans bar snögglega
að höndum—orsökin var hjarta-
bilun.
Hann var fæddur að Jörfa í
Kolbeinsstaðahreppi, í Mýrar-
sýslu á íslandi og skírður Valdi-
mar Skarphéðinn. Foreldrar
hans voru þau hjónin Sigurður
Bárðarson, hómópati, Ofg fyrri
kona hans Ingiríður Eiríksdótt-
ir. Þessi góða móðir dó frá
barnahópnum sínum ungum, og
Walter var tekinn til fósturs af
skyldfólki föður 'hans, þegar
hann var tveggja ára gamall. —
Sigurður Bárðarson flutti því
næst til Ameríku. Hann settist
að í Winnipeg, og fókk siðan
börnin vestur til sín, nema eina
dóttur. — Walter kom til Win-
nipeg 11 ára, og gekk í barna-
skóla þar til fermingaraldurs.
Þá fór hann að heiman, og vann
fyrir sér sjálfur upp frá því. —
Hann var sjálfstæður að eðlis-
fari, og um hann má líka með
sanni, segja að hann var sjálf-
mentaður maður. Hann var víð-
lesinn og athugull á það sem var
að gerast í heiminum. Hann
kom vel fyrir sjónir og vel fyrir
sig orði, og var djarfur og örugg-
ur í framkomu. Þó leið hans
lægi sjaldnast á meðal Islend-
inga, glataði hann ekki málinu.
Hann bar í brjósti bæði ættrækni
°g þjóðraékni — þótti metnaður
að þjóðerni sínu og lét þess jafn-
an getið að hann væri Islehding-
ur.
Ferðalögin byrjuðu snemma,
ef fyrst er talin Ameríku-ferð
Walters. — Sem unglingsmaður
fór hann til Klondyke, á gull-
leitarárunum þar. Síðan tók
hann fyrir hótelvinnu, og gerði
að æfistarfi sínu “Hotel Manage-
ment”. í þessum verkahring á-
vann hann sér traust og álit —
og fór víða um lönd. Á eftir-
fyilgjandi stöðum (meðal annara)
stundaði hann atvinnu sína:
Royal Alexandra, Winnipeg;
Potter Hotel, Santa Barbara;
Portola Louvre, San Francisco;
Vogelsangs, Chicago. Svo fór
hann til Austurlanda — Singa-
pore, Penang, Malay States,
Burma og Shanghai. — Þar vár
starfsvið hans 1917—1936.
1 Singapore var hann Business
Manager á Raffles Hotel, og
sömuleiðis á Astor House Hotel
í Shanghai/ Seinna var hann
Managing Chief Steward á
Shanghai Club. Þrír síðastnefnd-
ir staðir voru, fyrir stríðið, ein-
hvérjir ríkmannlegustu dvalar-
staðir ferðafólks frá öllum lönd-
um.
Walter kyntist því í hundraða
tali, og eignaðist marga vini. —
Hann öðlaðist einnig næman
skilning á skapgerð Austurlanda
fólks og samúð með því. Það,
aftur á móti, bar virðingu fyrir
honum í allri samvinnu og við-
skiftum.
Sjaldan hitti hann Islending á
þessum árum. — Þó bar svo við
eitt sinn í Shanghai, Kína, að
til hans komu þrír ungir, íslenzk-
ir gestir, og fengu auðvitað höfð-
inglegustu viðtökur. Gestirnir
voru Lillian Straumfjörð, ken-
9lukona frá Blaine, Wash., Sam-
uel Sivertz frá Victoria, B. C., og
Kári Johnson frá Seattle. Lillian
var á sekmtiferð í sumarfríi,
Samuel var starfsmaður hjá
bankafelagi í Shanghai en Kári
hjá American Mail skipafélag-
inu. — Piltarnir heimsóttu Wal-
ter oftar, hann nefndi þá vík-
ingana sína, og hélt þeim veizlu
í hvert sinn. — Nú síðast var
Walter “Maitre d’hotel” á Clare-
mont í Berkeley, Calif. Þar
hóldu íslenzkir stúdentar kvöld-
boð 17. júní s. 1. í tilefni lýðveld-
isdagsins heima. Á meðan set-
ið var undir borðum lét Walter
bera inn stóra og skrautlega af-
mælisköku, prýdda ísl. fána, á-
letran og einu kertaljósi. Hann
mælti sjálfur nokkur viðeigandi
orð, um leið og borið var fram
þetta tillag hans til veizlunnar.
Walter var tvígiftur — báðar
konurnar Amerískar. Sú fyrri
KÍNVERSKI
HERMAÐURINN
Eftir Ernest O. Hauser
Kínverski hermaðurinn hefir
þolað undanhald og ósigra í tæp
sjö ár, en er ennþá kátur og bar-
áttufús og efast aldrei um úr-
slitasigurinn.
•
Óbreytti hermaðurinri Cheng
hefir lengsta æfingu allra her-
manna, sem berjast nú með hin-
um sameinuðu þjóðum. — Hann
hefir átt í styr jöld í tæp sjö ár —
lengur en Bretar, Rússar og
Bandaríkjamenn. Sjö ár — og
ekki fengið eins dags heimfarar-
leyfi. Cheng hermaður veit, að
ekkert getur veitt honum heim-
fararleyfi nema sigur — og þá
getur hann þraimmað heim á
litla akurinn sinn í Kweiahow-
héraði.
Eg hitti hann fyrst í neðan-
jarðarbyrginu hans á Mfrtkja-
hæð, þar sem hann sat bak við
sandpöka og hélt fast um kin-
versika riffilinn sinn. I gegnum
svolitla glufu á byrginu sá hann
glitta í Yangtze-fljótið og hand-
an við það var Ichang-borg, en
þangað höfðu Japanir komist
lengst inn í Kína.
Cheng þekkir þetta fljót vel. I
raun og veru þekkir hann hvern
þumlung af því héðan og alt til
sjávar, því að meðfram því hefir
hann og félagar hans barist. og
hörfað og barist aftur, alt þar til
þeir komu til þessara varnar-
virkja, sem gerð eru úr klettum
og gjóm. Cheng barðist fyrst í
orustunni um Shanghai. Það
var sumarið 1937. Herdeildir.
hans varði víglínu, sem hefði átt
var ljúf og vinsæl söngmentuð | vera varin af heilu herfylki.
kona, sem dó sviplega á ferð yfir Óvinurinn lét skothríð frá her-
hafið. Seinni konan lifir mann skipum og flugvélum dynja á
sinn. Einnig lifa hann tvær al- J þeim, en herdeildin varðist þar
systur — Elsabet, í Borgarsýslu til borgin var yfirgefin. Þegar
á Islandi og Solveig Olson, í hún safnaðist aftur saman, við
Seattle; ennfremur tvö hálft j nýja varnarlínu ofar við fljótið,
| systkini í Seattle, Leo, og Mrs. hafði hún mist helming manna
Theodore Dodd.
Þessir fjórir feðgar hafa allir
látist hér vestur við haf á s. 1.
tveim árum: Sigurður Bárðarson
og synir hans Helgi og Walter af
fyrra hjónabandi, og Otto af því
síðara. Allir voru þeir þrek-
menn í sjón og raun, og ágætlega
sinna.
Siðan kom orustan um Nan-
king, þar sem herdeild Ohengs
varði hluta af þessari fornu borg
alt þar til skipun um undanhald
var gefin. Tfónið var lítið —
aðeins einn þriðji hluti liðsins.
Hankow var næst, og þar urðu
vel gefnir, hver á sinn hátt. Þess | þeir fyrir mestu tjóni — f jórir
minnast víst allir sem Sigurðij fimtu hlutar liðsins var strá-
kyntust hversu kempulegur drepinn, eftir fræga vörn. Nú
hann var og höfðinglegur og hve- höfðu nærri allir af hermönn-
vel hann bar ellina. Þá ekki síð- unum frá Kweichow-héraði ver-
ur hve heitt hann unni íslenzku ið fdldir og Gheng og þeir af fé-
bókunum sem hann safnaði af lögumhans, sem eftir lifðu, lentu
mestu alúð um langan aldur og á flækingi. Þeir flæktust í þrjár
las fram í andlátið. vikur og hinir særðu og þeir,
Útför Walters fór fram í Oak- sem örmögnuðust urðu að deyja
land, Calif., undir unœjón Frí-1 úrotni sínum, þegar þeir gátu
múrarareglunnar. Hann var “A ekki haldið lengra af sjálfsdáð-
member of the Shrine and a
32nd degree Mason”. — Hann
hafði rutt sér braut frá bernsku,
hlotið viðurikenningu í sínum
um. En þeir, sem náðu ákvörð-
unarstað sínum, sem var herstöð
nokkur í Hunan-fylki, fundu
þeir birgðaskemmur fullar af
To Conserve Materials
and Manpower
A recent Government order has greatly curtail-
ed the supply of cartons.
Will you please return all used cartons as soon as
possible. A little care in opening new deliveries will
make possible the re-use of cartons which can be
returned with empty bottles.
Your co-operation is necessary to conserve these
materials and labour.
verkahring skipað þar glæsilegar hrísgrjónum og nóg af hraustum
ábyrgðarstöður, og kynst og um- brúnleitum Hunan-búum, til að
gengist fólk frá flestum löndum SanSa 1 hð með þeim. Endur-
heimsins. Hann eignaðist ótal J nærð °§ endurskipulögð fór her-
vini, en trygð hans var jafnan úeildin aftur til vígstöðvanna við
djúp og óskift til ættfólksins og Yangtze-fljót, þar sem óvinurinn
íslenzkra erfða. var ennÞa 1 miskunarlausri sókn.
Jakobína Johnson Þar reðst hún á vinstri fylking-
—15 jan. 1945 Seattle, Wash. ararm hans olli honum miklu
Eftir að hafa unnið þennan
eina sigur, tók herdeildin sér
j stöðu hér við fljótið — gegnt
I Ichang-borg. I þetta skifti vita
•hermennirnir ,að þeir munu ekki
I hörfa. Þesir klettar og þessi gil
J að ba'ki þsim eru bandamenn
í þeirra. Jafnvel án flugvéla og
án stórskotali^s geta þeir varið
þennan stað. Þeir hörfa ekki
lengra. Ohungking — höfuð-
bprgin — er 350 mílum ofar við
fljótið.
Sjö ára undanhald hefir ekki
haft nein áhrif á siðferðisþrek
Ghengs. Þarna í þessu óþrifa-
lega neðanjarðarbyrgi, rétt fyrir
framan byssukjafta Japananna,
áttum við Oheng tal saman.
“Hvers vegna réðust Japanir
á landið ykkar?” spurði eg.
“Vegna þess að þeir vilja ná
hrísgrjónunum okkar,” sagði
hann sakleysislega.
“Heldur þú að þeir hreki ykk-
ur héðan?”
“Nei,” sagði hann brosandi.
“Það er ómögulegt.” Hann benti
í gegnum rifuna, á Iohang-borg,
þar sem rauk upp úr verksmiðju-
reykháfunum. “Þeir eru fastir
þarna. Þeir komast ekki lengra
og keisari þeirra leyfir þeim
ekki að snúa aftuc. Þarna út-
rýmum við þeim — strax og við
höfum fengið flugvélar og byss-
ur frá Ameríku.”
“Og þegar þið hafið útrýmt
þeim,” spurði eg varlega, “hvað
ætlið þið þá að gera?”
“Frændi minn,” sagði hann,
“stjórnar búinu mínu. En hann
er orðinn gamaíll og vill að eg
komi heim.”
“Hvenær verður það?”
Cheng hló, en það var aðeins
munnurinn, sem hló, í hinum
skásettu augum hans var harka
og einbeittni. “Við getum þolað
þetta sama í þrjú ár ennþá,”
sagði hann, “og lengur, ef þörf
krefur/’
Cheng (hefir aldrei séð kvik-
mynd, aldrei bragðað bjór eða
brennivín, nema einu sinni, þeg-
ar hann gat stolið því frá Japön-
um. Hann hefir aldrei sofið í
mjúku rúmi og aldrei borðað
góðan mat. Magi hans og melt-
ingarfæri eru gerð fyrir hrís-
grjón og lítið annað. Til að
geta lifað af svo einhæfu fæði,
þarf hann að fá talsvert mikið af
því. Daglegur skamtur hans er
24 únsur, sem fylla 7 9kálar. Hrís
grjón og salt er það eina matar-
kyns, sem herinn lætur honum
í té. Ef hann vill fá ofurlítið
kál, radísur eða annað grænmeti,
verður hann að kaupa það fyrir
eigin fé. Laun hans eru 20 kín-
verskir dollarar á mánuði (rúm
ur $1) og. auðvitað er grænmetið,
sem hann getur keypt, mjög taik-
markað. Einu sinni í mánuði fær
hann sneið af svínsfleski.
Jafnvel fyrir kínverskan her-
mann, sem er eins og vél, sem
brennir hrísgrjónum, er þetta
mjög ónógur kostur. Það vant-
ar hitaeiningar og fjörefni. En
Oheng veit, að landið hans er fá-
tækt og að hann verður að vera
nægjusafnur. En hann veit einn-
ig, að ef hann sýkist af malaríu
eða blóðkreppusótt, þá hefir
hinn veikbygði líkami hans ekki
mikið mótstöðuafl.
Cheng veit líka, að það er mjög
slæmt fyrir hann, ef hann skyldi
særast. Óraleiðina frá viðstöðv-
unum til næsta sjúkralhúss verð-
ur hann að fara fótgangandi. Ef
til er nóg af sjúkrabörum og
nægilegur mannefli til að bera
hina særðu, þá er það ágætt, en
þetta er sjaldnast fyrir hendi, og
þá verður hinn særði að ganga.
Fjarlægðin milli vígstöðvanna
— sérhverra vígstöðva — og
næsta sjúkrahúss, er að meðal-
tali 60 mílur. Og allur kínverski
herinn — 10. milj. hermanna —
hefir aðeins 1500 læknum á að
skipa!
Síðastliðið vor, þegar bardag-
ar hófust á ný við Burma-braut-
ina, lagði nýliðasveit úr Sjech-
wan-héraði af stað til vigstöðv-
anna. Flutningatæki voru auð-
vitað engin til, svo að þessir 2500
nýliðar lögðu af stað fótgang-
andi, með alt sitt hafurtask og
útbúnað á bakinu. Þanriig gengu
þeir í einfaldri röð eftir illfærum
fjallastígum 800 mílna leið. Þeir
náðu áfangastað sínum eftir tvo
og hálfan mánuð, og foringi liðs-
ins taldi þá.
Er hann hafði lokið talning-
unni, settist hann niður í hinn
gula leir og grét. Af 2500 mönn-
um, sem höfðu lagt af stað, náðu
1100 áfangastað.
Þetta dæmi er á engan hátt
nein undantekning frá hinu
venjulega, heldur sýnir það að-
eins ljóslega, við hvaða örðug-
leika kínverski hermaðurinn á
að stríða. Á síðastliðnum sex
árum hafa Kínverjar mist 5 milj.
manna, en allur sá fjöldi hefir
ekki fallið fyrir byssukúlum eða
sprengjubrotum óvinanna.
Þúsundir hafa orðið hungur-
morða eða borið lægri hlut í bar-
áttu við sjúkdóma, sem hægt
hefði verið að lækna á fáum dög-
um við sæmileg skilyrði. Þús-
undir hafa örmagnast og látið
lífið við þjóðvegina.
Oheng hefir tvo eirikennisbún-
inga, sumarbúning og vetrarbún-
ing. I bakpokanum hans er ekki
ein einasta spjör úr ull og ekkert
úr leðri. Kínverski hermaður-
inn á enga sikó. Hann gengur á
ilskóm úr strái, sem hann býr
sér til sjálfur í frístundum sín-
um, en fætur hans eru líka sterk-
ir. Hann þarf að minsta kosti
að vera majór til þess að fá leð-
urskó, og einu stígvélin, sem eg
hefi séð í kiímversfca hernum, eru
í eign her^höfðingja.
Að öðru leyti er enginn ytri
munur á yfirmönnunum og und-
irmönnum á vígstöðvunum. Þeg-
ar til vígstöðvanna er komið, af-
klæðast yfirmennirnir hinum
fallega einkennisbúningi, sem
þeir bera í herfoúðunum, og ó-
breytti hermaðurinn verður að
þekkja yfirmann sinn í sjón, ef
hann vill heilsa honum. Kap-
teinar og ailir yfirmenn, lægra
settir en þeir, matast með her-
mönnunum. Yfirmennirnir eru
kurteisir og vingjarnlegir. Þeir
heimsækja menn sína, skrifa fyr-
ir þá bréf, lána þeim peninga,
segja þeim sögur og syngja með
þeim. Það er þetta lýðræði, sem
gerir kínverska herinn sterkan
her. Lýðræði, sem er árangur af
fjögur þúsund ára baráttu þjóð-
arinnar við flóð, hungursneyðir,
styrjaldir og drepsóttir.
Yfirmenn hersins eru allir at-
vinnu-foermenn, en óbreyttu her-
mennirnir eru fengnir með her-
skyldu. Oheng er friðsamur ná-
ungi og hann hefði helzt kosið að
fá að sýsla á akrinum sínum í
friði alt sitt líf. Hann man enn-
þá eftir deginum — fyrirliði
þorpsins gekk einn sólfagran
morgun eftir þorpsgötunni og
barði kopartrumbuna og allir
þustu að, til að hlusta á nöfnin,
sem hann las upp. Nafn Qhengs
var nefnt og svo voru nágrann-
arnir hans, Wang, Tsu, Liang,
Wei, Lin og tveir aðrir Ohengar.
Lin, Wang og einn enn gátu mút-
að fyrirliða þorpsins, og sluppu
við herskyldu. En Cheng hafði
nýlega þurft að koma föður sín-
um í gröfina, og skuldaði pen-
ingalánaranum 400 dollara, svo
að það var efcfci um annað að
ræða en að fara. Mánuði síðar
hnipraði hann sig saman í sfcot-
gröfunum við Shanghai og þar
sá hann vesalings Liang, sem
ætlaði að kvænast systir hans,
falla fyrir sprengjubroti.
Nú hefir Oheng ekki lent í or-
\ ustu síðan fyrir rúmu ári, er
Japanir brutust ,yfir fljótið og
tóku Signal-hæð, og herdeild
Ohengs þurfti að ná henni á vald
sitt aftur. Orustan stóð í tvo
daga, herdeildin misti 100
manns, en náði hæðinni. Og
þarna heldur herdeildin hans
Chengs vörð, mánuð eftir mánuð,
og bíður eftir skipun um að
sækja fram.
“Aðgerðarleysið fer verst með
j hermennina,” sagði veðurbarinn
| majór við mig. Eins og flestir
i starfsbræðra hans tilheyrir hann
| millistéttinni. Faðir hans var
silkikaupmaður í Chekiang, og
hann hafði fengið þjálfun sína á
herskóla. “Fyrstu ár styrjald-
arinnar var lif í tuskunum. Þá
sóttu Japanir fram, en við hörf-
uðum. En síðan við kamum að
þessum klettavirfcjum, hefir
styrjöldin breyzt í kyrstöðuihern-
að. — Sumir hermanna ofckar
hafa þurft að sitja svona, á hæð
eins og þessari, í þrjú eða fjögur
ár aðgerðarlausir.”
Til að bæta úr þessu tilbreyt-
ingarleysi 'hefir herstjórnin tek-
ið upp kerfi, sem hefir gefist
mjög vel. Oheng er í varðstöð
sinni í sex vikur í senn. Þá er
hann fluttur til stöðvar að baki
varnarlínunnar, þar sem hann
dvelur í tólf vikur við heræfing-
ar, skemtanir og lærdóm. Eg sá
Oheng aftur í dail einum um 20
mílur frá varnarlínunni, þar sem
hanri var önnum kafinn við æf-
ingar.
Þessi dalur mundi vera ágæt-
ur staður til sumardvalar, en þar
er-u líitl þægindi fyrir Oheng og
félaga hans. Þeim er hrúgað
saman á bændabýlin — bóndinn
og fjölskylda hans verða þá að
hafast við í eldhúsinu — 40
manns verða að sofa þarna, eins
og síld í tunnu. Þeir eru vaktir
kl. 4.30 að morgni, liðsikönuun
fer fram kl. 5. Síðan er kínverski
fáninn dreginn að hún og allir
syngja þjóðsönginn, og hrópa því
næst herópið, sem Chiang Kai-
S(hek yfirihershöfðingi hefir val-
ið þeim. Morgunverð fá þeir
ekki fyr en kl. 8.30 — í þrjár
klukkustundir verða þeir að
kasta hantísprengjum og hand-
leika byssustinginn áður en þeir
fá nokkra næringu.
Eftir morgunverð hlustar
Oheng á fyrirlestur um hers-
höfðingja Japana, hreinlæti.
bandamenn Kínverja o. s. frv.
Síðan er hann við heræfingar tii
kl. 12.30, en þá hlustar hann aft-
ur á fyrirlestur. Eftir hádegið
er hann ennþá í tvær klukku-
stundir við æfingar, og í hálf-
tíma er hann að hreinsa riffilinn
sinn, þvo fötin sín og búa um
rúmið sitt. Miðdegisverð —■
j hann fær aðeins tvær máltíðir á
! dag — borðar hann kl. 4 og eftir
það hefst bezti tími dagsins.
* Því sem eftir er dagsins eyðir
hver eftir sínum geðþótta — við
leiki, spil, söng og fcveðskap. Kl.
8 eru allir kallaðir saman og dag-
urinn er á enda.
•
Cheng kann hvorki að lesa né
skrifa. Að vísu kemur kennari
einu sinni eða tvisvar í viku og
kennir honum að skrifa nokkra
kínverska stafi. Þar sem papp-
ír er dýr, verður hann að láta sér
nægja að reyna að krota þá í
leirinn með stafpriki. En kensl-
an er mjög ófullnægjandi og það
verður langt þangað til Oheng
getur lesið fyrirsagnir kínversku
dagblaðanna.
Gheng er enginn heimskingi.
En foeima á sveitabænum sínum
hefir hann þurft að notast við
steinaldartækin, sem forfeður
hans notuðu, og foann lítur á
flestar uppfyndingar 20. aldar-
innar með augum þriggja ára
gamals barns. En hann er samt
áfjáður í að læra. Hann þekkir
vel riffilinn sinn og hann verður
mjög hreykinn, ef honum er trú-
að fyrir margbrotnara verkfæri-
Hann fer vel með öll tæki, sem
honum eru fengin í hendur, og
leggur mikla stund á að læra að
nota þau sem fyrst.
•
Óbreytti hermaðurinn Cheng
stendur á varðstað sínum og bíð-
ur flugvélanna og byssanna, sem
jhonum hefir verið lofað. Hann
bíður eftir skipun um að sækja
|fram. Hann er ekkert að flýta
sér — enginn Kínverji hefir
nokkru sinni flýtt sér — en hann
hugsar heim til sín og á hverri
nóttu dreymir hann um þorpið
siitt, afcurinn sinn og gamla fólk-
ið heima. Hann hefir ekki séð
skyldmenni sín í sex ár. I sex ár
hefir hann hörfað. I sex ár hef-
ir hann barist nærri vopnlaus,
J við ægilegasta herveldi heims-
ins, í sex ár hefir hann þrammað
skólaus um fjöll og vegleysur.
Sex ára bið — sex ára hungur.
En Oheng — kánverski her-
maðurinn — getur efcki gefist
upp. Ekkert getur bundið enda
á stríðið, nema sigur, og hann er
fu'llviss um, að sigurinn muni
verða hans að lokum.—Vísir.
VIÐ KVIÐSLITl
Til linunar, bóta og styrktar
*eynið nýju umbúðirnar, teyj’J-
lausar. Stál og sprotalausar. —-
Skrifið: Smith Manfg. Company.
Dept, 160, Preston, Ont.