Heimskringla - 12.01.1955, Blaðsíða 1

WTNTíIPEG, MIÐVIKUDAGENN, 12. JANÚAR 1955
NÚMER 15.
LXIX, ARGANGUR
FRÉTTAYFIRLIT_OG UMSAGNIR
Frá Sambandsþinginu
Það þykir mestum tíðindum
sæta af því, sem enn hefir gerst
á þinginu í Ottawa, er kom sam-
an 7. janúar, að andstæðinga-
flokkarnir ihaldsmenn og CCF-
sinnar hafa borið upp vantrausts-
yfirlýsingu á hendur stjórninni
út af rekstri hennar í viðskifta-
málum landsins og tapi á mark-
aði í Evrópu fyrir helztu afurðir
landsins. Um þá tillögu hefir
ekki farið fram atkvæðagreiðsla,
en úrslit hennar geta ekki orðið
nema ein. Stjórnin er of sterk í
sessinum til þess, að andstæð-
inga þurfi nokkuð að óttast.
í hásætisræðunni er ekki
roargs minst annars en þess, að
feynt verði alt sem unt er, að
bæta thag atvinnulausra, annað
hvort með að veita atvinnu eða
styrk, sem sízt er að lasta, því
atvinnuleysi fer í vöxt.
Jólin standa enn yfir
Fyrir meiri hluta íbúa þessar-
ar borgar, er jólunum lokið. En
þeim er það ekki fyrir 35,000
Ukrainum í Winnipeg. Þau eru
að vísu byrjuð fyrir þeim, hóf-
ust 6. janúar, en eru haldín
eru 11 að tölu lausa. Frá árangri
segir Hammerskjöld ekki fyr en
heim kemur. En það þykir margt
bera vitni um að nokkur árangur
hafi orðið af ferð hans. Hionum
voru veizlu haldnar af útríkis-
ráðherra kommúnista og hann
fylgdi Hamerskjöld til Hong
Kong. Er haldið að seinna geti
gott af þessu leitt og að ferðin
hafi verið góð byrjun til áfram-
haldandi samnings tilrauna.
Dauphin Herald segir nýlega:
Á næsta ári hefir póststjórnin í
Ottawa ákveðið að gefa út frí-
merki, með mynd af Rt. Hon. R.
B. Bennett fyrrum forsætisráð-
herra Canada. Þessu verður fagn
að af mörgum, en ekki öllum
andstæðingum hans fyrir að taka
um tíma völdin af liberölum,
sem einir eru réttbornir til
þeirra. En hvað sem því líður á
þetta ekki illa við, því póstgjald
á bréfum og jólakortum var á
hans stjómartíð helmingi lægri
en nú!
Rev. Alfred Quirion, kaþólsk-
ur prestur, 44 ára, fanst skotin í
bíl sínum 6 mílur norður af
heilög í viku tíma. Úkrainar erujgran(jon s.l. sunnudag. Þrír
svona seinir í tímanum af því drengir hafa verið hándteknir, tawa
að þeir fylgja en júlíanska tíma- sakaðir um morðið. Hvort þeir
kerfinu, sem við að vísu einnigU,afa myrt prestin til fjár, eða af
gerum, en takandi til grema
Gregoríusar leiðréttingu tímatals
ins. Aðfangadagurinn svarar til
þréttanda dags jóla, sem við könn
umst vel við. En _um það leyti
léttir 12 vikna föstu. í>ó Úkrain
ar setjist að rjúkandi réttum,
ekki færri en 12, er sú fyrsta
jólaáltíð kjötlaus. En réttirnir
eru af sömu tölu og postularnir
Að öðru leyti er jólafagnaður-
inn hinn sami og ihér tíðkast.
Jólasöngvar eru mikið sungnir
og kirkja daglega sótt meðan jól
in standa yfir.
Stríð í Mið-Ameríku
Tvö ríki í Mið-Ameríku eru
mjög nærri því að steypa sér út
í stríð. Það eru Nicaragua og
Costa Rica. Bæði eru lýðveldi og
íbúar beggja eru aðallega Spán-
verjar. Þau voru eitt sinn í Mið-
Ameríku sambandinu við hin
þrjú nágrannaríki sín. íbúatala
beggja er nálega' hin sama, um
miljón manna. Auðæfin eru svip
uð. Eigi að síður ihóf Nicaragua
innrás í Costa Rica, s.l. þriðju-
úag og tók þar bæ, er Villa Ques
?úa iheitir. íbúar eru þar 3500.
Costa Rica stjórninni er ekkert
vel yið þessar aðfarir um 90 míl-
ur í burtu frá stjórnarsetrinu,
en ætla þó að bíða og sjá hverju
íarmvindur, að öðru leyti en því
þau hafa leitað hófa um að-
&toð frá Bandaríkjunum.
öðrum ástæðum, má verk þeirra
óhæfa heita. Hinn látni var val-
menn mikið, veitti öllum er þurf-
andi leituðu hans, aðstoð, svo
lengi sem laun hans entust. Hann
skoðaði það og skyldu sína, aó
veita mönnum flutning, er þess
leituðu af honum.
Hin lýðræðissinnaði heimur
fagnar því, að meginhluti þýzku
þjóðarinnar hefur nú snúizt til
samvinnu við hinar frjálsu þjóð-
ir. í stað Þýzkalands nazismans
rís nú upp þróttmikið þýzkt lýð-
ræðisríki. Ennþá hefur að vísu
ekki tekizt að sameina allt
Þýzkaland undir eina stjóm.
Austur-Þýzkaland lýtur ennþá
ofbeldisstjórn kommúnista. Þar
situr hið svokallaða “alþýðulýð-
ræði” að völdum. Aðeins einn
flokkur fær að bjóða þar fram
við kosningar, og leppstjórn
Rússa ræður þar lögum og lof-
um. En í Vestur-Þýzkalandi eiga
einræðisöflin svo að segja engu
fylgi að fagna. Kommúnistar og
nazistar eru þar fámennar og
einangraðar klíkur.
íslenzka þjóðin fagnar vax
andi menningarlegum og fjár-
hagslegum skiptum við hið lýð
ræðissinnaða Vestur-Þýzkaland.
Henni er ljóst, að þýzka þjóðin
er ein þróttmesta og glæsilegasta
þjóð Evrópu. Við hana vill hún
góð og mikil skifti á komandi
árum. —Mbl.
Ottawastjómin gerir ráð fyrir
að reisa styttu af Sir Robert
Borden í höfuðstaðnum ekki
fjarri styttu Sir Wilfred Lourier
Biorden var stjórnarformaður í
fyrra alheimsstríðinu. Þykir Ot
Journal þetta sýna, að
flokkaskifting í stjórnmálum
landsins sé ekki eins óhæf, og
oft er látið, þrátt fyrir dráttinn
á þessu.
Fyrir nokkrum árum síðan
misti Jónas heitinn heilsuna og
náði sér aldrei svo vel, að hann
gæti rækt vinnuna eins og áður.
Ágerðist heilsubilun hans svo
mjög að síðast liðið sumar varð
hann að ganga undir uppskurð á
St. Boniface sjúlkrahúsinu.
Reyndist sjúkdómur hans ólækn
andi og lézt hann á sjúkrahúsinu
eins og áður er sagt, 2. október.
Hann var jarðaður frá Sambands
kirkjunni í Árnesi 6. hins sarna
mánaðar og lagður til hinstu
hvíldar í grafreit bygðarinnar.
Eftirlifandi nánustu ættingjar 1
hans eru ekkja hans Þuríður, til
heimilis í Winnipeg, þar sem
hún kennir, tvö börn, Allan og
Linda, bæði heima ihjá móður
sinni, ein systir, þórey og tveir
bræður, Óli og Valdimar.
Jónas heitinn var maður, sem
margt hafði sér til ágætis. Hann
var duglegur, hagsýnn, framsæk
inn og vel skynsamur. Hann átti
marga kunningja, sem höfðu
reynt hann að góðu yfir mörg
viðkynningar ár. Allan þann
tima, sem heilsa og kraftar ent-
ust, gekk honum alt vel. Þegar
heilsan þvarr stóð kona hans við
hlið hans, styrkti hann og annað
ist með hinum mesta drengskap,
alla stund meðan samleiðin
vanst.
Vér sem þektum hann kveðj-
um hann með eftirsjá og þökk
um honum fyrir samfylgdina.
E. M.
FRAMÞRÓUN MANNS-
INS
MINNINGARORÐ
ÍJR ÖLLUM ÁTTUM
filaðið Sidney Post-Record,
ermir, að öðrum þjóðum í Col-
umbo-samtökunurn í Asíu, ihafi
°rðið það vonbrigði, að Canada
hefði ekki veitt Asíu samtökun-
um 10 miljón dala aukningu,
sem áætluð hefði verið, heldur
aðeins 1 miljón dala aukningu
En svo beri að líta á, að Canada
horfist í augu við tekjuhalla á
komandi tveim árum, að líkind-
um.
★
Hammerskjöld, ritari Samein-
uðu þjóðanna, er komin til Hong
Kong eftir að hafa átt fjórum
sinum samtal við Kínastjórn um
að láta bandarísku fangana, sem
Hinn víðfrægi heimspekingur
og prestur, Albert Schweitzer,
verður áttræður í þessari viku
(14. janúar).
Hann hefir helgað fram undir
20 ár ævi sinnar í þágu Svert-
ingja í Mið-Afríku, var ekki ein-
ungis prestur þeirra, heldur og
læknir og kom þar á sjúkrahúsi
til lækningar þeim, sem mikil og
ný umbót var í umhverfi þeirra.
f tilefni af afmælinu, mintist
séra Philip M. Pétursson ihans í
sambandskirkjunni s.l. sunnu-
dag. Taldi ihann Schweitzer
mesta og bezta manninn sem nú
mundi uppi vera.
Ber lýsing af þessum manni
nokkurt vitni um þetta, því að
fjölhæfni gáfna jafnast fáir á
,-ið hann. Hann var háskólakenn
ari, læknir, prestur og tónfræð-
ingur með prófi fra skolum og
hin sterka löngun hans til að
vera bágstöddum aðstoð, sannar
dvöl hans á meðal Svertingja í
Afríku. Hann er fæddur í Elsass
í Þýzkalandi, af velmegandi for-
eldrum kominn, sem sáu honum
fyrir fullkominni háskólament-
un. Það er ef til vill í sambandi
við þessa góðu aðstöðu efnaðra
foreldra hans, sem valið á lífs-
starfi hans á meðal Svertingja,
verður eftirtektarverðast og
vitnar um mannkærleika ihans.
Hann er höfundur margra bóka
bæði vísinda og guðfræðilegra.
líkjast manninnum í þessu tilliti,
að vera stóru apategundirnar;
og sjúkdómar þeir, sem maður-
inn er móttækilegur fyrir, haia
svipuð áhrif á tegundir þessar.
Að gera grein fyrir þeim lif-
færum mannsins, sem á byrjunar
stigi jeru, og aðeins vottar fyrir,
erum vér knúðir til að ímynda
oss, að maðurinn sé kominn af
ættfeðrum, sem þessir lif-
færastofnar voru fullkomnir að
vexti og gagnsemi. Bam kann
að fæðast afbrigðilega skapað;
iað kann að vera fætt með skarði
efri vör, vera holgóma eða fætt
með öðrum vanskapnaði. Vísind-
in geta ekki gert grein fyrir slík-
um vanskapnaði, ef maðurinn er
skoðaður sem sérstakt sköpunar-
verk. En gefa má skynsamlega
útskýring á öllu þessu, ef þró-
unarkenningin er aðhylzt.
E>ar til laust eftir miðja 19.
öld, trúði allur þorri vísinda-
manna, er reiddu sig á ritning-
legar heimildir, að tilvera
mannsins á jörðu færi ekki fram
úr sex þúsund árum. Á fyrstu
sex áratugum 19. aldarinnar voru
vissar og ákveðnar rannsókmr
stöðugt að vekja eftirtekt fræði-
manna á sannreyndum, sem ekki
gátu samræmst rétttrúnaðarskoð
unum. Á einu starfsviðinu—vís
indalegum rannsóknum á forn-
Hugsað til
ARNA SIGURÐSSONAR
á sjötugsafmæli hans 12. nóv ’S4
um gröfum—fóru óvæntar sann-
Við afmælum tímann í ára tölum,
og afmælin höldum á vissum
dögum;
þá bætum við einu ári við.
aldurinn þinn að fornum sið.
Það styttir lífið sem eftir er
en eykur við það sem liðið er.
Nú hefir þú lengt það sem liðið
er
og lifað sjötíu árin hér
og miðlað oss þínu lífi og list
en látið það altaf ganga fyrst,
sem hefir gildi öld af öld
en á ekki skilt við gull né völd.
f heimi andans á óðar strönd
þú yrkir í myndum sjó og lönd;
með litum gefur þú líf og sál
list, sem að talar alheims mál.
Á óskanna landi, í undranna geim
er innblástur skáldanna í þessum
heim.
H. S. Axdal
aldar síðar koma fornminjar í
leitirnar, er vakti jafnvel athygli
efunarsömustu manna. Dr. Hugh
Falconer og William Pengelly,
markverðustu rannsóknarar sinn
ar tíðar, fundu í Brixham hellt
á Englandi, djúpt í óhreyfðri
Jónas Gísli Ólafsson
Þeir sem vinna að prentun can
adiskra seðla í Ottawa, og nú er
mikið af þeim gefið út, eins og
flestir munu hafa tekið eftir,
gerðu verkfall í byrjun þessarar
viku. Það getur því orðið hlé á
að við sjáum nýja seðla. En
verkamenn er ekki hægt að á
saka fyrir, þó að þeim finnist
tómlegt, að moka seðlunum út
og fá ekki sinn skerf af þeim
sjálfir.
Hinn 2. október s.l. andaðist á
St. Boniface sjúkrahúsinu í St.
Boniface, Manitoba, Jónas Gísli
ólafsson. Hann var fæddur 24.
ágúst 1895 í Djúpadal, Skaga-
fjarðarsýslu, á íslandi. Foreldr-
ar hans voru hjónin Ólafur Jón-
asson og Helga Jónasdóttir. Jón-
as flutti með foreldrum sínum
til þessa lands fim ára gamall
Þau fluttust bráðlega, eftir að ur
hingað kom til Árnes-bygðar, og
bjuggu á landi, er þau kölluðu
Djúpadal. Jónas ólst þar upp ihjá
foreldrum sínum, en fór snemma
að vinna fyrir sér utan heimilis.
Lagði hann fyrir sig viðarsögun,
fór hann víða með sögunarmyllu
sína og sagaði húsavið fyrir
bændur. Alstaðar var hann vel
metinn fyrir mannkosti sína og
trúmennsku.
1. júlí 1930 kvæntist Jónas,
Þuríði Johnson. Hún er dóttir
Sigurjóns heitins Johnson og
konu hans Guðrúnar, er lengi
bjuggu í Odda í Arnes-byggð.
Þau Jónas og Þuríður keyptu
land í Árnesi og bjuggu þar
lengi. Þar reistu þau sér ágætt
heimili og voru vel metin af öll
um, sem kyntust þeim. Þau voru
ætíð fús og reiðubúin að ljá
þarfa málum byggðarinnar lið-
sinni sitt og voru vel félagslynd.
Maðurinn var miðaldra, eftir
útliti hans að dæma, fjörlegur
yfirbragðs, en svipurinn þó ekk
laðandi. Hann bar þar að sem
tveir menn voru að talast við.
Umræðuefnið var breytiþróunar
kenningin. Rétt í þessum svifum
voru mennirnir að tala fram og
aftur um framþróun mannsins.
Hann hlýddi á með athygli um
stund. En auðsætt var á svip
mannsins, að hann var langt frá
því að vera samþykkur þeim
skoðunum, sem um var rætt.
Enda gaf hann það brátt til
kynna með orðum og látbragði.
Þróunarkenningin um uppruna
mannsins, í einni eða annari
mynd, er nú viðurkend sem ein
af máttarstoðum dýrafræðinnar;
þó hún sé kannske ekki í ölluir
greinum sannanleg, er hún þó að
minsta kosti nothæf tilgáta, er
hefir engan raunhæfann keppi-
naut. í ungdæmi mínu var sú
skoðun almenn, að maðurinn
liefði í heiminn komið, sem sér-
stakt sköpunarverk drottins,
fjögur þúsund árum fyrir Krists
burð, og væri þess vegna óskyld-
öllum öðrum lifandi skepn-
um Þegar eg var sautján vetra
las eg ‘í fyrsta sinn “Origin
0f Species” eftir Darwin, “Man's
Place in Nature” eftir Huxley
Theory of Natural Selec-
tion” eftir Wallace. Þar sem eg
var að eðlisfari athugull og
hafði sterkann áhuga á öllu, sem
náttúruna snerti, verður auðskilj
anlegt, hve mikil áhrif að þessi
snildarverk höfðu á hugsunar-
feril minn og á það, að velja þau
efni, sem ígrunda skildi.
Þegar vér athugum sköpulag
mannslíkamans, sjáum vér, að
hann 'heyrir til spendýrategund
inni; og berum vér eigmleika
hans saman við eiginleika æðii
apa, finnum vér svo náinn skyla-
leika með svo margt, að ekki
verður gerð grein fyrir því sem
einberri tilviljun. Ef ver rann-
sökum vaxtarstig barnsins frá
fæðingu til fullþroska aldurs,
reynast þær skepnur, sem mest
reyndir að koma í ljós. Danskir
fornfræðingar voru brautryðjend
ur á þessu sviði. Þeir uppgötv
uðu meðal annars, að gröfum
mætti skipa niður eftir aldri;
þær grafir, sem einungis höfðu
steináhöld og vopn að geyma,
voru elztar; þær, sem bronze
kemur í stað steinsins, voru
yngri, en þær sem járn kemur í
stað bronze eru nýrri. Laust eft-
ir miðja 19. öld, hafði fornfræð-
ingum tekist að sanna, að röð at-
burðanna, er fyrst'var uppgötv-
að í Danmörku, átti og einnig
við um grafir í öllum hlutum
N.-álfunnar og að forsögulegum
atburðum mætti skipa í þrjú aðal
timabil eða aldir — steinöld,
bronzeöld og járnöld. Á þennan
hátt fór fornfræðingum að skilj-
ast, að með nákvæmri rannsókn
fornum greftrunarstöðum,
mætti semja ábyggilega forsögu
mannsins.
Á öðru starfsviði hafa rann-
sóknir rakið forsögu mannsins
lengra fram. Margvísleg efni og
hlutir höfðu ihrúgast saman á
hellisgólfum í forsögulegri tíð.
mold hellisins steináhöld innan
um dýrabein, er voru fyrir löngu
liðin undir lok. Koma svo árið
1860 óhrekjandi sönnunargögn í
ljós í suður-Frakklandi um afar
langt tilveru mannsins hér á
jörðu. Gröftur úr ihelli, sem er í
námunda við Aurignac, gerði til
fullnustu út um það, að maður-
inn var samtíðis spendýrum, sem
nú eru undir lok liðin, því að
grafin var upp úr gólfi hellisins
eldstæða aska, og innan um hana
voru bein spendýra, sem útdáin
eru fyrir afarlöngu. Höfðu bein
þessi verið brotin og klofin til
mergjar.
Hefir svo þriðja starfsviðið
þokað sögu mannsins enn lengra
fram. Sá sem fann þessi nýju
sönnunargögn var Boucher de
Pethes. Árið 1832 byrjar hann
fyrst að safna steinum, er höfðu
einkennilega lögun, er hann
fann í malarsandsgryfjum í hlið
um dals nokkurs. í sandmöl þess
ari voru og bein útdáinna dýra;
var Boucher de Pathes sann-
færður um, að steinarnir, sem
hann var að safna, væru í raun
Á fyrstu áratugum síðustu aldar, og veru vopn og verkfæri, sem
voru rannsóknir á hellum kapp-, búin væru til af mannlegum ver-
samlega sóttar á ýmsum stöðum um, og þess vegna hefði maður-
i Norðurálfunni, í leitirnar komu | inn átt heima í n-.Frakklandi
steinrunninn bein margskonar. þegar þessi útdánu dýr voru enn
dýra, er fyrir löngu voru undir
lok liðin, en þar sem þau voru
álitin að vera rekald sköpunar-
innar, sem borist hefði þangað
löngu fyrir tilkomu mannsins,
og því álitin gagnslaus iðja, að
leita að mannaleifum í jarðlög-
um slíkra hella. Um þetta leyti
var Mac Enery, kaþólskur prest
ur, að grafa í Kents Cavern í
Devonshire, og fann þar djúpt
niður í óraskaðri mold hellisins,
steinrunnin bein
steinvopn og
útdauðum skepnum. Áleit
hann réttilega, að maðurinn
hefði verið samtíðis þessum
skepnum. Var uppgötvun hans
hafnað af leiknustu mönnum
hans tíðar í þeim greinum. Var
og sömu forlögum úthlutað próí
essor Schmerling frá Liege í
Belgíu nokkru síðar, þegar ihann
birti fund sinn—hauskúpu af
manni, er hann gróf upp úr
dropasteingólfi (stalactite) heil
is, er umkringd var af steinrunn
um nashyrningstennum, hests,
hýenu og bjarnar. Um f jórðung
til og malarsandslögin voru í
myndun í hlíðum dalsins. Þó
hann byrjaði að gera uppgötvan-
ír sínar kunnar árið 1847, var
það ekki fyr en 1858, að áreiðan-
leiki þeirra og mikilvægi var
viðurkent.
Fjórða starfsviðið, er Darwin
var frumkvöðull að, setti alt ann
an svip á úrlausnina um tilkomu
mannsins á jörðu. Hann gaf út
“Origin of Species" árið 1859.
Gefur hann þar lesendum sínum
skýrt til kynna, að maðurinn
ætti uppruna sinn að rekja, sem
og allar aðrar skepnur, til
miklu eldri tegunda, er framþró-
unarbreytingum tóku, stig af
stigi, samkvæmt náttúruöflum,
er ósjálfrátt reisa þannig rönd
við afleiðingum, breyttra lífsskil
yrða. Með þessu fræga riti bjó
Darwin lesendur sína undir
þann viðburð, að milliliðir find-
ust, er tengja myndu manninn
við lægri og eldri ættstofn.
Þegar öll sönnunargögn eru
Framh. á 4. bls.