Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 23.01.1894, Qupperneq 2

38
Þjoðvil.jinn ungt.
ii r, io.
að rannsaka, hvernig á liaíi staðið, þeg-
ar skáldið „koin undir“ — en (finheitin’!
- sjálfsagt er ritdómarinn betur kunn-
ugur þess konar, en almennt gerist; svo
er farið að minnast á Íslendínga-féiagið
í Höfn, um og eptir 1880, sællar minn-
ingar, með öiium þess afreksverkum,
þegar „hin nýja stefna“ (sem raunar
aidrei varð að neinu) átti að „koma und-
iru, þegar „lieirnsins sanna menning átti
að koma fyrir atorku og fjör hinna ungu,
efnilegu manna“, sem Sunnanfari segir,
að hafi drukkið mikið, en lesið lítið, —
enda hefir það sýnt sig. Siðan fáum
vér að vita — hver mun ekki fára á
lopt af gleðinni ? — hvað það sanna
frelsi er, sem „allar þjóðir, og allir ein-
stakir menn, ættu að koppa að, ekki þetta
gamla, lögbundna, frelsi, sem hvorki er
heilt nó. hálft., heldur frelsið sjálft, i heilu
lagi, ef svo má segja, óbundið, takmarka-
laust. frelsi, sem hvorki nokkur trú, né
nokkrar aðrar kreddur, marka bás. Þetta
er fögur hugsjón, en mun eiga nokkuð
langt í land; og sú (háttvirta heimska’,
drottningin, sem öllu ræður, mun hafa
unnið rnörg afreksverk, áður en (heims-
ins sanna menning’ i-yður sér til rúms,
en (kirkjan, kirkjan liún brennur’ með
tíinanum, og þá er rutt úr veginum aðal-
mótspymunni móti því, að óll skepnan
geti orðið frjáls, og verði frjáls“. Svo
mörg eru þessi orð Suniíanfara; hvílík
vizka! hvílik heimspeki! hvílik ljómandi
framtið! Eptir þessum orðum er það þá
þannig lagað frelsi, sem H. H. heldur
fram, og væri þetta svo, þá mættum vér
óska oss til lukku, því embættismönnuin
vorum hefir lengst af verið borið á brýn,
hversu ófrjálslyndir þeir væru; — en ept-
ir því, sem Sunnanfari segir, þá höfum
vér nú fengið embættismann, sem er
verulega frjálslyndur, sem vill hafa það
óbundna, takmarkalausa frelsi, svo menn-
irnir geti lifað villulífi, eins og aparn-
ir í skógum heitu landanna, eða rjúpurn-
ar héma i fjóllunum, þar sem „engar
kreddur marka bás“; — hin „háttvirta
iieimska" kúgar hann ekki, því að hann
hefir svæft hana með lofkvæðinu til
heimskunnar, sem raunar er alls ekki
ný hugmynd, því líklega þekkir maður-
inn (encomium Moriae’, sem er til í is-
lenzkri þýðingu í handritasafni bók-
menntafélagsins, þó að skáldið sjálft ekki
hafi þokkt það, né lieldur þurft að þekkja
það, þvi sá, sem er stokkinn, eins og
Aþena „fullvaxinn og albrjmjaður, fagur
og aflmikill út úr höfði Seifsu, þarf
ekki að þekkja neinar bækur: sannleik-
urinn, og „heimsins sanna menning“, hefir
opinberazt honum, um leið og „hann
kom undir“. En það er óhætt að full-
yrða, að ritdómaranum skjátlast hér
hroðalega, þar sem hann ætlast til, að
H. H., sem er giptur maður, og á konu
og bórn, og lifir sómasamlegu og heiðar-
legu félagslífi, að hann skuli hlaupa frá
konunni og bórnunum, eins og villidýr,
og fylgja ritdómarans „Bohéine“-skoðun-
um, eða fara að verða, eins og Mandril-
eða Gorilla-api, úti i skógi: — kann ske
mætti fá Stanley, til að útvega eítthvert
skóg-lendi í „the dark Continent“ —;
þangað verður ritdómarinn að fara, ef
hann vill hitta Hannes Hafstein, eins
og hann ætlast til, að hann sé. Enn
freraur: enga trú og enga kirkju! Fyrir
alla muni, enga trú og enga kirkju!
Skyldi II. H. einhverra hluta vegna
neyðast til að fara í kirkju, þetta hrylli-
lega hús liinnar „háttvirtu heimsku“,
ætli liann gæti setið rólegur i kirkjunni?
ætli hann mætti ekki eiga von á hverju
augnabliki á einhverjuin erki-djöfli frá
Sunnanfara, með stóreflis eldibrand,
brennandi kirkjuna og allan skáldskap-
inn upp að köldum kolum? En hvað
er ekki til vinnandi til þess, að „óll
skepnan geti orðið frjáls, og verði frjáls!
Þessa liöfurn vér nú „í mörg herrans ár“
verið að vona, og nú Ipksjns litur út
fyrir, að Sunnanfari láti þessa von ræt-
ast, með sinni vísdómslegu Exegesis á
þessum snilldarverkum, sem hafa ært
bæði Þjóðólf og Sunnanfara.
(Framhald.)
KYENN-LÆKNAR Á RÚSSLANDI. Svo
telst til, að í Rússlandi séu um 700 konur, or
lagt liafa stund á læknisfræði, og hafa Iækning-
ar að aðal-atvinnu sinni.
Meðal-árstokjur „praktiserandi“ kvenn-lækna
þar í landi, eru taldar 5—6 þús. krónur; en þó
hefir einn kvenn-læknir, sem sérstaklega þykir
skara fram úr öðrum læknum, 32,400 kr. í tekj-
ur af lækningum á ári.
HVÍTIR MATJRAR hafa valdið, og valda
enn, árlega stór-skemrodum í Australíu; hús- og
bús-gögn eyðileggja þeir a fáum mánuðum, nieð
því að þeir grafa sig inn í alls konar við, og
gera liann rétt að sáidri.
RÚSSNESKUR MAÐUR, sem íyrir íáum
árum myrti mann sór til fjár suður á ítaliu,
og dæmdur var til æfi-langrar fanga-vistar, erfði
síðastl. sumar 2 milj. frankaeptir ættingja sinn
á Rússlandi; en búizt er við, að hann hafi lítil
not fjárins fyrst um sinn.
NlAGARA-FOSSINN i Ameríku telja menn,
að geti fram leitt allt það rafur-magn, sem nota
þart í Bandan'kjumim.
TELEPHON eru kafarar farnir að nota, til
þess að geta jafn harðan, þegar þeir eru á marar-
botni, skýrt frá því, som fyrir augun ber, og
fengið skipanir um, hvað gjöra skuli.
Telephoninn er festur við dá-litla málm-plötu,
sem höfð er á hjálminum, svo að kafarinn þarf'
ekki annað, en snúa ögn við höt'ðinu, þegar hann
fvsir að nota telephoninn.
SVALA, sem átti sér hreiður nálægt bænuni
Roubaix á norðanverðu Frakklándi, var í fyrra
vor tekin úr hrei'ðrinu, og flutt f fugla-búri til
Parísar-borgar, og sleppt þar. Eptir 90 minút-
ur var hún komin aptur i hreiður sitt, og hafði
því fiogið yfir 2 mílur onskar á míuútunni.
+
I Iel«;i I JÞlfdánarson,
iolvtor.
Sira Hclgi Hálfdánarson, forstödumad-
ur prestaskólans í Heykjavík, andaðist.
að heiinili sínu í Reykjavík 2. jan. þ. á.
kl. 8 uni kvöldið, og hafði liann áður
legið þungt og lengi i ólæknandi maga-
sjúkdómi.
Síra Helgi var fæddur að Rútstóðum
í Eyjafirði 19. ág. 1826, og var því á
r>8. aldurs-ári, er hann dó. Foreldrar
lians voru: Hálfdán prófastur Einarsson,
síðast prestur að Eyri í Skutilsfirði (f 1866),
og kona hans Alfheiður Jónsdóttir; hann
út skrifaðist úr Reykjavíkur lærða skóla
1848, sigldi siðan til háskólans, og lauk
þar guðfræðisprófi 1854; prests-embætti
gegndi liann siðan í 13 ár, fyrst í Kjalar-
nesþingum, og síðan að (xórðum á Alpta-
nesi, unz hann 1867 varð kennari við
prestaskólann, og forstöðumaður lians
1885, þegar Sigurður lektor Melsted fékk
lausn frá þeim starfa.
Við fráfall síra Helga hefir íslenzka
þjóðkirkjan misst einn sinna fremStu og
nýtustu sona; sem kennari við presta-
skólann uin ineira en fjórðung aldar hefir
hann haft mjög mikil áhrif á kristin-
dóms kenninguna á landi þessu, þar sem
mikill hluti presta-stéttar vorrar eru læri-
sveinar hans.
En auk þess að leysa af liendi þenna
skyldu-starfa, sein konnara-staðan lagði