Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 21.06.1900, Blaðsíða 1

Verð nrgangsins (minnst
52 arlcir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur.,og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN.
—
|== Fjórtándi árganGur. =|
RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN.
Vppsögti skrifleg, ogiht
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dagjúní-
j mánaðar, og kaupandi
\ samhliða uppsögninni
j borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 22.
ÍSAFIRÐI, 21. JÚNÍ.
19 0 0.
Útlönd.
í enskum blöðum, er ná til 6. júní,
sést þessara frétta getið:
Eptir að Roherts lávarður hafði tekið
Johanneshurg, og haldið þar innreið sína
80. maí, svo sem getið var í siðasta nr.
blaðs þessa, hélt hann liði sínu viðstöðu-
laust til Prœtoriu, og þangað hélt einnig
Hamilton hershöfðingi með stórskotalið
það, er hann stýrir.
I Prœtoriu var Botlia, aðal-hershöfð-
ingi Búa, fyrir, og lið nokkurt, og skipt-
ust herliðin nokkrum skotum á, fvrir
utan borgina, 4. júni, áður Búar létu
undan síga inn í borgina, og skipuðu
Bretar þá liði sínu umhverfis borgina, og
ætluðu að bíða svo til næsta dags, og
greiða þá atlögu að borginni.
En skömmu fyrir miðnætti komu tveir
sendimenn frá Botha hershöfðingja, og
beiddust fundar Roberts lávarðar. Var
erindi þeirra þess efnis, að Botha óskaði
vopnahlés, til þess að semja um, með
hvaða skilmálum borgin gæfist upp, og
sendi Roherts þá aptur þau boð, að hér
þyrfti ekki til neinna samninga að koma,
þvi að borgin yrði að gefast upp skil-
málálaust, og myndi hann ella hefja skot-
hríð á borgina að morgni 5. júni.
Botha sendi þá litlu síðar ný boð, að
þar sem við slíkt ofurefli væri að etja,
sæi hann eigi til neins, að verja borgina,
en kvaðst vænta þess, að Roherts lávarð-
ur sæi konum, börnum, og eignum manna
fyrir fullkominni vernd.
Næsta dag, 5. júní, hélt svo Roberts
lávarður innreið sína í Prætoriu, og lét
draga þar upp brezka fánann á allar opin-
berar byggingar, sem merki þess, að
Bretar hefðu tekið borgina.
En af' Botha hershöfðingja er það að
segja, að hann hafði þegar um nóttina
haldið öllum Búa-her, sem þar var, burt
úr borginni, áleiðis norður til Lydenhurg
héraðs, og ætla Búar að verjast þaðan i
lengstu lög, og sameinast þar öðrum her-
sveitum sínum, sem eru á leið þangað
norður.
Ekki var Kriiger gamli í Prætoriu, er
Bretar tóku borgina, og vita menn nú
ógjörla, hvort hann er í liði Botha hers-
höfðingja, eða hefst annars staðar við; en
bæði frú Kriiger og frú Botha dvelja enn
í Prætoriu, og verður þar auðvitað eng-
inn óskundi gjör, enda myndi Bretum
það hin mesta smán, er aldrei yrði af
þvegin.
Búar höfðu, sem vænta mátti, flutt
með sér öll nýtileg hergögn, er þeir héldu
burt úr Prætoriu, og sömuleiðis tekið
með sér ríkisfjárhirzluna, og fjölda af
brezkum föngum, sem í gæzlu hafa ver-
ið í Prætoriu, en skilið þó ýmsa band-
ingja eptir, er minnstur þótti slægur í,
og voru þeir auðvitað þegar leystir úr
haldi, er Bretar komu þangað.
A Bretlandi ætlaði lýðurinn rétt að
rifna af fagnaðarlátum, er fregnir þessar
bárust þangað, þó að ekki gengi reynd-
ar alveg eins mikið á, eins og þegar
fréttist um lausn Mafeking úr umsátrinu
17. maí.
Annars sýnist svo, sem Bretar hafi
ekki mikið að láta, þar sem hernaðarað-
ferð Búa hefur nú upp á siðkastið jafn-
an verið sú, að hætta eigi til aðal-orustu,
þar sem ofurefli var fyrir, og engum fær
það dulist, að það var mjög hyggilega
gert af Búum, að leggja eigi út í það,
að verja Prætoriu, því að þegar Bretar
hefðu svo tekið borgina, sem hlaut að
verða fyr eða síðar, þá hefði verið úti
um ófriðinn, og Bretar þá átt fullum
sigri að fagna, í stað þess er Búar geta
nú enn varizt lengi, og gert Bretum
margan ógreiða.
Aðal-her Breta er nú kominn langt
inn í óvina land, og getur svo farið, að
þeim veiti full-örðugt, að tryggja sér
vista-aðflutninga þangað, sem þarf, alla
leið sunnan úr Kapnýlendu, eða vestan
frá Delagóa-flóa; en aðal-von Búa er nú
sú, að geta þreytt Breta, og haldið ófrið-
inum áfram sem lengst, ef ske kynni,
að' stjómarbreyting heima á Bretlandi,
eða viðburðir í öðrum rikjum, yrðu þeirra
málstað að einhverju liði.
Sagt er, að French hershöfðingi sé nú
á leið norður til Lydenburg héraðs, og
gera Bretar sér vonir um, að honum
muni ef til vill takast, að stemma stigu
fyrir, að hersveitir Búa komist þangað
alla leið; en fremur er þó að heyra, sem
von sú muni völt.
31. mai varð ensk hersveit að gefast
upp fyrir Búum í nánd við borgina
Lindley, og tóku Búar þar um 500 fanga,
og herfang nokkuð. — Methuen lávarði
var ætlað, að koma þeirri hersveit Breta
til hjálpar, en varð of seinn í förum, og
hafði þó farið náttfari og dagfari.
Uppreisnin i Kína heldur enn á-
fram, og hafa uppreisnarmenn viða eyði-
lagt járnbrautir, brotið brýr, og stútað
ýmsum evrópeiskum kristniboðum, enda
er markmið þeirra hvorki meira né minna,
en að reka alla útlendinga burt úr Kína,
og segir sagan, að ekkjudrottningin, sem
þar ræður nú öllu, sé undir niðri mjög
hlynnt þeim.
Engu að síður hefur þó Kína-stjórn
sent herlið nokkurt gegn uppreisnar-
mönnum, og sló í bardaga á einurn stað
við járnbrautina milli Peking og Tíentsin,
og lögðu hermennirnir á flótta, eptir mann-
fall töluvert.
Sendiberrar stórveldanna, sem sitja í
Peking, búast því við, að uppreisnarmenn
ráði þá og þegar á höfaðborgina, og hafa
skorað á stórveldin, að skerast í leikinn,
og telja ýmsir eigi annað munu hlíta,
en að stórveldin taki Peking, og viki
ekkjudrottningunni, og helztu trúnaðar-
mönnum hennar, prinzunum Kang-Yí og
Ching- Titan, úr völdum, og setji þar nýja
stjórn á stofn.
Úr bréíi frá norðlenzkum bónda
til ritstjóra „Þjóðviljans“.
Mikið þæfið þið blaðamennirnir um
þetta stjórnarskrármál, og lítt skiljanlegt
virðist mér, hvernig jafh einfalt mál
getur staðið þveröfligt í höfðinu á sum-
um ykkar. Það virðist þó ekki þurfa
nema örlitla heilbrigða skynsemi, til
þess að sjá, að eins og því máli nú horf-
ir við, er ekkert sjálfsagðara, en að
ganga að tilboði stjórnarinnar frá síðustu
þingum. Yér erum sífellt að kvarta um
ókunnugleik stjórnarinnar á öllum hög-
um vorum; vór teljum samvinnuleysi
hennar við þingið óþolandi, og ábyrgðar-
leysi hennar stór-hneyxlanlegt. A þessu
höfum vér verið að klifa nú í næstum
fjórðung aldar, og ekkert væri því lík-
legra, en að vér tækjum feginshendi
hverjum þeim bótum, sem fáanlegar væru
á þessum stór-göllum á stjórnarfari voru.
En hvað skeður? Þegar þinginu býðst
sórstakur ráðherra, sem vinnur saman
við það að öllum þjóðmálum vorum, á
kost á, að verða landi og þjóð nákunn-
ugur, og ber ábyrgð allra sinna gjörða
fyrir alþingi, þá ætla sumir þjóðmála-
garpar vorir alveg að ganga af göflun-
um, og telja sjálfsforræði voru hinn mesta
voða búinn, og þá menn varga í véura, sem
fá vilja þessa breyting. Þetta gengur
yfir minn skilnÍDg, og þess vegna er eg
alveg hissa á gauraganginum í ritstjóra
„Þjóðólfs“, sem me3t hamast gegn þess-
ari breytingu. Maðurinn þykist vera
fjarskalega þjóðrækinn, það heyrir maður
í hverju blaði, og þó vill hann heldur,
að þjóð vor só ofurseld um óákveðinn
tíma ókunnugleik, ábyrgðarleysi og gjör-
ræði þessa danska dómsmálaráðherra, sem
kallaður er ráðgjafi íslands, en að sú
breyting komist á, sem tryggir þjóðinni
samvinnu þingsins við stjórnina, kunn-
ugleik stjórnarinnar á högum hennar, og
ábyrgð gagnvart þingi þjóðarinnar.
Þessa þjóðrækni skiljum við sumir bænd-
urnir ekki. Sjálfsforræði vort á að líða
undir lok, ef þessar breytingar eru lög-