Heimskringla - 31.05.1950, Síða 3

WlNNIPEG, 31. MAf 1950
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
liðinni öld — “amerikanisering- ^
ar heimsins”, eins og enski rit-
höfundurinn William Stead orð-
aði það í byrjun þessarar alldar. I
En hin svonefda “amerikanis-
ering” varð filjótlega illa iþokk-
uð af ærið mörgum, var oft ein-
vörðungu látin tákna efnis-
hyggju og það að gera mannllíf-
^ð vélrænt. Meira að segja
á árunum milli heimsstyrjald-
anna birtist í víðlesnu norsku
hlaði árásargrein á “ameríkan-
ismann”, af því að hann gerði
hibllíuna og dollarann að þeim
skautum, sem allt snerist um.
Og þetta var svo sem ekki sjald-
gæf skoðun. Nokkru fyrr, eða
1908, hélt annars sæmilega upp-
lýst fólk í Noregi, að vísinda-
niaður nokkur hefði orðið rugl-
aður af því að hann fór til Am-
eríku til náms. Sést af því,
hversu hröð þróunin hefur ver-
ið, að nú sækjast norskir vísinda-
menn og stúdentar, eins og stétt-
arbræður þeirra frá öllum ilönd-
um, eftir því að stunda nám í
Bandaríkjunum. — Og hvers
vegna? Vegna þess hve unga
lýðveldið hefur upp á mikið að
bjóða.
f nokkrum einkar skemmtileg-
um köflum lýsir Koht menning-
aráhrifum Ameríku á umheim-
inn. Ameníka hefur átt marga
heimskunna vísindamenn, og til
dæmis í læknisfræði hafa þeir
nú forustuna. Nefna má heim-
spekinga eins og William James
og John Dewey, sem orkað hafa
á hugsunarhátt og lífsskoðun
manna um alllan heim. Thorstein
Veblen, sem var norskrar ættar,
er með kunnustu ihagfræðingum,
Amerískar bókmenntir seljast ó-
áflátanlega í Evrópu og amerísk
Nordheim forseti
Þýtt hefir G. E. Eyford
“Og iþó var hann lengi ekki tekin til greina,
ekki einu sinni litið á hann”, sagði Elmhorft
biturlega. “Ef mér hefði ekki dottið í hug að
tala um það við þig, iþegar engin vildi hlusta
á mig, og persónulega lagt fram fyrir þig plön
mín og útreikninga, hefðir þú aldrei neitt vitað
um það.”
“Það er hugsanlegt; það er erviðast fyrir
ókunnuga og umkomulausa að koma sér á fram-
færi í heiminum, en þannig gengur það til. Eg
reyndi dálítið af því í fyrri daga, en að síðustu
sigraði eg, og þú hefur nú þegar sigrað, með því
að komast ií þá stöðu sem þú nú hefur náð. Eg
skal sjá um að þú haldir stöðunni, ef þú gerir
skyldu þína; hitt er undir þér sjálfum komið.”
Hann stóð upp og gaf með því merki um að
samtalinu væri lokið. Elmhorft stóð líka upp,
en hann hikaði við sem snöggvast.
“Eg voga mér að biðja þig enn, einnrar bón-
ar.”
“Láttu mig heyra það?”
“Fyrir nokkrum vikum síðan var eg stadd-
ur í borginni og hafði þann þann Iheiður að sjá
jómfrú Alice von Nordheim, og vera gerður
kunnugur henni, er hún steig inn í vagninn með
þér. Hún er eftir því sem eg hef heyrt í Heil-
born,-----Má eg spurja um hvernig henni líð-
ur ?”
Nordheim stanzaði og mældi með augun-
um þennan ófyrirleitna mann, frá toppi til táar.
Hann var vanur að hafa litla umgengni við und-
irmenn sína, og var yfirleitt mjög vandur í vali
í 'því, hverja hann umgegst, og nú gerist þessi
ungi maður sem fyrir fáum dögum síðan var
bara réttur og sléttur verkfræðingur, svo djarf-
ur að biðja um þann vináttu vott, sem meinti
hvorki meira né minna en að fá aðgang að húsi
ir sjónleikir hafa‘flutt með sér[hins volduga forseta. Hann hleypti brúnum og
sagði:
nýja leiktækni og sviðsetningu.
Blöðin ihafa orðið meira lifandi
fyrir amerísk áhrif, og má fagna
því, þótt ýmislegt annað hafi
verið tekið úr amerískri blaða-
mennsku, sem síður er tií bóta.
Amerísk myndlist á Whistler og
Sargent, og byggingarlist allra
landa hefur orðið fyrir áhrifum
frá skýjakljúfum amerískra
borga. Nú er sú skoðun líka óð-
um að hverfa að Bandaríkin séu
menningarlaust ríki, enda þótt
hún megi teljast furðu lífseig.
Það gæti verið fróðlegt að gera
nokkrar “journalisrfskar” athug-
anir á amerískum áhrifum á dag-
legt mál, þótt það sé vitaskuld
utan við hið vísindalega verk-
efni umræddrar bókar — enn
fremur á siðu, háttu og fram-
komu almúgamannsins. Hversu
algengt er nú að segja “O K”, —
hve margir hafa samið sig að
siðum Amerígkumanna í klæða-
burði, hve margir hafa orðið
snortnir af hraða og fram-
kvæmdaþreki Ameríkumanna
við störf, framtaki þeirra, bjart
“Það er býsna áræðnisleg bón, hr. — Elm-
horft.”
“Eg veit það, en lukkan er með þeim
áræðnu.”
Þessi orð hefðu kanske sært einhvern ann-
an en hér átti sér hið mótsetta stað. Hinn vold-
ugi og auðugi Mr. Nordheim, var alt of vanur
smjaðri, sem hann forsmáði af heilum hug. —
Þessi rólega sjálfsvissa óaði honum ekki; hann
fann í því eitthvað sem var skylt hans eigin eðli.
“Lukkan er með hinum áræðna!” Það hafði ver-
ið sú grundvallar regla sem hann hafði treyst,
og sem hóf hann til auðs og valda, og þessi Elm-
horft leit ekki út fyrir að vera ánægður með, að
standa öðrum skör lægra. Hrukkurnar á enni
Mr. Nordheims hurfu er hann með rannsakandi
augnaðráði virti Elmhorft fyrir sér, eins og
hann vildi lesa hans duldustu hugsanir. Loksins
sagði hann:
“Við skulum í þetta sinn láta málsháttinn
rætast — kondu með mér.”
Það var sigurglampi í augum Elmhorfts,
hann hneigði sig í þakklætisskini og fór með
forsetanum í gegnum marga sali í annan arm
hússins.
Nordheim bjó í stærsta og skrautlegasta
húsinu í hinum fræga baðstað. Það var á milli
skuggsællra grænna hlíða, en þó var þaðan hið
sýni og trú á framtíðina? Þessi(niesta útsýni til fjallanna, og að innan var hús-
ið hið skrautlegasta, og öll þægindi sem hinir
ríku og tignu gestir kröfðust voru yfirfljótan-
leg. Grinda hlerarnir fyrir gluggunum voru
aftur til þess að loka úti hina sterku sólar-
geisla, og í þessu svala hálfrökkvaða herbergi
sátu tvær konur. -
Sú eldri hélt á bók í hendinni og virtist
vera að lesa, hún var fyrir löngu síðan komin
af æskuskeiði. Hún var í dökkleitum silki kjól
og á höfðinu hafði hún ljósleita kniplinga setta
húfu, til að hylja ÍTærurnar í hárinu, hún sat
svo stíf og kuldaleg á svipin, eins og hún væri
hálf frosinn. Sú yngri, á að gizka 17 ára stúlka,
föl og heilsuleysisleg, sat eða fremur lág í hæg-
indastól með silki sessu undir höfðinu, og lét
hendurnar hvlíla aflausar í kjöltu sér. Hún var
ekki sérlega fríð, en andlitið var viðfeldið og
góðlegt, hún var þreytuleg og ekkert líf né f jör í
andliti hennar, hún virtist að- sofa með hálf opin
augun.
“Herra Wolfang Elmhorft”, sagði Mr.
Nordheim, er hann leiddi fram manninn, sem
með honum var. “Eg held að þú kannist við
hann, Alice, — Frú Baronessa Losberg.”
Alice hálf opnaði sín brúnu augu, sem voru
sljó og dreymandi, og hún virtist hvorki að geta
munað nafnið né kannast við manninn. Frú von
Losberg leit út sem hún yrði alveg hissa á þess-
ari kynningu. Einungis Wolfang Elmhorft og
ekkert annað? Metorða og titlalausir herrar
voru ekki vanir að koma í hús Hr. Nordheims.
en hvað áhrærði þennan unga mann, hlaut að
áhrif er örugt að meta, en þau
hafa orðið til þess, að margir
Evrópumenn hallast að Mfsskoð-
un sem fram kemur í vísunni eft-
ir Longfellow. Hún hljóðar svo:
Hvorki lán né hryggðarhagur
heitir takmark Hífs um skeið,
heldur það, að hver einn dagur
hrífi oss lengra fram á leið.*)
Hvort sem það er fyrir áhrif
frá Longfellow eða öðrum Am-
eríkumönnum, þá er Koht að
minnsta 'kosti bjartsýnn í loka-
kafla bókar sinnar er hann reyn-
ir að varða veg tnannkynsins
lengra fram. Að hans hyggju ber
framtíðin í skauti sínu mögu-
leika til þess að hugsjónin um
“einn heim” verði að veruleika,
grundvölluðum á friði með öll-
um þjóðum.
*) Þýðing Mattbíasar Joch-
umssonar.
Hann: Þegar eg spila poker,
vinn eg annað kvöldið og hitt
tapa eg.
Hún: Hversvegna spilarðu
ekki annaðhvort kvöld?
vera einhver sérstök ástæða, úr því forsetin
sjláfur kom með hann! Hún tók kuldalega
kveðju hans.
“Eg get ekki búist við að jómfrú Nordheim
muni eítir mér,” sagði hr. Elmhorft og færði sig
nær henni. “Það var aðeins sem snöggvast sem
við mættumst; svo eg er forsetanum mjög þakk-
látur fyrir að hafa kynnt mig þér í dag. — Eg
er hræddur um að náðugri jómfrunni líði ekki
vel í dag?”
“Einungis dálítið þreytt eftir ferðina hing-
að”, svaraði Hr. Nordheim fyrir dóttir sína.
“Hvernig Mður þér í dag, Alice?”
“Mér finst eg vera öll lömuð, pabbi”, svar-
aði hún í blíðum, en áherslulausum róm.
“Sólarihitin í þessum þrönga dal er alveg
óþolandi”, tók frú von Losberg framí. “Þessi
molluhiti verkar illa á Alice veiku taugar; eg er
hrædd um að hún þoli ekki að vera hér.”
“En læknirinn hefur sagt að hún yrði að
vera hér við böðin; við verðum að minsta kosti
að bíða eftir að sjá hver árangurinn verður,”
sagði Hr. Nordheim í málróm, sem bar meir
vott óþolinmæði en ástar.
Alice lagði ekki orð í þessa samræðu. Það
var eins og hn gæfi þv engan gaum. /
Elmhorft tók strax þátt í samræðunni, og
leiddi umtalsefnið að öðru. Hann tók að sér að
stýra samtalinu og þau sem inni voru, urðu að
viðurkenna, að hann kynni að skemta öðrum
með samræðum. Það var ekki hið vanalega sam-
tal um veðrið og nágrennið; hann talaði um það
sem hafði innihald og efni, en dömurnar virtust
ekki að veita því mikla eftirtekt. Hann lýsti
ihinum háa og tignarlega Wolkenstein, sem var
konungur meðal hinna fjallanna, hinu ægilega
gljúfri sem þeir ætluðu að byggja yfir, hinum
fossandi ám, og svo járnbrautinni sem átti að
leggjast íí gegnum f jöll og skóga, yfir ár og af-
grunn. Það var ekki þurr og strembin lýsing,
heldur sem lifandi mynd af fjöllunum og fyrir-
tækinu, honum heppnaðist að vekja áhuga til-
heyrenda sinna. Frú von Losberg varð ofurlítið
hýrri á svipin; hún jafnvel spurði nokkrar
spurningar, fem sýndi áhuga hennar fyrir um-
ræðuefpinu. Allice sagði ekkert, en hlustaði á
það sem sagt var, og stundum rendi hún augun-
um til þess sem talaði.
Hr. Nordheim var hinn ánægðasti með hve
vel skjólstæðing sínum fórst að skemta tilheyr-
endum sínum. Hann bjóst ekki við að hann gæti
talað um annað en teknisk efni. Hann vissi að
þessi ungi maður var komin af lágum stigum, og
hafði ekki kynnst hinu fína samkvæmis lífi, og
nú kom hann fram hér í salnum fyrir framan
dömurnar, áfeiminn og einarður, eins og hann
hefði frá æsku vanist umgengni við heldra fólk.
Hann kunni að haga orðum sínum eins og við
átti innan réttra takmarka.
Er samræðan stóð sem hæðst, kom þjónn
inn með óframfærnislegum svip, og sagði
“Einhver herra sem kallar sig Baron von
Thurgau óskar —”.
“Já, hann óskar að tala við sinn allra náðug-
asta mág”, var sagt með hárri rödd, er hann um
leið hrynti þjóninum úr vegi frá sér. “Hver —
hvað er það sem gengur á hér hjá þér, Nord-
heim! Eg held að það sé auðveldara að fá að
talla við keisarann í Kína, en þig. Við urðum að
ganga fyrir þrjá verði, sem yfirheyrðu okkur
sem glæpa menn, og að síðustu ætlaði þessi
borðalagði sláni að banna okkur innganginn. Þú
hefur komið með heilan hóp af sllkum gem1-
ingum með þér!”
Alice hrökk saman við að heyra þessa
þrumandi södd og frú von Losberg stóð á fætuv
og setti á sig hátóðlegan vandræðasvip og virtist
að spyrja hver þessi fruntalegi maður væri. Að
koma þannig inn líkaði hr. Nordheim auðvitað
ekki heldur. Hann áttaði sig þó brátt og gekk á
móti mági sínum, sem var með dóttir sína með
sér, og kom nú inn í salin.
“Þú hefur liíklega ekki sagt þeim nógu
greinilega til nafns þíns”, sagði 'hann. “annars
hefði svona ömurlegt tilfelli ekki getað komið
fyrir. Þjónarnir þekkja þig ekki ennþá.”
“Nú, það hefði þá ekki verið nein sérstök
ólukka, þó þeir hefðu leyft skikkanlegum al-
þýðu manni að koma inn til þín”, sagði Thur-
gau, ennþá hærra en áður. “En það virðist ekki
að vera venja hér; fyrst þegar eg nefndi “baron”
þá fyrst hlupu þeir til að láta vita af mér.”
Misgrip þjónanna mátti áMtast sem fyrirgef-
anleg, þvá fríherran var í fjallgöngu fötunum
sínum og Erna leit ekki heldur út sem baron-
essa, þó hún væri ekki heldur í illviðurs-bún-
ingi í þetta sinn. Hún var í mjög einföldum
dökkleitum kjól, sem var hentugri fyrir fjall-
göngur en fyrir heimsókn, og á höfðinu hafði
hún lélegan strá hatt. Hún virtist að taka nær
sér neitunina um að fá að fara inn, en faðir
hennar. Hún stóð þungbúin við hlið föður síns
og horfði næstum með brennandi haturs augum
á þá sem inni voru. Á bak við þau stóð Greif og
þóttist eiga rétt á að vera þar sem eigandi hans
var.
Hr. Nordheim reyndi að jafna sakirnar, en
Thurgau, sem gleymdi reiði sinni eins fljótt og
hun blossaði upp, lét hann ekki komast að með
afsakanir.
Professional stnd Business
Directory—
Office Phone
94 762
Res. Phone
72 409
Dr. L. A. SIGURDSON
528 MEDICAL ARTS BLDG.
Consultations by
Appointment
Talslmi 95 826 Heimilis 53 893
DR. K. J. AUSTMANN
Sérfræðingur í augna, eyrna, neía
og kverka sjúkdómum
209 MEDICAL ARTS BLDG.
Stofutími: 2—5 e. h.
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg
Phone 926 441
J. J. Swanson & Co. Ltd.
REALTORS
Rental, Insurance and Financial
Agents
Sími 97 538
308 AVENUE Bldg. — Winnipeg
THE WATCH SHOP
CARL K. THORLAKSON
Diamond and Wedding Rings
Agent for Bulova Watches
Marriage Licenses Issued
699 SARGENT AVE.
WINDATT COAL
CO. LIMITED
Established 1898
506 PARIS BLDG.
Office Phone 927 404
Yard Phone 28 745
H. HALDORSON
BUILDER
23 Music and Arts Studioe
Broadway and Carlton
Phone 93 055
Winnipeg, Canada
CANADIAN FISH
PRODUCERS Ltd.
J. H. Page, Managing Director
Wholesale Distributors ot
Fresh and Frozen Fish
311 CHAMBERS ST.
Office Phone 26 328
Res. Phone 73 917
ÁSGEIRSON’S PAINTS,
WALL PAPER AND
HARDWARE
698 SARGENT AVENUE
Winnipeg, Man.
Telephone 34 322
The BUSINESS CLINIC
Specialize in aiding the smaller
business man to keep adequate
records and prepare Inoome
Tax Returns.
ANNA LARUSSON
508 Mclntyre Blk. Ph. 97 130
O. K. HANSSON
Plumbing & Heating
CO.LTD.
For Your Comíort and
Convenienoe,
We can supply an Oil Burner
for Your Home
Phone 72 051 163 Sherbrook St.
PRINCESS
MESSENGEB SERVICE
Við flytjum kistur og töskur,
húsgögn úr smærri íbúðum
og húsmuni af öllu tæi.
NEW ADDRESS:
WHITLA Bldg., 70 ARTHUR ST.
WINNIPEG, MAN.
C. A. Johnson, Mgr
DR. A. V. JOHNSON
DENTIST
506 Somerset Bldg.
Office 97 932 Res. 202 398
ANDREWS, ANDREWS,
THORVALDSON &
EGGERTSON
Lögfrœðingar
Bank of Nova Scotia Bldg.
Portage og Garry St.
Sími 98 291
DR. H. W. TWEED
Tannlæknir
508 TORONTO GENERAL TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith 9t.
WINNIPEG
PHONE 926 952
H. J. PALMASON & Co.
Chartered Accountants
219 McINTYRE BLOCK
TELEPHONE 94 981
Rovatzos Floral Shop
253 Notre Dame Ave. Ph. 27 989
Fresh Cut Flowers Daily.
Plants in Season
We specialize in Wedding and
Concert Bouquets and Funeral
Designs
Icelandic Spoken
A. S. BARDAL
selur Ukkistur og annast um
utfarir. Allur útbúnaður sá bestl.
Ennfremur selur hann «11»!™..^
minnisvarða og legsteina
843 SHERBROOKE ST.
Phone 27 324 Winnipeg
Union Loan & Investment
COMPANY
Rental, Insurance and Finandal
Agents
Sími 95 061
510 Toronto General Trusts Bldg.
GUNDRY-PYMORE Ltd.
British Quality - Fish Netting
60 Victoria St., Winnipeg, Man.
Phone 98 211
Manager: T. R. THORVALDBON
Your Patronage Will Be
Appreciated
Halldór Sigurðsson
Contractor & Builder
•
1156 Dorchester Ave.
Sími 404 945
FINKLEMAN
OPTOMETRISTS
and
OPTICIANS
Kensington Bldg.
275 Portage Ave. Winnipeg
PHONE 922 496
COURTESY TRANSFER
& Messenger Service
Flytjum kistur, töskur, húsgögn.
pianós og kœliskópa
önnumst allan umbúnað á smá-
sendingum, ef óskað er.
Allur flutningur ábyrgðstur.
Simi 53 667 1197 Selkirk Ave.
Eric Erickson, eigandi
'jöanson's
IOKSTOREI

IÆSIÐ HF.IMSKRINGLU
702 Sargent Ave.. Winnipeg, Man.