Heimskringla - 30.10.1946, Síða 5

WINNIPEG, 30. OKT. 1946
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
um landið, frá því sem var þegar
þið fóruð vestur. Hýbýli og
rsektun jarðar hefir tekið mikl-
um stakkaskiftum, og í okkar
einangraða héraði hefir margt
breyst til bóta. En stærsta
breytingin hér er þó einmitt á
þessum stað sem við nú dveljum
á Höfn í Hornaifrði. Þegar Stef-
án var hér verzlunarmaður hjá
Þórhalli kaupmanni Danielssyni
árið áður en hann fór vestur þá j
voru hér aðeins tvö íbúðarlhús.
Nú komið allstórt þorp með 300
uianns eða meira. Þá engin
ræktun hér, nú stærsta samfelt
tun í sýslunni, um 50 ha. En
nú nær 16 ár síðan sú ræktun1
var gerð. Þá var hér kaupmaður J
sem rak alla verzlun, nú stórt
samvinnukaupfélag, sem annast
alla verzlun sýslubúa og öll
'heimili skifta við með allar sínar \
nauðsynjar. Það á mikinn húsa- ■
kost, íbúðarhús, vöruskemmur
og verbúðir. Nýreist stórt frysti- J
hús og sláturhús. Og þetta alt
eign héraðsbúa sjálfra og félag-j
ið skuldlaust út á við. Félagið er
nú 26 ára, og hefir annast alla
verzlunarstarfsemi í héraðinu
síðan það byrjaði.
Þá hafa þorpsbúar og kaupfé-
iagið í sameiningu myndað hluta-
félag og keypt nýtt skip, til
veiðiskapar og flutninga. Og er
vonandi að bæði þessi félög geti
,unnið að heill og hagsæld hér-
aðsins.
Aðeins fáein orð í viðbót. Eg
get ekki botnað þetta hjal mitt
hér, án þess að minnast á 17.
júní 1944. Það var svo hátíðlegt
°g mergilegt að mega lifa þá
stund að Island var leyst úr öll-
um fjötrum. Skilnaðurinn við
Dani og lýðveldisstjórnarskráin
staðfest á alþnigi að Lögbergi kl.
2 e. h. Kirkjuklukkur um alt
land hringdu skilnaðinn inn,
umferðastöðvun og þögn í 1 mín-
útu. Þá strax kosinn forsetinn,
þjóðhöfðingi Islands. Það er sem
ísland hafi kastað ellibelgnum1
°g endurfæðst til nýs lífs. Þá
var það loks orðið að veruleik
°g framkvæmd efni kvæðisins
sem Páll Ólafsson skáld orti á
þjóðhátíðinni 1874: Nú er Isa-
foldin frjáls, fjöll og dalir, vötn
°g skógar o. s. frv. Það varð
að bíða í 70 ár að þetta rættist. I
Vestur - Islendingar fylgdu
frelsismáli voru af alúð, og sam- j
glöddust oss yfir unnum sigri.
Flutti forseti Þjóðræknisfélags
íslendinga í Vesturheimi ágæta
r®ðu, heillaóskir og kveðjur að
vestan á Lögbergi þjóðhátíðar-
daginn.
Þá vil eg að endingu taka enn
eitt fram. Meiri kynningarferðir
milli V.-lslendinga og heima-
landsins eru mjög nauðsynlegar
•og því var það alveg tilvalið að
blaðstjórarnir að vestan fengu
tækifæri til að litast hér um og
sjá hvað er að gerast í hinu nýja
íslenzka lýðveldi. Býst eg við að
þeir láti blöð sín flytja sitthvað
Um hag og horfur hér heima.
Þeir geta t. d. sagt löndum það
að þrátt fyrir 5 ára hersetu í
landinu haldi Islendingar furð-
anlega sínum siðum og lifnaðar-
háttum. Og þeim hafi ef til vill
færst það enn meir en áður að
meta ýms þjóðleg verðmæti:
sögu sína, bókmentir og tungu,
þeir séu frelsiselskandi lýðræð-
issinnar í húð og hár, og ennþá
sama sinnis og Einar Þveræing-
Ur að ljá ekki útlendum þjóð-
höfðingjum pjötlu af landi sínu.
Að samvinnufélagsskapur sé
mjög sterk afltaug í þjóðlífinu
þar sem einn styður annan tii
stórra átaka. Að almannatrygg-
ingar séu lögleiddar fullkomnari
en víðast annarsstaðar o. s. frv.
En svo hafið þið sennilega orð-
ið varir við ýmsa vankanta: —
stríðsgróðinn ekki orðð að þeim
almennu notum sem skyldi, ó-
hófseyðsla í ýmsu, óhæfileg verð-
bólga, o. fl. Því glöggt er gests-
augað.
Já, eg var að tala um kynning-
arnar hvað þær væru nauðsyn-
legar. Nú eru að hefjast miklar
kynningar fslendinga og hinna
Norðurlandaþjóða. Söngkórar
íslenzkir, íþróttamenn taflmenn
o. fl, fá góða dóma í útlöndum.
Islendingar austan og vestan
'hafs ættu að leggja í vana sinn
að fara kynnisferðir á víxl. —
Kynnast með því atvinnuhátt-
um, svo sem landbúnaði í hvoru
landi fyrir sig, og mörgu fleira.
Tíminn líður og eg verð að
enda skrafið.
Um leið og við þökkum heið-
ursgestunum innilega fyrir kom-
una hingað í héraðið, þá biðjum
við þá að flytja vinum og frænd-
um vestra kærar kveðjur frá
Hornfirðingum.
Árnum við ykkur svo góðrar
og farsællar ferðar og að þið
megið hitta ástvini ykkar heila
á húfi.
Lifið heil!
Þorleifur Jónsson
Flutt í samsæti á Hornafirði til Stefáns Einarssonar
. 1UJ2i:
RÆÐ A
flutt í samsæti er Stefáni Einars-
syni og frú Kristínu var haldið
á Höfn í Hornafirði, af
séra Eiríki Helgasyni.
Eg vil byrja á því, að bjóða
þau innilega velkomin Stefán
Eniarsson og frú hans. Ekki er
Við fögnum Stefán frændi þér;
við fögnum hingað komu þinni.
Við höfðum af þér ungum kynni
og síðan margs að minnast er.
Þú fórst til Vínlands fagra vestur,
þar frami Leifs var áður mestur.
Þar eru bygðir íslenzkar
og íslenzk menning lifir þar.
Og henni starf þitt helgar þú
og hátt þar ber þú Islands merki.
Þú hefir sífellt sýnt í verki
á lífsþrótt hennar trausta trú.
Þú beitir andans stæltu stáli
og stjórnar blaði á Islands máli,
en íslenzk tunga er arfur sá,
sem íslenzk þjóð ei glata má.
Vér óskum þess af heilum hug,
að vorri þjóð í Vesturheimi
vegni sem best, hún ætíð geymi
þjóðerni íslenzkt þrótt og dug.
Hún hefir ættjörð unnið sóma
og aukið hennar frægðarljóma.
Berðu henni kveðjur frændum frá,
sem Fróni gamla búa á.
Hjalti Jónsson — Hólum
HELZTU FRÉTTIR
getum verið stolt af því hvernig
| við þá að keppa sem um marga
1 hluti höfðu aðstöðuna stórum
betri.
, * , . , * ’ . , . | þeir hafa reynst, að þeir hafa
það þo vegna þess, að eg se þeim f , , J . *
persónulega kunnugur á nokk.| brofð ser braut t,l vegs og v.rð-
urn hátt, enda sakar það ekki íi“Sar Þar Þ«»r bafa þo att
þetta sinn, þau eru mér og flest-
um löndum mínum, góðir og
kærkomnir fulltrúar frá stóra
hópnum íslenzka vestan hafs. I En þó að við íslendingar höf-
Það fer nú að styttast í dvölinni um löngum verið dálítið hör-
þeirra hér á landi og við vonum1 undssárri fyrir því, hvað um
að þessar fáu sumarvikur sem okkur var sagt í framandi lönd-
þau hafa dvalið hér, hafi verið um, þá held eg að sú viðkvæmni
þeim ánægjuríkar, og verði þeim sé á förum. Þeir munu vera
til uppörfunar í störfunum sem1 stór meirihluti nú á landi hér,
framundan bíða þegar heim'sem kjósa það helst að á okkur
kemur. séu sagðir kostir og lestir ef um
.. okkur er talað á annað borð. Við
En Stefan Einarsson er rit-, , _ , „ , ,
.... -x * . , - I vitum það vel að okkur er í
stion, og eg veit að margir heri .. f ...
, . 6 . * . , , ,. rnorgu afatt, og að við um fjol-
heima spyria, að mmsta kosti 6
» , * , marga hluti þolum engan sam-
sialfa sig, um það, hvað hann , e ,
. , . * , , . 1 anburð við þær þjoðir sem stærri
segi nu um það, þegar heim _ ...^ ,______________ka
kemur, sem borið hefir fyrir
KARLAKÓR REÝKJAVÍK-
UR 1 WINNIPEG
Þessi einstæði viðburður í
Frá Þýzkalandi
Dr. Martin Neimoeller, hinn
víðfrægi trú- og kirkjumála
höfðingi, er sjálfur sætti hinum
grimmusta ofsóknum af hendi
Nazistanna, hefir farið hörðum
ásökunarorðum um stefnuskrá
og aðferðir til að uppræta Naz-
ismann, sérstaklega á því svæði
Þýzkalands, er Bandaríkjamenn
hafa öll umráð yfir.
Bendir Dr. NiemOeller á, að
hvað sakamáladómunum viðvíki,
þá hafi enginn dómsmálaréttur
þar nein fordæmi fyrir sér, og
sé því litlu eftir að fara, enda
þykir honum dómarnir furðu
misjafnir.
Segir hann til dæmis, að glap
í einum stað sé hegnt með sex
I mánaða fangelsisvist, en aftur
sé öðrum * mönnum, í öðrum
stöðum á sama svæðinu, dæmd
sex ára fangelsisvist fyrir ná-
kvæmlega samsbonar glæp.
Afleiðingin af þessu, segir Dr.
Niemioeller sé sú að þýzkur al-
menningur hafi mist alla trú á
réttvísi Bandamanna.
Honum finst eirmig, að þessa
i svokölluðu blábaðs-landhreins-
un ættu Bandamenn sjálfir að
framkvæma að öllu leyti, en láta
eru og voldugri, en við erurn þó
að amla upp brekkuna og við
eins
augu og eyru í ferðinni hingað.. , , _ ,
' ætlum okkur að komast
Það hefir löngum viljað við ofarlega og kraftarnir leyfa. Eg
brenna á landi hér að við höfum yil þyí biðja ritstjórann þess, að
verið dálítið viðkvæmir fyrir því sýna okkur enga hlífni vegna
sem um okkur hefir verið sagt yorkunnsemi eða vináttu heldur
meðal framandi þjóða, smæð | láta okkur landa sina hafa það
okkar hefir valdið nokkru um sem honum finst sanni næstj ef
það, eii eg held að hitt hafi líka hann skrifar f blað sitt þegar
komið til, að við fundum það heim kemur minnnigar um það
undir niðri að við höfðum svo (gem hér hefir á vegi hans orðið.
Mtið að missa, menning okkar,
var á sumum sviðum svo ófull- svo óska eg þeim jonum
komin að við stóðum í rauninni góðrar ferðar °§ §oðrf heim'
berskjáldaðir fyrir þegar iítið komu, eg ÓSka þeim goðs gengis
var úr okkur gert. Menningar-J í afarfi Þeirra fyrir verndun °§
fjársjóði áttum við að vísu og þá' viðhaldi íSlenzks mals og is-
stórlega dýrmæta suma, en ienzks Þioðerms i Vesturheimi.
skorturinn á öðrum sviðum varjEg veit að Þar mum vera um
óneitanlega áberandi þó við vild- erlisamt starf að ræða sfndum,
um kanske ekki viðurkenna það,' «g oft muni þeim sem að slikum
hvorki fyrir sjálfum okkur né málum vinna, sýnast sem þung-
öðrum. Og svo held eg að það lega horfi um árangurinn. Eg
sé nokkuð ríkt í fari okkar líka to1 Það víst að nu þegar se marg-
að vilja ekki kvarta, vilja ekki or landinn horfinn i þjoðahafið
játa fátæktina fyr en í siðustu vestra, án Þess að hafa latið eftir
lög, reyna jafnvel að gera í ann- sig Þau spor um Íslenzkan upp-
ara augum hlut sinn miklu betri runa að Þau verði nu ramar
en hann í raun og veru er. Og fundin. Og vel má svo fara þeg-
eg held að þeir hljóti að kannast ar aldir renna að þanmg verð!
við þetta líka landarnir vestra. örlög alls íslenzka þjóðarhlutans
Að minsta kosti leikur mér grun- 1 Vesturheimi. En hvað um þa ,
ur á að Ameríku-bréfin sum, hér við sem eftir erum hér, stöndum
fyrr á árum hafi gert fullmikið 1 mikilli Þakkarskuld við þa
úr velgengni þeirra sem þau menn og þær konur sem leggja^
skrifuðu. Það áttu víst margir'orku sína og alúð í það að við-
landar sem vestur fóru, við hulda þjóðerninu vestra meðan
kröpp kjör að búa framanaf, ef kostur er- ^ Þessum áratugum
til vill ekki stórum betri en vin- sem Mðnir eru síðan Islendingar
ur minn Torfi Torfason í fallegu tóku að Wast vestur, höfum
sögunni um landnemann ís- við fengið ómetanleg íslenzk
lenzka eftir hann Kiljan. En mennigarverðmæti vestan um
þrátt fyrir kröpp kjör, þá börm- haf, og svo mun vonandi enn
uðu þeir sér ekki, en skrifuðu 1 fram fara a meðan Vlð er haldlð
það vinum sínum hér heima að islenzku máli og íslenzku þjoð-
alt gengi vel. Þeir sem raunsæ-'erni vestur þar. Þessvegna eru
astir eru mundu nú ef til vill Þem okkur heima-íslendingun-
segja að þessi Ameríkubréf hafi um svo dýrmætir þeir menn sem
verið full af blekkingum og ekki hlúa vilía að hvorutveggja þessu.
stórum betri en áróður agent- °S 1 Þþirra hóp stendur Stefán
anna forðum, en þeir sem iíta Einarsson ritstjóri framarlega.
fremur á manngildið sem birtist Að endingu, þetta. Eg óska
í þessum bréfum, þeir sjá það, honum og þeim hjónum báðum
að þau voru full af hetjuskap, og gæfu og gengis, hafi þau þökk
víst er um það að landarnir fyrir komuna hingað, heill og
vestra hafa engir aukvisar heiður fylgi þeim á ókomnum
reynst. Við sem eftir erum hér, æfidögum.
sögu Vestur-Islendinga, heim- ekkl ÞÝzkara gera það.
sókn Karlakórs Reykjavíkur,1 Segir hann, að það myndi ekki
stendur fyrir dyrum. Samkvæmt vekja meira hatur landsmanna
áætlun kemur Söngflobkurinn til hersetuleiðs Bandamanna, en
til Winnipeg, á sunnudagskvöld- nu þegar eigi sér stað.
ið 17. nóvember, og situr veizlu1
hjá borgarstjóra og bæjarráði Fimitl Útnefningai* í
Winnipeg borgar á hádegi næsta sendiherrastöður utanlands
da§- | Um fimm útnefningar í sendi-
Stjórnarnefnd Þjóðræknisfé- herra stöður, og aðrar trúnaðar
lagsins hefir nú gert ráðstafan-' — og virðingarstöður í þjónustu
ir fyrir komu þessara góðu gesta lands og stjómar, hefir ráða-
til Winnipeg, og viðtökum þeirra neytið í Ottawa komið sér saman
hér, að því leyti sem til hennar en eigi verður opinberlega skýrt
kasta kemur. Hefir nefndin leit- frá hverjum hefir hlotnast þessi
ast við að haga öllum undirbún- heiður fyr en vissa hefir fengist
ingi þannig að hagkvæmast og fyrir því, að hlutaðeigandi er-
ánægjulegast verði fyrir söng- lend stjórnarvöld gefi útnefn-
mennina sjálfa, en þó um leið ingunum sitt samþykki, og einn-
þannig að fólki voru yfirleitt ig hans hátign, konungurinn.
gefist færi á að sjá gestina og Virðingarembættin, er menn
kynnast þeim persónulega, eftir þessir eru útnefndir í, verða í
því sem tími er til. Hefir því eftirtöldum löndum: Eire,
verið ábveðið, að á: Switzerland, Svíþjóð, Suður-
MÁNUDAGINN, 18. nóv.,'Afríku- Niðurlondunum, Ohile,
milli kl. 3 og 5 skuli fara fram Czeöhoslovokiu og Yugoslaviu,
kaffidrykkja í samkomusal svo allmarSa fleiri Þart að
Fyrstu Lútersku kirkju á Victor netna-
St. Þar fær fólk tækifæri til að
koma og taka í hönd söngmanna Landamæra-Varnaimúiai
og spyrja spjörunum úr. Kven- Fréttir frá París herma, að her-
félagið F. L. safnaðar stendur deildir einræðisherra Spánar,
fyrir veitingum, sem kosta 50 FranOos, hafi hafiist handa á
cent- byggingu nýrra langra varn-
ÞRIÐJUDAGINN, 19. nóv., .armúra á landamerkjalinunni
er ákveðið að hafa samisæti og milli Frakklands og Spánar. Er
kvöldverð með karlakórnum frétt þessi höfð eftir L’Agence
strax að lokinni söngsamkomu fréttablaðinu.
þeirra í Winnipeg Auditorium. Víggirðingar þessar eru tald-
Vegna þrengsla á hótelum ar að vera með svipaðri gerð og
borgarinnar er ákveðið að hafa varnarmúr þýzkara var að vest-
kvöldverð þennan í samkvæmis an. Eru undir víggirðingum þess-
höll þeirri er nefnist “The um, eins og hinum þýzku, neð-
Flame”, og er rétt fyrir norðan arjarðargöng margra tegunda;
Winnipeg vinstra megin við sömuleiðis margir styrktar-
þjóðveginn er keyrt er áleiðis stöplar og steypt varnarvígi.
norður frá borginni. Sjást ljós-
turnar byggingarinnar greinilega Philippines-eyjar
frá þjóðveginum svo ekki er um
BIIY
CANADA
*
BONDS
TWST/M£/7S
///> T0 ?o///
unum, er þau (Bandaríkin) hafa
umráð yfir, en þau umráð ná frá
Ástraliu til Okinawa.
SENDIÐ BÖRNIN
TIL OKKAR
Bandaríkjaherinn hefir nú
að gizka 78,000 Phillipinos
kaupskrám sínum á Luzon-*eyj-
að villast. Eru salarkynni á þess-
um stað hin ákjósanlegustu, og
allur aðbúnaður hinn bezti. Að- ...
gangur að þessu samsæti kostar unni emni> °S eru Þa s orum
$2.25, en auk þess verður fólk fleiri en nokkurt fy"rt=k‘ ’
að sjá sér fyrir flutningi á stað-
inn. Væntanlega verða fólks-
flutningvagnar við hendina fyr
Phillippines veitir atvinnu.
Upphæðin, sem borguð er út
í kaupgjaldi, er yfir $6,000,000
ir þá sem þurfa þeirra með að a manuði.
lokinni söngsamkomunni. Verð-* Flestum eyjarskeggjum er
ur það nánar auglýst síðar. veitt atvinna í Manila-héraðinu,
Aðgöngumiðar verða til sölu og þar umhverfis, og skiftast
hjá: þeir í véla- og verkfræðinga,
Davíð Björnsson skrifstofuþjóna og erfiðismenn.
702 Sargent Avenue j 1 alt hefir Bandaríkjaherinn
Guðmann Levy um 93,500 manns (civilians) í
“The Electrician”, 686 Sargent þjónustu sinni á Kyrrahafs-eyj-
G. L. Johannson ------------ . ----- —
910 Palmerston Avenue
Við vitum að margir foreldrar
æskja þess að börn þeirra læri
íslenzku; ekki einungis vegna
þess að það er,mentun og menn-
ing í því fyrir hvern einstakling
að kunna fleiri en eitt tungumál,
heldur vegna þess að þeim þykir
vænt um íslenzkuna og finst að
þeir skuldi hinum íslenzku for-
feðrum sínum að afkomendur
þeirra hér í álfu læri málið.
En við skiljum líka að það er
erfiðleikum bundið að kenna
börnunum. Við vildum því
gjarnan mega aðstoða foreldr-
anna við íslenzku kenslu barna
þeirra.
Laugardagsskólinn er byrjað-
ur. Við getum tekið á móti fleiri
nemendum en komnir eru. Við
söknum margra nemenda, sem
sótt hafa skólann undanfarna
vetur og myndum fagna því að
sjá þá aftur í skólanum.
Ef til vill munu einhverjir
foreldrar segja: “Börnin mín
sóttu skólann í einn eða tvö vet-
ur og þeim fór lítið fram í ís-
lenzkuni”. Við biðjum þá for-
eldra að hafa í huga að íslenzkan
er flestum börnum hér í borg-
inni sem erlent tungumál, vegna
þess að þau heyra hana hvorki í
skólunum né í leikum sínum.
Það er því ekki hægt að búast
við miklum árangri af benslunni
ef börnin sækja skólann
óstöðugt, eða aðeins í einn eða
tvö vetur, ekki síst ef þau lesa
aldrei neitt á íslenzku heima.
Kenslustundirnar eru, því mið-
ur svo sárfáar — aðeins 20 til 25
á vetri.
Flest þau börn, er sækja skól-
ann stöðugt í 4 til 5 vetur verða
sæmilega læs, skilja daglegt ís-
lenzkt mál og geta dálítið talað
á tungu feðra sinna, auk þess
læra þau mikið af íslenzkum
söngvum.
Þau hafa þannig fengið nokkra
undirstöðu þekkingu í íslenzku,
sem þau geta seinna byggt á ef
til dæmis þau ættu kost á að
nema málið í háskólum.
Laugardagsskólinn er, í vetur
í Samlbandskirkjunni á Banning
Street. Byrjar kl. 10 á laugar-
dagsmorgna. Kennarar eru þess-
ir:
Miss Vilborg Eyjólfsson
Mrs. Ingibjörg Jónsson
Mr. John Butler
Miss Eyjolfsson annast einnig
um söngkennsluna með aðstoð
Mrs. S. B. Stefánsson.
I. J.
Ljóðmæli
Jónas A. Sigurðsson, í bandi,
$4.00. Björnsson Book Store,
702 Sargent Ave., Winnipeg.
Saga Islendinga í Vesturheimi
þriðja bindi, er til sölu á skrif-
stofu Heimskringlu. Verð: $5.00.
Allar pantanir afgreiddar tafar-
laust.
THIS TIMI
IT'S UP T0
Y0U TO SIRVI
Y0URSELF