Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 06.02.1900, Blaðsíða 2

26
Þjóðviljinn.
maður. Jeg rengi það eigi. En þvi
sorglegra er, að hann skuli eigi bera skyn
á það, hve mikils virði gott mál og skyn-
samleg stafsetning er á bókum, sú staf-
setning, sem löguð er eptir eðli máls-
ins, og samkvæm sjálfri sér, svo sem
verða má, — að hann skuli eigi skynja,
hve mikla þýðingu það hefur fyrir við-
hald tungu vorrar, og hver áhrif það
getur haft, til að laga málið og bæta það,
þar sem hins vegar óvandað mál, og
heimskuleg stafsetning, er vísasti vegur-
inn, til að spilla tungu vorri, aíiaga hana,
og koma henni fyrir kattarnef. Það er
sorglegt, að nokkur Islendingur skuli
kalla þetta smámuni. En jeg vona, að
þótt þessi brófritari haíi þessa skoðun, þá
sóu þeir þó fáir, er séu jafn blindir i
þessu efni, sem hann.
Bréfritarinn segir, að almenningur viti
e/clci af þessu. Hann gerir ráð fyrir, að
almenningur taki ekki eptir því, þótt
honum sé boðin sú stafsetning, sem er
bandvitlaus og spiilandi fyrir tungu vora;
hann virðist ætla, að almenningi megi allt
bjóða; almenningi megi bjóða hverja fæðu,
sem vera skal; hann haíi ekkert vit á,
hvort hún sé holl eða óholl, og þá sé nóg.
Hann vill ekki láta finna að vitlausri og
skaðlegri stafsetningu af þeirri ástæðu,
að almenningur taki ekki eptir því, hvern-
ig stafsetningin er. Þetta er slæm ástæða,
og skyldi enginn búast við, að slík hugs-
un kæmi fram hjá merlcum manni. Ef al-
menningur tekur eigi eptir því, að stafsetn-
ing sú, sem höfð er á bókum, er röng og
skaðleg, þá er bein skylda, að benda á
það, svo að almenningur viti af því, og
hin skaðlegu áhrií verði minni. En þó að
bréfritarinn kunni að vera i tölu þeirra
manna, er eigi bera skyn á stafsetningu,
og sé því sama, hvernig ritað er, þá er
þó hitt vist, að allur þorri þeirra manna,
er les Bókmenutafélagsbækurnar, hefur
vit á stafsetningu, eins og eðlilegt er,
þar sem flestir þeirra eru menntaðir menn,
og getur eigi hjá því farið, að fábjána-
leg stafsetning á bókum Bókmenntafó-
lagsins kasti rýrð á félagið í augum
slikra manna, og getur það orðið skað-
legt fyrir þrif félagsins, vöxt þess og
viðgang. Þvi að þess er engin von, að
inenn vilji styrkja félagið og styðja það,
er svo er komið, að mönnum þykir það
eigi gæta sóma síns, og bregðast tilgangi
sínum. Það er því sjálfsagt, að benda á
það, er þykir ver fara hjá félaginu, svo
að það geti snúið á betri braut, er þvi
er sýnt fram á gallana, og á þetta við
um stafsetninguna.
Brófritarinn kallar þá menn alla staf-
setningar-þrœla, er vit hafa á stafsetn-
ingu, og viija, að hún só sem bezt og
vönduðust. Jeg öfunda hann eigi af
þeim heiðri, er hann hefur af þessu orði.
Það vill svo vel til, að maðurinn er
merkur maður, þvi að varla mun þetta
orð gera hann að merkismanni í augum
þeirra manna, er kunna að meta þetta
orð rétt. Þetta orð sýnist benda á, að
bréfritarinn sé einhver íll-lyndis-ónota-
karl; en það ætla jeg víst, að hann hafi
ekkert vit á stafsetningu; hafi enga hug-
mynd um, hvort hann sjálfur, eða aðrir,
rita rótt eða rangt, og só þvi harðánægð-
ur með hverja þá stafsetningarblöndu,
sem að honum er rétt; drekki það allt
með beztu lyst, og hafi enga hugmynd
um, hvað það er, sem hann lætur í sig.
Og hversu merkur, sem hann kann að
vera, þá ætla jeg, að hann só að öllu ó-
merkur, er um stafsetningu er að ræða;
og þvi fer fjarri, að hann geti réttlætt
fávizku sína i þessu efni, eða dulið hana
með orðinu: stafsetningar-þrœlar.
Bréfritarinn segir, að „Islandsfróttirn-
ar í Skirni séu einskis virði, ófullkomnar
og gauðrangar“. Jeg ætla ekki að verja
þær. En jeg vil spyrja: Yeit almenn-
ingur af því? Tekur almenningur eptir
því? Gildir þá ekki einu, þótt þær séu
„einskis virði, ófullkomnar og gauðrang-
ar?“ Er það ekki nógu gott fyrir al-
menning? Yill ekki bréfritarinn skáka
í þessu efni í sama hróksvaldinu, eins og
með stafsetninguna? Séu Islandsfrétt-
imar eins og bréfritarinn lýsir þeim, þá
hefði hann átt að taka sig til og „kritisera“
þær rækilega, en ekki kasta fram þess-
um dómi sínum órökstuddum. Jeg efa
eigi, að honum hefði tekizt það, því að
hann get.ur verið all-vel að sér í frótta-
fróðleik, þótt hann só eigi vel að sér í
stafsetningu.
Jeg stend við það, sem jeg sagði um
fyrri ritgerðina í Safnsheptinu. Hún er
ekki fyrir aðra, en sérstaka sagnfræðinga.
Til að hafa fullt gagn af henni, nægir
ekki, að vera kunnugur Sturlungu, eins
og bréfritarinn segir. Ef bréfritarinn
hefur full not af ritgerð þessari — og
það virðist mér hann vilja gefa i skyn —,
þá er hann sérstakur sagnfræðingur, þá
er hann okki að eins Jcunnugur Sturl-
ungu, heldur hefur liann þá „stúderað“
hana vel og rannsakað hana rækilega-
Hver skyldi efast um það? —
19/j 1900. Vale.
Taug'avcikis-„bakterían“. Yið rannsóknir.
er gjörðai' hafa verið, hefur það sannazt, að þvi
er skýrt er frá í þýzka blaðinu „Centralblatt fiir
Bakteriologie11, að taugaveikis-„bakteriur“. þró-
ast ágætlega i súrri mjólk, og geta iifað 3 mán-
uði í ósúrri nýmjólk. — Sé „bakterían11 iátin í
saltað smér, deyr hún þar eptir 10 daga; en
hafi hún verið í rjómanum, áður en strokkað
var, getur hún lifað í smérinu i 3 mánuði, en
þróast þar eigi og margfaldast, nema mysa sé
í því.
Að Ijósmyuda liljóðbylgjur. Tvoir enskir
háskólakennarar, E. L. Nichols og E. Merritt að
nafni, hafa fundið upp aðferð til þess, að taka
myndir af sveiiium þeim, er hljóðið gjörir, þeg-
ar það berst um loptið, og geta þeir lesið úr
myndunum, er merkin þekkja.
500 ára afmæli. í næstk. júnímánuði verða
bátíðahöld mikil í borginni Mainz á Þýzkalandi
í minningu þess, að þá er talið, að liðin séu
500 ár frá fæðingu Jóhanns Gutenbergs, sem er
höfundur prentlistarinnar, og verður þá jafn
framt haldin þar alþjóðleg sýning á ýmis konar
prentáhöldum.
XIY, 7
Fréttir.
Skipstraud. Síðasta gamlársdag strandaði
gafuskipið „Víking“ á Sauðárkrók í ofsa norð-
an veðri og sjávarróti. —• Skipið, sem var eign
stórkaupmanns Tlior. E. Tuliníusar í Kaup-
mannahöfn, var ný komið frá útlöndum, með
ýmis konar vörur, og var uppskipun skammt
á veg komin, er strandið varð. — Menn björg-
uðust allir, en vörur, sem náðust, voru meira
og minna skemmdar, með því að skipið færðist
upp í fjöruna nóttina eptir strandið, svo að tvö
stór göt komu á framhlið þess, og skolaðist þar
út nokkuð af vörunum, sem síðan rak i land.
Hætt er við, að öll þessi gufuskipaströnd,
sem orðið hafa hér við land, síðan í haust, geri
það að verkum, að óhægra verði að fá skip í
útlöndum til íslandsferða hér eptir um há-
vetrarmánuðina, eða að sjóábyrgðargjaldið verði
enn hækkað að mun, þó að full hátt sé þegar.
Ljötur siöur er það, sem sumir
landar vorir hafa, þegar strandferðaskip-
in leggjast á hafnir.
Skipin hafa stundum jafn vel naum-
ast varpað atkerum, er ýmsir koma ró-
andi í skorpunni, sem ekki eiga neitt
annað sýnilegt erindi út á skipið, en að
fá sór í staupinu.
Má þá heyra köllin um skipið:
„Bajer“, „G-amle Carlsberg“ o. s. frv., og
eigi er það allsendis ótítt, að sumir gjör-
ist svinkaðir, og fari jafn vel nestaðir af
áfengi í land.
Útlendingar, sem ferðast með strand-
ferðaskipunum, og ekki þekkja til hér
á landi, mega sannarlega írnynda sér, er
þeir sjá þessar aðfarir, að Islendingar séu
í meira lagi sólgnir i áfengi.
En ætli menning vor Islendinga sé
nú yfirleitt í svo háu áliti erlendis, að
vór megurn við því, að draga úr því á
þenna hátt?
Strandferðaskipin eru í raun og veru
sá staður, er sizt skyldi til þess valinn,
að fá sér í staupinu.
Að drekka sig þar blekaðan, er í
reyndinni það sama, sem að auglýsa sig
opinberlega óreglumann.
Menn ættu því, bæði sjálfra sín
vegna, og vegna orðstýs þjóðarinnar í
lieild sinni, að reyna að leggja af þenna
ósið, að fara út á strandferðaskipin, til
þess að fá sór i staupinu.
Það eru sannarlega meira en nóg tök
á því, að afla sér áfengis í landi.
A siðasta alþingí lýsti og landshöfð-
ingi þvi ótvírætt yfir, að öll áfengissala
á skipunum til annara, en skipsmanna
og farþegja, væri allsendis ólögleg
Það er því vonandi, að liann leggi
fyrir lögreglustjórana, að líta betur eptir
þessu hór eptir, en hingað til.
Bindindisfólögin ættu og að láta þetta
til sín taka, og veita lögreglustjórninni
aðstoð sína til þess, að fá þessum óvanda
af komið.
----»00§§0v>o---
ísafirði ó'. febr. 1900.
Tíðari'ar enn einatt mjög óstöðugt, ýmist
norðan hret, eða suðvestan rosar, nema stillviðri
um undan genginn vikutíma.
ý Látinn er 20. þ. m. Halldór Magnússon,
fyrrum bóndi í Þjóðólfstungu, 72 ára að aldri.
— Hefur hann síðustu árin dvalið í húsum