Heimskringla - 24.09.1952, Blaðsíða 1

✓...................—\
I
AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD -look for the
Bright Red Wrapper
S___________—-----------r*
AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD —look for the
Bright Red Wrapper
LXVI ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 24. SEPT. 1952
NÚMER 52
FRÉTTÁYFIRLIT OG UMSAGNIR
ÍSLAND f ERLEND-
UM BLÖÐUM
Samkvæmt því er blaðið Vísir
hermir 21. ágúst, var þá staddur
heima fregnriti frá vikuritinu
“Saturday Evening Post”, að
viða að sér efni í grein eða grein-
ar í ritið um ísland. Annað víð-
lesið rit hér vestra “The Nation-
al Geographic Magazine” hefir
og sent einn blaðamann sinna
til íslands í sömu erindum.
tJR BRÉFI
irá Þóröi Kristjánssyni, Höin,
Vancouver B. C.
Kalbak dó hér í bæ 3. sept., sem
þið munið nú hafa heyrt. Hann
var jarðsunginn 5. sept. af séra
Eiríki Brynjólfssyni. Hann var
74 ára að aldri. Hafði þjáðst á
sjúkrahúsi lengi áður en hann
dó.
Vorið var hér kalt og leið mér
illa s.l. vetur. Og nú er aftur far-
ið að verða haustlegt. En sumar-
ið frá maí til þessa tíma ágætt,
sífelt logn og sólskin.
Eg hætti nú þessu spjalli við
þig í þetta sinn. Vertu í guðs-
friði og lifðu lengi -enn við rit-
stjórnina, því annars sálast
Kringla.
----Nú er komið langt fram
yfir gjalddaga Heimskringlu —
hann mun hafa verið í maí, og
eg ekki farinn að borga eyri enn
— þó skömm sé frá að segja.
En þó trassaskap megi kalla
það, hefir lasleiki átt sinn þátt
í seinhætti minu að því leyti, að
eg verð að segja eitthvað, vont
eða gott um ykkur eða einhverja,
á sama tima og eg sendi áskriftar
gjaldið. En til þess hefi eg ver-
ið of lasinn, get varla sagt að
maður geti spaugað.
En eg vil nú fyrst þakka þér
ritsjóri og Kringlu-útgefendum
fyrir góð skil á blaðinu, — gott
innihald og efnismeðferð, og svo
ekki sízt fyrir að senda mér
blaðið, eins brotlegur og eg var
við ykkur um greiðsluna.
Ef eg hefði andagift og skáld-
legt innræti, meiri viljakraft af-
lögu, ætti eg nóg efni í fréttir í
langt sendibréf. En ellin er mér
þar sem annar staðar Þrandur í
Götu”. Til dæmis hafa ótal aust-
an gestir heimsótt okkur hér og
annað ferðafólk á þessu vori og
sumri, okkur á Höfn til gleði og
ánægju, svo sem, próf. Finnbogi
Guðmundsson, flutti hann okkur
gamla fólkinu hér yndælis fyrir-
lestur um Austurland um ferð
sína þangað skömmu áður en
hann fór af landi burt. Hann er
elskulegur drengur í allri fram-
komu, ágætlega máli farinn, og
8 KAFFIRUNNAR GRÓÐ-
URSETTIR í HVERAGERÐI
f fyrradag voru gróðursettir í
gróðurhúsum garðyrkjuskólans í
Hveragerði nokkrir kaffirunnar,
sem bandarískur kvikmyndatöku
maður Hal Linker, er kvæntur
íslenzkri konu, Höllu Guðmunds
dóttur, kom með hingað til lands.
Kaffirunnar þessir, sem voru
átta eru frá Hawaii og þessi
kaffitegund er hvergi ræktuð
nema þar. Er nú eftir að sjá
hverngi runnarnir þroskast, en
þess er að vænta, að þeir beri á-
vexti eftir þrjú ár eða jafnvel
fyrr.
Hal Linker kom jafnframt
með sýnishorn af þessari kaffi-
tegund, sem nefnd er Kona-kaffi.
Var helt upp á könnuna að
gróðursetningu lokinni, — og
bragðaðist Kona-kaffið ágæt-
lega.
Hal Linker kom einnig með
fjórar ananasplöntur, er gróður-
settar voru við sama tækifæri og
faldar umsjá Unnsteins Ólafs-
sonar skólastjóra ,eins og kaffi-
runnarnir, og settar hormónar á
rætur þeirr til þess að auka vöxt
inn.
Loks á kvikmyndatöku maður-
inn von á appelsínutré, með
Tröllafossi, er hann kemur hing-
að næst, og á það einnig að fara
í fóstur til Únnsteins Ólafsson-
Fjölmentaður og gáfaður eins og
íann á kyn til í baðar ættir. Eg
/ar líka á fslendingadeginum í
31aine og hlýddi á ræðu hans
Dar eins og þið gerðuð eystra.'
rlún var hreinasta snild, um það J
jer öllum saman. Eg legg hér
neð úrklippu úr Morgunbl. 10.
úlí, um annan ungan skólamann |
nagister frá Akureyri á íslandi,
iðeins 24 ára. Þætti gaman að
)ú birtir greinin aum hann. Þeir
:ru margir skarpgáfaðir ungu
nennirnir á gamla landinu. Þessi
:r orðin Magister 24 ára!
Næst ætla eg að senda þér
engra og máske betur skrifað
réttabréf, ef heilsan leyfir.
Nú erum við Vancouver búar
oksins búnir að fá “nýja prest-
nn”, sr. Eirík S. Brynjólfsson
jg er hann byrjaður að starfa.
Lr engin íslenzik kirkja hér til,
:n sem komið er. Hann er búinn
ið flytja hér 3 messur, 2 á ísl.,
:n eina s.l. sunnudag, á ensku.
lefir kirkjan í hvert skifti verið
ull út i dyr. Hann er skemtileg-
ir predikari, söngmaður góðurj
»g aðúðlegur og félagslyndur í|
dðmóti og þau hjón bæði ogi
törnin 3, öll elskuleg, 2 drengir
ig ein stúlka. Þau hjónin fengu
leimili hér skamt frá okkur
'Hafnarbúum” á 1070-15th St.,
>g Oak St., sem við erum á og
ðeins 10 mínútna gangur héðan.
íg flutti þeim hjónum ávarp í
jóði, og sendi eg Kringlu það
einna.
Jónas skáld Stefánsson frá
ar.
Hal Linker hefir sýnt mjög
víða kvikmyndir, sem hann hefir
tekið á fslandi. Nú er hann að
hefja sýningar á íslandskvik-
mynd, sem er að miklu leyti ný.
ísland í sumarsól, gæti hún heit
ið á íslenzku. —Tíminn
TRUMAN BIRTIR
NÖFN FULLTRÚA
Truman forseti hefir nýlega
tilkynt hverja hann hefir skipað
sem fulltrúa Bandaríkjanna á
þing Sameinuðu þjóðanna, er
tekur til starfa 14. október. Full-
trúarnir eru þeásir:
Warren R. Austin, Mrs. F. D.
(Eleanor), Roosevelt, Theodor
Francis Green, þingmann í Efri-
málstofu frá Rhod Island, Alex-
ander Wiley, Efrideildarþingm.,
frá Wisconsin (hann er samveld
issinni) og Ernest A. Gross. —
Varamenn eru Philip C. Jessup,
Benjanmin V. Cohen, Charles A.
Sprague, Edith S. Sampson frá
Illinois, Isador Lubin, frá N. Y.
NEGRINN ER HINN
FULLKOMNI MAÐUR
Tímaritið “Time” frá mánu-
deginum segir frá atburði er
vakið hefur mikla athygli. Dr.
Mervyn David Waldegrave, hvít
ur mannfræðingur, hefur látið í
ijós þá kenningu að negrar séu
hinir þroskuðustu af öllum mann
legum verum. Waldegrave setti
þessa kenningu fram í áheyrn
hvítra manna í Suður-Afríku.—
Vakti hún þá þegar mikla at-
hygli, enda logar allt í kynþátta
deilum þar syðra.
“Negrar eru hinar sönnu mann
legu verur”, sagði Waldegrave.
“Forfeður mannsins voru dökk-
ir á hörund. Við hvítu mennirnir
erum aðeins afbrigði frá hinum
upprunalega hörundsdökka frum
manni. Meðan okkar stofn var
enn svartur á hörund varð negra
stofninn til. Sá stofn er yngsta
manntegundin ....
Kenningum sínum til stuðn-
ings setti Waldegrave fram
nokkrar mannfræðilegar stað-
reyndir:
| Gorillaapinn hefur mjög þunn
ar varir. Varir hvítra manna
eru þykkari en miklum mun
þykkari eru varir svertingja.
t Gorillan og hvítir menn hafa
mikið hár bæði á höfði og á
handleggjum, fótum og oft
brjósti. Negrar hafa hins veg-
ar mjög lítið líkamshár.
| Bein hvítra manna eru stór
og klunnaleg og líkjast bein-
um frumstæðra dýra. Negrarn
ir hafa hins vegar létt og lip-
urlega löguð bein.
Dr. Jeffreys benti á þá stað-
reynd að hjarta hvíta mannsins
hefði öll séreinkenni spendýrs-
hjarta, með tveim slagæðum. í
hjörtum margra negra er þriðja
slagæðin í vinstra hjartahólfi.—
Fullkomnari blóðrás er skýring
þess hvers vegna negrar þjást
sjaldan af háls- og brjóstsjúk-
dómum.
Dr. Jeffreys segist láta þessa
kenningu sína í ljós í fyllstu al-
vöru. Það er að minnsta kosti at-
hyglisvert að hann er hvítur mað
úr sjálfur og kenningin var látin
í ljós á fundi þar sem eingöngu
hvítir menn voru til staðar.
—Mbl.
NIXONS MÁLIÐ
Á Richard M. Nixon, senator
og varaforsetaefni samveldis-
manna, befir verið borið að hann
hafi á árinu 1950 meðtekið fé í
kosningasjóð, er nam $16,000.
Þegar blöð í N. Y. birtu þetta
tók Mr. Nixon sig til og svaraði
ákærunni á þessa leið:
Áminst fjárhæð var lögð í
kosningarsjóð eins og venja er
lil frá vinum flokksins í Cali-
fornia. En þar eru um 11 milj-
ón íbúar. Flokkurinn notaði féð
til prentunar aðallega, á því er
prenta þurfti, en sem hægt var
að sækja fé til Bandaríkjastjórn-
ar fyrir, en stjórnin verður auð-
vitað að innheimta það fé í skött
um frá almenningi. Flokkur vor
vildi hlífa þjóðinni við skatti
sem á hana hefði annars orðið að
leggja og þótti væntum að geta
það vegna veglyndis þessara
flokksmanna.
Nixon segist einnig hefði get-
að sett konu sína á kaup hjá
stjórninni, eins og vara-forseta-
efni sérveldismanna (democrata)
senator John J. Sparkman frá
Alabama hefði gert.
Mál þetta er þó ekki úr sög-
unni og mun verða rætt innan
samveldisflokksins af þeim er
þar ráða mestu. Verði vara-for-
setaefni þeirra að hætta við að
sækja um stöðu sína, er það
flokkinum og Eisenhower mikill
hnekkir.
STÓR SIGUR
FYRIR ÍHALDIÐ
í kosningum sem fóru fram s.
1. mánudag í New Brunswick-
fylki í Canada, unnu íhaldsmenn
stórfeldan sigur.
Formaður flokksins Hugh J.
Flemming hefir 33 þingmenn
með sér, en liberalar aðeins 16.
Um 3 þingsæti er óvíst. j
Fylki þessu hefir verið stjórn-J
að um 17 ár af liberölum undir
stjórn J. B. McNair, er nú tap-
aði völdum. Náði hann og fjórir
ráðgjafar hans heldur ekki kosn-
ingu.
CCF flokkurinn átti þarna 12
í vali. En enginn af þeim náði
kosningu.
Eyðslusemi og óþarflega háir
skattar hjá liberalstjórninni, —
S Ó L S T A F I R
Tileinkað Páli S. Pálssyni skáldi, í tilefni af 70 ára afmæli
hans, þann 17. september, 1952 undir nafni nokkurra vina hans
Á sólbjörtum degi í september
á síðastliðinni öld,
gerðist atburður sá er olh því,
að allt er svo glatt hér í kvöld.
Hvað skéði þá, flest allir vita það vel,
að vísindin glæddust til hálfs
og vi§jarnar gerðu allar vopnahlé
til virðingar fæðingu Páls.
Og síðan eru nú sjötíu ár,
og sólríkt er kvöldið sem fýr,
þá safnast er heim að húsi Páls
í heimsókn og syngjandi byr.
II
Nú hillum við manninn, og skáld er skóp
á skrúðvangi kynninganna
fjölæran gróður og ylríkan óð
og einlægni hreina og sanna.
■A
Já, mann, sem að starfaði af heilum hug,
að háleitum samfélags gróðri
og hopaði aldrei þó tvíþyngdist töf
í torveldum mótgangs róðri.
III
Gaman var með þér, og gaman er enn
að gleðjast í leikum — og skál,
og glampandi sólstafir kvöld eftir kvöld
oft kvikna við minningabál.
í glitrofi draumanna dýrðin er læst
en drottningin gefur þeim byr. —
Við óskum þér heilla, og hamingjan glæst
mun halda um þig vörð eins og fyr.
D. Björnsson
eins og nöfnu hennar í Ottawa,
urðu McNair stjórninni að falli.
íhaldsmenn hafa síðari árin oft
ekki haft fleiri en fimm þingm.,
Meiri hluti liberala var of mik-
ill og voru farnir að halda að sér
leyfðist alt.
Þetta eru úrslit einna kosninga
af mörgum í seinni tíð, sem sam-
bandasstjórninni eru ekki nein
gleðitíðindi.
í FÁM ORÐUM
Tvö miljón tonn af hveiti bár-
ust Indlandi nýlega, að láni frá
Bandaríkjunum.
★
Naguib hershöfðingja varð
það á í ræðu nýlega í Egypta-
iandi, að titla Aly Maher for-
sætisráðherra, hans háföfgi, —
(Excellency). Var hann mintur
á af ungum yfirmanni í hernum,
að hann yrði að sekta Mr. Nagu-
ib, því hann hefði nýlega lagt
sekt við, að nota titla í tali eða
í ræðum við nokkurn Egypta.
Sektin var fáein cents og taldi
hérforinginn þau viðstöðulaust
tram á borðið, kvaðst ekki hafa
munað eftir þessu.
★
Á kosningaskrá Winnipeg-
borgar eru nú sögð 500 færri
nöfn en á s.l. ári um þetta leyti.
Sumir þessara kjósenda geta
hafa fluzt svo langt burtu, að
þeir sjáist hér ekki aftur. Hinir
hljóta þó að vera nokkrir, sem
flutt hafa aðeins út fyrir bæinn,
par sem skattar eru lægri og ó-
dýrara er að byggja yfir sig.
Hér er um atriði að ræða, sem
heill og óheill getur haft í för
með sér fyrir bæinn. En gaman
verður að vita hvað þeir sem bráð
um sækja um að komast í stjórn,
hafa um þetta efni að segja, eða
sjá enga bendingu í þessu um að
nú sé orðið svo dýrt að búa hér.
að beinasti vegurinn sé að flýja
héðan.
★
Út við Gilbert Plains í Mani-
toba hafa fundist vopn eða brot
af vopnum, sem benda til, að hér
hafi verið menn fyrir hér um
bil 8 til 10 þúsund árum. Vopnin
eru þau, er eftir fyrstu- menn
finnast, er hér voru á svæðinu
frá Alaska til Mexico og ætlað
er að komið hafi frá Asíu til
Ameríku yfir Bearingssund. —
Svipuð vopn hafa áður fundist í
Mexico.
★
“Öðru vísi mér áður brá”, má
nú segja um viðhorf liberala til
þjóðeyri^sinna. Winnipeg Free
Press, er að sýna fram á, að í-
haldsflokkurinn geri út af við
sig með því að sameinast Social
Credit flokkinum. Samt ber ekki
á öðru en að liberalar séu alveg
eins fúsir að vinna með þeim í
jBritish Columbia og nokkur ann
ar flokkur. Þetta kemur lesend-
um Free Press á óvart, því blað-
ið hefir ekki vandað Social
Credit eða CCF flokkunum orð-
in til þessa.
*
Bandríkin hafa tilkynt, að
þeir séu að fullgera flugstöð í
Grænlandi, sem kostað hafi þau
263 miljón dali. Stærð vallarins
er 90,000 ekrur.
★
Ottawa hefir tilkynt, að á
tveimur komandi árum verði
veittar 16 miljón dalir til endur-
bóta og stækkunar á Stevenson-
flugvellinum í Winnipeg og að
í lok þess verði tala vinnufólks
á flugvellinum um 1500.
★
Sambandsstjórn ætlar að verja
yfir 7 miljón dölum til að stækka
og fullgera höfnina í Montreal
er við mikla auknun viðskifta
býst, er St. Lawrence-skurður-
inn verður fær hafskipum.
★
Rússar segja einu viðreisnar-
von Breta vera fólgna í auknum
viðskiftum við Rússland og
Kína.
★
Pakistan og Rússland hafa
gert með sér verzlunar-samning,
er nemur 17 miljón dölum. Rúss-
ar selja hveiti, en Pakistan hamp
og bómull.
★
Anthony Eden, utanríkisráðh.,
Breta, heldur að það sama geti
komið fyrir í Kína og í Júgó-
slavíu og Kínverjar segi sig úr
lögum við Rússa. Hann segir ó-
ánægju mikla ríkja á meðal
þegna kommunistaríkisins. Á-
stæður sínar byggir hann á frétt-
um af fundum leiðtoga Rússa og
Kínverja nýlega í Moskva.
★
í rússneskum blöðum var ný-
lega haldið fram, að Rauði Kross-
inn hafi fyrst verið stofnaður af
Rússum og sé rauður í raun og
sannleika.
Blöðin höfðu þetta eftir N. A.
Holodkov, útbreiðslustjóra pól-
itísks og vísindalegs fróðleiks
hjá þjóð sinni.
Stofnun Rauða Krossins á að
hafa átt sér stað í stríðinu milli
Rússa og Pólverja um miðja 17
öld.
í alfræðibók Breta segir að
hugmyndin hafi fyrst verið
skýrð um stofnun Rauða Kross-
ins í Sviss 1862 í bæklingi, sem
út var gefin um það.
Fyrsta alþjóða Rauða Kross-
nefndin kom saman í Geneva
1863, og gerði uppkast að lögum
Rauða Kross félagsins, er þá tók
til starfa.
Samkvæmt sömu heimildum
var Rauða Kross félag Rússlands
gtofnað 1867.
FRÉTTIR FRÁ RÍKISÚT-
VARPI ÍSLANDS 14. SEPT.
S.l. viku hefur verið hlýtt veð-
ur hér á landi og stundum 20
stiga hiti sums staðar norðan-
lands og austan. Á Fljótsdalshér
aði hefur hver dagurinn verið
öðrum fegurri og göngum hefur
verið frestað. Þykir líklegt að
heyfengur nálgist þar meðallag
að notagildi, ef tíðin helst þessu
lík út septembermánuð. Sunnan-
lands hefur verið hið mesta
þurrkasumar og heyskapur því
gengið vel, þótt illa væri sprott-
ið. Áveituengjar spruttu ágæt-
lega. Frostnætur í ágústmánuði
seint valda því, að kartöfluupp-
skera verður yfirleitt léleg, eða
svo lítur út. Víða fyrir norðan
verður hún sáralítil.
*
Sjö jarðfræði- og grasafræði-
nemar frá háskólanum í Glasgow,
Edinborg og Leeds dvöldust hér
í sumar í leit að plöntusteingerv-
ingum í Austfjarðabasaltinu. —
Þeir fundu steingervinga á
nokkrum stöðum, þar sem ekki
var vitað áður að þeir fyndust.
★
Ættingjar Matthíasar skálds
Jochumssonar hafa fyrir nokkru
keypt jörðina Skóga í Þorska-
firði, en þar bjuggu foreldrar
skáldsins sem kunnugt er. Bróð-
ursynir Matthíasar, Kristján og
Jochum Eggertssynir, hafa unn-
ið þar að því að stofnsetja upp-
eldis- og tilraunastöð fyrir trjá-
plöntur, einkum með tilliti til
framtíðarnytja.
★
í fyrradag átti Margrét Bjöms
dóttir á Hvammstanga 100 ára
afrnæli og hélt kvenfélagið þar
henni samsæti á tilefni dagsins.
i