Heimskringla - 03.02.1954, Blaðsíða 1

LXVIII, ÁRGANGUR
VriÐVTKUDAGINN 3. FEBR. 1954
NÚMER 18.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
BERLÍN
sé ekki að tala í Þýzkalandi.
, Þetta er sama tillagan og Rússar
Þvi er ekki að neita, að menn rðu , lok strít5sins og sem mi8.
hafa óttast frá byrjun, að það,aði ag þyí> að gereyða þýzku
^undi litlu verða til leiðar kom- þjóðinni. Vestlægu þjóðirnar
ð i friðaráttina á Berlínarfund-( yilja ekki heyra þetta.
'Uum. Þetta virðist nú vera aði .. , _
raetast. Fundarstarfið var ekki Malum stJorna Þarna Dulles En blaðið segir, að það sýni ann
fyr hafið, en Rússar komu með!af halfu Bandaríkjanna Molo- að greinilegra. Og það sé hvað
t:iix u v tov af halfu Russlands, Eden og
wUogur, er voru um alt annað ' . ,
Pn , ^ ,... * r j í Bidault af halfu Bretalands og
eu það, sem atti að vera fundar- „ , , . , ^ ,
vissara með að gera óaðfinnan- ingsstarfi samkomunnar,
lega samninga, en forsetar, beztu
menn þjóðarinnar. Blaðið segir
Yalta samning Roosevelts for-
seta hafa verið svo góðan, að
þingið hefði hiklaust samþykt
hann.
Frumvarpið bæti ekki úr þvi,
sem sagt sé að það eigi að gera.
Frakklands. Þeir hafa
einn
eink
efni. Það gerði þegar í byrjun;f ,
«5 skilyrði, að kommúnista-! oskaPa mannfJ°lda me® S°r’
stjórn Kína væri boðið til fund-!um af serfræðingum af: ollu tæi
arins, sem ekkert erindi átti
þangað meðan um örlög Þýzka-
Fulltrúar Bandaríkjanna eru 45,
Frakka 30, Bretlands 50 og
Rússlands svipað. Af blaða-
mönnum eru sagðir um 1000.
saxnt~ til ~ afsöfcunar.- Þa<5 ætlar1 VestlæSu Wóð' urðu að leigja
lands og Austurríkis yrði þing-
að. En Rússar hafa sér þetta
sér ekki að sleppa 'hendinni af!150 skrifstofur fyrir sitt fylgi
Austur-Þýzkalandi, vegna þess,
að eiga ítök þar, er gefur von
nni að geta eignast með tíð og
tíma Rúrhéruðin og kolafram-
leiðslu Þýzkalands. Rússinn er
ekki að vinna, að því, að ná þess-
Um kolahéruðum undir Frakk-
knd. Ef það yrði þess megnugt ur en
aÓ ná í dálítið meira af Þýzka-
kudi, er engin hætta á, að það
&efi Frakklandi þessar námur.
I lið. Og við þetta bætist svo
mannmergð frá öðrum löndum,
einangrunar republikanar séu
fjarri stefnu Eisenhowers og
vilji hann hreint ekki, sem samn
ingamann þjóðar sinnar á erlend
um vettvangi .
Það er hverju orði sannara, að
frumvarpið komi í veg fyrir, að
forsetar geri utanríkissamninga.
Það kemur í veg fyrir að Banda-
ríkin geri nokkra samninga, því
þjóðir erlendis bíða ekki eftir að
þing komi saman til að þvæla um
kappi.
Jón var góður hermaður.
hlaut medalíu fyrir djarfa fram-
göngu. Hann er og góður íslend
ingur og á alt gott skilið fyrir
starf sitt í íslenzkum félagsmál-
um.
Rúm leyfir ekki að fleira sé
sagt að sinni, en gleymið ekki
samkomu Fróns að kvöldi 22.
febrúar í Fyrstu lútersku kirkju.
af um til bæjarstjórna, og látum
það gott heita.
Eg vil þó í sambandi við
sem forvitnin ein hefir dregið;mál sem semja á um. Forsetan-
til Berlínar. Er oft ekki hægt að um var vald þetta veitt til þess
þverfóta á götunum í nánd við að greiða sem skjótast úr málun-
fundarstaðinn. Borgin er mjög um hvort sem um hernaðar- eða
skreytt, eystri hlutinn ekki síð- viðskiptasamning var að ræða.
ur en hinn vestlægi. Rússar hafa Verði það vald rýrt, eru Banda-
aldrei keypt meira af vestlægu! ríkin skjótt einangruð, ems og
þjóðunum, en þeír hafa gert til | republikanar sumir óska eftir.
Þetta er fyrsti fundur vest-
að skreyta með austurhluta, sinn!
hluta Berlínar. Þeir ætluðu ekki
að láta á öðru bera, en þeir
laegu þjóðanna og Rússa síðan hefðu efni á því eigi síður en
]949 og hinn fyrsti síðan kom-1 vestlægu þjóðirnar.
ttiunistar réðust inn í Suður-Ko-j Af her og lögregluliði að aust
reu. Það er því mál komið, að an Qg vestan> er mikið að sjá í
íjúka friði út af Þýzkalandi, á Berlín_ Herlið vestlægu þjóð-
þann hátt, sem gert var ráð fyrir anna er um 7000 Dg í Austur-Ber
á Yalta-fundinum, nefnilega' Un var 3000 bætt við herlögreglu
með atkvæðagreiðslu allrar sem fyrir var Er sagt að Um
þjóðarinnar. En Rússar hafa far j 12>000 hús hafi orðið að leigja
'ö þarna að eins og í Póllandi fyrir her Qg fundarlið Rússa.
°g öðrum peðríkjum sínum, sem Rússum er auðséð að
a Yaltafundinum var ætlast til' -- -
að hefðu almenna atkvæða-
peiðslu um hvaða stjórnskipu- j . gem peðríkin fyrir austan
lag þau hefðu. Það er mikið tal-, &’ ,
að um Yalta-samninginn og!
vakir, að halda Þýzkalandi o-
háðu, svo þeir geti lagt það und-
Roosevelt forseta oft formælt
fyrir hann. Samningur þessi hef
'reflaust ýmsa galla. En ef hann
hefði verið haldinn af Rússum,
Vaeri minni ástæða til að kvarta
ttndan, en gert er. Og hið
sama er um Potsdam-samning-
ittn að ræða. Það var aldrei ætl-
ast til þess að Rússinn tæki sér
það vald í Kína sem hann gerði,
1 sambandi við þátttöku hans í
stríðinu á móti Jöpum. Af
Eússa hálfu hafa þessir samn-
ingar verið sviknir. En svo eru
til jafnvel Bandaríkjamenn, sem
reyna að kenna sínum látna góða
°g vitra forseta um hvernig far-
*ð hefir.
NÝARSBOÐSKAPUR
FORSETA ÍSLANDS
Ásg. Ásgeirsson
Það berast ekki miklar fréttir
af Berlínarfundinum. Fundir
attu vjist að fara fram fyrir
^uktum dyrum, eftir fyrstu tvo
eða þrjá dagana. En af því litlu
aÓ dæma sem þaðan fréttist virð
ist rekið í strand með að koma
ttokkru til leiðar. Rússar halda
sv0 ákaft sínu máli fram, um að
Kína sé til fundarins boðið, að
ttieð því virðist loku fyrir þess-
ar friðartilraunir skotið. Láti
vestlægu þjóðirnar Rússa segja
sér þannig fyrir verkum, væri
þeim sæmra, að halda heim, en
að láta Rússann upp aftur og aft
ur kveða sig í kútinn. Það virð-
ist sem sameinuðu þjóðirnar hafi
skömmina af hverri kappræðu
sem þeir eiga í við Rússann.
Það næsta sem komist verður
að um hvað gerast muni á þess-
það. En til þess þarf að halda því
afvopnuðu og Vestur-Evropu.
Biandaríkjahernum þarf að koma
í burtu. Hann er óþokkinn, sem
heldur Þýzkalandi og Vestur-
Evrópu frá að lenda í peðríkja
tölu Rússlands.
Friður, eftir kokkabók Rússa.j
hvílir á þessum áminstu kröfum
þeirra.
SNJÓMAÐURINN í
EVEREST
Skoðanir hafa verið skiftar
um það, hvort hinn umtalaði
snjómaður í Himalaya sé til eða
frásagnir um hann séu þjóðsög-
ur einar. Tensing Norkey sigur
vegari Everest ásamt Hillary, tel
ur að hann sé til. En Tíberskur
lama Chemed Ridgzin að nafni,
segir að þetta sé enginn snjó-
maður, heldur stórvaxinn api,
sem hafist við á fjalllendinu.
En hvað sem því líður á að
gera út leiðangur á Englandi
með vorinu til að reyna að ganga
úr skugga um hvort þarna sé um
mann eða apa að ræða.
Það er jafnvel haldið fram, að
Bandaríkin verði að segja sig úr
félagi Sameinuðu þjóðanna,
verði frumvarpið samþykt.
Það er ekki slæm hugmynd
um að þingið sé alráðandi, eins
og í gömlum lögum var ráðgert.
En tímarnir breytast. Það sem
gott var fyrir einni eða tveim
öldum, er það ekki ávalt nú.
SAMKOMA FRÓNS
Miðsvetrarmót þjóðræknis-
deildarinnar Frón í Winnipeg, á
sér orðið þá sögu, að vera ein
þeirra skemtana þjóðræknis
þingsins, sem íslenzkust og þjóð
legust má heita. Þjóðlega teljum
vér hana hiklaust vegna þess, að
hana er ekki hægt orðið að færa
til á árinu til hlýrra veðurs eða
sumars eins og sýndi sig, þegar
tilraun var gerð um breytinu
þingtímans. Frónverjar vildu þá
hafa sitt vetrarmót eins og íbúar
hins forna Fróns sitt miðsvetrar
eða þorrablót, er hófst með byrj-
þorra eða í lok janúar; fanst
það minna á kveifar-skap, sem
í fari fornra frænda hefði ekki
þekst, að breyta til. Þessir vest-
lægu Frónverjar eru nú að efna
sem bezt til samkomu sinnar,
sem fer fram 22. febrúar. Með
ræðu skemtir þar séra Theodor
Sigurðsson frá N. Y„ mælsku-
maður mikill. Teljum vér val-
ið vel hafa tekist, og mælum þar
FRÁ ISLANDI
Innan skamms munu formenn
stjórnmálaatburði síðasta árs, allra íslendingafélaga í Evrópu
drepa á tvö atriði. | koma saman til fundar í Kaup-
Fyrst það, að almenningur í “annah<>fn. Munu þeir ræða f jár-
landinu mundi áreiðanlega fagna s°^nun styttu af Sveini
því, að kosningabaráttan sjálf Beltnum Björnssyni, fyrsta for-
standi ekki allt kjörtímabilið. seta hins íslenzka tfðveldis, en
En stundum hefur stappað styttuna hyggíast íslendingafé-
nærri, að svo sé á voru landi.. login Sefa íslenzlra rlklnu-
Það er jafnvel ekki gróði að því Jóhann Sigurðsson, ritari ís-
fyrir flokkana sjálfa að brenna lendingafélagsins í London,
upp allt sitt eldsneyti í ótíma. j skýrði fréttamönnum frá þessu.
Eg minnist þess t.d. úr minni Skýrði hann einnig frá því a'ð
þingreynzlu, að mikill eldur var Björn Björnsson, formaður Fé-
eitt sinn kveiktur svo snemma,; lags íslendinga í London, hefði
að hann var nær kulnaður, þeg- att hugmyndina að fjársöfnun-
ar að sjálfum kosningunum lnni- Hefur hann einnig gengizt
kom. Veit eg að vísu, að þing fyrir fundi í Kaupmannahöfn
menn verða að duga vel kjósend og má búast við að framkvæmd-
ir hefjist innan skamms.
Alþbl. 3. janúar
Ofsaveður geysaði hér í fyrrí-
STJÓRNARSKRÁ-
BREYTING
í Öldungadeild Bandaríkja
þingsins, hefir um frumvarp ver
Góðir íslendingar. Eg ávarpa
yður að venju héðan frá skrif-
stofu minni á Bessastöðum, og
er vel til fallið, að það er á
fyrsta degi hins nýja óskráða
árs, fremur en á síðasta degi hins
liðna árs, sem horfið er í skaut
aldanna.
Við hjónin þökkum fyrir
gamla árið og óskum yður öllum,
nær og fjær, á sjó og landi,
gleðilegs og farsæls nýs árs.
Þetta er fyrsta heila árið sem
við höfum setið hér á Bessastöð-
um, og væri margs að minnast,
sem eg tel þó réttara að bíði
seinni tíma. Vísast þarf ekki
skemmri tíma til að venjast nýju
viðhorfi í þessari stöðu en
öðrum, sem forsjónin leggur oss
á herðar. Það sem okkur er skylt
og einkar ljúft um þessi áramót,
er að færa yður innilegar þakk-
ir fyrir traust og velvild í okkar
vandasama og veglega embætti.
Við höfum haft óbiandna ánægju
af gestakomum hér á staðnum;
við finnum að hér koma allir með
gleðibrag og í vinarhug. Við
vonum að það styrki einingu
þjóðarinnar, þó að í litlu sé. Við
höfum einnig fengið tækifæri til
að heimsækja á árinu nokkur hér
uð vestanlands, og hér í nágrenn
inu og þökkum öllum þeim, sein
hafa veitt okkur ógleymanlegar
viðtökur. Þær heimsóknir hafa
aukið okkur styrk og trú í fram-
haldandi starfi. í sumar lék allt
um sínum og málefnum, líkt og
goðarnir forðum, þegar bændur
gátu sagt sig úr þingi og í. En
hitt veit eg líka, að almenningur
vill fá að njóta dómgreindar r
sinnar og réttra upplýsinga, og n6ttoS fram a rnorgun. Siltnuðu
að þau blöð myndu vinna mikið 16 sklP UPP 1 hofninm i Reykja-
á, sem ynnu sér það álit, að þau vík °g strönduðu í Viðey, við
gerðu sér sérstakt far um aðSkarfaklett, í Gufunesi og Laug
flytja sannar innlendar stjórn-j atnesl. Hæringur slitnaði fyrst-
málafréttir, hverjir sem í hlut;ur UPP °g tók með sér 4 gamla
eiga. Þetta er mikil nauðsyn, þvi;togara- sem lágu utan á honum
hér á landi eru flest blöð flokks- ásamt varðskipinu Þór. En auk
þess slitnuðu upp í höfninni 10
eign með nokkrum hætti. Sjálf-
ur hinn flokkslegi áróður verð-
ur alltaf sundurleitur, og má þó
flytja hann með ýmsum hætti.
Það, sem háir oss íslendingum
er návígið og storyrðin, en
múgsefjan einræðisaflanna hef-
ur hér ekki jarðveg. Þetta full-
yrði eg, og vona, að allir geti
tekið undir.
Hitt atriðið, sem eg vildi
benda á, snertir sjálfa myndun
ríkisstjórna. Kosningabaráttu
mætti, eins og eg sagði, stytta,
og afmarka að skaðlausu. 1
þeirri baráttu rísa öldurnar hátt
og tilfinningum. er gefinn laus
taumur, samúðin hitnar og óvild
fer vaxandi. þá eru hlaðin vígi,
sem ekki hafa öll rétt á sér til
frambúðar. Það leitast allir að
sjálfsögðu við að afia þess fylgis
sem málstaður og manndómur
leyfir. En að kosningu lokinni
er að vissu leyti breytt viðhorf.
Þá eru úrslit og ef þingræðið
á að halda í heiðri, verður að
mynda ábyrgan þingmeirihluta,
sem fer með stjórn landsins.
Þetta vita allir kjósendur fyrir
fram. Og ótti þingflokka er
meir við sínar eigin fullyrðing-
ar en heilbrigða skynsemi alls
almennings í landinu. Að kosn-
ingu lokinni verða ekki gerðar
meiri kröfur til þingflokka um
af reynslu, því eitt sinn, er ver , lyndi tii iands og sjávar—ef
A ' T7rom- kom siidinni er sleppt, og við höfð-
um ætlað okkur að gera víðreist.
höfðum völd í Fróni, kom
ræðumanns valið niður á þess-
um sama manni og hepnaðist hið
bezta, eins og fyrirfram var raun
ar vitað. Aðrir sem koma fram á
Fróns samkomunni eru tveir
ungir íslenzkir söngvasvanir hér
vestra. Eigum vér þar við Lorne
Stefansson á Gimli og Lily Ey-
lands í Winnipeg. Á skemtiskrá
eru að vísu margir fleiri, en til
nafna þeirra skal vísað i auglýs
ið deilt, er lýtur að því að tak-1 ingu samkomunnar á öðrum stað
marka vald forseta landsins. Það
er republikani og þingmaður
Öldungadeildar, er flytur það og
heitir John W. Bricker. Til gild-
is telur hann frumvarpinu það,
að forsetar geti ekki gert samn-
ttm fundi, er tillaga sem Molo-jing við aðrar þjóðir eins og
tov gerði s.l. mánudag. í henni Yalta-samninginn að þingi
er farið fram á sameiningu alls
hýzkalands en undir stjórn stór-
þjóðanna eins og nú sé. Rússar
etu til með að hafa her sinn á
í blaðinu.
Stjórnandi Fróns er nú Jón
Jónsson frá Auðbrekku í Hörgár
dal í Eyjafirði. Kom hann vest-
ur um Haf 1914, var tveim árum
síðar kominn í her Canada. Kom
hann heim úr stríðinu 1919, bjó
nokkur ár í Piney, en flutti síð-
an til Winnipeg og er í þjónustu
Canadastjórnar. Hér komst hann
í kynni við íslenzk félagsmál og
spurðu og sem svo mikið ilt hafi
leitt af.
Blaðið N. York Times bendir _
- „„ _______ ____ á, að þetta frumvarp komi engu; reyndist þar brátt áhugami i
eystri landamærum Þýzkalands j tii leiðar um að betri samningar j og framkvæmdarsamur, var kos-
þó dýrt sé. En eftir iðnaðinum Verði gerðir, ef það sé samþykt inn bókavörður og forseti Frons
verði að líta af öðrum og um her vegna þess, að þingið sé ekkert 0g rekur þau ásamt undirbún-
En þær áætlanir trufluðust af
nokkuð langdreginni stjórnar
myndun.
Þess er nú fyrst að minnast,
að á hinu liðna ári fóru fram al-
mennar kosningar til alþingis
og síðan myndun nýrrar ríkis
stjórnar. Aðdragandi kosninga
er alltaf nokkuð langur og
stjórnmyndun var ekki lokið
fyrr en um göngur. Mér þótti
rétt að hafa fremur hægt um mig
og fara ekki víða meðan á því
stóð. Það er venja í lýðræðis-
löndum, að á eftir kosningum
og stjórnarmyndun komi kyrr-
látur kafli, þegar ríkisstjórnin
og lið hennar gengur að störfum,
° g stjórnarandstæðan b i ð u r
átekta um það, hvaða raun úr-
lausnir stjórnarliðsins gefa. Ef
satt skal segja, þá finnst mér
þessi eftirkosninga fró og friður
vera lítt áberandi að þessu sinni.
En mun eiga rót sína til þess að
rekja, að enn er ólokið kosning-
vélbátar. Ekkert skipanna
skemdist neitt að ráði og náðust
flest þeirra í gær nema einn vél-
bátur sem virðist gersamlega
horfinn. —Alþbl. 5. janúar
★
Miklir flugflutningar voru í
gær til Reykjavíkur utan af
landi, enda f jöldi manns að koma
til baka úr jólaleyfi, einkum
skólafólk og starfsfólk af Kefla-
víkurflugvelli. Önnuðu flugvél-
ar Flugfélags íslands ekki þess-
um flutningum í gær, þótt þær
flyttu nálega 300 manns til
Reykjavíkur, og voru á þriðja
hundrað manns eftir víðs vegar
á landinu. —Alþbl. 5. janúar.
★
Næsta vor er væntanlegur til
Ryekjavíkur leikflokkur stjúd-
enta frá Oxford. Munu stúdent-
arnir sýna leikrit eftir Shak-
espeare í Þjóðleikhúsinu. Dótt-
ir brezka sendiherrans hér, Hel-
en Henderson, sem er nemandi í
Oxford, gengst fyrir komu Ox-
fordleikflokksins hingað.
—Alþbl.
*
Umboðsmaður Ferðaskrifstofu
ríkisins og Flugfélags íslands í
London, Jóhann Sigurðsson, er
staddur i Reykjavík í jólaleyfi.
Ræddi Jóhann við fréttamenn í
stjórnarmyndun en sem nemur
atkvæðaafli þeirra. Sterkara um- gær. Skýrði hann þeim frá því;
boð hafa þeir ekki fengið frá
þjóðinni. í því þarf engin mót-
sögn að vera, þo að kosninga-
stefnuskrá sé víðtækari en samn
ingur um stjórnarsamvinnu.
Samvinna og málamiðlun liggur
í eðli lýðræðisins, þegar ekki
verður mynduð ríkisstjórn með
öðrum hætti. Þess eru dæmin,
þó erlend séu, jafnvel frá síðasta
ári, að ekki er vanþörf á, að
minna skýrt og skorinort á þessa
stjórnarmyndunarskyldu, ef
menn vilja varðveita lýðræði og
þingræði. Eg hef þráfaldlega
orðið var þess ótta, sem íslenzk-
að áhugi á íslandsferðum væri
mjög mikill á Englandi og bær-
ust skrifstofunni í London ár-
lega fjöldi fyrirspurna um slík-
ar ferðir. —Alþbl 3. janúar
SMÁVEGIS
Páfin mælir með göfugu víni
Þíus páfi 12. tók nýlega á
móti 300 fulltrúum vínframleið-
enda.
í ræðu, sem páfi hélt til gest-
anna, lagði hann ríkt á við þá
að ftamleiða göfug vín. Hann
minnti þá á, hversu oft væri tal-
ur almenningur ber í brjósti, við að um vín i biblíunni og Jesús
langdregnar stjórnarmyndanir. ■ hefði verið fylgjandi vínnautn
Ekki vil eg þó taka undir það, en í hófi þó. Að lokum veitt; páf
að um yfirvofandi hættu sé að inn vinnu vínframleiðendanna
ræða með þjóð vorri. Það eru blessun sína.
ýmiss lífgrös í íslenzkum jarð-
vegi, sem leggja má við þessa Það var verið að ræða um
meinsemd. nýja stjörnu í Hollywood.
En óttinn er skiljanlegur og
Þið getið sagt um hana hvað
ekki ástæðulaus, þegar vér lít- sem ykkur sýnist, sagði einn, en
um í kringum oss í umheiminum. hún verður .áreiðanlega góð eig-
Framh. á 2 síðu i inkona fyrir fimm eða sex menn.
L