Heimskringla - 10.12.1952, Blaðsíða 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD '
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD —look for the
Bright Red Wrapper
S___ ___________——---

A
1
AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops iu Quality & Taste”
CANADA BREAD -look £or the
Bright Red Wrapper

LXVII ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 10. DES., 1952
NÚMER 11.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Frakklands og Englands til
framihalds-náms á fræðigrein
sinni, skordýrafræðinni.
Starf ;það sem deildin við
Saskatchewan háskóla hefir unn
ið með rannsóknum og uppræt-
ingu orma í korni, er talið mikil-
vægt.
URSUS FÓR HALLOKA
FYRIR FÆREYINGUM
íslenzki aflraunamaðurinn,
Ursus, Gunnar Salómonsson,
virðist hafa farið halloka fyTÍr
færeyskum UTsusum, er hann var
þar á sýningarferð í byrjun
þessa mánaðar .
í nýrra tbl. af færeyska blaðinu
14. septcmber, en áður hefur ver-
ið getið, er skýrt frá, að Fær-
eyingar hafi gert flestar erfið-
ustu aflraunir Gunnars eftir
honum. Mortan nokkur Carlsson
hafði leikið sér að því að rífa
þykka bók í tvo hluta, en það
var eitt af sýningaratriðum Urs-
usar. Aðrir beygðu jafn þykkar
járnstengur og Gunnar á hálsi
sér, og enn aðrir lyftu jafn mörg
um þungum mönnum í einu og
aflraunamaðurinn.
Þegar Gunnar Salómonsson
sýndi í Gundadali bauðst einn á-
horfenda til þess að lyfta bíl
með fjórum mönnum með tækj-
um Gunnars, en Gunnar hafnaði
boðinu. Segir í blaðinu að Fær-
eyingar ihefðu reiknað út að
Gunnar lyfti ekki “nema” 400
pundum með þeim útbúnaði, er
hann hefði.
1 lok frásagnarinnar um komu
Gunnars, segir 14. septem-ber orð
rétt: “En nú er Ursus farinn, og
það mun vera ósennilegt, að hann
leggi í það að koma hingað aftur.
Hér eru vafalaust nógir Ursusar
FARINN OG KOMINN
ÁÐUR EN NOKKURN
VARIR
Eisenhower doskar ekki við
hlutina. Það er aðeins mánuður
síðan kosningunum lauk, en á
þeim tdma er hann ekki einung-
is búinn að velja sér alla stjórn-
arráðunauta sína, sem fáir for-
setar hafa lokið við fyr en rétt
áður en þeir voru settir á emb-
ætti sín, heldur er hann einnig
búinn að fara til Koreu og kom-
inn til baka á ekki lengri tíma
en beðið er eftir strætisvagni í
Winnipeg.
Fréttir að austan eru þær
ihelzt eftir honum hafðar, að út-
ibreiðslu stríðsins í Koreu sé ekki
í bráðina að óttast. En hann bæt-
ir hinu við, að stríðið í Koreu sé
alt öðru vísi til komið en stríð
vanalega séu. Þar sé ekki aðeins
um það að ræða, að vinna sigur,
heldur að vinna hann án þess að
til þriðja alheimsstríðsins komi
Hann sagði augu yrði að hafa á
því, að her Sameinuðu þjóðanna
yrði ekki liðfærri, en her koinm-
únúista, ef áfram yrði haldið af
'herða sóknina eins og gert hefði
verið á s.l. sumri og hausti.
Viðtökum átti Eisenhower
miklum að fagna hjá her Samein
uðu þjóðanna og Rhee, forseta
Suður-Koreu, er Eisenihower
átti tal við um rekstur striíðsins.
Mjög stórfelda móttöku at-
höfn og fjölmenna, sem gert var
ráð fyrir að halda í Seoul, var
hætt við, vegna þess, að þar er
fult kommúnista spæjara.
Frá skipulagningu eða ráðstöf
unum er ekki hermt af hálfu Eis-
enhowers um rekstur stríðsins.
Hitt er víst, að her Sameinuðu
þjóðanna gladdist af að hafa til-
vonandi forseta Bandaríkjanna
hjá sér þrjá daga og vitandi afjog efni f fleiri.” —Vísir
hug hans hjá þeim og reiðubúinn!
til aðstoðar hvenær sem til átaka VIÐ LESTUR GULLALDAR-
kæmi- • í BÓKMENNTA Á SLÓÐUM
FEÐRA SINNA OG
MÆÐRA
Hér á landi dvelur nú ungur
Vestur-íslendingur, Páll Sigurðs
son að nafni, ásamt konu sinni,
sem er kanadísk og af enskum
ættum. Páll hefir numið við há-
I skóla í Winnipeg og lokið próf-
(um þaðan, en hingað er hann
j kominn í því augnamiði að
leggja stund á íslenzkt mál.
Það mun vera einsdæmi að
hingað komi afkomandi ísl.
landnámsmanna í Vesturheimi til
náms í tungunni og má það vera
okkur nokkurt gleðiefni, að Páll
Sigurðsson skuli hér hafa riðið
á vaðið í þessu efni*. Það er vitað
mál að nú er þeim óðum að fækka
yfirmaður skordýrafræðisdeild- mönnum af íslenzku bergi brotn
ar Saskatchewa n-háskóla í um, sem kunna viðhlítandi skil á
Saskatoon, síðan 1946, hefir ver- tungu okkar og má því búast við
ið skipaður aðstoðarmaður Dr. að erfitt verði að halda sambandi
H- L. Seamans, er rannsóknir í við þjóðarbrotið vestra, fari svo,
skordýrafræði á öllum svið- að enginn tali þar íslenzku.
Utn og ekki sízt í sambandi við Páll Sigurðsson er sonur
akuryrkju, hefir með höndum. Tryggva heitins Sigurðssonar,
Flutti dr. Árnason 22. október en Tryggvi var albróðir Guðrún
ti'l Ottawa til að taka við sínu ar, konu Guðmundar skálds á
nýja starfi. | Sandi. Fluttist Tryggvi vestur
Dr. Árnason er ættaður frá um haf um 1880 og giftist þar
Brown, Manitoba, þar sem for- Pálínu Jónsdóttur, sem fædd er
eldrar hans, Þórður Árnason og vestra. Bjuggu þau í Brown-
Sigurrós kona hans bjuggu, þar byggð, og þar er Páll fæddur.
til þau fluttu í Vatnabygðina í f gær ræddi tíðindamaður
grend við Mozart, Sask. Dr. blaðsins við Pál og konu hans
Árnason er giftur bandarískri um veru þeirra hér á landi. Páll
konu, Elizabeth Madeleine Heiss kvað þau komin hingað í þeim
Ph. D., er kent hefir skordýra- tilgangi að læra feðra tunguna
fræði við Colorado College. Þau til hlítar og hefði frúin engu
eiga f jögur börn. I minni áhuga en hann fyrir því
Skólagöngu sína hlaut dr. námi.
Árnason í Sask.-Háskóla, en Ungu hjónin hafa fengið hús-
hann ferðaðist auk þess til næði í Hafnarfirði og hafa þau
PLUTTUR TIL OTTAWA
Dr. Arni P. Arnason
Dr. Árnason, sem verið hefir
þegar hafið námið. Páll talar þó
nokkuð í íslenzku og hefir hann
farið að dæmi þeirra landnáms-
manna, sem vestur fóru, að.ráð-
ast ekki á garðinn, þar sem hann
er lægstur, því hann er setztur
við lestur í Njálu, sem fáum hef-
ir þótt léttmeti að innbyrða,
þótt aldir hafi verið upp með
tunguniðinn í eyrum sér frá
barnæsku. Þar sem frúin kann
ekki íslenzku, hefir hún hafið
námið frá byrjun og situr nú við
málfræðina. Frúin er útlærð
hjúkrunarkona og hefir auk þess
háskólapróf í efnafræði og sál-
fræði.
Þau hjónin giftust þann 30. á-
gúst, en þrjár vikur eru síðan
þau komu til landsins, er því hér
um hálfgerða brúðkaupsferð að
ræða og full ástæða til að óska
hinum ungu hjónum ánægjulegr-
ar dvalar hér þann tíma, sem
þau stunda námið. —Táminn
* Fyrstur Vestur-íslendinga,
svo oss sé kunnugt, var séra
Fhilip M. Pétursson, til að
stunda nám í íslenzku heima.
RITSTJÓRI KVENNA-
DEILDAR
Ungfrú Caroline Gunnarsson
Ungfrú Caroline Gunnarsson,
sem flestir íslendingar íkannast
við af skrifum hennar í ritið
Icelandic Canadian, er nú tekin
við því að skrifa kvennadeild í
viku útgáfuna af Winnipeg Freé
Press. Það er 5 blaðsíðna deild í
blaðinu, sem hún annast og heit
ir “The Canadian Woman’s Note
Book. Hún byrjaði þetta starf
1. október, en hafði unnið þrjú
ár áður að líku starfi hjá Shaun-
avon Standard, blaði gefnu út í
Saskatchewan-fylki. Þessarar
fréttar er getið í ný-útkomnu
númeri af Icelandic Canadian.
FYRIRLESTUR UM ÍSLAND
FLUTTURí SINGAPORE
Joseph H. Rogatnick, sem um
skeið starfaði við ameríku sendi
sveitina hér, hélt nýlega fyrir-
lestur um ísland í Singapore.
Rogatnick er nú ræðismaður
þar í borg, og hefur með hönd-
um stjórn viðskiftadeildar ræð-
ismannsskrifstofunnar amerísku.
Flutti hann reindi sitt þann 27.
águst siíðastliðinn á fundi Rotary
klubbsins í borginni, og voru á-
heyrendur um 150, forvígismenn
á ýmsum sviðum þar. Með fyrir-
lestrinum sýndi Rogatnick
myndir, sem hann tók, meðan
hann dvaldist hérlendis á árun-
um 1945-47. Hann eignaðist
fjölda vina, meðan hann dvaldist
hér, og hefur jafnan haldið sam-
bandi við þá síðn. —Vísir
HEIMREKSTUR STRÍÐS-
FANGA
Þeir eru nokkrir, í hópi fs-
lendinga sem annara, sem aldrei
þreytast á að íormæla Samein-
uðu þjóóðunum fyrir að afhenda
ekki kommúnistum stríðsfanga,
sem ekki vilja fara heim. Eins
og allir vita, heldur ekkert í
þessa fanga, nema þeirra eigin
vilji og ákvörðun. Kommúnistar
finna sig hart leikna með þessu.
En hefir þeim nokkru sinni dott-
ið í hug, að það sé að leika for-
eldra 12,660 grískra barna hart,
að fá ekki þessi börn heim,
sem peðríki Rússlands ræntu frá
þeim í s.l. stríði. Þrátt fyrir for-
tölur Rauðakrossins í nafni for-
eldranna um að fá börnunum
skilað, anza kommúnistar því
ekki. Skvldi nokkurt níðings-
legra verk vera framið en þessi
barnastuldur?
AUGU LÁTINNA
LÆKNA BLINDA
í september gengu í gi'ldi lög
í Englandi, þar sem fólki er leyft
að ánafna eða arfleiða vísinda-
stofnnir að augum sínum.
Komið verður upp miðstöð,
segir í brezku læknablaði, sem
fólk getur snúið sér til, ef það
óskar eftir að arfleiða blinda að
augunum. Blaðið lætur í ljósi á-
nægju sína yfir því, að þetta sé
nú hægt, en eldri lög bönnuðu
slíka aríleiðslu til þess að koma
í veg fvrir sölu á líkum og lík-
hlutum, eins og þar stendur. —
Skýrt er enn fremur frá því, að
ekki sé nauðsynlegt að taka augu
úr fólkinu nýlátnu, því 10 stund
ir megi líða frá dauða og þangað
til skurðaðgerðin fer fram.
Talið er, að þessi nýja lög gjöf
geti haft mikla þýðingu því með
henni opnast möguleikar á því
að lækna marga blinda, með yfir
i'ærslu á hlutum úr augum lát-
inna, sem haft hafa óskemmd
augu. —Viísir
moða. Aðeins einu varð fyrir að|
sjá. Það var að láta bækurnar á
sinn stað eftir lesturinn og
fingraför mátti ekki á þeim sjá.
Sá er sekan gerði sig um það,
fékk sín makleg málagjöld.
Oft verður mér hugað til baka
til þessa friðsæla sveitalífs á
þessu rausnarlega hreppstjóra-
setri, Stakkahlíðar og ber það
saman við heimilislíf alment !
sveitum hvaða lands sem er í
dag. Þarna voru 14 manns í
heimili, hver og einn hafði sinn-
ar skyldu að gæta og vann sitt
verk möglunarlaust og af gleði.
Allir voru fæddir og kæddir af
afurðum heimilisins á sómasam-
legan hátt.
Nú vil eg bregða mér til stráks
ins, eins og eg þá var, á níundaj
ári, fullur af fjöri og glettum og|
fór því ekki margt fram hjá mér, i
sem hlægilegt gat talist.
Stakkahlíð lá í, þjóðbraut frá
verzlunarstaðnum á Seyðsifirði
til Borgarf jarðar eystra. Var því
oft 'gestkvæmt á prestsetrinu.
Eitt sinn voru tveir Borgfirðing
ar næturgestir og höfðu filösku
á milli sín, voru við skál. Fóru
þeir að kveða vísur. Mér þótti
gaman að vísunum. Þær hljóð-
uðu svona:
Nú er hlátur nývakinn
nú er grátur tregur,
nú er eg kátur nafni minn
nú er eg mátulegur.
FJÖRUSPREK
FORNAR MINNINGAR
eftir H. E. Magnússon
“Enginn veit hvað á veginum
bíður. Því vekur oss undrun hver
stundin sem líður.”
,Þetta er og verður saga mann-
kynsins öld eftir öld, alt fram
á hinsta kvöld. Hver einstakling-
ur hefir sínar myndir og minn-
ingar frá lífinu og liðinni æfi.
Og ekkert getur hrifið meira og
vakið meiri hugarfróun, þegar
aldurinn færist yfir og komið er
yfir sextugt eða sjötugt, en að
sitja meðal vina á líku æfiskeiði,
og ryfja upp endurminningar
frá liðnum dögum. íslenzka þjóð
in hefir fyrir löngu verið viður-
kend meðal mentaðra þjóða
heimsins andlega þroskaðjri
hneigðari til náms en nokkur
önnur þjóð. Þetta mun, án
skrumms og oflátnungsskapar til
sanninda mega telja. í mínu ung
dæmi, þ.e. fyrir 65 árum, var
sveitalíf á íslandi meðal almenn-
ings, þrungið andlegri hneigð og
bókfýsi. Þá var ljóðlist og sagna
lestur á hávegum hafður til
skemtunar og fróðleiks á hverju
heimili. Þá var friður guðs á
jörðu, l'ítið um stríð í heiminum
og engin vélamenningar mann-
drap þekt. Allir undu glaðir við
sitt og settu ekki þær háu kröf-
ur til lífsins, sem almenningur
gerir nú. Eg ólst upp hjá Bald-
vini hreppstjóra í Stakkahlíð í
Loðmundarfirði á Austurlandi.
Hann var frábær gáfumaður og
reglumaður á öllum sviðum.
Hann átti mikið og fjölbreytt
bókasafn á fleiri túngumálum,
svo sem dönsku, ensku, þýzku
og frönsku, og gat hann lesið og
skilið að fullu flestar þessar
bækur. Þá voru einnig í safninu
flestar íslenzkar bækur og norr-
ænar, Dana, Svía og Norðmanna,
eftir Ibsen og Björnstjerne
Björnsson. Við krakkarnir á
heimilinu höfðum úr miklu að
Og svo kom þessi:
Höldum gleði hátt á loft, v
helzt það seður gaman,
þetta skeður ekki oft,
að við kveðum saman.
Gleðiibros færðist yfir hvert
andlit á heimilinu og margir
kváðu undir við siíðustu hending
arnar.
Margar fleiri vísur kváðu kall
ar og lauk kvöldstundinni með
því að allir sungu: Fósturlands-
ins freyja. Þeir lögðu á heiðina
næsta morgun. Öllum þótti vænt
um komu þeirra og má svo segja
um fleiri gestakomur. Þær voru
oft skemtilegitr þáttur í þjóðláf-
inu.
Eitt sinn kom að vorlagi yfir
Hjalmardalsheiði gamall bóndi
úr Borgarfirði. Hann reið skjótt-!
um hesti og hafði áburðarhest í
taumi. Hann hallaðist nokkuð á
aðra hlið í söðlinum er hann
reið í hlaðið á Sævarenda, sem
var fyrsti bærinn þegar komið
var ofan af heiðinni. Sigríður
húsfreyja var úti við og varð
vör við að sá gamli var við skál.
Bauð hún honum til stofu og bar
á borð fyrir hann heitan nýsoð-
inn silung. f Fjarðará var sjald-
an þurð á silungi á þeim tíma
árs. Karlinn hámaði silunginn í
sig og segir við Sigríði, að aldrei
bregðist það að hún gefi sér það,
sem honum þyki mata bezt, sem
sé súr hvalur. Danska brenni-
vínið var ósvikið í þá daga. Eitt
sinn var eg sendur frá Stakka-
hlíð inn að Úlfsstöðum með bréf
til Jóns Þorsteinssonar, bónda.
Eg barði að dyrpm og út kom
öldruð kona, Steinunn, systir
Jóns. Spurði eg eftir Jóni. Hún
svarar: Hann fór nú í morgun
suður á Seyðisfjörð með hend
ina á sér. Hann hafði fengið í-l
gerð í fingur. Svarið flaug um
alla sveitina og vakti hlátur, en
engum að meini. —Framhald.
Hvernig fórstu að ná í íbúðina? |
Eg giftist bara karlinum, sem
hafði hana á leigu.
—(eftir Samtíðinni)
Það berast ekki miklar fréttir
af hvernig íslendingum í Banda-
ríkjunum reiddi af í ný-afstöðn-
um kosningum þar. Það eina sem
frézt hefir er, að Valdimar
Björnsson var endurkosinn fjár-
málaráðherra Minnesota-ríkis og
Elmo Christjanson dómsmála-
ráðherra Norður Dakota-ríkis.
Það hlýtur að vera meira af
góðum fréttum syðra af löndum
okkar og væri gaman að einhver
kunnugur sendi þær.
★
Af tveimur miljón stjórnar-
þjónum í Bandaríkjunum, eru
20,000 skipaðir af forsetanum,
sem við völdum tekur, eftir
hverjar forseta kosningar. Er for
setunum illa við þetta, ekki sízt,
þegar nýr flokkur tekur við völd
um. Þegar stjórn er endurkosin,
ætti þó ekki nema lítillega til
mannaskifta að koma.
★
Ein af ástæðunum fyrir því, að
Rússar vildu ekki samþykkja
uppkast Indlands að ‘friði, er
sögð ótti Stalins um samvinnu
Kína og Indlands. Á milli þess-
ara tveggja mestu landa Asíu,
hefir ávalt verið vinátta. Það
hefir undirniðri búið skilningur
um það þeim á milli, að þau ættu
að taka höndum saman til varn-
ar Asíu fyrir utanaðkomandi
þjóðum. Vonska Stalins út af af
skiftum Nehru af Kína, er því
skiljanleg.
★
Þrýstilofts flugvél (C.F.-100)
kom fljúgandi austan frá Ottawa
s.l. sunnudag til Winnipeg á 2
kl.st. og 40 mán. Vegalengdin er
1100 mílur. Þetta er sagt lengsta
flug hér í landi í slíkum vélum.
★
Vátryggingarfélög eru að
skeggræða um það að hækka vá-
tryggingargjöld á bílum í Can-
ada með vorinu. Ástæðan er sú,
að slys og skemdir á bílum sem
félögin verða að standa straum
af, eru orðin svo tíð, að kostnað-
| ur eða útgjöld hafa stórum hækk
j að af þvá. Á að skifta bílstjórum
í flokka, eftir því hvað gætnir
eru eða ógætnir, gjaldið á að
hækka meira á þeim ógætnu.
*
Þíða og frostleysur hafa mikl-
ar verið á þessu hausti. Er flest-
um eða öllum slíkt að skapi. En
þær koma sér illa fyrir fiski-
mennina. Til vetrarfiskveiði var
haldið 10. nóv., norður á vötnin
í Mamtoba, en þau eru öll auð
enn og ekki eitt einasta net lagt.
Segja þeir er til þekkja, að þetta
komi sér mjög illa, því á veiði-
tímanum frá 10. nóv. til janúar
veiðist vanalega betur, en frá
janúar til miðs marsmánaðar, að
veiðitíminn er úti. Af blíðveðr-
inu er því haldið að tap leiði fyr-
ir fiskimenn.
*
G. A. Wright, ritari Manitoba
Power Commission, segir 38,000
bændaheimili í Manitoba nota
raforku.
★
Douglas McArthur hershöfð-
ingi hefir verið boðaður á fund
Eisenhowers til að ræða við hann
um Koreu-stríðið og Asíumálin.
McArthur lýsti nýlega yfir að
hann hefði tillögur að gera 1 því
máli, sem hann héldi framkvæm-
anlegar. Eisenhower lét í ljósi í
kosningunum að hann mundi
leita álits McArthurs fyrst allra
í Koreu-málinu. Var haldið að
lítið yrði úr því þar sem Mc-
Arthur mælti með tilnefningu
Tafts á móti Eisenhower. Eisen-
hower erfir ekki slíka smámuni.