Heimskringla - 30.10.1946, Blaðsíða 1

j «Ve recommend for
j your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Wmmpeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgi
vVe recommend tor
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr
LXI. ÁRGANGUR'
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 30. OKT. 1946
NÚMER 5.
FRÉTTAYFIRUT OG UMSAGNIR
Sækið um fjölskyldu-
styrkinn
Poreldrar sem börn eiga innan
við 16 ára aldur, eru ámintir um
það, af heilbrigðis- og velferðar-
ráði landsstjórnarinnar í Can-
ada, að senda sem fyrst inn um-
sókn sína fyrir fjölskyldu-styrk-
inn á árinu 1947.
Það þurfa auðvitað ekki allir
&ð þiggja fjölskyldustyrkinn. —
Það hafa sumir ekki þegið hann,
sem árstekjur hafa um $3,200 á
ari; þeir hafa engan hag haft af
því. En nú er tekjulöggjöfinni
breytt þannig, að skatts verkur
af styrknum krafist, svo þeir,
s®m hann þiggja ekki, tapa á
því. Eru $100 veittir með hverju
karni innan við 16 ára aldur,
þeim, sem hærri laun hafa en
$3,200, og er tekjuskatturinn við
það miðaður.
Eyðublöð fyrir skattbeiðni
fást á pósthúsum. Séu þau ekki
komin til stjórnarinnar fyrir 1.
janúar, tapast skatturinn fyrir
íyrsta mánuð ársins.
Að senda beiðnir ekki fyr en í
desember, getur haft þær afleið-
ingar, að skatturinn verði ekki
greiddur fyrir janúarmánuð, því
póstflutningar í desember, eru
vanalega meiri en yfir er komist
að koma fljótlega til skila.
Beiðni um fjölskyldustyrkinn
«tti því að sendast sem fyrst.
Eyðublaðið skýrir frá hvert
senda skal beiðnina.
Ráðstefnu-fulltrúar
Sameinuðu þjóðanna
di’ekka friðarskál
•
Þótt fulltrúar öryggisráðs
Bandaþjóðanna (General As-
sembly) flyttu sig, (að líkindum
dauðþreyttir éftir sína ^öngu
þingsetu í París) í aðra heims-
nlfu, eins og kunnugt er til New
York með öll sín vandamál, þá
er taeplega útlit fyrir, að það ætli
blása mikið byrlegar fyrir
þeim þar. Að vísu fór alt frið-
samlega og hátíðlega á stað.
Þinggestir lytu allir glösum sín-
Um í dagverðarveizlu borgar-
raðsins hinn fyrsta dag, og
drukku skál friðarhugsjónarinn-
ar °g eilífrar sameiningar, er
ríkja skyldi um heim allan, og
Lyrnes ríkisrit. snéri hinum víð -
kunnu helgu orðum hins kristna
hjúskapar sáttmála upp á þetta
hátíðlega tækifæri:
Þá, sem stríðið hefir sam-
tengt, má friðurinn ekki sundur-
skilja”.
í byrjun ráðstefnunnar hélt
Truman forseti hina virðuleg-
ustu friðarræðu.
En auðvitað leið ekki á löngu
þar til skerpa fór í samræðun-
Urn, því í byrjun mátti heita, eða
síðastliðinn fimtudag, voru tvö
mál lögð fyrir ráðstefnuna, er
kveikja munu eilífan eld, þang-
að til þeim verður ráðið til lykta,
~7 ^ef það verður þá nokkurn
tíma.) Annað þeirra er Spánar-
vandamálið — er aðalritari ör-
yggisráðsins, Trygve Lie krafð-
ist fyrir sína og Noregs hönd, að
yrði á efnisskrá þingsins.
Sagði hann að ráðstjórn
Fi-ancos á Spáni, væri eilíft
oánægju -— Qg ásteitingarefni
sameinuðu þjóðarmanna.
Hitt stórmálið er hið algilda
-burðarvaUi, hið marg um tal-
a a Veto Power”, er hinum
Lmm Stórveldum (The Big
Flve) var veitt, og hefir þótt
misnotað, — og hefir staðið
lnn 0gurlegasti styr milli full-
trúanna, hvort það skuli aftur-
kallað-afnumið -— eða eigi.
í>essi tvö stórmál, ásamt 53
smærri, munu halda fullarúa-
þingi þessu í New York all vel
vakandi, þær 6 vikur sem það á
að standa yfir.
Frá Brazilíu
Uppfyndingamaður einn í
Brazilíu, þykist hafa fullkomnað
I svo stóra Leðurblöku-vængi, að
hver maður geti notað þá til
! flugs, og flogið eins og fuglarn-
ir.
Þessi snillingur, Amadeo
Catao Lopes, er nú bara að líta
sér eftir einihverjum, sem nægi-
lega mikið áræði hefir til þess
að fleygja sér ofan af útvarps-
turni. Hið eina sem þarf að gera
er að spenna á sig eins hestaafls
motör-vél, helst á bakið, setja
sig í flugstellingar og hoppa ofan
af turninum.
Fyrir stýri, á bara að nota
stóru tána.
Lopes þessi kveðst myndi
taka'st þetta reynsluflug á hend-
Mr.
Eftir F. H. Berg
Ekki þáði’ ’ann orðu sokkabandsins
eftir að hafa borgið sóma landsins.
Þetta sumum þykja firrur stórar,
þegið hefðu gervi-prófesssórar.
Aliskáld og aðrir listajöfrar,
sem allar máls- og Ijóða kunna töfrar,
tekið hefðu við með glöðu geði,
og gefið bæði augu sín að veði.
Hann var ekki eitt af heimsins börnum,
sem elta hégómann á vegi förnum:
Höfðingi af fornu bergi brotinn,
bersögull og hiklaus — hvergi rotinn.
Það mun sannast, þegar hinir gleymast,
þá mun afrek Churchill’s lifa og geymast.
Hinna munu minnast fremur fáir,
flesta undra, hvað þeir voru smáir.
Jóhann Hjörtur Pálsson
stjórnarfarslegri afstöðu hvors
ríkisins um sig.
Rússland hefir komið í stað
Þýzkalands sem ríkjandi stór-
veldi á meginlandi Evrópu.
Sviss, sem hafði lært að haga
sér í sambúðinni við Þýzkaland,
hverjar svo sem skoðanir þess
og stefnur voru hvað Nazismann
ur sjálfur, ef honum væri ekki j áhrærði, er nú að venja sig við,
ílt í vinstri handleggnum, núna og læra að haga sér gagnvart
sem stendur. stórveldinu, er sezt hefir að í
nágrenni þess. Swiss er einnig
ekki lítið áhugamál að fá Soviet-
ríkin til að aðhyllast og sam-
þykkja hina aldagömlu hlutleys-
is stefnu landsins. Þeir hafa bók-
staflega farið út af götu sinni til
að þóknast Rússum í öllu, með
það fyrir augum að hinu þriðja
heimsstríði yrði hleypt af stokk-
unum.
En það eru sterkar líkur til
þess, að Rússar myndu líða Sviss
að vera hlutlausu, þótt eitt stríð-
ið enn byrjaði, jafnvel þótt
Svisslendingar hefðu ekki sýnt
þeim slíka auðmýkt, sem raun
hefir á orðið.
Rússar vita það vel, hversu
mikill hagur þýzkalandi var að
því að Sviss væri hlutlaust
þjóðríki, í síðasta stríði.
Rússar klappa Svisslending-
um góðlátlega á öxlina, til dæm-
Yfirráð Atom-orkunnar
Þrátt fyrir það, þótt Rússar
hafi harðlega neitað að gangast
inn á yfirráða-fyrirætlanir og
ákvæði Ameríkumanna viðvikj-
andi Atom-orkunni, hafa þeir,
(Rússar) komið upp með tlllögu
í tveimur liðum um yfirráð og
meðferð á “Uranium”- námum í
öllum löndum.
Tillögur þessar bar Próf. S. P.
Alexandros fram, og hljóði hún
eða þær um það, að alþjóðleg
skýrsla sé útbúin og lögð fram
frá hverju landi um sig, er sýni
nákvæmlega hversu mikið hefir
verið grafið upp af Atom-hrá-
efnum, og úr hvað miklu hefir
verið unnið.
Þetta lét nú nokkuð vel í eyr-
um þegar það kom fyrst fram
voru nefndarmenn himinlifandii. * . <• * . *. , , . . i
i *■ .. u . « 0 . . is með þvi að styðja að þvi að
glaðir yfir þvi að Soviet-menn I „ . ,
, Geneva verði að minsta kosti
hofðu að lokum rofið þognina.
En eftir að hafa athugað málið
og gagnrýnt, kom varlega orðuð
beiðni frá Bandaríkjunum um
frekari skýringar. Það sem
Bandaríkin spurðu þó samt sem
áður ekki um var, hversvegna
Soviet-menn gætu búist við að
lönd þau, er Uranium framleiða
létu uppi leyndarmál sín um
vinnslu þessa efnis, þar sem
Rússland sjálft neitar að aðhyll-
ast þá hugmynd, að alþjóða um-
sjón og rannssókn fari fram í
þessum efnum.
Jafnvel þótt tillaga Alex-
androvs krefjist sundurliðaðrar
skýrslu frá öllum Uranium-fram-
leiðslu löndum, myndi fáir vera
svo trúgjarnir hér, að búast við
hárréttum tölum frá Soviet-
námunum.
Tengslin milli Rússlands
og Svisslands
í meira en aldarfjórðung hafa
þessi þjóðríki, svo ólík að stærð,
mannmergð og öllum aðstæðum
ekki mælst við, eða haft nokkur
ríkjasambönd eða mök hvort við
bráðabirgða höfuðstöðvar Sam-
einuðu þjóðanna. (U. N.).
Það væri sannarlega ekki lít-
ilsvirði fyrir Sviss, ef Geneva
öðlaðist aftur sína fornu frægð.
En Rússar bera þó sína eigin
hagsmuni fyrir brjósti, að
nokkru leyti, hvað það mál
snertir. Sendlherraskifti milli
Sviss og Sovét-Rússlands, eftir
allan þennan langa tíma, fóru
fram síðastl. september.
Viðskifti milli landanna voru
þó lagalega hafin í marz síðastl.
En samdrátturinn byrjaði þó síð-
ari hluta stríðsins. Mótmæli
komu frá Rússum um illa með-
ferð á rússneskum herföngum í
Sviss, en Svisslendingar buðu
Rússum að rannsaka hversu
mikil hæfa væri í þessu, og sönn-
uðu þeim, að vel hafði verið far-
ið með fangana. Og meira en það,
þeir voru svo vingjarnlegir í garð
Rússa, að diplómatisk ríkjasam-
bönd hófust.
Þar sem nú hefir verið komið
á sendiherraskiftum milli þess-
ara landa, er það bersýnilegt, að
viðskifti muni eiga sér stað á
annað, en nú hefir tekist með þeim 8 mánuðum frá janúar»til
þeim kunningskapur aftur.
Ekki er það þó talið að spretta
af neinum sérstökum vinarhug,
heldur munu ástæðurnar vera
von um gagnkvæm verzlunar- j verzlun
vðskifti og hagnaðar fyrirætl- kvarða.
■anir, svo og viðhorfum og1 Eiginlega þarfnast Sviss ekki
ágúst; þetta ár, flutti Svisss út
$340,000 virði af vörum til Rúss-
lands, en flutti inn þaðan $830,-
000 virði, sem er ekkv mikil
á alþjóðlegan mæli-
viðskifta Rússlands sem stendur.
Það hefir pantanir frá öðrum
löndum, er munu nægja því að
öllum líkindum í næstu 2-3 ár.
En hinir framsýnu Sviss-
lendingar hugsa sem svo, að sá
tími geti komið, að þeir þarfn-
ist viðskiftavina.
Aluminum-framleiðsla '
Noregs
Aluminum framleiðslu fyrir-
tæki það er þjóðverjar byrjuðu
á, eftir að þeir hertóku landið,
verður nú fullkomnað.
Við því er fyllilega búist, að
þetta þjóðþroska og framfara
fyrirtæki geri Noreg að einu
íhinu mesta aluminum fram-
leiðslu landi heimsins.
Aðal framleiðslu stöðvarnar
er gert ráð fyrir að verði við
Aardal, og verður lokið við þær
næsta ár.
Eiga þær stöðvar að geta fram-
leitt24,000 tonn á ári.
Fyrir stríðið var öll aluminum
framleiðsla Noregs um 30,000
tonn.
Ekki sem nákvæmast
skýrt frá
Fréttagrein, er nýlega birtist
Newsweek, vikublaði einu í
Bandaríkjunum, hélt því fram
skýrt og skorinort, að Soviet-
sendiherrann í Bandaríkjunum,
Novikov, hefði verið mikillega
móðgaður, er hann kom til að
heimsækja Canadiska sendi-
herrann, L. B. Pearson, á utan-
ríkismália-skrifstofunni í Wash-
ington.
Stóð í frásögninni, að í stað
Minister Counsellorsins canad-
iska, hefði kolsvartur negra-
þjónn tekið á móti hinum Rúss-
neska sendih. til viðtals. Hefði
Rússinn orðið svo móðgaður, að
hann hefði rokið út hið bráð-
asta, og upp stiga til skrifstofu
sendiiherrans til þess að bera sig
upp við hann persónulega yfir
þessari hróplegu lítilsvirðingu.
En næsta dag át vikublaðið
alla söguna ofan í sig aftur.
Fyrst var það, að Mr. Novikov
hafði aldrei heimsótt Can. utan-
ríkjamála-skrifstofuna í Wgsh-
ington. Það annað, að á skrif-
stofunni er enginn “Minister-
Councellor”. Hið þriðja, skrif-
stofan hefir engan kolsvartan
negraþjón. Og hið fjórða, Einka-
skrifstofa sendiherrans er á
fyrsta gólfi í byggingunni!
Aðgerðum Rússa mótmælt
Frá Berlin berst sú fregn, að
Bandaríkin og Bretland hafi
hafið mótmæli gegn Rússum
yfir því, að þeir flytji bæði vél-
fræðinga og almenna erfiðis-
Fallinn í vai | skýrust í huga mínum í öllu
þessu minninga-safni um hann.
Þá var hann 17 ára og eg 8. Hann
var að leggja á stað í vetrar-ver-
tíð suður á Vatnsleysu-strönd.
Hann hafði kvatt alla á heimil-
inu, en um leið og hann gékk úr
garði fékk eg leyfi til að fylgja
honum stuttan spöl. Hann leiddi
mig upp barðið, yfir flóann og
kirkjugöturnar, þar tók kirkju-
melurinn við, og þar stansaði
hann, tók mig upp, kysti mig,
bað mér alls góðs og sagði mér
að fara nú heim, hann myndi
sjá mig með vorinu. Skilnaðar
stundin var komin, og tár stóðu
i i beggja augum.
Eg stóð kyrr um stund þar
jSem hann hafði skilið við mig
og var ákveðinn í því að sjá hann
hverfa suður fyrir kirkjumelinn,
Þegar andláts-fregn Hjartar áður en eg snéri heim.
barst mér til eyrna, setti mig A kirkjumelnum stendur stór
hljoðann, og meðan eg sat hugsi, steinn, nokkur sberf frá þeim
var líkast því að fjarlægar radd- stað sem hann kvaddi mig E*
ir bvísluðu að mér: “Þeim fjölg- sá Hjört ganga upp að steinin-
ar oðum auðu sætunum meðal um; ieggja hendur sínar á hann
Islendinga vestan hafsins. Þeir taka húfuna af sér beygja höf-
ganga úr sætum sínum einn og uðið fáeinar mínútur rétta sig
einn þegar dauðinn ber að dyr- upp og ganga áfram án þess að
um, hverfa út um dyrnar, — og iíta til bakka
eiga ekki afturkvæmt.” j Var hann að lesa ferðabæn
Við, sem enn ekki höfum feng- og biðja fyrir mér og sínum nán-
ið kallið, horfum á eftir þeim ustu? Þetta flaug í gegn um
með trega og söknuði. Ekki huga minn. Með tár í augum
vegna þess að þeir eru frá okkur snéri eg heim, og bað guð að
farnir, því þar er engu hægt að blessa og varðveita þennan ást-
breyta. Enginn ræður sínum vin minn.
nætur-stað. Við látum öll nótt *
sem nemur. En auðu sætin eru An5 1897 fluttist Hjörtur u]
þegjandi yottur um þverrandi winnipeg ásamt móður okkar og
starfs-krafta t.l v.ðhalds .s- yngsla bróður Kristjáni Þrem.
lenzkrar tungu og alenzkra bok- ur árum seinna kom U1 Winni
menta, her vestra. • . ta . , .
peg, asamt Jonasi broður okkar,
Oft er því gálauslega fleygt en seinni part þess sumars hvarf
fram á gleði-mótum og í veizlu- Hjörtur til íslands aftur, og
sölum, að íslenzkt félagslif harmaði eg það mjög, og jók það
standi föstum fótum og með á óyndi mitt sem eg hafði hrept
miklum blóma hjá okkur Vestur- þegar Hálsasveit og Reykholts-
Islendingum, — betur að svo dalur hurfu mér sjónum fyrri
væri, — en slagorð og lítt hugs- hluta maí mánaðar það sama ár.
aðar yfirlýsingar eru ekki með- Rúmu ári seinna kom hann
ölin sem bezt duga, það er alvar- aftur til Winnipeg, og hafði þá
an og einlægnin í þeim sökum, heitmey sína, Kristínu Þorsteins-
sem lengt geta líf okkar ástkæra dóttur frá Húsafelli, í för með
móðurmáls hjá stöðugt fækk- sér. Giftust þau það sama haust
andi fylkingum frumherjanna og dvöldu í Winnipeg um tvö
og afkomenda þeirra, hér á vest- ár. Að þeim tíma liðnum flutt-
urvegum. Ust þau til Lundar, Man., þar
^ ! sem Hjörtur hafði tekið sér land.
Jóhann Hjörtur Pálsson var Bjuggu þau þar mörg ár og
fæddur á Norður-Reykjum í farnaðist þeim mun betur sem
Hálsasveit, Borgarfjarðarsýslu. árin fjölguðu. Þau eignuðust 11.
11. júní 1873. Foreldrar hans mannvænleg börn, og eru 10
voru: Páll Jónasson og Sigur- þeirra lifandi, en ein dóttir
björg Helgadóttir. Faðir hans þeirra dó á unga aldri.
dó þegar Hjörtur var enn mjög Gestrisni þeirra hjóna, góð-
ungur að aldri. Seinni maður hug og velvild er við brugðið,
Sigurbjargar, og stjúpfaðir voru þau þar svo samhent og
Hjartar, var Skarphéðinn Is- samtaka að heimili þeirra varð
leifsson frá Signýjarstöðum, og í þjóðbraut áður en varði, og var
fór vel á með þeim. sem bjálka-hús þeirra væri
Eg geymi margar ljúfar og byggt um þjóðbraut þvera, og
fagrar minningar um Hjört, alt s^óðu þar veitingar á borði hve-
frá bernzku árunum og til þess nær sem Sest bar að garði.
tíma sem eg seinast kvaddi hann Með trega og söknuði kveð eg
lifandi, 15. september síðastlið- þig minn kæri vinnur og þakka
inn. þér allar samveru-stundirnar.
Ef til vill er þó ein myndin Þakka þér> fyrir mig °g mína>
I allar gleðistundirnar sem þú
menn úr verksmíðjum á þýzka- veittir okkur- Þakka Þer alla
landi — sérstaklega frá Berlin foSri1 söngvana sem þú varst
úr þeim hluta, er þeir eiga yfir sv0 osPar a að gefa okkur, jafn-
að ráða, til Rússlands, að sams- vel Þe§ar sverðs-oddur dauðans
konar vinnu þar. hafði snortið hjarta þitt. “Erla”
jvar þitt uppáhalds lag, og eg
Ný tesund af Penicillin ! ®leymi eldrei. Þi"ni f fu rödd
þegar þu songst það siðast.
Framleiðsla nýrrar tegundar “Kvæðið mitt er kvöldljóð”, og
Penicellin hefir verið byrjuð. Er eg vissi þá, að það var þitt kvöld-
sú tegund svo hrein og kraft- ljóð.
mikil, að hægt er að geyma hana Þú ert fallinn í val. Þú varst
þurra í 3 ár án nokkurrar fryst- mikill og góður maður, og nú er
ingar. það min von og bæn: að um öll
Efnið, í þessari nýju mynd, ókomin ár, eigi “Island menn að
eftir að unnið hefir verið að um- missa, meiri og betri, en aðrar
bótum á því í 2 ár, er kallað: þjó.ðir”.
“Hvítt, Crystalline Penicillin”.1 Páll S. Pálsson