Heimskringla - 28.05.1958, Blaðsíða 1

Jl^Stjrto
CENTURY MOTORSITD.
247 MAIN—Ph. WHitehall 2-3311 /
______________________

fo TH'iS
CENTURY MOTORS LTD,
241 MAIN - 716 PORTAGE
1313 PORTAGE AVE.

LXXII ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVTKUDAGINN 28. MAÍ 1958
NÚMER 35.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
MAGNÚS JÓNSSON,
fyirv. ráðherra, látinn
Magnús Jónsson, prófessor,
fyrrverandi alþingismaður og ráð
herra, andaðist í Landspítalan-
um í gær, rúmlega sjötugur að
aldri. Hafði hann átt við lang-
varandi vanheilsu að stríða og
dvalist í sjúkrahúsi síðan i nóv-
tmber sJ.
Með Magnúsi Jónssyni er til
moldar hniginn fjölhæfur gáfu-
maður og einn af aðsópsmestu
stjórnmálamönnum og rithöfund
um þjóðarinnar um árabil.
Magnús Jónsson var fæddur
26. nóvember árið 1887 að
Hvammi í Norðurárdal. Foreldr-
ar hans voru Jón Magnússon,
prestur og kona hans Steinunn
Þorsteinsdóttir—Magnús lauk
stúdentaprófi í Reykjavík árið
1907, heimspekiprófi í Kaup-
mannahöfn árið 1908 og embætt-
isprófi í Reykjavík ári'ð 1911.
Hann var prestur íslendingasafn
aoar í Norður Dakóta árin 1912-
1915. Eítir að hann kom heim
þaðan var hann um tveggja ára
skeið prestur á ísafirði. En árið
1917 var hann skipaður dósent í
guðfræði við Háskóla íslands og
síóan prófessor í þeim fræðum.
Gegndi hann kennslustörfum við
háskólann um 30 ára skeið. Rit-
aði hann jafnframt kennslunnf
fjölda bóka, rita og timarits-
greina um guófræðileg efni. Var
hann einnig ritstjóri ýmissa tíma
rita, svo sem Eimreiðarinnar, Ið-
unnar, Stefnis og Kirkjuritsins.
Hann var kjörinn heiðursdoktor
í guðfræði við háskólann í Tartu
í Eistlandi árið 1932, en þá var
einnig rektor Háskóla ís-
iandssögu, er hann ritaði fyrir
bókaútgáfu Menningarsjóðs.
Mitt í kennslustörfum sínum,
stjórnmálabaráttu og ritstörfum
hafði Magnús Jónsson tíma til að
stunda málaralist með þeim á-
rangri, að hann var talinn ágætur
listmálari. Stendur um þessar
mundir yfir sýning á verkum
hans.
Mikill sjónarsviptir er að þess
um fjölhæfa og gáfaða manni.
Magnús Jónsson var kvæntur
Bennie Lárusdóttur, er andaðist
á s.l. hausti. Áttu þau fjögur
börn. —Mbl. 3. apríl
Skógareldar
Ein afleiðing þurka eins og
verið hafa á þessu vori, eru skóg
areldar. Þeir hafa og nú verið
tíðir. Telst mönnum svo til að
þeir hafi sézt á 1100 stöðum í
Canada, síðan í ársbyrjun. Mest
hefir að þeim kveðið í Ontario
og British Columbia. En Alberta
manns fleiri vinnu en þá, eins
og tölurnar sína, því þá höfðu
5.748,000 atvinnu, en nú 5,969,000.
“Frelsari Araba”
•
Maðurinn sem stendur að baki
ofsóknunum í Lebanon, er Nass-
er, sami maðurinn og Khrush-
chev kvaddi með kossi eftir
tveggja vikna heimsókn til Mos-
kvu og gaf honum að nafnfesti
“Frelsari Araba”, að skilnaði.
Hann taldi hann mesta mann V.-
Asíu. Þetta er uppsláttur fyrir
mann, sem var óbreyttur herfor-
íngi hjá Egýptum fyrir ekki all-j
löngu. í ferð þessari til Moskvul
gerðu þeir félag með sérl
Khrushchev og Nasser, sem
nefnt er Moskva-Cairo-öxullinn.
Fyrir Nasser er verkefnið það,j
að sameina allar þjóðir Araba<
; eitt sambandsríki. Og til aðl
byrja með er hann að hrifsa
hvert smáríkið af öðru eins og
Sýrland, Yemen og nú síðast Lebl
anon í hið fyrirhugaða alríki Ar-
aba.
Lebanon er land á stærð við
Nova Scotia-fylki með 1.3 miljón
Saskatchewan og Manitoba hafa íhúa. Um það var lengi togast á
einnig haft nokkuð af þeim að af Gyðingum og Múhameðstrúar
segja. Ontario fylki hefir mikil
mönnum, en upp úr alheimsstríð
Ein kommúnista kúgunin
enn!
1 Berlín er nú verið að kúga
V.-Þjóðverja að gera samning
og ný slökkviáhöld, er þeir segja inu 1914, hlutu Frakkar þar eftir
að unnið hafi hið bezta verk. Enjiit. en þeir gáfu Lebanonbúum
mikla skaða hefir hlotið að leiða sem Drúsar eru nefndir og eru
af 728 eldum er þar hafa orðið. skyldir Sýrlendingum, frelsi
í British Columbia voru 273 eld- 1926.
ar og er skaði af þeim talinn
nema $11,000.00
86 dauðsföll
Á þremur helgidögunum í viku
lokin frá laugadeginum 17. maí við Austur-Þjóðverja, sem er al
til 19. maí, fórust 86 manns af, gerlega nýtt spor í málum Rússa
slysförum í Canada—37 fórust íjog Þjóðverja. Það sem samning-
umferðaslysum, 35 drukknuðu, 4,urinn fer fram á, er að hækkaður
fórust af bruna; 10 dóu af ýms-l sé til muna innflutningstollur á
um slysum, svo sem byltum, járnj vörum frá Vestur-Þýzkalandi,!
brautaslysum, skotum, rafvíra-j sendum til Rússlands. Verði það
bruna, o.s.frv. ekki samþykt, bíður það eitt, að
semja nýtt viðurkenningarsam-j
band við Rússland, sem líkast
því er Austur-Þjóðverjar hafi
Siglingar—vetur og sumar
r Siglingum er nú talið að hægt,
sé að halda uppi vetur og sumar **
til hafnborganna Fort William'TT * i n i ia-
og Port Arthur. Hvað lelddl Ul b5'ltmKar
h«n
lands.
Magnús Jónsson var kjörinn
þingmaður Reykvíkinga árið
1921. Var hann þingmaður höfuð
borgarinnar til arsins 1946, eða
samtals í 25 ár. Mun enginn hafa
verið lengur þingmaður fyrirj
Reykjavík. Þegar Ólafur Thorsl
myndaði fyrsta rúðuneytið sitt
vorið 1942 varð Magnús Jónssonj
átvinnumálaráöherra. ____ Hann1
gegndi fjölda trúnaðarstarfa, m.
a. átti hann sæti í undirbúnings1
nefnd Alþingishátiðarinnar, var!
yfirskoðunarmaður landsreikn-
inga u m árabil, átti sæti í dansk-;
íslenzku ráðgjafanefndinni og í
utanríkismálanefnd Alþingis um
margra ára skeið. í bankaráði
Landsbankans átti hann einnig
sæti í rúma tvo áratugi og var
formaður þess síðustu árin. For-
maður útvarpsráðs var hann einn
ig í mörg ár. Formaður fjárhags-
ráðs var hann þann tíma, sem það
starfaði.
Magnús Jónsson var einnig af
kastamikill rithöfundur. Eins ogj
áður er getið, ritaði hann fjöldaj
fræðirita um guðfræðileg efni i
sambandi við kennslustörf sín í
Háskólanum. Einnig ritaði hannj
mikið um þjóðleg fræði og sagn-
fræði. Af ritum hans má nefna
Skagfirzk fræði, Alþingishátíðin
1930, Kinkjumálin og Alþingi,1
Sögu Sjálfstæðisflokksin6 og ís-
Á s.l. vetri voru tilraunir gerð-
ar til þess að halda höfnunum
auðum og tókst vel. Að skipaleið
sé einnig hægt að halda íslausri
út frá höfnunum suður eftir
Lake Superior, nægilega bi'eiðri,
er einnig talið framkvæmanlegt.
Algeríu hersins
Lítum á þessar staðreyndir:
Hernaður fór af stað fyrir nær
fjórum árum eða 1954.
Um 400,000 frakkneskir her-
menn og um 100,000 manna lög-
reglulið, fór á móti uppreistar-
Vatninu er haldið auðu með mönnum, 25,000 alls.
áhöldum og pípum er a vatns-
botni vinna að því, að halda vatn
mu á yfirborðinu á hreyfingu
nægilegri tii þess, að það legg-
ur ekki.
Low ráðinn kennari
Solon E. Low, foringi Social
Credit flokksins, en sem tapaði
í kosningunum 31. marz, í Peace
River kjördæmi, hefir verið ráð-
inn skólastjóri við miðskóla í
Raymond, Alberta.
Low er 58 ára. Hann var skóla-
kennari, en hætti kenslu 1935,
er hann var kosinn á fylkisþing
Alberta frá Warner-kjördæmi.
Það var á stjórnartíð Aberharts;
var hann kosinn fjármálaráðhr.
1937.
Vinnulausum fækkar
Á tímabilinu milli 22. marz og
19. apríl á þessu ári, fækkaði at-
vinnulausum í Canada um 74,000
segir Weekly Free Press. Voru
atvinnulausir þá komnir niður í
516 þúsund, úr 590 þúsundum.
Að vísu er það meira en í
apríl fyrir ári síðan. En þegar
innflutningur er dreginn frá,
verður tala atvinnulausra svipuð
nú og á tíð liberala.
Uppreistarmenn nota sprengju
—byssur og hnífa, eins og skæru
liðar gera—hvað sem er.
Frakkar mynda herborg um
borgir og býli.
Af uppreisnarmönnum hafa
fallið um 63,000 manns. Af her-
liði Frakka um 6,000.
Nýlega íiértu uppreistarmenn
sóknina. Þeir fengu mikið af
hernaðarvörum frá 'kommúnist-
um í Tunis, næsta landi við Al-
geríu.
Þegar herforingjar Frakka sáu
þetta, kröfðust þeir, að þesSu
hræðilega og ójafna Algeríu-
stríði væri hætt, jafnvel þó það
kostaði stjórnarskifti í París,—
“Algeríu yrði að frelsa”!
Segir þörf fjár frá Sam-
bandsstjórn í mentamálum
Hinn ungi þingmaður frá
Norður-Winnipeg, M u r r ay
Smith, hélt iþví fram i fyrstú
ræðu sinni á Sambandsþingi, að
Sambandsstjórn yrði að .láta sig
mentamál landsins meira skifta,
en lög gerðu ráð fyrir. Hann
sagði lögskipaðan skólaskatt
sem mentamál stjórnuðust nú af,
okki einihlít. Hann vildi að sam-
bandsstjórn kysi ráð til eftirlits
En nú hafa um 221 þúsund 0g legði fram fé, eins og fram-
farir tímans kölluðu fyrir í
mentamálum. Og það væri hægt
án þess að takmarka að nokkru
verulegu yfirráðarétt fylkjanna,
þar væri aðeins um meiri sam-
vinnu að ræða.
Vill flytja þingið
—vestur á strönd!
Einn af Ottawa þingmönnum
—John Drysdale, íhaldssinni frá
Burnaby-Richmond, hreyfði því
á þinginu s.l. miðvikudag, að það
væri þarft verk að flytja Ottawa
þingið, vestur á Kyrrahaís-
strönd yfir sumarmánuðina, að
minsta kosti. Það væri ekkert
sumar að hafa í Ottawa. Veðrið
vestra væri mildara, sólrikara og
skemtilegra, en hvar annars stað
ar sem væri, vetur, sumar, vor og
haust. British Columbia væri
staður Ottawa-þingsins.
Annar stuðningsmaður
hásætisræðunnar
Gunnar S. Thorvaldson, hinn
nýbakaði senator frá Manitoba,
tók til máls, s.l. miðvikudag, sem
annar stuðningsmadur hásætis-
ræðunnar: Mæltist honum hið
bezta og hljómaði frá áheyrenda-
pöllunum heyr, heyr, heyr, upp
aftur og aftur. Eftir að hafa heils
að upp á þingið sem nýliði, snér
ist ræða hans um mikilvægi þess
að Bandaríkin og Canada stæðu
samhliða, eins og þau hefðu á-
valt gert. En þess bæri eflaust
að gæta, að vegna hins hraða
vaxtar Canada sem þjóð, að hafa
gætur á því sambandi og endur-
nýja það og sníða, sem oftast
eftir þörfinni.
$1,000,000,000
Þegar ein biljón dala er eytt
í eitthvert fyrirtæki í þjóðfélagj
inu, er vanalega spurt uin hvort:
slík eyðsla borgi sig. Síðast 1 iðna ;
viku voru skýrslur birt.ar um
slíka útborgun, en svo varlega
var um það rætt, fyrir hvað hún
var, að maður vissi ekkert um
það fyr en í lok fréttarirmar.;
Og fyrir hvhð skyldi hún hafa
verið? Áfengisneyzla Canada-
þjóðar nam þessu á árinu 1957.
Hún hefir samkvæmt þessu auk-
ist á s.l. rúmum 20 árum tífalt!
Það er vel að verið!
Nehru ofboðið
Þegar Khrushchev ætlaði að
bjóða Tító forseta Júgóslavíu
upp á sömu kosti og peðríkjúm
sínum í Austur-Evrópu, stjórn-
larslega, jjat Nehru, stjórnari
Indlandi ekki staðist mátið. —
Hann birti ómengaðar skammir
um þetta athæfi Khrushchevs og
líkti því við sáningu stjórnar-
farslegs illgresis. Nehru hefir til
þessa haldið sig að hlutleysis-
stefnu, er við öðru eins og
þessu má sín lítils. Hann veit
petta af eigin reynslu að nokkru,
því kommúnistar í Indlandi
krefjast hins sama af indversku
þjóðinni og bíða eftir því einu,
að eflast í landinu, svo að þeir
geti komið henni í framkvæmd.
Nehru dæmdi og aðfarir Rússa
í Ungverjalandi. En þó hann
sýndi þá meiri vægð en nú, var
þjóð hans Ula við það.
Skyldi Nehru nú vera farinn
að sjá, að 10 peðríkjum Rússa og
þar á meðal Eystrasalts þjóðum
hefði nú verið borgnara, ef Rúss
um hefði ekki verið sýnt hlut-
leysi eins og gert vra af Norður-
lándaþjóðunum og Nehru, er eins
oft tók svari stefnu Rússa og vest
lægra þjóða? Og kastar þetta
ekki um leið neinu ljósi á stefnu
Bandaríkjanna, er þakka má alt
það er bjargast hefir fyrir það
að þau stóðu ekki hjá hlutlaus,—
eins og Nehru nú er orðinn
hræddur um að eftir eigi að koma
honum í koll.
Gestkvæmt á Islendinga-
deginum?
Eric Stefánsson þingmaður
Selkirk-kjördæmis hefir af blaða
fregnum að dæma, átt tal við
þingfélaga sína í Ottawa um ís-
lendingadagshátíð á Gimli. Þótti
þeim það fróðlegt og kom þar að
Eric fanst stjórnarformaður
ætti að heimsækja daginn, ogj
eins margir þingmenn og því
nentu. Þetta er snjallari hug-j
mynd en margur kann að ætla,|
því það er einmitt á slíkum stöðj
um, sem stjórnendur og þingm.,1
kynnast þjóð sinni eins og þeiml
er hin mesta iþörf á.
Heiðraður af Manitoba
háskóla
Einn af fjórum sem heiðraðir
voru við uppsögn Manitoba há-
skóla með doktors-nafnbót í lög
um, var íslendingurinn J. T.
Thorson, forseti Exchequer
Courts í Canada.
Átta hafskip seld
Flota átta skipa, sem eru eign
Canadian National Steamship
Co. og flutninga höfðu með hönd
um til Vestur-Indlands, kvað
stjórn Canada ætla að sélja. Skip
in hafa verið aðgerðarlaus síðan
í verkfalli, er sjómenn gerðu 4.
júlí s.l.
• Þó með þessu sé slitinn hlekk
ur í siglingum þjóðeigna flotans
við Austur-Asíu, þykir þetta
eina sjálfsagða úrræðið. Skip
eystra, sem verkamenn fá fyrir
lægra kaup, en hér- er hægt að
fá þá, hafa nú tekið allmikið af
starfi þessara skipa upp. Mundi
erfitt reynast að ná því aftur.
Vel spáð fyrir Winnipeg .
Nefnd sem starfar að því, að
sameina Winnipeg og útborgir:
hennar í eina stóra heildarborg
—Metropolitan Planning—spáir
vel fyrir framtíð og vexti borgar
innar.
Skýrsla nefndarinnar er ekki
komin út, en fregnritar hafa náð
í þessa mola hjá einstaklingum
hennar.
Slátur hús gera þeir ráð fyrir
að dreifist þannig út að peningn
um verði slátrað víðar og þar
sem beitiland er fyrir hann. Slíkt
yrði borg þessari aðeins í útjöðr
um hennar til góðs.
En á stálverkstæðum er búist
við m iklum með lagningu brauta
eða vega norður um Canada.
Við vefnaði, ullarverksmiðjum
er hér miklum búist því sala fyr-
ir þá framleiðslu sé ærna hægt
að fá í Bandaríkjunum, sé sú
sala greið gerð af stjórnum. Sú
framleiðsla hafi og þann kost,
að hún afli kvenfólki mikla
vinnu.
í útjöðrum bæjarins muni mik
ill iðnaður vaxa upp fyrir karl-
menn o.s.frv.
Roblin í Árborg
Foringi Conservativa Duff
Roblin fór s.l. miðvikudag norð-
ur til Árborgar í kosninga erind-
um flokks síns. í ræðu hans benti
hann á nauðsyn þess, að skifta
um stjórn í þessu fylki, liberal-
stjórnin væri þegar búinn að
vera oflengi við völd. En að
skifta um stjórn væri hægra sagt
en gert, meðan fjórir eða fleiri
flokkar berðust um völdin.
í Gimli kjördæmi hefði í kosn
ingunum 1953, 60% allra atkv.,
verið á móti stjórninni, en um
þau keptu fjórir, sem bjargaði
Campbell.
Bænda- og fiskimál þessa kjör
JACK ST. JOHN
endursækir
Einn af’ kunnustu mönnum
Wellington kjördæmis og núver
andi þingmaður þess, er Jack St.
John, frambjóðandi liberala í
kosningunum sem fara í hönd 16.
júní til fylkisþings Manitoba.
Mr. Jack St. John var 10 ár í
bæjarráði Winnipegborgar og
varð þar brátt einn af vinsælustu
starfsmönnum ráðsins, bæði inn
á við og út á við gagnvart almenn
ingi. Hann er framsýnn maður og
gætinn og ferst hvert starf sem
er farsællega úr hendi. Að
kynna hann hér er engin þörf.
Prívat viðskifti hans sem lyfsali
í kjördæmi hans og opinbert
starf hans, bæði í bæjarráði og á
þingi, hafa aflað honum virð-
ingu og trausts hjá almenningi.
Hann er nú einn af þremur, er í
Wellington kjördæmi sækja, og
mun er út í kosningabardagann
er komið, gera fulla grein stefnu
sinnar og starfs á þingi. í aðal-
atriðum stjórnast það af stefnu
liberal-flokksins eins og gengur
og gerist í flokksmálum.
dæmis þyrftu betri talsmann en
þau hefðu átt. Dr. George John-
son, sem af hálfu íhaldsflokks-
ms sækti, væri læknir þeirra
mála, sem líkamlegra meina ein-
staklinga. ,
Ungui' söngvari í áliti
Magnús Jónsson kom fram i
fyrsta sirtn í Konunglega leikhús
inu á sunnudagskvöld 13. apríl í
óperunni II Trovatore eftir
Vérdi! Hinn ungi tenor fær góða
dóma í blöðunum. Socialdemo-
kraten segir, að það sem hafi
gert sýninguna mest spennandi
hafi verið “debut” hins unga fs-
lendings.
“Röddin er aðlaðandi, ljóð-
rænn tenór með dásamlegum,
hlýjum og áreynslulausum ítölsk
um hljóm. f sinni tveggja metra
hæð leit Jónsson vel út á svið-
inu, en frá leiklistar sjónarmiði
er hann enn ekki fullþroska. Allt
bendir til”, segir blaðið, “að i
Jónssyni hafi Konunglega leik-
húsið loksins fundið tenór, sem
hægt er að fá úrval verkefna.”
—Alþbl.
MOLAR
Menn spyrja, hvað sé að frétta
af fylkiskqsningunum í Mani-
toba. Það er heldur lítið enn sem
komið er. Sannleikurinn er, að
það er meira talað um \eðrið en
þær.
•
“Hin sönnu undrabörn vorra
tíma eru sextugu karlarnir, sem
enn trúa á réttlæti í heiminum
og skynsamleg samskifti mann-
anna.” —E. Hemingway
•
“Það er ekki hægt að kaupa
frið á niðursettu verði.”
—Eisenhower forseti
•
Sönglistin er það eina sem við
höfum fengið hér af himnum
ofan —Addison