Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 23.01.1894, Qupperneq 1

Verð á.rgangsms (minnst
40 arka) 3 kr.; í Ameríku
1 doll. Borgist fyrir júní-
mánaðarlok.
DJÓÐVILJINS UNGI.
-*■—
ÞbIÐJI ÁBOANÖUB. ===|--. =
RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN.
M io.
ÍSAFIBÐI, 28. JAN.
Uppsögn skrifleg, ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júni-
mánaðar.
18í)4.
Þingkosningarnar að vori.
— II.—
í síðasta blaði voru bentum vér á
það, að eigi væri gjórlegt fyrir kjósend-
ur landsins, að hrapa að þvi um of, að
velja menn úr embættis-flokknum, nema
kunnir væru að einurð, frjálslyndi og
sannfæringar-festu.
Vér tókum þetta þá sérstaklega fram,
að því er embættismennina snertir, ekki
af þvi, að vér mistreystum þeim yfir
liöfuð, beldur af þvi, að líkur liggja til
þess, að sjálfstæði þeirra á þingi geti
verið tóluvert hættara, en sjálfstæði ann-
ara, meðan ekki breytist til batnaðar um
skijiun stjórnarinnar hér innan lands.
En þó að vér sórstaklega bentum á
þetta, að þvi er ernbættis-stéttina snert-
ir, þá er það vitaskuld, að þessum sómu
hæfilegleikum þurfa ekki síður ónnur
þingmanna-efni að vera búin.
Hér á landi er bænda-staðan einna
óháðasta staðan, ef bóndinn er nokkurn
veginn sjálfbjarga i efnalegu tilliti, og
rir þeim flokkinum mætti þvi ætla, að
fengizt gætu liklegustu þingmanna-efnin.
En þvi rniður er því svo farið um
ýmsa af bændum vorum, er á þingi hafa
setið, — þó að auðvitað séu all-margar
undantekningarnar —, að það er eins og
Reykjavíkur-vistin hafi á þá óheppileg
áhrif.
Þeir eru djarf-rnæltari og einarðari
heima í sveitinni sinni, heldur en þeg-
ar á þingið er komið.
Nægir í þessu efni að minna á það
eitt til dæmis, að i „bitlinga‘!-bardðgun-
um, sem einatt eru háðir af all-miklu
kappi á hverju þingi, standa bændurnir
yhr höfuð engu betur, en aðrir, á víg-
vellinum, enda þótt bænda-stétt landsins
se, í orði kveðnu að minnsta kosti, sara
lítið um alla svo nefnda „bitlinga” gefið.
Svo er og annað, sem einkennir mjög
þingsögu íslendinga, ekki sízt á siðari
árum, og það er þessi einstaka liræðsla
eða varasemi, ef eitthvað á að finna að
gjórðum stjórnarinnar.
Lýsir það sér ekki hvað sízt, þegar
innlenda stjórnin á hlut að máli, þvi að
þá verður hvert orðið að vega sem vand-
legast.
Aptur á móti heyrir, eða fregnar,
erlenda stjórnin miklu síður, hvað fram
fer, og fyrir hennar liönd eru menn þvi
ekki alveg eins hórunds-sárir.
Nú er það, sem kunnugt er, eitt af
aðal-ætlunarverkum þingsins, að hafa
eptirlit með umboðsstjórniuni, og taka i
taumana, ef eitthvað fer af-laga.
En hvernig á þingið að fullnægja
þessari epirlits-skyldu sinni, ef mikill
hluti þingmannanna gengur með þær
grillur, að ekki sé þó vert, að fara frekt
út í þetta, þvi að hann kunni að þykkja
það, karlinn.
Þessi of mikla varasemi leiðir til
þess, að annað hvort er mórgu nauð-
synja-málefninu alls ekki hreift, eða þá
ályktanirnar svo magnlausar, — þegar
engan má styggja —, að þeir, sem í
lilut eiga, gera gjarna ekki annað, en að
brosa að þeim eptir á.
Og margt fer svo fyrir bragðið óðru
visi í landstjórnar-háttum, en fara myndi,
ef alþingi rækti betur eptirlits rétt sinn
og skyldu.
---------------
TJm ritdómana
i SUNNANTABA, III, 4, 0G ÞjÓÐOLFI, XLV, 52.
(KVÆÐI eptib HANNES HAFSTEIN).
(Eptir Jón minri).
Þessir ritdómar eru eitt liið merki-
legasta, sem komið heíir fyrir manna
sjónir á seinni tímum, og má ætla sem
vist, að höfundur kvæðanna muni ekki
þykjast hafa ástæðu til, að vera mjög
þakklátur þeirra vegna, þar sem hann
mun sjálfur vita, að hin rnestu höfuð-
skáld, sem hafa haft áhrif á alla Evrópu-
menntun, Iiafa aldrei verið yfix ausin
með slikri lofgjörð, og voru þeir þó ekki
af verri endanum, sem um þau rituðu.
Það er náttúrlega rétt, að hrósa því, sem
hrósvert er; en það er miður lieppilegt,
að dengja yfir mann því oflofi, sem gæti
gefið grun um, að það væri tómt háð,
eða lofgjórðin yrði svo megn, að hún
bæri manninn ofurliði; — það er eins og
dæinisagan segir um asnann, sem fór að
faðina manninn, og gerði það svo fast, að
honurn lá við bana. Hér má minna á
orð Snorra Sturlusonar: „engi mundi þat
þora, at segja sjálfum hánum þau verk
lians, er allir þeir, er heyrði, vissi, at
hégómi væri ok skrók, ok svá sjálfr
hann; þat væri þá háð, en eigi Iof“.
Réttsýnir og heiðvirðir ritdómarar liafa
iieldur ekki þann sið, að lasta aðra merm,
sem ekkert koma málinu við, þó að þeir
lofx einn; en í þessum ritdómum hafa liöf-
undarnir ekki getað stillt sig um, að
lmýta í Bjarna Thorarensen, og alla þá,
sem hafa notað náttúruna oe; fevurð
hennar og ófl, til þess að framleiða
skáldskapinn, enda þótt dýrðlingur þeirra
geri það engu siður, en aðrir; þannig er
Bjarni sneiddur fyrir línuna: „eða þær
kristalls ár, á hverjar sólin gljáru -
ritdómaranum liefir liklega sviðið, að
Bjarni orti föðurlands-kvæði, því að þessir
nútiðarinnar Hafnarmenn hafa optar en
einu sinni látið i ljósi óánægju sína, út
af þessu vansæmi, og kemur það fram í
þessu tölublaði Sunnanfara; en Þjóðólf-
ur segir skáldið eigi ltafa þórf á „nátt-
gala-klið né tunglskini“, og er það frern-
ur barnalega að orði komizt.
Aðal-málið er í Sunnanfara, því að
hann byrjaði; en Þjóðólfur apaði eptir,
og tuggði upp sumt, sem Sunnanfari
hafði spúið úr sér. Vér tókum þvi eink-
um tillit til Sunnanfara, og einkennum
orð hans, þegar vér setjum þau fram.
Sunnanfari segir: „fátt er ljótt á Baldri“
— sagði Skaði; en það var þá ekki
Baldur eptir allt saman, svo likingin fer
i kundana. „Eg get varla hugsað mér
það dauðýfli, að ólundin detti ekki
úr því um stundar sakir við að vera
úti i öllum þeim stormi, sem þýtur
gegnum“ þennan meistaralega ritdóm,
sein sýnir svo aðdáanlega, hvernig rit-
dómar eigi ekki að vera. Fyrst er farið