Heimskringla - 01.05.1957, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
1 ICIMSKRINGJLA
WINNIPEG, l. MAÍ 1957
Hju’Miakrinula
ttofnvð iNI
*.» inriiuu miöviicuciegi
' • T- VTKING PRKS? 1 TTj
856-855 Sargent Ave., Winnipeg 3, Man. Canada
iixíÍBiaá
yr hrirrra
Phonc SPrucc 4-6251
>jo argangurinn, oorgist fyrirtram
nilst: THE-VIKING PRESS LTD
iJtú
)ii tfiBslcii . -•f blaOinu aBlútand) senalát:
'ting Prf-sv .n-Rited. 853 Sargent Ave.. Winnipeg
STEFAN EINARSSON
•tt tii ritftlnrans
’ >h .ítlM.Si,'TiiNGLA, 853 Sargent Ave., Winnlpeg
HEIMSKRINGLA is pubiished by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
856-855 Sargent Ave., Winnipeg 3. Man. Canada Phone SPruce 4-6251
____6i'..rortT”0 (tb Socond CIqsb Mqll—Pogt Oifice Dept., Ottawa
WINNIPEG, 1. MAÍ 1957
HELDUR FYRSTU Þriðja atriðið voru fjármálin.
RÆÐUNA í ONTARIO Ti.l aðkoi”a Því 7° frir’ að allar
_______ ptjormr, lands, fylkja og sveita
^og bæja, Mytu hlutfallslega
Deifenbaker og liðsmenn hans jafnt af ágóða eða framförum
álíta—og líklega réttilega—að landsins. Samningar þeir, sem
sigurvonir íhaldsflokksins séu nú ættu sér stað í skattmálum
helzt bundnar við Ontario-fylki fylkja og sambandsstjórnar,
í komandi kosningum. Það er ef- væru óhafandi, en þó betri en
laust af því, að foringinn kaus ekkert og bentu til hvernig jafna
Toronto borg til þess síðast liðna skuli sakir þegnanna.
viku, að hef ja kosningabardag- Þegar til stéttamála kæmi, ætti
an þar. hið sama við. Málefni búnaðar-
f Ontario eru 85 þingsæti. í jns yrði að jafna iþannig, að
kosningunum 1953 hlaut íhalds-1 bændur fengju hlutfallslega hið
flokkurinn 33 af þeim, en liberal | s£,ma fyrir sína framleiðslu og
ar 50. í þeim kosningum bærði aðrir.
Leslie Frost, forsætisráðherra; Þetta virðist alt ná til almennr
rylksins ekki á sér. Drew fyr- ar verðfestingar, sem að jafnaði
verandi foringi íhaldsflokksins er 14tin heita óhugsanleg. En
átti hvermg sem á því stóð ekki ( sannleikurinn et) að skortur á
miklu fylgi að fagna af hálfu henni veldur dýftíð Qg iUu
4 -fyfl Ip-Í cct i nrr» arimi or í finfarm . / _ ,, . .
haverði a voru, falli penmga,
! jdkisstjórnarinnar í Ontario
f þessum kosningum verður
breyting á þessu. Diefenbaker
hefir verið að vinna að því síð
an að hann var kosinn foringi
flokksins, að sameina betur en
áður íhaldsflokka fylkis og lands
ins. Lýsti Frost því yfir á þess
um fyrsta kosningafundi Diefen-
bakers að lið fylkisins hefði á-
kveðið að fylgja Diefenbaker að
málum og beita sér fyrir því, að
hann yrði næsti forsætisráð-
herra Canada..
Að íhaldsflokkinum farnist
betur nú í Ontario en 1953, eru
því fylstu líkur. leið Qg eg get þessa sam.
Liberalar eru þessa áskynja. komU) vil eg hjðða ykkur öll
Og Þeim virðist full alvara með hjartanlega veikomin 0g óska
að reyna að vinna annars stað-1 ykkur gleðilegs sumars>
ar Þau Þingsæti sem þeir eigaj Það er huggunarrík tilhugsun
þarna von á að tapa. Segja marg- að dga VQn á sumrinu og hlýind.
sem sitt á hvort hefir tap og
gróða í för með sér fyrir fáa, en
ekki í neinum hlutfallsjöfnuði
fyrir alla. Hallinn er borinn af
meiri hlutanum en hagurinn af
iáum í þjóðfélaginu. Og að svo
eigi að vera, er oss sagt að sé
eðlislögmál, saman ber það, sem í
trúbókum stendur: Fátæka haf-
ið þér hjá yður!
SUMARMÁLAERINDI
MARJA BJÖRNSON
ir það muni hafa eitthvað við
það að gera að St. Laurent for-
sætisráðherra hóf kosninga bar-
daga sinn í Winnipeg eða vestr-
inu.
Hagur liberala í Vestur-fylkj-
um veðurfarsins,-og sumarkom-
an felur í sér fyrirheit um sól
og regn á gróður jarðarinnar og
fögnuð alls sem lifir. Skáldin
hafa reynt að lýsa áhrfium vors-
ins á sálarlíf manna og lífið í
unum, er ekki sem beztur. f heild sjnnl) með kvæðum sínum
gresjufylkjunum þremur eru 48^ Qg eru morg þau kvæði gimstein
þingsæti. í kosningunum 1953
hlutu liberalar aðeins 17 af þeim.
Vestrið má því eiga von á miklu
innrásarliði frá sambandsstjórn-
inni á næstu komandi vikum.
í ræðu sinni s.l. fimtudag,
skyrði Diefenbaker mjög vel
sjónarmið flokks síns sem hann
æskti stuðnings kjósenda til að
koma í verk. Hann lofaði skatt- j þesga leið
iækkun, ef hann næði völdum.
Liberalar brugðust þegar við og
lofuðu henni einnig, er þeir
heyrðu þetta. En ef þeim er nú
skattlækkun kær hversvegna sam
þyktu þeir ekki skattlækkunar-
tillögu Drews, ár eftir ár um
hálfa biljón dala og þeir kölluðu
fals og fláttskap úr Drew, þvi
lækkun skatta væri ókleif.
Svar þetta kemur ekki sem
bezt heim við yfírlýsingu Harris
fjármálaráðherra, um tekju af-
gang á s.l. ári er nemur $282,000,
000 og nær mun vera hálfri bilj.
þessa stundina. En þrátt fyrir
allan kosninga-fjármoksturinn
sem yfir vofir, gerir stjórnin
samt ráð fyrir tekjuafgangi er
nemi $152,000,000. Að segja skatt
lækkun ómöglega, er því fjar-
stæða.
Annar megin þátturinn í
ar a okkar bókmenntum. Mörg
þeirra höfum við svo !ært og
sungið okkur til hugarléttis á
erfiðum stundum, og hafa þau
þá verkað eins og hressandi lyf.
á hugarfarið, breitt viöhorfinu
og opifað nýjar leiðir til starfs
og átaka. Eitt nútíðarskáldið á
íslandi byrjar sitt vorkvæði á*
“Þegar vorið guðar á mmn
glugga
grípur hugann voldug þrá.
Sólargeisli sendur til að hugga
þegar blærinn vermir kalinn
vanga
vetrar eftir élin hörð
lítil blóm, er feldi frostið stranga
fögur skríða móður jörð.”
Skáldið á nú heima fjarri sín-
um æskustöðvum og hin volduga
þrá vaknar í brjósti hans og leið
ir hugann heim. Hún bendir hon
um á 'það allt, sem hann unni
mest, og gefur huga hans vængi
til þess að flýja heim í æskudal-
ínn og njóta í friði samveru með
því er hann þráði mest. Hann
segir því í þriðja erindi:
“Fljúg þú sál mín fljótt úr borg-
arglaum
frjáls og glöð um bernskulönd.
stefnu Diefenbaker, er efling
fólksinnflutning svo að vinnuafl
þurfi ekki að sækja að eilífu til Nú skal lífsins njóta sem í
Bandaríkjanna. Það sem hér er draumi
gert á að vera gert af borgurum.Nú skal styrkja trvgðabönd.
þessa lands, en ekki öðrum. Svífðu heim í fjalladalinn fríða
forna vini gist um stund;
iindina 0g lambagrasið blíða
iækjahvamminn, smára ,grund.
Burknastóðið blöðin gulp hneigi
lirosandi í sólarátt.
óskajurtin unga kollinn teigir
upp í loftið fagurblátt.
Hávær lækur hoppar yfir steina.
Hjalar blær við gróinn reit.
Skógarþröstur skyzt á milli
greina
skygnist um if fluguleit.
Loftið þrungið ljúfum ilmi
blóma
læknar mína þreyttu sál.
Vorsins raddir unaðsfagrar óma,
hjarta míns. Á heiðu sumar-
kvöldi,
hljóður lít eg bernskusióð
Meðan jörðin sveipuð sólar eldi
sýnist verða rauð sem blóð.”
Ef til vill hefði nú þetta góða
skáld ekki ort eins áhrifamikið
kvæði ef hann hefði ekki sjálf-
ur átt heima, fjarri þeim stað
cr hann minnist á. Það er eins
og hinni völdugu þrá vaxi ás-
megin við þá reynzlu, sem fjar-
veran hefir orsakað. Það er víst
rétt, sem sagt hefir verið að f jar
lægðin geri fjöllin blá, og kvæði
Steingríms, “Þú vorgyðja svíf-
ur úr suðrænum geim” — hefði
cf til vill ekki Drðið eins áhrifa
mikið ef hann hefði ort það á
íslandi. En sá ógleymanlegi
songvari morgunsins ástarinnar
og vorsins, var þó ekki staðbund
inn í ljóðum sínum.
Vorljóð hans streynidu frá
strönd og hlíð, þvi allt sem yl-
geislar bifa vill nú elska og lifa,
snerta hjörtu vor, sól!
Syngið aldnir með ungum
Öllum rómi og tungum
Vegsemd honum, sem vorið 61;”
Það leggur birtu og yl frá
þessum ljóðum og við, sem les-
um þau erum þakklát þeim góðu
skáldum, sem hafa, með gáfu
sinni lýst okkur fram á veginn
og bent okkur á margt af þvú,
sem annars hefði verið hulið sjón
am okkar. En fyrir þau hefir
víðsýnin stækkað og hin volduga
þrá vorsins orðið að veruleika í
buga okkar og hjörtum. Við
ferðumst með Steingrími um
sumarkvöld, þangað sem:
“Sólu særinn skýlir,
Síðust rönd er byrgð.
Hýrt á öllu hvílir
Heiðrík aftankyrð.
Ský með skrúða ljósum
Skreyta vesturátt,
Glitra gúlli og rósum,
Glampar hafið blátt.
Stilt með ströndum öllum
Stafar vog og sund.
Friður er á fjöllum.
Friður er á grund,
Heyrist fuglkvak hinzta
Hljótt er allt og rótt
Hvíl nú hug minn insta,
Himnesk sumarnótt.’
Þeir sem hafa séð vornóttina á
íslandi gleyma henni aldrei, því
hún er svo yndisleg þegar gott
er veður. Þorkll Bjarnason sem
var prestur á Reynivöllum lýsir
henni þannig:
“Vórnóttin er fögur nyrða í
blíðviðrum. Sólin flýtur þá
ljómandi með hafsbrúninni
og kastar frá sér rauðum
bjarma, sem gyllir hlíð og hól,
en daggperlurnar glitra á hverju
hverju strái, svo að jörðin
sýnist öll skínandi gullofin
perlubreiða; lágnættið er
þögult og rótt, en með
aftureldingum kvikar allt
af fuglahljóm á sjó og landi."
Það er því mikið fagnaðarefni
þegar sumardagurinn fyrsti
gengur í garð, og Þ° eS f®!-
að hér um ísland í því sambandi
þá vitum við öll að sumarkoman
hér í Canada er engu síður fagn
aðarefni. Hér er einnig veturinn
oft harður og langur, og fegurð^
sumarsins hér, er mikil og heill-
andi, og þegar á allt er litið þá
er líklega hvergi betra land und
ir sólunni.
STÚDENTAR OG KLERK-
AR BJÓÐA KYNÞÁTTA-
AÐSKILNAÐI BYRG-
INN
f fyrsta skifti hafa fyrirætl-
anir Suður-Afríkustjórnar um
algera undirokun Afríkumanna
mætt harðri mótstöðu vel skipu
lagðra samtaka manna af evrópsk
um ættum.
Stúdentar við háskóla lands-
ins og klerkastétt biskupakirkj-
unnar hafa risið upp gegn frum
vörpum ríkisstjórnar Jóhannes-
ar Strydoms forsætisráðhetra
um að færa kynþáttaaðskilnað-
inn, sem stjórnarflokkurinn hef
ur á stefnuskrá sinni, inn í há-
skólana og kirkjurnar.
f Suður-Afríku er aðeins um
einn fimta landsmanna af ev-
rópskum ættum, en þeir einir
hafa öll völd í landinu í sínum
höndum, aðrir landsmenn hafa
hvorki kosningarrétt né önnur
borgarréttindi.
Einn þátturinn í kynþáttaað-
skilnaði stjórnar Strydoms er að
girða fyrir, að Afríkumenn fái
notið sambærilegrar menntunar
við menn af evrópskum ættum.
Ríkisstjórnin hefur þegar látið
loka skólum sem kirkjufélög
ráku, og voru einu staðirnir 'þar
sem börn Afríkumanna gátu
öðlast almenna menntun. Yfir-
íýst stefna stjórnarvaldanna er,
að fræðsla uppvaxandi kynslóð-
ar Afrikumanna verði að ein-
skorðast við að gera þá færa um
að leysa af hendi þjónustustörf
fyrir fólk af evrópskum ættum.
Nú liggur fyrir þingi Suður-
Afríku stjórnarfrumvarp um að
banna Afríkumönnum og mönn-
um af evrópskum ættum að sækja
pömu háskóla. Stúdentar af báð-
um kyniþáttum birtu um síðustu
helgi sameiginlega yfirlýsingu,
þar sem frumvarpinu er harðlega
mótmælt.
Undir mótmælin rita stjórnir
stúdentafélaga stúdenta af ev-
lópskum ættum og stúdentaráð
ið í Fort Hare, eina háskólanum
í Suður-Afríku sem ætiaður er
Afríkumönnum. Skora stúdent-
arnir á Strydom forsætisráð-
herra, að færa fram þó ekki væri
nema eitt einasta dæmi til stuðn-
ings þeirri staðhæfingu sinni,
að samneyti stúdenta af báðum
kynþáttum við háskólana í
Höfðaborg og Witwatersrand
hafa haft í för með sér árekstra
0g óvild milli kynþáttanna.
Stúdentamir kalla frumvarp
Strydoms “árás af hálfu ríkis-
stjórnarinnar á háskólana”, þar
sfcm reynt er að nota kynþátta-
hleypidóma til að gera kynþátta
misréttið algilt.
Síðastliðinn sunnudag lýsti
biskup biskupakirkjunnar í Jó-
hannesarborg, Ambrose Reeves,
yfir af prédikunarstóinum, að ef
þörf krefði myndi kirkja hans
frekar bjóða ríkisvaldinu byrg-
inn og hafa lagasetningu að engu
?n sætta sig við afskifti yfirvald
anna að innri málum sínum.
Reeves biskup vék að því á-
kvæði í frumvarpi ríkisstjórnar-
innar, sem leggur bann við að
Afríkumaður sæki kirkju manna
af evrópskum ættum í borg,
nema til komi sérstakt leyfi yfir
valdanna. Hann kvað þetta á-
kvæði árás á trúfrelsi í landinu.
“Það er mjög alvarlegt mál
að virða lög ríkisins að vettugi,
Og það er enn alvarlegra að
hvetja aðra til að gera slíkt hið
sama, en við höfum gsrt okkur
fulla grein fyrir afleiðingunum
og komizt að þeirri niðurstöðu,
að við erum að sætta okkur við
þær þjáningar, sem í vændum
kunna að vera frekar en líða í-
hlutun í kirfcjulífið”, sagði bisk-
upinn. “Vera má að þetta verði
til þess, aðeinhverjir, sem aldrei
hafa skilið hið sanna eðli kirkj-
TEACHERS WANTED
Manitoba will need many ncw teachers eath year as long as
the increase in school population continues at prcsent rates
and present conditions prevail.
Teaching offers
• Training at low cost.
• Bursaries and Loans to those who
need them.
• Assured employment.
• VAriety of positions in ali part of the
Province.
• Good basic salaries.
• Opportunities for advancement.
• Opportunities for service.
Grade XII students and others looking to the elementary lield
are invited to apply for admission to the 1957-58 session of
the Normal School beginning September 9th, 1957. Appli-
cation forms and othcr information may be obtained from
High School Principals or from the Registrar, Department of
Education, 140 Legislative Building, Winnipcg 1.
University graduatcs who are interested in the secondary
field should apply to The Dean, Faculty of Education, Uni-
versity of Manitoba, Fort Garry, or to Mr. E. F. Simms,
Room 42,\Legislative Bldg., Winnipeg 1.
Authorized by Hon. W. C. Miller, Minister of
Education, Province of Manitoba.
unnar, yfirgefi söfnuðinn, og
vera má að einhverjir njósnarar
reynist vera mitt á meðal vor,
en kirkjan má einskis láta ófreist
að til að vísa á bug tilraunum til
íhlutunar í líf hennar.”
Til biskupakirkjunnar teljast
fcinkum Suður-Afríkumenn af
enskum ættum. Kalvínstrúar-
kirkja Búa styður kynþáttakúg-
unarstefnu stjórnarvaldanna.
—Þjóðv.
ATHS.: — Um það leyti er búa
stríðið stóð yfir, var mikið talað
um sakleysi Búanna í íslenzkum
blöðum, en kúgun Breta. Og tvö
af stærri skáldum fslands, ortu
níðHvæði um Breta, er svo gífur
yrt voru, að lengi mun viðfrugð-'
ið verða, út af Búa-stríðinu. Leit
þá svo út, sem Búarnir væru hin-
ir eiginlegu innbyggjar landsins
sem Bretar væru að ræna ætt-
jörð og réttindum. En svo var
ekki. Búar voru innflutt þjóð
eins og Bretar í Suður-Afríku.
Þeir kúguðu innbyggjana fyrir
Búa-stríðið og þeir eru nú síðan
þeir náðu aftur yfirráðum af
Bretum, farnir að svifta þá á ný
öllum mannlegum réttindum og
trelsi, eins og ofanskráð frétt
ber með sér.
Skipið kom í höfn og allir há-
setarnir fengu landleyfi nema
einn. —Hvað gengur að þér?
spurði stýrimaðurinn, —ert þú sá
eini, sem ekki á konu hér?
—Þvert á móti. Eg er sá eini
sem á konu hér.
borgið heimskringlu—
því gleymd er goldin sknld
ÁRSRITIÐ “HÚNVETNING-
✓
UR”
DR. RICHARD BECK
Nýlega barst mér í hendur árs
ritið “Húnvetningur”, en Hún-
vetningafélagið á Akureyri hóf
útgáfu þess s.l. ár, og skipa rit-
stjórnina þeir Bjarni Jónsson,
Guðmundur Frímann og Rós-
berg G. Snædal. Hefet rittö með
orðsendingu til Húnvetninga og
annarra lesenda, og sýnist mér
fara vel á því að taka upp fyrstu
tvær málsgreinar hennar, er
skýra frá framtíðarvonum útgef-
enda hvað ritið snertir og til-
gangi þess:
/ “Aðstendendur þessa rits gera
sér það vel ljóst, að framtíð þess
er öll í hendi Húnvetninga,
heima og að heiman. Það eru
þeir, sem hljóta að ráða því,
hvort fleiri árg. “Húnvetnings”
sjá dagsins Ijós eða ekki. útgerf-
endur ætla því að spara sér lang-
an formála að þessu sinni og
einnig ætla þeir að gefa sem
fæst og minnst fyrirheit á þessu
stigi málsins, en sjá hvað setur
og aka síðan seglum eftir vindi.
Tilgangur “Húnvetnings” er
fyrst og fremst sá, að hitta Hún-
vetninga að máli, hvar svo sem
þeir eru búsettir, minna þá á
heimahagana^og flytja fréttir af
mönnum og málefnum sýslunn-
ar, ásamt öðru efni ýmislegu,
t>em tiltækilegt verður og ætla
má að Húnvetningum sé öðrum
íramur hugleikið. í þessu sam-
bandi vilja útg. sérstaklega taka
það fram, að ritið tekur fegins
hendi við alls konar efni, og
bREMYS
MD-388