Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 11.03.1892, Page 3

11. marz 1892.
KOÐVILJINN UNGI.
79
SVAR TIL HERRjA. „CENSORS11 |
V; ,i . : 1 frá . '; ’ i í.■. i ■ : j
..) Boga Th. Melsteð.
f „ þjóðviljanum unga“ I. 6.. stendur
aðsemlur ritdóuiur eptir mann, sem kallar
sig „Censor“, úm í „Sýnisbók íslenzkra bók-
jnennta á 19. öld“, er eg gaf út. Rit-
dómur pessi er svo lagaður. nð eg verð að
gjöra nökktlar athugasemdir við hann. eink-
um par sem hann hefir koinið út í blaði, |
er kentur út á íslandi, og par sem ltann j
ai s ítanlega er eigi annað en endurnýjun
ai tilraun ritstjóra Jóns þorkelssonar* til !
pess, að komu peiin, sem ekki hafa haft
fœri á að kynna sér bókmenntir vorar, í
pann skilning á bók pessari, sem hann ósk- '
ar, Auðvitað er petta ekki gert til pess '
að sjtilla fyrir bókinni.
Væri „Sýnisbók" mín svo. að hún jíerði
meira ógagu en gagn. pa væri pað, að minni
skoðun, i étt,jað berjast dugl 'ga á inóti henni,'
og kveða hana algjörlega niður,
Eg fæ nú alls ekki séð, að hún sé svo.
En vera kahni að petta sé eigin blindni að
kenna, og kann ver;i. að hér hafi eigi bætt
úr skák, að út hafa komið á milli 10 og
20 ritdómar um hana, sem hafa tekið henni
með miklurn fögnuði. Sumir peirra hafa
verið eptir menn, sem eg pekki alls ekkert,
eu aðrir eptir menn, sem heldur hafa ver-
ið mótstöðumenn mínir, en hitt, eða pá
l|afa orðið mér persónulega reiðir, af pví
t, a. m. að einstaks manns hefir eigi verið
getið í bókinni. En pessir menn hafagjört
sér far um að dæma hjutdrægnislaust um
bókina fyrir pvi, eða eins og heiðursmönn-
um sæmir.
Samanburður hr. C. á peim háyfirdóm-
ara Magnúsi Stephensen og Grundtvig er
svo stórkostlega vitlaus, að hann sýnir og
sannar gjörsamlega, að hr, C. hefir sára
litla pekkingu á íslenzkum bókmenntum á
síðari hluta 18. aldar og fyrri hluta 19.
afdar, en alls enga pekkingu á dönskum
bókmenntum á peim tíma, nema pví að
eins, að hann tali á móti betri vitund; en
pað vil eg eigi ætla. Eg só pví eigi, að
pað sé til neins, að tala um neina breyt-
ingu né tímaskiptingu á bókmenntum vor-
um né annara við hr. C.**
Svo ér um valið. J>ar á eg að Vera
svo fjarskalega hlutdrægur. Sérstaklega
pvlíir' hr. C. engiii rnynd á pvíi, hvernig eg
dreg frain hlut Bjarna Thórarensens; á
pað auðvitað áð vera af pví, að eg er hon-
um náskyldur, — Ef til vill myndi hr. C.
og sumir aðrir eigi tala eins mikið um
hlutdrægni pá, sem eg á að hafa sýnt
móti Jóni Espólin. efp ir athuguðir, að eg
er líka náskyldur houuui — Bjarni Thor-
arensen, segir'0., er „með 25 kvæðum,
sein taka upp nær pví 13. hluta allrar
bókarinnar, par sem pó eru sýndir 38 menn
alls“. „Jónas Hallgrímsson héfir ekki feng-
ið nema 11 kvæði“.
þá er eg gjörði „SýnisbÓk11 pessa, skipti
eg lúminu niður millí skáldanna og rithöf-
undanna eptir blaðsíðutali, en ekki eptir
kvæða eða rita tölu. Mér fannst pað eigi
jafnt. pótt hr. C. sýnist svo, að taka visu,
sem er einar 8 linur að lengd, og ritgjörð
eða sögu, sem er 8 eða 10 bls. Afskáld-
unuin ætlaði eg Jónasi Hallgrímssyni mest
rónv, ogpar næst Bjarna Thorarenser, en af
visindamönnum .Tóni Sigurðssyni mest. Frá
pví blaðsiðutali, sem eg ætlaði hverjum
inanni, varð eg pó stundum að víkja nókk-
uð, er eg lagði siðustu hönd á valið í bók-
ina, eptir pví sem á stóð með lengd kvæð-
unna eða ritgjörðanna, af pví að pað vildi
eg taka í heilu lagi, sein hægt var.
En svo eg víki mér nú aptur að pví,
sem hr. C. segir, pá má hver maður sjá,
sem að pví gétir, hve rangt pað er. Bjarni
hefir fengið taepar 25 bls., eða tæþan 15.
hluta (14 og átján tuttugustu og fimmtu)
úr bókinni, en Jónas réttar 33 bls., eða
rúman 11. hluta (11 og fimm prítugustu
og priðju) úr bókinni. f»að er sannarlega
annað, að taka stutt kvæði eptir Bjarna, en
skáldsögu með 4 kvæðum eptir Jónas. f>að
er ekki rétt, að eg hafi að eins tekið 11
kvæði eptir Jónas, pví eg tók 10 og pau
4, sem eru í „Grasaferðinni“; pað eru 14
kvæði. En hr. C. virðist einungis hafa
lesið yfirlit efnisins i „Sýnisbókinni“, er
hann ritaði dóm sinn, og líklega pess vegna
telur hann „Grasaferðina“ með kvæðunum.
Hefði hann lesið blaðsiðutalið í efnisyfir-
litinu líka, pá hefði hann ef til vill tekið
eptir pví, að „Grasaferðin“ var nokkuð
* Ýmsir hafa fullyrt við mig, að rit-
dómur pessi sé eptir einn samverka-
mann dr. Jóns Jpórkelssonar við „Sunn-
anfara".
** i>eir, sem ekki pekkja neitt danskar
bókmenntir, purfa eigi annað en lesa
einhverja danska bókmenntasögu, til
pess að sjá petta. |>að er varla til
svo lítil dönsk bókmonntasaga, að eigi
megi átta sig á öðru eius og pessu
um Grundtvig.
löng til pess, að vera vanalegt kvæði, og
gáð að pví, hvort hún væri pað.
Ekki segir hr. C. heldur rétt frá töl-
únui a kvæðum Bjarna.
Hægt er að nefna mörg ágæt kvæði
eptir Jónas, sem eg hefi ekki tekið, eit
hvaða kvæði hef eg tékið eptir hann, sent
eigi eru ágæt? Hm góðu kvæði Jónasar
erú svö mörg, að eigi var hægt að tak i
pau öll i pessa bok — og svo má líka
segja um fleirí skáld vor — en leiðast pótti
inér að geta éigi tekið „Hulduijóó“, pótt
hr. C. taki pau eígi til greina; en el til
vill er hann jafn kunimgur peim og „Grasa-
ferðinni“.
Eptir Pál Ólafsson tók eg 12 kvæði og
vísur ; er p ið 8 og hálf bls , og ekki er
pað rétt, að eg hafi gjört honum hærra
uudir höfði, en Jónasi Hallgrimssyni.
þá nefnir hr. C. enn pessi rangindi:
„Matthíus Jochuinsson er að eins sýndur
með 8 kvæðum, en Steingrímur Thorsteii,-
sen með 13“. Eg ætlaði peiin Grími Thom-
sen, Benedikt Gröndal, Steingríiui Thor-
steinsen og Matthíasi Jochumssyni viðlika
mikið rúiu; og af pví að hér var mest uin
kvæði að ræða, pá viðlíka margt eptir livern,
eða eins og 8 kvæði í meðallagi að lengd.
Að pví er Grím Thomsen snertir, pá hefir
hann sem skáld að vísu eigi átt upp á há-
borðið hjá íslendingum almennt, í sta?-
inn fyrir eitt kvæði tók eg nokkrar visur
eptir Stgr. Thorsteinsen; eru pær sumar
4 linuý aðlingd, en suinar að eins 2 línur,
og er eigi hægt að kalla pað kvæði, enda
hefir Steingrímur 12 og einn fiuimta bls.
eða minnst rúm af pessuin mönnum í bók-
ínni, en Matthías mest eða 15 og hálfa bls.
þetta verður, eins og pegar er sagt, að fara
nokkuð eptir ýmsum ástæðum svo sem, lengd
pess, sem tekið er, hvort má prenta pað í
2 dálkum eða eigi. J>að yrði pví heldur
eigi rétt, ef einhver færi að reyna að draga
út nákvæmlega skoðun mína um pað, hvort
eg ætli, að pessi og pessi maður sé betra
skáld en hinn, eptir blaðsiðutali pví, sem
liann hefir í „Sýnisbókinni11, eins og hr. C.
hefir gert eptir ritatölunni eða ljóðatölunni.
Mér er engin launung á pví, að pótt mér
pyki séra Matthían mjög gott ljóðaskáld,
sem sannarlega eigi betra skilið, en að purfa
að lifa við basl og fátækt, pá pykir mér
pó Steingrímur jafn betra ljóðaskáld en
hann. J>ó hefir Matthías einum fimmta
meira rúm í „Sýnisbókinni“, en Stein-
grímur.
Ekki er pað rétt, að eg hafi tekið að