Heimskringla - 23.01.1957, Síða 2

2. SIÐA
e.1 MSKKINULo
ðfemvskrmttlci
*tarmuð 1X8$
ÍHi.u i T»etjuni miðvllcuaeq.
"trrvr ot^ess i ^
856-855 Sargent Ave., Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPrucc 4-6251
WINNIPEG, 23. JANÚAR 1957
ÍlJMX'
lias
5."4ns ei ád.iK) argangunnn, horgisi tynrvraro
borganii senöist: THE VIKING PRESS LTD.
>11 víOsKlftahréf WaOinu aPlútandl senolst;
’,f' 'tiklng Press Llmlted, 853 Sargent Ave., Winnlpeg
Hitatjéri STEFAN EINARSSON
iBKrttt ill ritstjórans. *
^rrOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Wlnnlpeg
HEIMSKRINGLA is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
856-855 Sargent Ave., Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPruce 4-6251
En ekki var hann ánægður
með að frelsa, eða að hjálpa til
þess, aðeins eina þjóð. Hann var
á Frakklandi þegar byitingin
varð þar, og þar tók hann aftur
upp pennan sinn, og skrifaði
kröftuglega fyrir hönd hinnar
niðurbældu og kúguðu þjóðar.
En einnig, þegar honum fanst
að byltingin vera að ganga of
Guðs handlag sýnir hver ein rós Þess vegna var það, er hann með þeim afleiðingum, að fáir
á hjartablöðum sín 1 - r-----r -
þér
Þú undrabók, frá einni
er alt, sem verður kent,
því verkin hans, sem var og er,
oss veita alla ment.
Já í fangelsi á Frakklandi, að
I liann skyldi ekkert í þvi, að
Washington hjálpaði sér ekki,
og mikill og eftirsjáanlegur mis-
skilningur varð á milli þeirra.
En sannleikurinn var, að sendi-
Sálmur Númer 3 herran frá Bandaríkjunum, sem
vildu opinberlega viðurkenna
hann eða það sem hann hafði
unnið þjóðinni til gagns. En
fjöldinn vildi gera hann að
fórnardýri, ofsa og haturs, og
þröngsýnis í trúarskoðunum.
En þannig verður það oftast
fyrir þeim mönnum sem þora að
standa einir á móti fjöldanum
og vera trúir sjálfum sér og sann-
Authorlxed na Second Claas Mail—Pogt Oífice Dept.. Ottawa
WINNIPEG, 23. JANÚAR 1957
THOMAS PAINE
Ræða flutt af
SR. PHILIP M. PÉTURSSON vildi v„a
j þá var á Frakklandi, hatað'
_ | Ekki finst oss þessi kenning Thomas Paine, og vildi ekki við
langt og fara út í stjórnlausar vera guðlast. En öðruvísi skoð- urkenna hann sem Bandaríkja-
öfgar, ekki aðeins í pólitízkum uðu menn hlutina er Thomas þegn, því meðal annars hafðij
efnum, en einnig á móti sannri Paine hélt því fram að hið sanna Paine verið fæddur á Englandi| færlngu sinni- sem vilja vera
og skynsamri trú, á trúarsviðinu, orð guðs væri náttúran sjálf í og ekki komið til Ameríku fyr m®^n eigin augum, hvað
tók hann sig til að vernda trúna, | stað biblíunnar og þeir menn en eftir að hann var orðinn full-
ekki trú hegilju og o'fsa og voru til, sem réðu sér varla fyrri orðinn maður.
i En, eins og menn vita, og eins
hieypidóma, því hann vildi ekk-i Qfsa á móti honum og kenningum
ert með þesskonar trú að sælda, j hans. En þeir mistu sjónar á hinu
en heldur trú, sem byggð væri sem jafna eða meiri þýðingu °? Þeir vis/u Þá’ var n/lendan
a skynsemi og fökum. En þessi hafði nefnilega, að hann flutti Pa brezk nýlenda’ er Paine kom
tilraun hans varð hræðilega mis-1 boðskap alls ekki ólíkum boð- ÞanSað- En er byltingin varð
seinna, 0g nú veit enginn maður1 skilin> °g f°lk yfirleitt, á Eng- skap jesú og spámannanna forð-j aorðust fáir betur en Paine, til
hvar bein hans hvíla, þeSsa!3andi °S 1 Bandaríkjunum hélt um, boðskap um hið ómælanlega að stofna frjálst og óhátt ríki.
eða
manns sem var hataður, jafnveljað hann væri að gera tilraun til;gil(ji hvers eins manns, um að Hann var td- eftlr heimildum
af þeim sem hann hugði að,að eyðileggja trúna í stað þess þarfir mannanna verða að yf ir_ að daema, fyrstur manna, að koma
vmur
allra rn^nna, sem þurfti nokkuð
í sumar sem leið, kom maður. að berjast fyrir réttindum sín-
til mín, sem eg hafði gert dálít- um eða sem urðu fyrir kúgun éða
að varðveita eða vernda hana.|st,fga aiiar aðrar kröfur þessa fram með hugmyndina um al
inn greiða og rétti mér inn bund- f ofbeldi eða óréttlæti annara, eða
sem urðu fyrir vonbrigðum í líf-
inu á einhvern hátt.
inn böggul, sem eg reif upp af
mikilli forvitni. Fann eg þar
bækur, all stórar, tvö bindi af
æfisögu eins hins merkasta En f stað þakklætis, fékk hann
manns, sem uppi var á frelsisbar-j hatur- ^essi maður, sem sumir
áttuárum Bandaríkjanna. Þessi.11161111 bata enn> og Vlija ekki
tvö bindi innihalda ítarlegustu!nefna frekar en fjandann sjálf-
sögu þessa manns, sem enn hefir j an’ bet Thomas Paine.
hirst. Þótti mér þetta mikíll feng f annari bók, sem eg las um
ur. Hefi eg af og til verið að hann einu sinni, í sögu formi,
sjá um vellíðan mannkynsins í
Auðvitað fann hann að hinni j h'e^s bar sem að öll trú °g alt ejört sjálfstæði fyrir nýlendu
...... . I > P - ríkin. Hann var einnig upphafs-
maður að nafninu “Bandaríki”—
'........... _ v.„; _«: “The United States of America”.
he,ld sinnl, þ.e.a.s. meÞ»> ■» hrf5i ð hrfmtað með
þjóna monnunum. er Guði e.nn.gj ^ ^ a/skoJast sem borg.
þ.íónað- , . ari
En um þessar kennmgarj"11
ofsafullu og kredduföstu trú, enjijfjg -Jerður að stefna að því, að
hann var samt langt frá því, eins
og sumir heldu fram, að vera trú-
grípa niður í söguna, en er þó
alls ekki búinn að lesa hana til
fulls. En mér finst ekki óvið-
eigandi að minnast þess manns,
sem þar getur um, því, þrátt fyrir
reyndi höfundurinn að rita sögu
hans eins og hún var, án hleypi-
dóms, en með skilningi og í anda
réttlætis og sanngirnis. En oft-
ast hefur verið ritað og talað um
að um hann hafa spunnist sögur hann með hatri og heift. Sagt
út af vantrú og heiðni var hann jtil dæmis, að þegar kerran, eða
samt í tölu fremstu frelsishetja j líkvagninn, sem flutti lík ’hans
Bandaríkja þjóðarinnar, sem stanzaði á einum stað til að hvíla
tókst að stofna hana á öruggum hestana, hafi einn maður spurt:
grundvelli og að tryggja framtíð; “Hvern er verið að jarða?” —
hennar með
stefnskrá.
mJ°g
fullkominni
Presturinn, hinn eini sem fékst
til að jarðsyngja Paine, og sem
Saga hans er að miklu leyti var Quakara prestur, svaraði
sorgarsaga, þó hann risi svo hátt “Thomas Paine”. Þá segir mað-
á vissum tíma að yera í stjórnar-, urinn, “Já, ef að nokkur hreins-
ráði þjóðar sinnar og Frakk-1 unareldur er til, þá fær hann nóg
iandi, þá varð hann seinna á æf
inni einstæðingur og án vina.
Hann var orðin svo einmana, er
æfi hans lauk, og vinlaus, að í
líkfylgd hans, er hann var bor-
in til grafar voru ekki fleiri en
svo, að þeir komust allir fyrir í
einni kerru. En á meðan hann
var lifandi virti hann ekkert
nieira, en mennina sjálfa, og rétt-
af honum áður en sá vondi slepp
ir honum.” En presturinn var
fljótur til svars og sagði “Heldur
vildi eg eiga það á hættu að
fylgja Paine en mörgum öðrum,
sem eg þekki meðal kirkjunnar
manna.”
En það var einmitt þetta fólk
og fleira, sem nú fyrirleit hann,
og sem eggjað höfðu stráka til
laus, eða að gera tilraun til að
eyðileggja trúna. Hann var aó-
eins að reyna að sýna mönnum
á Frakklandi, og sanna þeim það,
að til væri annarskonar trú, en
sú sem þeir væru að losa sig við,
og að sú trú gæti verið skynsöm
og sönn, og í anda alls sem þeir'þeir jna
væru að leitast við að stofna,—
sanngimis, réttlætis, skilnings
og bróðurhugs. En fyrir menn i
Ameríku og á Englandi var þetta
of langt gengið, og þeir dæmdu
hann guðleysingja og verra, og
ávalt síðan, hefir fjöldi manns
skoðað hann sem versta villitrú-
armann sem uppi hefir verið, og
kallað hann mjög illum og auð-
virðileg nöfnum.
Bókin sem Paine ritaði um trú
mál heitir “The Age of Reason”,
“Öld skynseminnar”, og öll mót-
spyrnan og ofsinn á móti honum
vegna bókarinnar kom honum á
mjög óvart. Hann hafði ekki átt-
að sig á hve kreddufastir eða fast
heldnir eða ofsafullir menn gátu
verið í trúarefnum. Hið eina sem
hann sá, var hve langt í guðleysis
ug trúleysis áttina franska þjóð~
þessarar nýju þjóðar? En
Paines skeyttu menn litið. Mt'f"^ 4nF'*kt
sán heldur hitt, að Thomas Paine: l^d, hafð, aðra skoðun. Og þar
, ctt að auki voru margir menn heima
varaðdrag,.efa,kredduroghe|fyr.r ^ ^ ^
giljur^ truarmnar, og þa þ j iita , paine með fy.irlitningu
, . ,! og hatri vegna bókar hans, “The
Þess vegna, snerust menn ai 6 _ , .
6 , , , I Age of Reason , en sýndust vera
gleymdu alveg * ’ ’
indi þeirra og frelsi. Hann taldi að henda spítum og steinum í
jafnvel lífið sjálft, hans eigið liann, og stríða honum, gömlum
lif, sem lítils virði í samanburði manni, siðustu ár æfi hans. Þetta
við þörfina til að vernda menn- fólk, sem Paine hafði barist fyr-
ina gegn kúgun, eða yíirgangi| ;rj tii þess að það þyrfti ekki að
annara manna, eða þjoða. ; jifa undir neinu kúgunarvaldi,
Hann ritaði mikið, og lagði en gæti verið frjálsir menn, með-
iíf sitt oft í hættu fyrir skoðanir ai frjálsrar þjóðar, óháðir og
sínar. Um tíma var hann hneptur | sjálfráðir.
í fangelsi á Frakklandi, á upp-! Á fyrri árum, á árum frelsis-
reistartímabilinu þar, því það; stríðsins í Bandaríkjunum, hafði
var þá á þeim tímum sem hann Thomas Paine staðið mjög fram
\ar uppi, fyrir hálfri annari öld, arlega í baráttunni og sagt var,
eða meira, og þá, á meðan að
hann lá í varðhaldi, vissi hann
ekki frá degi til dags hvað um
hann yrði eða leiddur yrði út og
hálshöggvinn eins og þúsundir
annara voru sem í fangelsinu
voru með honum. Hann var tíu
mánuði í fangelsi í París, en var
þá látinn laus. En þá var búið
að gera hann útlægan í ættlandi
hans, og þjóðin sem hann hafði
hjálpað, að stofna, Bandaríkin,
viðurkendi hann ekki lengur.
Hann var hataður af flestum sem
heyrðu nafn hans og varð fyrir
illri meðferð kreddufastra og
trúhræsnara, sem eggjuðu fólk
upp á móti honum. Og eins og eg
sagði áðan, þegar hann dó, voru
í líkfylgdinni varla fleiri en sjö
cða átta menn. En jafnvel dauð-
ur, fékk hann ekki að vera í friði.
Þá komu menn og rifu upp blóm
in sem plöntuð höfðu verið á
leiði hans. Ekki fékk hann held
ur að hvíla í vígðri mold. Það
eins og sumir hafa sagt síðan,
að “penni Thomas Paines, hafi
verið eins voldugur og sverð
George Washingtons.” Með rit-
um sínum, blés hann nýlendu-
mönnum þor og þrótt í brjóst
þegar mest áreyndi og mest
þurfti af þesskonar uppörvun á
að halda.
Hann var hvatamaður upp-
reisnarinnar, að meiru leyti en
nokkur annar einn maður á því
tímabili, og án hans, er ekki gott
að vita hvernig hefði farið. Sum
it gizka á, og með töluverðu
miklu við að styðjast, að án hans,
hefði uppreisninni aldrei tekist,
og að í stað þess að stofna nýja
þjóð, hefðu uppreisnarmennirn-
ir allir verið teknir og skotnir
sem landráðamenn og illmenni.
En í stað þess, er þeim nú sung-
ið lof, sem mannvinum hinum
mestu, frelsurum þjóðar sinnar
undan kúgun og ofbeldi, þeim
George Washington, Thomas Jef
var of gott fyrir hann. Aðrir fersonj J0hn Adams og John
nenn komu seinna og brutu upp
eða hjuggu legsteininn sem nafn
hans hefði verið höggvið á, og
eyðilöggðu hann. Og ekki var
nóg með það, en tíu árum seinna
tændi annar maður gröf hans og
fór með líkið. En það glataðist
Quincy Adams, James Monroe,
Benjamin Franklin og ótal fleir-
im. Og með þessum inönnum
ærður Thomas Paine einnig að
eljast, vegna þáttarins sem
íann tók í þessari mannréttinda-
oaráttu-
in var að fara. En í bók sinni ag hjálpa þeim að fiýja úr land
tekur Paine skýrt fram trú sína
á Guð og framhaldslíf. En hann
neitar algjörlega kenningunni
um Biblíuna sem óskeikult orð
Guðs í þeim skilningi sem tíð-
kaðist þá. Hann hélt því fram
að stórir kaflar í biblíunni væru
aðeins saga um hjátrú og grimd
gýðinga þjóðarinnar á fyrri tím
um, og að trúarhugmyndir forn-
Gyðinga væru að mörgu leyti ó-
fullkomnar. Hann hélt því fram
að hið sanna orð guðs, væri nátt-
úran, og að þar fyndi maður
tákn og merki, sem bentu á Guð,
og lýstu honum betur en biblían
eða nokkur önnur bók eða kreddu
kerfi gætu gert
móti honum, og
hversu mikill máttarstólpi hann
hafði verið í frelsisstríði Banda
ríkjanna, eða þáttinn sem hann
hafði átt í frelsisuppreisninni á
Frakklandi, þó að sú barátta færi
öðruvísi en hann hefði viljað
eða óskað. En samt á fyrstu ár-,
um byltingarinnar var hann kos
alveg búnir að gleyma hinum
! bókunum “Common Sense,” og
i “Rights of Man”. Þeir sýndust
vera búnir að gleyma einnig öðr-
um heilbrigðum og skynsömmum
ritgerðum hans, eins og t.d. um
réttindi kvenna, á móti villi-
menskunni sem menn sýndu,
með að heyja einvígi hvenær sem
inn á þjóðarþingið á Frakklandi þeim bgr eitthyað . ŒÍlh> á móti
og var gerður að helðufshorgaraj grimmiiegri meðferð á skepnum
þeirrar þjóðar, og var einnig kos,
inn í nefnd, sem átti að draga
sem tíðkaðist, á móti þrælahaldi
sem aðrir segja, eða vilja
hugsa, trúir sjálfum sér.
Ihomas Paine, í elli sinni, oft
lasinn, varð að þola margt, smán
og ofsókn nágranna sinna og
r.nnaj-a, fátækt og ýmislegt ann-
að, sem hatursfult og illkvittið
fólk getur hugsað sér að fremja
gegn hálparlausu gamalmenni.
Því fanst það vera að réttlæta
kristnu trúna, gegn níðrara henn
ar, en í blindni sinni skyldi ekki
ósamræmið í framkomu og til-
gangi þeirra.
Á síðustu árum hans, langaði
Haine oft eftir að geta dáið, og
einu sinni, er maður einn rak
byssu inn um gluggan hans og
hleypti henni af í þeim tilgangi
að myrða hann, sagði Paine að
betur hefði farið ef að skotið
hefði fundið markið.
En nú á vorrum tímum, mörg-
um árum seinna, þó að nokkri?
menn hafi altaf verið til, sem
skyldu hinn sanna mikilleik
Paines er almenningur eða mikill
hiuti hans farinn að skilja hve
mikil persóna Thomas Paine var
í raun og veru, og sumir tilfinn-
j’nganæmir hugsjónamenn finna
til mikils og einlægs saknaðar,
að samtíð Paines gat ekki skilið
nann betur og að hann fékk ekki
að njóta þakklæti þjóðarinnar
síðustu ár æfinnar fyrir það að
“penni hans var eins voldugur
upp nýja stjórnarskrá fyrir þjóð, ^ manna> Qg það var
ina. En er tímar liðu, varð flokk þe.rr. hugmynd sem hann gaf
urinn sem Paine studdi í minni- aJt gitt_ Aðai áhugamál hans
hluta. Menn sem Paine hafði tru
o.s.frv. En aðal áhugamál hans og SVerð George Washingtons”.
var
frelsi fyrir menninna, og
að og sem hann hafð.hjalpað *' tækffæri þá að hjótá sTn.
ýmsan þýðingarmikinn hatt a| Einu ginni þegar Benjamin
meðan að hann gat það, eins og prankiin( einnig frelsisvinur
t.d. að bjarga þeim úr fanSelsl> mikill sagði “Þar sem frelsi er
i þar er landið mitt”. En Thomas
inu þegar þörf gerðist, snerust paine mælti> «þar sem frelsi
margir á móti honum, og þegar, þekkigt ekki> þaf er landið mitt”.
hann var sjálfur hneptur i fang j Hann vUdi leggja ait fram til
elsi, voru vinirnir allir horfnir, þesg að efla freisishugmyndina,
sem hefðu getað hjálpað honum. Qg að hjarga fðiki undan kúgun,
Og í tíu mánuði, vissi hann varla hverrar tegundar sem hún væri,
c’ag fra deg», hvort hann enf’ rnannlegrar, peningavalds-, eða
að lifa til næsta dags, þvi þa stoð ^ ^ koHnungavalds.
blóðsúthellingm sem hæst, og Þess vegna var það, sem hann
margar þúsundir dóu á högg- f6r til Frakklands, og ílengdist
stökknum. ! þar, í 15 ár, í stað eins árs, eins
Á meðan að Paine la 1 ang‘ Qg hann ætjaði sér f fyrstunni.
elsi, hugsaði hann oft til George Hann {ór , erindum Bandaríkja-
Washingtons, vinar síns, sem stjórnarlnnar, og lauk þeim er-
var þá forseti hins nýmyndaða indum Qg f6r gíðan að hjáipa
ríkis »í Ameríku. Washington, — *•
sem leitaði til hans, á meðan að á
frelsisstríðinu í Bandarikjunum
byltingarmönnunum á Frakk-
iandi, að efla frelsis- og bróður-
rn ga-ic I irelsisstriðmu i uanoan»ju.mu. h1l[Trrivnfiina
Sama hugmyndin og kem | Qg bað hann um að brúka |nyþegar hann kom heim aft_
rithæfileika sína, sér og frelsis- vaf hann orðinn gamall og
stefnunni til aðstoðar. Paine varð útglitinn Hann var f útiegð frá
hans, oe samdi
ur fram í sálmi sem Matthías
Jochumson þýddi, og sem finst
í sálmakveri voru sem vér sýngj
um sálma vora úr í kvöld, þar>
í þriðja sálminum í bókinni er
þannig komist að orði:
Eg þekki bók sem bl^sir við
og barn hvert stafa má,
þótt meira opni mentasvið
en mannleg augu sjá.
Sú bók er verkin handa hans,
sem himin skóp og láð;
hún opnar hverju auga manns
Guðs almátt, vizku og náð.
Hið hvelfda loft, er lýkur alt,
oss lýsir veldi hans,
Sjá, himin, jörð 0g hafið svalt,
er handrit skaparans.
Og alt er ráði og reglu sett
alt reiknað, vegið, mælt,
svo hvorki fjall né fisið létt
því fær úr skorðum tælt.
Sem árdögg er hans ást og náð,
sem elur líf °g f°ld-
hans letur er hvert lítið sáð
er leiðir brauð úr mold.
Hans stafi þýðir þetta ljós
sem þér frá himni skín.
við tilmælum hans, og
langa ritgjörð sem var kölluð
“Common Sense” eða “heilbrigð
skynsemi”. Þessi ritgerð hreif
ættlandi sínu, Englandi- Þangað
hafði hann komið, en varð að
flýja v.egna íhegningardóms sem
kveðinn hafði verið upp þar, sem
við;
hann hafði
svo hugi nýlendumannanna, að var dauðáhegning fyrir uppreisn
það var, að ságt hefir verið, eins arstarfsemi og iandráð. Þar að
og heil ný hersveit hafði ver- &uk. ^ hann skoðaður sem guð
;ð send þeim til hjálpar, og ut- ,astari og trúieysingi> sem var
litið fyrir þá gjörbreyttist. Þar tllfenið einnig í Bandaríkjunum
að auki samdi hann bæklinga á _________ _____________________
ýmsum hættutímabilum á meðanj
á baráttunni stóð, sem kallaðir
voru “The Crisis” eða “Hættu-j
tíminn”. Þeir voru 13 alls, og;
hver þeirra vann ómælanlegtj
gagn í baráttunni.
f viðurkenningarskym
hann fyrir alt, sem
gert, var hann kosinn sen, sknf
ari l erlendra n.íl.»«M stjorn-
arinnar, Secret.ry o the Con,
mittee on Foreign Affairs , sem
var, um þær mundir, ábyrgðar-1
mikil staða og þýðingarmikil. j
því hann varð meðal annars, fé-
lagi og samvinnumaður helztu!
manna hins nýja ríkis, og þekkti
þá alla vel, eins og eg hefi áður
minst, eins og t.d. Jefferson. Ad-
ams frændurna, Munroe, Frank-
lin og fleiri, auk Washingtons
sjálfs.
í frelsisstríðinu, og jafnvel í
frelsisbaráttu alls heimsins, þvi
frelsisbaráttan í Bandaríkjunum
þar sem menn heimtuðu jafnrétti
fýrir aíla ménn, og jafnt tæki-
iæri í lífinu, frelsi undan kúg-
un konungsvalds eða ríkis, eða
nokkurs annars, sú barátta
kveikti neista sem barst út um
allan heim og sem logar enn,
skírt og bjart, þó að menn mis-
skilji þýðingu ljóssins, eða út-
skýri 'þýðingu þess til síns eigin
hags, en á kostnaá anriara
manna.
Er tímar líða, mun Thomas
Paine og allar aðrar hetjur, líkar
honum, hljóta enn meiri og full
komnari viðurkenningu, og
menn munu skilja boðskap þeirra
æ betur og betur. í þeirri von
llfum vér, og í þeirri von getum
vér haft yfir orð sem hann flutti
einu sinni. Og með þeim orðum
minnumst vér hans og hetfuska *
ar hans, og marksins sem hann
stefndi að, og sem var, fyrir
hann dýrmætara en eigin’nagn-
aður, dýrmætara en lífið sjálft.
Hann sagði:
“Öll veröldin er mitt land. —
Allir menn eru mínir bræður.
Að gera gott er trúin mín. Eg
trúi á einn guð,—og ekki fleiri.”
Verði þetta einrjg stefna og
takmark lífs vors, og starfs, á
óllum stundum. Þannig uppfyll-
um vér alt sem vér skiljum með
hugtakinu, vilji Guðs.
Drewrys
MD-388