Heimskringla - 23.02.1955, Blaðsíða 1

V
CENTURY MOTORS LTD,
247 MAIN — Phone 92-3311

fð TR^
CENTURY MOTORS LTD.
241 MAIN - 818 PORTAGE

LXIX, ARGANGUR
WTNNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 23. FEBR. 1955
NÚMER 21.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
FyUí/sþing Manitoba
Þing þetta hefir nú staðið yfir
i nærri þrjár vikur. Heyrðist
undur lítið til þess, unz hinn
nýi foringi íhaldsflokksins, Duff
Roblin, reis upp og lýsti stjórn-
arborðskapinn aumlegan: — Þar
væri eins og áður skágengin mál
efni bænda. Spanst út af því
snörp deila milli forsætisráðhr.
D. L. Campbells og Roblins.
Kvað Campbell Roblin segja þar
“hálfan sannleika”. En Roblin
gróf upp ummæli Campbells
sjálfs um, að hann hafði neitað
í ræðu 1951, að hefja rannsókn á
ryði í hveiti. Þó Campbell seg#‘
einnig þessa sögu hálfsag®3*
varð sú afsökun lítilv^g> þv'
Roblin las alla ræ#u hans á
þinginu nú. Þar var Því engu
við að bæta. Campbell græddi
því ekki í þessum orðaleik.
Tvær vantraustsyfirlýsingar á
stjórnina hafa verið feldar. Var
önnur frá CCF þingmönnum og
var feld með 43 gegn 6; hin frá
ihaldsflokkinum en var og feld
með 31 atkv. gegn ,18.
Er af þessu ljóst, að íhalds-
flokkurinn hefir ekki stutt CCF
tillöguna og má einkennilegt
heita. Gerðu íhaldsmenn þá grein
fyrir þessu, að 3 orð í tillögunni
hefði verið hreinn og beinn sós-
íalismi, sem þeir vildu ekki und-
irskrifa. Er slík flokksblindni ó-
réttlætanleg, því í aðalatriðum
voru tillögurnar hið sama, um
vanrækslu stjórnarinnar gagn-
vart nauðsynjamálum fylkisins,
eins og efling atvinnu til að
koma í veg fyrir yfirvofandi
vinnuleysi, hækkun ellistyrks,
eins og í öðrum vestur-fylkjun-
um sem við sambandsstjórnar-
styrkin bæta 10—15 dölum og á
bættum rekstri fanganna, o.s.
frv.
Ron Turner, hinn nýi fjármála
ráðherra metur þörf á tekju-
hækkun, svo að rúmri miljón
nemur. Alls er gert ráð fyrir
tekjum er nema $58,318,564.
Tekjurnar fara jafnt hækkandi
°g í stríði væri og eru á þessu
ári hærri en nokkru sinni fyr.
Ströndin, Vancouver — Séra
Eiríkur Brynjólfsson, Friðfinn-
ur Lyngdal.
Gimli — Guðm. B. Guðmunds-
son, Einar Einarsson.
Esjan, Árborg — Herdís Eirík
son, Sigurður Einarsson, Mrs.
Anna Austman, sr. Robert Jack.
Brúin, Selkirk — Mrs. Ásta
Eiríksson, Mrs. J- Skagfjörð,
Mrs. Sigrún Nordal.
Lundar, Man — Dan Líndal,
Mrs. L. Sveinsson.
Báran, MJountain — Dr. R.
Beck, G. J. Jónasson, H. Olafs?
son.
★ ★ Tr
Fundur verður í stúkunni
Heklu 8. marz.
BARÐI SKÚLASON
RÆÐISMAÐUR
Fulltrúar írá deildum á Þjóð-
taeknisþinginu
Frá Fróni í Winnipeg — Hlað
gerður Kristjánsson, Elín Hall,
Jón Jónsson, Mrs. Jacobína Nor
dal, Mrs. Valdheiður Thorlaks-
son, Mrs. Matthildur Gunnlaugs
son, Mys. Rósa Magnússon, Mrs.
Marja Björnsson, Mrs. B. E.
J°hnson, Mrs. Hólmfríður Dan-
ielson.
Ásmundur Benson dómari
Á samkomu Icelandic Can-
adian Club, 22. febrúar, hélt Ás-
^undur Benson dómari frá
ugby( N. Dak., aðal-ræðuna.
alaði hann um stefnu Banda-
riifjanna í utanríkismálum og
^æltist hið skörulegasta.
Árið 1876 fluttu skagfirzk
hjón, Guðmundur Skúlason og
Guðrún Guðmundsdóttir frá
Reykjavöllum í Skagafirði til
Ameríku, slíkt voru engin tíð-
indi í þann tíð. Þau settust að í
Nýja-fslandi en dvöl þeirra þar
varð þó skammvinn, því að 1880
fluttust þau til Dakota og sett-
ust að í Víkurbyggð.
Af 14 börnum, sem þau Guð-
mundur og Guðrún eignuðust,
komust ekki nema 5 til fullorð-
ins ára.
Elztu börnin voru fædd heima
—i Skagafirði—meðal þeirra
drengur er hlaut nafnið Barði.
Um hann segir Guðmundur faðir
hans í bréfi, er hann ritar bróður
sínum í Skagafirði 3. dag. maí-
mánaðar 1901:
“Barði sonur okkar lifir í
Grand Forks, þar er allmikill
bær, um 75 mílur sunnar en eg
lifi, í þessu ríki. Þegar hann var
búinn að læra það sem hægt er
að nema á alþýðuskólanum hér
hjá íslendingum, gekk hann á
ríkisháskólann í Grand Forks,
18 ára gamall, og útskrifaðist
eftir 7 ár, síðan lærði hann lög
fræði, og er nú málfræðslumað
ur. Hann er fríður maður sýnum
°g vel gáfaður og talinn með hin
um betri ræðismönnum þessa rík
is, reglu- og snyrtimaður í allri
framgöngu”. —Enginn mun nú
það mæla, að Guðmundur hafi
borið oflof á son sinn í bréfi
þessu, svo vel varð Barði að
manni. v
Frá Grand Forks flutti Barði
Skúlason sig um set og settist
að í borginni Portland í Oregon-
ríki. Hann gerðist umsvifamikill
lögmaður og var kjörinn á þing
þar í ríkinu. Á þeim árum var
haft á orði, að Barði væri mest-
ur mælskumaður vestan Kletta-
f jallanna.
í dag er dáðadrengurinn Barði
Skúlason 84 ára. Nýlega heim-
sóttum við hjónin hann í starfs-
stöðvum hans í Portland. Frá
hornsal á 12. hæð í Public Ser-
vice Building hefur Barði mikla
sýn yfir borgina og allt til fjall-
anna inn til landsins. Hann er
ungur i fasi, SVo að engum kem-
ur til hugar aa þar farj nær hálf-
níræður öldungur, stilitur og fyr
irmannlegur í framgöngu og þó
hvatur og snarlegur. Starfsfólk-
ið, 5 lögfræðingar á bezta skeiði
og einkaritari, sem lengi hafa
unnið með húsbóndanum og fyr-
ir hann, koma inn, til þess að
heilsa löndum hans. Það leynir
sér ekki að Barði er enn hús-
bóndi á sínu lögmannsheimili,
vinsæll og virtur húsbóndi.
Ekki kann eg að rekja þann
frama sem Barða hefur fallið í
skaut, sem lögmanni og starfs-
manni, í trúnaðarstöðum hjá
ríki og borg og í félögum. Meðal
annarra kosta, er hafa gert hann
vel til mikilla starfa fallnn, er
málakunnátta hans. Barði les og
talar, auk ensku og íslenzku,
norðurlanda málin, frönsku,
þýzku og latínu.
Við arineldinn á hinu glæsi-
lega heimili Barða, Hlíðarenda,
spyr eg húsbóndann hvort hann
vilji lofa mér því örugglega, að
verða jafnvígur að ári, 85 ára.
Hann kvaðst vona að svo verði,
en báðir vitum við að enginn
ræður sínum næturstað. Fyrr en
varir verður hver, hversu röskur
sem hann er að snúa sínum hí-
býlum á leið, í hinzta sinn. Þess
vegna rita eg nú þessar línur á
84 ára afmæli Skagfirðingsins
Barða Skúlasonar. Um leið brýni
eg hann lögeggjan að láta nú,
að óbreyttu heilsufari, áratuga-
ætlun verða að veruleika, að
koma i heimsókn til íslands og
Skagafjarðar, næsta sumar. Sem
íslenzkum ræðismanni verður
þér vel fagnað, Barði, sem dáða-
dreng og snjöllum manni enn
betur, en bezt sem Skagfirðingi.
Gæfan fylgi þér heim, að heiman
heim, og alla daga. Þökk fyrir
síðustu samfundi, mætumst heil
ir á sumri komanda.
Árni G. Eylands
—Mbl. 19. jan.
Sæmdir af íslandsstjórn
Lárus Sigurðsson læknir
Walter Lindal dómari
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
| Til þess að þurka burtu
reksturáhalla strætisvagnafélags
ins í Winnipeg, gerir stjórnar-
nefnd þess nú ráð fyrir fargjalda
hækkun. Það getur verið að það
sé eina úræðið. En er hún ávalt
örugg? í öðrum bæjum er
reynsla fengin fyrir að það mis-
hepnist. Toronto, Montreal og N.
York, hafa allar reynt að hækka
Margrét Pétursson
Forseti íslands hefir að tilhlutan Orðunefndar, sæmt þau ungrú Margréti Pétursson, Walter
Lindal dómara, og Lárus Sigurðsson lækni, riddarakrossi Fálkuorðunnar; voru þessum nýju ridd-
urum afhent heiðursmerkin og heiðursskjölin á sunnudaginn á heimili ræðismanns íslands í
Winnipeg, 76 Middlegate.
Við afhendinguna flutti Grettir ræðismaður Jóhannson þessi orð: “Mér hefur verið falið að
framkvæma starf sem mér er ljúft að inna af hendi.
Svo er mál með vexti, að forseti íslands, vegna tilmæla Orðunefndar og Thor Thors sendiherra,
hefur sæmt ykkur ungfrú Margréti Pétursson, Walter Lindal dómara, og Lárusi Sigurðsson
lækni, riddarakrossi hinnar íslenzku fálkaorðu í viðurkenningarskyni fyrir störf ykkar í þágu ís-
lenzkr'a menningarmála meðal okkar Vestur-íslend iríga; með þessu hefur einu sinni enn hlý bróður-
hönd verið rétt yfir hafið til eflingar hinu andlegu sambandi milli íslendinga austan hafs og vestan.
Eg tel mér það mikla sæmd að mega nú afhen da ykkur, hverju í sínu lagi, í umboði forseta ís-
lands riddarakross hinnar íslenzku fálkaorðu og heiðursskjal, sem eg vona að þið njótið vel og
lengi. Svo bið eg ykkur blessunar Guðs í framtíð allri.” Grettir L. Jóhannson
fargjöld sín, en það hefir ekki
orðið þeim til heilla. Farþegum
hefir fækkað svo, að kauphækk
unin hefir að engu gagni komið.
Er nokkuð liklegra, en að svo
fari hér í bæ?
t í fréttum frá Síðasta sveit-
f "
arraO’.undi á Gimli, getur þessa:
B. Egilson borgarstjóri, B. V.
Árnason og J. T. Howardson,
voru kosnir í nefnd til að undir-
búa móttöku landsstjóra Can-
ada, er ráð hefir verið gert fyrir
að heimsæki Gimli með vorinu.
ÁRSSKÝRSLA
forseta Þjóðræknisfélags tslendinga í Vesturheimi,
VALDIMARS J. EYLANDS,
21. febrúar 1955
DR.
Háttvirtu þingmenn og gestir:
“Fylkjum liði á .þjóðræknis-
þing til öryggis vorri tignu
tungu og menningarerfðum.” —
Þannig fórust öðru íslenzka
vikublaðinu hér í borg orð fyrir
ári síðan, er það í feitletraðri
upphrópun á framsíðu, hvatti
menn til fundar og þingsetu.
Sömu orðin, töluð eða aðeins
hugsuð, hafa hrært hugi ykkar,
sem hingað eru komin til að sitja
þetta 36. ársþing Þjóðræknisfé-
lags íslendinga í Vesturheimi.
Eg býð yður innilega velkomin
til skrafs og ráðagerða, og eg
vona til heillaríkra framkvæmda.
Þegar menn fylkja liði mun það
jafnan gert til framsóknar, eða
til varnar einhverju góðu mál-
efni. Svo er það einnig hér og
nú. Liðssafnaðurinn er nú sém
fyrr á þessum þingum vorum
kallaður til öryggis hinni tignu
tungu vorri og menningarerfð-
um. Öryggisleysið amar að á
mörgum sviðum. Eg hygg, að
ekki verði á móti því mælt, að
margt sé öruggara er síð-
ur skyldi, en arfleifð vor íslend-
inga hér vestan hafs. Vegna
skorts á öryggi kaupa menn sér
ýmis konar tryggingar. Getum
vér þá ekki með einhverju móti
keypt líftryggingu fyrir tungu
vora og menningarerfðir hér
vestra? Sennilega myndu ið-
gjöldin af slíkri tryggingu nokk
uð há, jafnvel hærri en ýmsir
telja að samsvara mundi þeim
hagnaði, sem henni fylgir. Vér
erum saman komin til að ræða
þessi mál í bróðerni, til þess að
rifja upp það, sem gerzt hefir á
nýliðnu ári, og til þess að
skyggnast fram á veginn. Mál-
efnið, sem vér vinnum að, er
stórt, baráttan, sem vér heyjum
er óþrotleg, og liðið, sem vér
fylkjum, er fámennt og dreift.
Eftir því sem samverkamönn-
um fækkar falla verkefnin á herð
ar þeirra, er eftir standa. Margir
ágætir verkamenn í víngarði
þjóðræknismála vorra hafa fulln
að skeið sitt á meðal vor á þessu
nýliðna ári, og fáir hafa komið
fram á starfssviðið í stað þeirra.
Þetta eru óviðráðanleg lög lífs-
ins og jjeirrar þróunar, sem vér
erum háð.
Þessir hafa látizt á árinu, að
því forseta er kunnugt: Heiðurs-
félagar: Einar Jónsson mynd-
höggvari og dr. A. H. S. Gill-
son háskólarektor. Þorsteinn
Sveinsson, Sveinn Pálmason,
Jóhanna Hólm, Böðvar Magnús-
son, George Cooney, Hjörtur
Brandsson, Einar Thomson, Guð
mundur Jóhannesson, séra Sig-
urður Christopherson, Finnur
Johnson, Salome Backman,
Magnús Árnason, Sigríður Hall,
Sigvaldi Nordal, Andrew Daníel
son, Sigurður Sigurðsson, Frið-
rik Fljozdal, Þorbjörn Magnús-
son.
Stjórnarnefnd félagsins hefir
haft marga fundi með sér á ár-
inu. Hafa þeir verið haldnir í
hinni snotru, en litlu skrifstofu
féjlagsins í skódahúsinu gamla
á Home St. Er það herbergi
einnig að nokkru leyti bókhlaða
og forngripasafn, svo að ekki er
pláss aflögu þegar tíu manns
eru komnir þar inn, en aðsókn
að fundum hefir jafnan verið
góð, og samvinna í bezta lagi.
Umræðuefni fundanna hefir ver
ið svipað og á undanförnum ár-
um. Hið tvöfalda viðhorf í þjóð-
ræknismálum vorum hefir verið
rætt, það sem að íslandi snýr
og horfur og viðleitni vor hér
heima fyrir. Ef til vill má með
sanni segja, að ekki hafi verið
jöfn hlutföll í þessum umræð-
um, eða að oftar og lengur hafi
verið horft í austurátt, en á þau
verksvið, sem heimta athygli
vora hér og nú. En ljósið úr
austri lýsir oss enn, og mun svo
verða meðan þetta félag stendur.
Slokkni það að fullu, verður
fljótlega dimmt á vegum vorum
1 Þess vegna teljum vér það frum-
skilyrði fyrir allri þjóðræknis-
starfsemi vorri, að vér látum
þetta ljós loga, og vér viljum
efna bjarma þess og yl svo sem
frekast má. En það er auðvitað
ekki nóg að sitja með krosslagð-
ar hendur og stara á hinn aust-
læga bjarma; hlutverk vort er að
færa hann út á slétturnar til þess
að vér frjósum ekki í hel, og alt
stirðni, hugur, tunga og hönd.
Dr. Richard Beck, fyrrverandi
forseti félagsins, hefir aftur á
nýliðnu starfsári lagt málstað
þess lið með ýmsum hætti, sér-
staklega sem fulltrúi þess í heim
ferð þeirra hjóna til íslands síð-
astliðið sumar, en stjórnarnefnd
félagsins fól honum það fulltrúa
starf. Hann flutti kveðjur félags
ins og Vestur-fslendinga á 10
ára afmælishatíð hins íslenzka
lýðveldis í Reykjavík, þann 17.
júní, ennfremur á Prestastefn-
unni, Sjómannadeginum og Skál
hotshátíð, og á f jölmörgum öðr
um samkomum víðsvegar um
land; var mörgum af ræðum
hans útvarpað og náðu með þeim
hætti til allar þjóðarinnar. Mun
dr. Beck sjálfur gera frekari
grein fyrir dvölinni á íslandi
og viðtökunum þar. Síðan vest-
ur kom úr íslands- og Norður-
Dakota, Minnesota, og Mánitoba,
og Mrs. Beck hefir einnig sagt
frá henni á samkomum í Winni-
peg og Grand Forks. Dr. Beck
hefir einnig á liðnu starfsári rit-
að mikið um íslenzkar bókmennt
ir og menningarmál; meðal ann-
ars birtir hið víðlesna tímarit,
The American Scandínavian
Review í New York bráðlega rit-
gerð eftir hann um Stephan G.
Stephansson. Þá hafði dr. Beck
samvinnu við nefnd þá af hálfu
stjórnarnefndar félagsins, sem
ráðstafaði ferðum og ræðuhöld-
um Árna G. Eylands stjórnar-
ráðsfulltrúa; átti Ihann hlut að
því að Árni sýndi íslandsmyndir
og flutti ræður á tveim samkom-
um í Grand Forks, og einnig á
samkomu á Mountain, N. D., á
vegum íslendinga þar.
Af meðlimum núverandi stjórn
arnefndar hefir prófessor Finn-
bogi Guðmundsson, vara-skrifari
félagsins, verið stórvirkastur og
víðförlastur á árinu. Hann varði
nokkru af sumarfríi sínu á ís-
landi, og rak þar ýmisleg erindi
fyrir félagið. Hann er forvígis-
maður í mikilvægu nýmæli, sem
snertir íslendinga bæði austan
hafs og vestan. Er hér um að
ræða kvikmynd af Vestur-fsland
ingum, sem ætlað er að Kjartan
O. Bjarnason, myndatökumaður
í Kaupmannahöfn, muni ef til
landaferðinni hefir dr. Beck
þegar flutt milli 15 og 20 ræður
og erindi um ferðina í Norður
vill fást til að taka hér að sumri.
Mundi hann, ef til kemur, jafn-
framt starfi sínu að þessari kvik-
myndatöku, ferðast um byggðir
vorrar hér ,og sýna nýja og fagra
kvikmynd af íslandi og íslend-
ingum, sem hann hefir tekið ný-
lega, og talin er ein bezta íslands
kvikmænd sem gerð hefur verið.
Fyrir milligöngu próf. Finn-
boga hefir ríkisstj. íslands veitt
nokkurn styrk til töku fyrsta
þáttar hinnar fyrirhuguðu kvik-
myndar af V.-ísl; en sá þátt-
ur er tekinn í sveit á íslandi og
sýnir brottför fjölskyldu þaðan
á öldinni sem leið. Hefir stjórn-
arnefnd félagsins heitið þessu
fyrirtæki nokkrum fjárstyrk, ef
til framkvæmda kemur. Gjafa-
bögglamálið, sem þeir Ólafur
Hallsson kaupmaður og próf.
Finnbogi lögðu fyrir hlutaðeig-
andi embættismenn á íslandi fyr-
ir ári síðan var til lykta leitt með
Framh. á 2 síðu