Heimskringla - 15.05.1946, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
PRÓFESSOR
SVEINBJÖRN JOHNSON
LÁTINN
Nýlega barst símskeyti frá
Árna Helgasyni ræðismanni í
Chicago, sem flutti þá harma-
fregn, að Sveinbjörn Johnson
prófessor hefði látizt skyndilega
hinn 19. marz s. 1.
Hann var í tölu hinna merk-
ustu Islendinga í Vesturheimi og
hefir ísland hlotið mikla blessun
af æfistarfi hans.
Prófessor Sveinbjörn var
fæddur hér heima á íslandi, að
Hólum í Hjaltadal 10. júlí 1883.
Foreldrar hans voru Jón Jónsson
skipstjóri og Guðbjörg Jónsdótt-
ir frá Nesi í Fljótum. Föður sinn
misti hann mjög ungur og eftir
að móðir hans hafði giftzt síðara
sinni fluttist hann ásamt henni
og fósturföður sínum til Vestur-
heims. Munu þau hafa sezt að í
íslenzku byggðinni í Pembina-
héraði í Norður Dakota og ólst
hann þar upp.
Það kom fljótt í Ijós að Svein-
björn var gæddur óvenju mikl-
um námshæfileikum. Vöktu gáf-
ur hans hvarvetna athygli. —
Nám stundaði hann aðallega við
ríkisháskólann í Norður- Dakota
og tók þar lögfræðipróf árið
1908.
Þegar út í lífsstarfið kom, gat
dugnaður hans ekki dulizt. Og
það var eftir því tekið hve rit-
fær hann var og vel máli farinn.
Um nokkurt skeið var hann
bókavörður í bókasafni ríkis-
þingsins í Norður-Dakota og átti
hann mjög mikinn þátt í að
koma bókasafninu á stofn. —
Hann starfaði síðan alllengi sem
málfærslumaður bæði í Cavalier
og Grand Forks, þar sem hann
dvaldi í mörg ár. Þótti fyrir-
lestrar hans við háskólann mjög
merkilegir.
Árið 1921 var hann kjörinn
dómsmálaráðherra í Norður-Da-
kota og síðar tók hann dómara-
sæti í hæstarétti ríkisins. Árið
1935 fól Roosevelt forseti honum
yfirumsjón með úthlutun á
stórkostlegum fjárhæðum, sem
veittar voru til þess að reisa við
atvinnuvegina í Illinois-fylki,
Ritstörf hans og fræðimennska
eru glæsileg, Er þess ekki kost-
ur að telja hér upp að þessu sinni
nema lítið eitt af því, sem eftir
hann liggur á því sviði. Það sem
einkum veit að íslandi og ís-
lenzkri þjóð er hin merka rit-
gerð hans“01d Norse and An-
cient Greek Ideals” og rit hans
“Pioneers of Freedom”, þar sem
hann lýsir menningu íslendinga
á þjóðveldistímanum. Einnig
ritaði hann mjög merkagrein ár-
ið 1940 um réttarstöðu Islands
að alþjóðalögum. En stærsta
afrek hans á þessu sviði mun þó
verá þýðing hans á ensku á hinni
fornu lögbók vorri, Grágás, sem
hann lætur eftir sig í handriti.
Það var honum hugstætt verk
og veit eg, að hann lagði sig all-
an fram um að vanda það sem
bezt hann mátti. Vonandi hefir
honum unnizt tími til að ljúka
við þetta verk, en það mun vafa-
laust þykja óvenju mikill fengur
og bókmenntalegur viðburður
að fá þessa bók á enska tungu.
Prófessor Sveinbjöm kom
hingað heim á Alþingishátíðina
1930. Hann kom sem fullrúi
Bandaríkjanna. Sú för var hon-
um ógleymanleg. En íslendingar
gleyma heldur ekki komu hans.
Við það tækifæri flutti hann
ræðu sem geymast mun og mörg
verður minnisstæð. Hann vann
hér hugi manna fljótt með sinni
látlausu og drengilegu fram-
komu. Með honum kom þá kona
hans Esther Henriette Slette,
hin ágætasta kona. Er hún af
norskum ættum. Ennfremur var
sonur þeirra með í förinni. Mun
hann nú vera 23 ára gamall og
heitir Paul Sveinbjörn.
Eg hitti prófessor Sveinbjörn
í Chicago árið 1944. Hafði hann
hug á því að koma hingað aftur
við fyrsta tækifæri. Það var auð-
fundið, að hann var bundinn
böndum við land og þjóð, sem
ekki mundu slitna fyrr en dauð-
inn kæmi.
Hann var aðlaðandi í fram-
göngu, sérstaklega yfirlætislaus.
Allir íslendingar, sem minntust
á hann við mig vestra, töluðu um
prúðmennsku hans og góðvild.
Honum þótti vænt um viður-
kenningu, sem hann hafði hlot-
ið hér heima og sæmdir. Háskóli
íslands sæmdi hann doktors-
nafnbót í lögfræði 1930 og 1944
var hann sæmdur stórriddara-
krossi af Fálkaorðunni með
VERZLUNARSKÓLANAM
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
/
Banning og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA

stjörnu. En vænzt af öllu þótti
honum þó um þá hugarhlýju,
sem til hans beindist frá vinum
hans á Islandi.
Islendingar vestan hafs og
austan harma hve flótt hann fór.
Beggja vegna hafsins þráðu
menn, að hann fengi enn lengi
að lifa og starfa.
Beggja vegna hafsins átti
hann þátt í að varpa ljóma á ís-
lendingsnafnið. Hann var glæsi-
legur lærdóms- og fræðimaður
og sterkur og traustur í sér-
hverjn starfi.
En mannkostir hans og dreng-
skapur voru hans stærsta prýði.
Sigurgeir Sigurðsson
Kirkjublaðið — 8. apríl ’46.
SJÖTUGUR
STGR. MATTHÍASSON
LÆKNIR
Á morgun 31. marz er Stein-
grímur Matthíasson læknir,
sjötugur. Hann hefur nú um all-
mörg ár dvalið erlendis og starf-
að þar sem læknir. En' hann hef-
ur oft sýnt með því, sem hann
hefur ritað á þessum árum að
hugur hans er hér heima, hér
nýtur hann sín bezt og hér er
hans rétta starfssvið. Við vinir
hans vonumst líka eftir því, að
sjá hann alfluttan heim.
Á þessum merkisdegi æfi sinn-
ar hvarflar efalaust hugur hans
heim til ættjarðarinnar til ætt-
ingja og vina og hinna mörgu
velunnara, því ekki getur ást-
sælli mann en Steingrím.
Eg er líka sanfærður um, að á
þessum degi sendir fjöldi lands-
manna honum hlýjar kveðjur að
minnsta kosti í huganum og von-
ast eftir að sjá hann og heyra og
fagna komu hans.
Mér, sem þessar línur rita,
hefur jafnan fundist á okkar
langa viðkynninga og vináttu
tímabili, sem geislar hreinleika,
frjálslyndis og góðleika stöfuðu
af Steingrími. Er það og mjög að
vonum, því eplið fellur ekki
þessa dags, innilegs saknaðar og
sársauka verður vart, þegar einn
og einn kallast heim. En þann-
ig hefur það verið með bekkj-
arfélaga okkar.
Eg minnist með gleði margra
ánægjulegra stunda frá hinum
mörgu skólaferðum haust og vor.
Við Steingrímur og Ingólfur
Gíslason vorum oft samferða í
þessum ferðum, kom þá oft all-
margt skemtilegt fyrir sem vakti
hlátur og gleði. Skáldleg kýmni
beggja þessara ágætu félaga
lagði þá oft til efniviðinn til
ánægjunnar.
Sem læknir hefir Steingrímur
getið sér hinn bezta orðstýr.
Hann hefur reynst ágætur skurð-
læknir og gætinn. — Margir sem
notið hafa hans hjálpar hafa orð
á því við mig, að þeim hafi jafn-
an fundist sem björtum sólar
geisla hafi brugðið yfir er hann
kom inn á heimili þeirra eða inn
á sjúkrastofu, þar sem þeir lágu
sjúkir menn. Hið milda bros
hans dróg úr verki og hinn hjálp-
fúsa hönd hans.
Steingrímur hefur verið hinn
tiðförlasti til útlanda meðal ís-
lenzkra lækna. Jónas Hallgríms-
son segir um býin “Bera bý
bagga skoplítinn, hvert til húsa
heim þaðan koma ljós hin loga-
glæstu á altari hins göfga Guðs”.
Steingrímur hefur verið iðin
eins og býin að safna þekkingar
og viskumálum til þess að fræða
alla sem heima sátu.
Þeir sem eitt sinn hafa kynst
Steingrími Matthíassyni verður
hann minnisstæður, svo að þeir
gleyma honum aldrei. Veldur
þessu hinn glaðværi en þó festu-
legi svipur hans, hin fjálsa hugs-
un og vakandi áhugi á starfi
hans.
1922 heimsótti eg hið heim-
fræga heilsuhæli í Battle Creek
í Ameríku og stofnanda þess og
stjórnanda, mannvininn merka,
Kellogg lækni. Er eg hafði kynt
mig honum var fyrsta spurning
hans um Steingrím. “Þekkið þér
dr. Matthíasson það er ágætis
langt frá eikinni, því hann er
sonur vors ágæta þjóðskálds og j gáfu- og áhugamaður á lækning-
arnfleyga andans manns Matthí- Um og mannheill. Hann hlýtur
asar Jochumssonar. En hann dá
allir þeir sem unna skáldskap og
háleitum hugsunum. Steingrím-
ur heitir líka eftir öðru ágætu
þjóðskáldi voru, Steingrími
Thorsteinssyni rektor menta-
skólans um langt skeið og oft
fylgir gifta nafni. Steingrímur
læknir hefur líka sýnt það með
ritsmíðum sínum, að í æðum
hans rennur skálda blóð, þó ekki
hafði hann ort annað en gaman-
vísur.
Það sem einkennir alt sem
Steingrímur skrifar er frjáls-
lyndi, fjörugt hugsjónalíf sam-
fara sterkri tilhneigingu til þess
að vera leiðandi læknir á Is-
landi”, kvað hann sig langa mik-
ið til þess að hjá ísland áður en
hann dæi. Því miður varð nú
ekki af því.
Steingrímur Matthíasson er
flestum Islendingum að öllu
góðu kunnur bæði vestan hafs og
austan, sem læknir og hinn frjó-
sami fræðari um þau mál, sem
líf og heilsu og andlega velferð
varða.
Eg veit að allir landsmenn
fagna heimkomu hans og óska
honum langra lífdaga. En sér-
staklega tel eg ljúft og skylt að
færa honum hamingjuóskir á
að fræðast og fræða aðra og sjötíu ára afmæli hans og bjóða
breiða út þekkingu meðal landa hann hjartanlega velkominn
sinna. Hann hefur haft sterka til-, heim í okkar hóp á 50 ára starfs-
hneigingu til þess að ferðast og afmæii okkar bekkjarbræðra og
leita að aukinni fræðslu, sjá með hlökkum til endurfunda
-Mbl.
Jónas Kristjánsson.
31. marz ’46.
eigin augum, sannpróf og halda
því sem gott er eftir boði Páls
postula. Steingrímur hefur held-,
ur ekki grafið pund sitt í jörðu,
hann hefur af fremsta megni Grænlands í júní með
reynt að avaxta það með þvi að viðkomu á fslandi.
Danir hefja flugferðir til
útbreiða þekkingu á því sem
hann taldi þjóð sína varða mestu.
Danska flugfélagið
danske Luftfartsselskab)
(Det
mun
Við sambekkingar Steingríms, hefja fyrsta farþegaflug sitt til
kyntumst fyrst er við gengum Grænlands um Island í júní-
upp í 1. bekk gamla látínuskól-1 mánuði næstkomandi. Verður
ans eins og hann var kallaður þá flogið til Julianehaab.
1890 er við byrjuðum skóla-
Flugvélin, sem félagið mun
göngu okkar. Steingrímur var þá nota í þessari ferð, verður ame-
meðal hinna yngstu í bekk okkar i rískt flugvirki, sem breytt hefur
en andlega þroskaður “Þéttur a
velli og þéttur í lund” eins og
hann átti ætt til. Það var eitt-
hvað bjart og drengilegt yfir
þessu fagra og fjörlega glaða
ungmenni, sem laðaði að sér alla
sem honum kyntust, ekki sízt
okkur skólabræðrum hans.
Um bekk vom félaga vil eg
segja þetta, sem eg veit sannast
og réttast, að eg hygg óvanal. að
með bekkjarbræðrum myndist
svo traust vinátta og innilegt
bræðralag, sem enst hefur til
verið til afnota fyrir farþega.
Með flugvélinni verður meðal
annara Oldendow forstjóri,
sem er einn af meðlimum Græn-
landsstjórnar, auk forstjóra
krýólítnámanna á Grænlandi og
ýmissa vísindamanna.
Ekki er talið, að enn sé hægt
að gera ráð fyrir reglubundn-
um flugferðum milli Danmerk-
ur og Grænlands. Alþbl. 11 apr.
ROROIÐ HEIMSKRINGLIT—
þvf gleymd er goldin sknld
FREEMAN ÁRNASON
1891 — 1946
Þann 11. apríl s. 1. andaðist að
heimili sínu, 2209 Lorne Ave., í
Saskatoon, Sask., Freeman Árna-
son, vélstjóri við ríkisbrautina
C. N. R., rúmlega fimtíu og
fjögra ára gamall.
Freeman var fæddur 31. ágúst
1891, í Pembina, N. Dakota. —
Foreldrar hans voru Bjarni
Árnason frá Torfustöðum í
Svartárdal í Húnavatnssýslu og
Ásta Jósafatsdóttir frá Gili í
Svartárdal í sömu sýslu. Fimm
ára gamall misti Freeman föður
sinn, en móðir hans bjó áfram
með börnum sínum í Pembina.
Ungur byrjaði hann að vinna
bæði við heimilið og eins hjá
bændum og hverja aðra algenga
vinnu sem til féll, því áhuginn
hjá honum mun snemma hafa
byrjað að reyna að verða sjálf-
stæður maður, og einnig að
leggja fram þá krafta sem hann
hafði yfir að ráða til að hjálpa
móður sinni, sem oft mun hafa
átt við erfið kjör að búa og varð
oft og mörgum sinnum að vinna
eins og hennar kraftar leyfðu.
Árið 1910, þá rúmlega nítján
ára gamall, réðist Freeman í
þjónustu hjá ríkisbrautinni C. N.
R., sem þá gekk undir nafninu
Canadian Northern, og byrjaði
að vinna í Emerson, Man., og
byrjaði hann þá á starfi því er
varð æfistarf hans og var upp frá
því stöðugur verkamaður í þjón-
ustu þess félags til æfiloka, þrjá-
tíu og fimm ár, og með atorku
og dugnaði tókst honum að vinna
sig upp í góða og ábyrgðarfulla
stöðu þar sem hann hlaut vin-
áttu og traust yfirmanna sinna
og eins þeirra manna sem hann
hafði yfir að ráða.
Á fyrsta árinu sem Freeman
var hjá félaginu, vann hann á
ýmsum stöðum, eins og vanalega
gengur til með menn sem eru að
byrja, þeir eru sendir hingað og
þangað, eftir því sem þörfin er
mest fyrir þá í það og það skiftið.
Hann var í Winnipeg, Man., fyr-
ir tíma, Kamsack, Sask., og
Saskatoon, Sask., Kamloops, B.
C., og víða annar staðar, og al-
staðar kom hann fram sem
hraustleika maður og stöðu sinni
vel vaxin, sjálfum sér til sóma
og eins því litla þjóðarbroti, sem
getur tileinkað sér hann sem
einn af sínum sonum.
Freeman var með hærri mönn-
um að vallarsýn og þrekið eftir
því, fríður sýnum, svipurinn
hreinn og góðlegur og lét lítið
yfir sér. Það duldist engum að
þar var maður sem gott var að
kynnast og hægt var að bera
traust til, enda átti hann marga
vini og góða kunningja, bæði á
meðal samverkamanna sinna og
annara. Þeir sem höfðu þann
heiður að kynnast honum sakna
nú vinar í stað.
Fyrir fimm árum síðan fór
heilsan að bila og ágerðist eftir
því sem árin liðu og varð hann
oft að hætta við vinnu sína af
þeim ástæðum og það stundum
fyrir langan tíma í einu. Þegar
hann fór svolítið að koma til og
hressast gat hann ekki haldið
kyrru fyrir, því áhuginn var
mikill og eins viljaþrekið, að gef-
ast ekki upp fyr en í fulla hnef-
ana og reyna að halda það út
eins lengi og hægt væri, en þó
hann væri við vinnu sína gat
engum það dulist sem hann
þektu, að honum leið ekki vel.
Ekkert var til sparað, sem hægt
var að gera fyrir hann, bæði með
læknishjálp og alla aðhjúkrun.
í apríl 1928, giftist Freeman í
Seattle, Wash., eftirlifandi konu
sinni, Rósu Peterson. Hún var
útlærð hjúkrunarkona, dóttir
Gunnlaugs Peterson frá Hákon-
arstöðum á Jökuldal og konu
hans Sigríðar Espólíns. Þau
Freeman og Rósa eignuðust eina
dóttur, Margréti að nafni, hún er
hjá móður sinni í Saskatoon og
gengur þar á skóla.
WINNIPEG, 15. MAl 1946
Sá látni á þrjár systur á lífi:
iGuðnýju, ekkju eftir Sigurð
Johnson verzlzunarmanns í Lim-
erick, Sask., og Hólmfríði, gift
hérlendum manni, Edw. Simons
í Cavalier, N. Dak., og Sigríði,
gift frakkneskum manni, Chas.
Blouin, í Wood Mountain, Sask.,
og ennfremur hálfbróðir af fyrra
hjónabandi föður hans, Guð-
mund að nafni, dáinn í Pembina,
N. Dak., fyrir mörgum árum.
Freeman og kona hans byrj-
uðu búskap í Kamloops, B. C.,
1928, en 1929 fluttust þau það-
an til Saskatoon, Sask., og bygðu
sér þar myndarlegt heimili, og
þar átti hann heima þangað til
hann lézt í apríl s. 1., eins og að
ofan er getið.
iGott var að koma á heimili
þeirra Freemans og Rósu konu
hans, ^nda var þar oft margt um
manninn og hjónin bæði sam-
hent og samtaka í að láta gestum
sínum líða vel.
Hann var jarðsettur þann 16.
apríl í Saskatoon, Sask., það var
fjöldi fólks viðstatt, kistan var
þakin blómskrúði frá vinum og
vandamönnum. Yfir moldum
hans talaði Rev. Bradley, prestur
presbytera kirkjunnar þar í bæn-
um.
Einnig flutti þar ræðu einn af
yfirmönnum Oddfellow reglunn-
ar, þeim félagsskap hafði sá
framliðni heyrt til í þrjátíu og
fimm ár; fór hann mörgum góð-
um og velvöldum orðum um
þann látna og þakkaði honum
bæði fyrir sína hönd og eins ann-
ara félagsbræðra hans, fyrir vel
unnið starf í þágu þess félags-
skapar.
Allir sem persónuleg kynni
höfðu af Freeman, bæði viniv
hans og samverkamenn, sakna
hans nú þegar hann er horfinn
þeim af sjónarsviðinu, en þyngst
verður sorgin hjá systkinum
hans sem eftir lifa, einnig konu
hans og dóttur, sem syrgja nú
góðan maka og ástríkan föður. —
Farðu vel gamli vinur og þöikk
fyrir samveruna.
Enda eg svo línur þessar með
þessum orðum úr Hávamálum:
Deyr í&, deyja frændr, deyr
sjálfr et sama, en orðstír deyr
aldrei, þeim er sér góðan getr.
Gamall vinur hins látna
DÁN ARFREGN
Þann 4. þ. m. andaðist á
sjúkrahúsi í Regina, Sask., Ný-
mundur Sakarías Josephson,
bóndi frá Wynyard, Sask.
Nýmundur var fæddur á Is-
landi 15. okt. 1870. Hann kom
ungur þaðan með foreldrum sín-
um er settust að í Garðar-bygð-
inni í Norður Dakota. Hann
kvæntist 1895 Guðnýju Thor-
finnsson, systur hinna velþektu
Thorfinnssons bræðra í Norður
Dakota og Wynyard. Skömmu
eftir giftingu þeirra hjóna fluttu
þau til Vatnabygðanna í Sask-
atchewan og settust að á heim-
ilisréttarlandi sínu skamt frá
Wynyard-bæ og þar hafa þau
búið síðan góðu búi.
Auk konu sinnar og bama, sem
eru átta, á Nýmundur fjóra
bræður og tvær- systur á lífi,
tuttugu og átta barnaböm og
eitt barnabarnabarn.
Þetta eru allar þær upplýsing-
ar er blaðinu hafa borist um
þennan frumherja, og vill Hkr.
óska að henni verði sendar meiri
upplýsingar um þennan mæta
mann og aðra frumbyggjara ís-
lenzku bygðanna í Vesturheimi,
sem nú eru óðum að falla frá eft-
ir vel unnin æfistörf.
Alþingisliátíðin 1930,
eftir próf. Magnús Jónsson er
Islendingum kærkomin vinagjöf.
í bókinni er yfir 300 myndir og
frágangur allur hinn vandaðasti.
Fæst bæði í bandi og óbundin.
Verð í bandi $20.50 og $23.00,
óbundin $18.50.
Björnssons Book Store
702 Sargent Ave., Winnipeg