Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.12.1898, Qupperneq 4

JÞ.lÓfiVILJINN UNOI.
VIII, 14.--15.
56
Fari vimmlýðurinn ekki burt úr land-
inu, þarf hann að fá atvinnu í landinu,
engu síður þótt hann só sjálfum sór ráð-
andi; þangað, sem atvinnu er að fá,
streymir því verkafólkið, alveg eins til
landbóndans, eins og sjávarbóndans.
Rýmkvun vistarbandsins gjörir það
að verkum, að bændur nota meira dag-
launamenn, en áðurþosast við óþarfa fólks-
hald mikinn hluta ársins, læra fremur, en
hingað til, að gjöra réttlátan mun á dug-
lega verkmanninum, og hinum óduglega,
og eru lausir við mörg óþægindi, sem
leiða af miklu hjúahaldi.
Rýmkvun vistarbandsins er því vel-
gemingur, bæði fyrir vinnuveitendur i
Jandinu og verkamennina, og mun þegar
frá líður, og allt hefir jafnað sig, verða
talin goð réttarbót.
Eitt hið mesta áfall, sem landbúnað-
urinn á Islandi hefir orðið fyrir, er fjár-
kláðinn. Síðan Jóni heitnum ritara tókst
að eyða honum á Suðurlandi, hefir hans
ekki orðið vart til muna, þar til nú fyrir
fáum árum. Það er varla hægt að hugsa
sér meiri voða fyrir landbúnaðinn, en
þessa plágu. Ekkert væri líklegra, en
að landbændurnir tækju feginsamlega
öllum þeim ráðum, er miða til að frelsa
atvinnuveg þeirra frá þessari eyðilegg-
ingu.
Útrýming fjárkláðans er meira virði
fyrir landbúnaðinn, en hundrað þúsund
króna fjárveiting úr landsjóði á hverju ári.
Alþingi hefir fj'rir löngu síðan samið
lög, er innilialda ráðstafanir til útrým-
ingar kláðanum.
Það er og nú orðið fullsannað, að
lækna má kvilla þennan með rækilegum
böðunum á sauðfénu. En til þess út-
heimtist eindreginn áhugi, samtök og
félagsskapur fjáreiganda sjálfra, og skil-
yrðislaus hlýðni við allar þær fyrirskip-
anir yfirvaldanna, sem miða til þess, að
lækningarnar f'ari reglulega og samvizku-
samlega fram.
Þetta ætti hver maður að telja ljúfa
skyldu sína, þar sem bjargræðisvegur
mikils liluta þjóðarinnar getur verið í
veði.
En hvað segir reynzlan svo ?
Síðan kláðans varð vart nú í seinna
sinni, hefir landstjórnin hvað eptir annað
gjört það, sem gildandi lög heimta af
henni, til útrýmingar kláðanum, en í stað
þess að bregðasf fúslega og vel undir
fyrirskipanir yfirvaldanna, og f'ramfylgja
þeim samvizkusamlega, hafa bændur ekki
svo óvíða, ýmist framkvæmt þær með
hangandi hendi, eða trássast algjörlega
við þær, og auk þess sumstaðar hreytt
ónotum í yfirboðara sína, er trúlega vildu
framfylgja lögunum og embættisskyldu
sinni.
Ef fyrirskipunum yfirvaldanna hefði
undanfarin ár verið trúlega fylgt af'bænd-
um, má telja víst, að kláðanum væri nú
algerlega útrýmt; en í stað þess lifir hann
enn að líkindum góðu lífi í margri sauð-
kindinni fyrir tómlæti, hirðuleysi og ó-
löghlýðni fjáreigendanna sjálfra. -
Svo heita þeir sömu á þing og stjórn,
sér til bjargar, sem sýna svo staka ó-
mennsku og hirðuleysi, þar sem líf þeirra
sjálfra liggur við, og þingið og stjórnin
gjöra sitt, til að bjarga þeim.
Hin yngstu lög, er einkum snerta
landbúnaðinn, eru horfellislögin nýju.
Þessi lög miða einkum tii þess, að gjöra
hægra fyrir, að fá lögfullar sannanir á
hendur þeim, er kvelja skepnur sínar.
Hingað til hafa horkóngarnir skákað
í því skjólinu, að svo örðugt hefir verið
að sanna upp á þá horfellinn. Verði
lögum þessum samvizkusamlega fram-
fylgt, verður töluvert hægra, en áður,
bæði að koma í veg fyrir grimmdarfulla
meðferð á skepnunum, og lika að sanna
hana, þar sem hún hefir átt sér stað.
Lögin miða því beinlínis tii að vernda
landbúnaðinn fyrir horfellissvívirðing-
unni, og þvo af honum þennan ljóta blett,
sem svo lengi hefir á honum verið.
Það getur enginn sýnt nó sannað, að
fyrirmæli þessara laga séu óframkvæm-
anleg. En til þess að framfylgja þeim,
þarf góðan vilja, samvizkusemi og áhuga,
á þessu mikla velferðarmáli fyrir land-
búnaðinn.
En þessa þurfa öll lög, eigi þau að
verða að nokkru liði í framkvæmdinni.
Þær raddir hafa þegar heyrzt, sem
úthúðað hafa þinginu fyrir þessi lög.
Svo virðist, sem þessir vandlætarar, er
manni ósjálfrátt dettur i hug, að vera
muni gamlir horkóngar, hafi annaðhvort
alls ekki lesið þessi lög, eða þá misskil-
ið algerlega ákvæði þeirra; þeir fjargviðr-
ast um þau atriði, sem hvergi eru nefnd
nó fýrirskipuð í lögum þessum, svo sem
heyásetning, valdboðinn niðurskurð, o
s. frv.
Sjálfsagt er sumum mjög illa við lög
þessi, af því að þeir óttast fyrir, að þeir
geti þó ekki, eins rólegir og óhræddir,
murkað lífið úr skepnum sínum, er lög
þessi eru komin í gildi, eins og undir
gömlu horfellislögunum. —
Því fer reyndar betur, að þeir bændur
munu þó vera í meiri hluta í flestum
hreppum landsins, sem kannast af alvöru
við, hvílík skömm og skaðræði fyrir land-
búnaðinn horf'ellirinn er, og hafa því hug
á, að afstýra honum i sveit sinni. Árangur
laganna er að mestu undir því kominn,
að skoðunarmennirnir hafi siðferðislegan
kjark, til að ganga í berhögg við skepnu-
níðingana, og hylma því ekki með þeim
lagabrotin.
Verði lögum þessum jafn lítill gaum-
ur gefinn, og gömlu horfellislögunum,
þá er það sorglegt vitni þess, hve lágt
vór Islendingar enn þá stöndum, bæði i
mannúð við blessaðar skepnurnar, sem
vór lifum af', og hagfræðislegri þekkingu
á þvi, hve afar áriðandi það er fyrir
landbóndann, að fara vel með skepnur
sínar.
----ooO^OCo-----
Buddha, liinn mikli tvúarhöfundur Buddha-
trúarmanna, kennir, a<5 ölJ verk manna, góð
eður vond, liafi sín laun í för með sór, og að
lán eður óJán manna í þessu Jííi sé afleiðing
þess. hver breytni þeirra hafi verið í næstu til-
veru á undan.
Hamborg: er, sem kunnugt er, ein af stserstu
verzlunarborgum í heimi, enda námu aðfluttar
vörur árið 1896 alls 1,541,772,000 króna.
Xotkun lijólhesta fer ákaflega í vöxt, svo
sem meðal annars má sjá af þvi, að 1893 nam
skattur af lijólhestum í Frakklandi að eins 781
þús. franka, en 1897 varð hann 3.336,200, frankar.
Hér á landi eru og stöku menu farnir að
nota hjólhesta, þótt hægt. fari það, sem fleira,
enda eru vegagjörðir enn víða svo skammt
komnar, að hjólhestar verða eigi að notum.
\ám forninálanna, latínu og grisku, sætir
nú í flestum löndum megnustu áráaum, sem
von er. — I Frakklandi hefir rithöfundurinn
Júles Lemaitre meðal annars ritað fjölda greina
i blaðið „Fígaro" gegn forntungunáminu, og
segir, sem er, að þeir, sem vilja kynna sér rit
Grikkja og Kómverja, geti notað þýðingar. —
Telur hann Frökkum þariara, að leggja meiri
stund á nýju málin, en þessi dauðu tungumál,
og mega fleiri þjóðir, ekki sízt vér Islendingar,
taka undir það.
---------------
Davíðs sálma, í íslenzkum sálma-
búningi eptir Valdímar Briem, hefir bók-
sali SigurSur Kristjánsson í Reykjavík
gefið út í ár, og má ganga að því vísu,
að almenningur taki bók þessari vel,
jafn þjóðkunnur sem höfundurinn er þeg-
ar orðinn fyrir sálma kveðskap sinn.
Sálmarnir eru 150 að tölu, svo sem
sálmar þeir í biblíunni, er kenndir eru
við DavíS konung, af því að talið er, að
hann liafi látið safna þeim saman, og ort
ef til vill nokkra þeirra.
Um meðferð síra Valdimars á efninu,
er það að segja, að hann hefir ekki fylgt
frumsálmunum nákvæmlega, heldur víða
gripið að eins eina eða fleiri hugsanir
úr hverjum sálmi, og ort út af þeim, svo
að sálmarnir, i búningi síra Valdimars,
mættu í raun og veru engu síður kennast
við hann, en DavíS konung.
Margir af sálmunum eru prýðisfagrir,
og sýna hina alkunnu skáldsnilld síra
Valdimars, en sumir eru aptur á móti
tilkomulitlir, svo sem opt vill verða hjá
þeirn, er mikið kveða, þvi að ljóðadísin
er dutlungafull við biðla sína, og veitir
þeim inisjafnt.
Það verður ekki sagt, að þörf hafi
verið á bók þessari, eða að frumsálmarn-
ir í biblíuþýðingunni hefðu ekki mátt
nægja þeim, sem hafa gaman af að grúska
í sögu G-yðinga, og kynna sór trúarhug-
myndir þeirra; en vera má þó, að hinn
skáldlegi búningur, sem síra Valdimar
liefir klætt þá í, og sórstaklega trúarlind-
in frá lians eigin brjósti, geti orðið til
þess, að glæða góðar og guðrækilegar
hugleiðingai í brjóstum sumra lesendanna
í svip, svo að verk höf. sé eigi með öllu
unnið fyrir gýg.
Kt|rirspurn
til, hárelbori'iis landshöfSinffjans, hr. Magn-
úsar Magaíssonar Stephensen,
c.ommandörs af Danuhr V m. m.
Mætti yðar hávelborinlH'itum, hr. landsböfð-
ingjanum Magnúsi Magnússyni Stephensen, comm-